خواب چین برای سین‌کیانگ؛ چه بر سر اویغورها خواهد آمد؟
در روزهای اخیر خبرهایی درباره بازدید احتمالی یک مقام ارشد سازمان ملل از منطقه سین‌کیانگ، محل سکونت اقلیت مسلمان اویغور، منتشر شده است.
در روزهای اخیر خبرهایی درباره بازدید احتمالی یک مقام ارشد سازمان ملل از منطقه سین‌کیانگ، محل سکونت اقلیت مسلمان اویغور، منتشر شده است.
ابتدا روزنامه چینی مورنینگ پست گزارش داد که دولت چین موافقت کرده که میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، پس از پایان مسابقات المپیک زمستانی پکن از منطقه سین‌کیانگ «بازدید دوستانه» داشته باشد و «حالت بازرسی به خود نگیرد».
پس از آن دفتر میشل باشله تایید کرد که مذاکراتی بین او و مقام‌های چینی برای دیدار احتمالی از منطقه سین‌کیانگ در نیمه اول سال جاری میلادی در حال انجام است.
مقام‌های چین پیش از این شمار محدودی از روزنامه‌نگاران و دیپلمات‌ها را تحت تدابیر کنترلی سختگیرانه به بازدید از منطقه سین‌کیانگ برده بود.
با قوت گرفتن احتمال سفر میشل باشله به سین‌کیانگ، وبسایت کانورسیشن به سراغ سه صاحب‌نظر رفته است تا از آنان درباره برنامه بلندمدت دولت چین برای این منطقه و آینده اویغورهای تحت آزار بپرسد:
افتتاحیه المپیک زمستانی پکن قرار است روز جمعه ۴ فوریه برگزار شود؛ اما مقام‌های چند کشور، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، کانادا و استرالیا، حضور در این مراسم را به دلیل نگرانی از وضعیت حقوق بشری مسلمانان اویغور در منطقه خودمختار سین‌کیانگ تحریم کرده‌اند.
فشار بین‌المللی بر دولت چین بر سر وضعیت سین‌کیانگ رو به افزایش است. پس از انتشار خبر تحریم دیپلماتیک المپیک زمستانی پکن، دادگاه غیررسمی اویغورها در لندن اعلام کرد دولت چین مرتکب نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و شکنجه اویغورها، قزاق‌ها و دیگر اقلیت‌های ساکن سین‌کیانگ شده است. البته این دادگاه مستقل ضمانت اجرایی ندارد.
در پی رای این دادگاه، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد به زودی یک ارزیابی از شرایط در منطقه سین‌کیانگ ارائه می‌کند. با این حال چین با رد رای این دادگاه، اتهامات کار اجباری و نسل‌کشی را «شایعات شریرانه» خواند.
تصور کامل آنچه در سین‌کیانگ می‌گذرد برای پژوهشگران دشوار است. درن بایلر استاد سیاست و روابط بین‌الملل در دانشگاه سایمون فریزر کانادا است که در سین‌کیانگ زندگی کرده و آخرین بار در سال ۲۰۱۸ در این منطقه بوده است. او می‌گوید اطلاعاتش متکی به اخبار دوستان و خانواده‌های اویغورهای ساکن خارج از چین است.
به گفته بایلر، به نظر می‌رسد اکنون شمار کمتری از اویغورها، نسبت به سال‌های قبل، در اردوگاه‌ها در بازداشت هستند، «اما خانواده‌ها از هم پاشیده‌اند و صدها هزار تن همچنان مفقودند». او تاکید می‌کند کسانی که خارج اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند تحت نظارت سختگیرانه‌ای قرار دارند که خود نوعی زندان روباز است.
در سین‌کیانگ بسیاری اردوگاه‌ها بسته یا خالی از سکنه شده‌اند، برخی از آنها تبدیل به بازداشتگاه شده‌اند و بعضی دیگر به کارخانه تغییر کاربری داده‌اند. بایلر می‌گوید به نظر می‌رسد فشارهای بین‌المللی باعث شده است که دولت چین به بستن سریع‌تر این اردوگاه‌ها روی بیاورد.
دیوید توبین، استاد مطالعات شرق آسیا در دانشگاه شفیلد بریتانیا، نیز با اشاره به تاریخچه روابط چین با منطقه سین‌کیانگ و ساکنان اویغور آن، از باور برخی در چین می‌گوید که بر این پندارند «اویغورها قومی وحشی بودند و با چینی شدن در سال ۱۹۴۹ به انسان تبدیل شدند» و «تنها دلیل انسان انگاشتن اویغورها این است که آنان باید در جامعه چین ادغام شوند».
به گفته توبین، دانستن این تاریخچه به درک آنچه امروز در سین‌کیانگ رخ می‌دهد لازم است. با این حال او تاکید می‌کند آنچه بر سر اویغورها آمده امری غیرقابل‌اجتناب نبود و با رهبرانی دیگر می‌توانست اتفاقاتی دیگر رقم بخورد.
موقعیت سین‌کیانگ در شمال‌غرب چین، به این منطقه اهمیت اقتصادی مضاعف می‌بخشد و آن را به محلی مناسب برای برنامه‌های دولت چین برای تقویت تجارت با همسایگانش تبدیل می‌کند. آنا هِیز، استاد سیاست و روابط بین‌الملل در دانشگاه جیمز کوک استرالیا، با تاکید بر موقعیت راهبردی و کانونی سین‌کیانگ در طرح «کمربند و جاده» می‌گوید سین‌کیانگ دروازه چین به خاورمیانه، آسیای مرکزی و اروپاست. او با اشاره به اهمیت کاشغر، شهر جنوبی سین‌کیانگ، به‌عنوان مرکز جاذبه اقتصادی در این منطقه تاکید می‌کند که امیدهای فراوانی برای دگرگونی این منطقه و تبدیل آن به یک قطب تولید و استخراج منابع طبیعی وجود دارد؛ هیز با این حال هشدار می‌دهد که در بطن راهبرد دولت چین تفکری استعماری پنهان است که نقش جمعیت بومی اویغور را در این دگرگونی اقتصادی، نیروی کار پایین‌رتبه می‌داند.
