سیما فردوسی، کارشناس صدا و سیما: چشم و گوش بچه‌ها در مدارس مختلط باز می‌شود

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مرتبط با استارلینک، لزوم وجود ایستگاه‌های زمینی برای دریافت و ارسال داده به شبکه اینترنت است چرا که خود ماهواره‌ها مستقیما اینترنتی ندارند و باید داده‌ها را به شکل مداوم با زمین رد و بدل کنند.

اکنون که در ایران ایستگاه زمینی استارلینک وجود ندارد و دولت ایران هم مخالف این کار است، آیا با فرض داشتن تجهیزات و اشتراک استارلینک در کشور می‌توان به اینترنت متصل شد؟

پاسخ کوتاه به این سوال مثبت است اما برای درک بهتر این مسئله نیاز است بدانیم تکنولوژی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک چطور کار می‌کند.

سیستم فعلی استارلینک از سه زنجیره مجزا تشکیل شده است که برای عملکرد درست به هر سه اجزا به طور همزمان نیاز دارد: ۱. گروهی از ماهواره‌ها در مدار پایینی زمین، ۲. شبکه‌ای از ایستگاه‌های زمینی و ۳. تجهیزاتی که کاربر استارلینک هنگام خرید، آن‌ها را دریافت می‌کند. این تجهیزات شامل دیش ماهواره و دستگاه روتر می‌شود که به آن‌ها ترمینال می‌گویند.

«اسپیس‌اکس» شرکت مادر استارلینک تاکنون بیش از دو هزار ماهواره از دوازده هزار ماهواره برنامه‌ریزی شده برای این پروژه را در مدار زمین مستقر کرده است.

ماهواره‌های فعلی اغلب در فاصله‌ای بین ۵۴۰ تا ۵۵۰ کیلومتری زمین قرار دارند. این ارتفاع کم به حل دو چالش اساسی کمک می‌کند. اول اینکه تاخیر ارسال و دریافت سیگنال‌ها را کاهش می‌دهد و دوم، شبیه نوعی مکانیسم دفاع طبیعی عمل می‌کند. از این رو اگر ماهواره‌ای از کار بیفتد، از مدار خارج می‌شود و ظرف چند سال در جو زمین می‌سوزد و با این کار خطر برخورد فضاپیماها با آن کاهش پیدا می‌کند.

بخش دوم و حیاتی برای عملکرد استارلینک، ایستگاه‌های زمینی هستند که وظیفه دارند کاربر را به جهان اینترنت متصل کنند. به بیانی ساده‌تر، ماهواره‌ها در سیستم استارلینک نقش دستگاه «تکرارگر» (repeater) را ایفا می‌کنند، به این صورت که سیگنال را از ایستگاه زمینی دریافت و به کاربری که ترمینال دارد می‌فرستند و بالعکس.

اما این مسئله از نظر فنی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند. برای کارایی درست، هم ایستگاه زمینی و هم ترمینال کاربر باید به طور همزمان در دیدرس ماهواره قرار داشته باشند. بنابراین فاصله بین آن‌ها نمی‌تواند از حدود ۱۰۰۰ کیلومتر بیشتر شود.

با این حال استارلینک به دنبال کاهش وابستگی این سیستم به منطقه جغرافیایی ایستگاه‌های زمینی است.

نسل جدید ماهواره‌های استارلینک (نسخه ۱.۵) مجهز به سیستم ارتباطی لیزری است. این سیستم به ماهواره‌ها اجازه می‌دهد داده‌ها را بین خود رد و بدل کنند. چنین کاری باعث می‌شود محدودیت فاصله ایستگاه‌های زمینی با کاربر در زنجیره اجزای استارلینک از بین برود.

بنابراین دیگر نیازی نیست ترمینال کاربر در فاصله هزار کیلومتری از ایستگاه زمینی قرار گرفته باشد و به لطف نسل جدید ماهواره‌ها، این فاصله می‌تواند بسیار بیشتر باشد.

بخش سوم و نهایی برای کارکرد استارلینک، ترمینال کاربر است. نسخه جدید دیش این ترمنیال‌ها به جای دایره، یک بشقاب مربعی ۵۰ در ۳۰ سانتی‌متری است که ۴.۲ کیلوگرم وزن دارد. این تجهیزات سرعتی اسمی تا ۱ گیگابیت بر ثانیه را پشتیبانی می‌کنند.

تا پایان سال میلادی گذشته میانگین سرعت دانلود اینترنت استارلینک ۱۰۵ مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود آن ۱۲ مگابیت بر ثانیه بوده است. با افزایش تعداد ماهواره‌های این پروژه در مدار زمین می‌توان انتظار داشت این عددها نیز افزایش پیدا کند.

اسپیس‌اکس از سپتامبر سال ۲۰۲۱ ارسال ماهواره‌های نسل ۱.۵ استارلینک را به فضا آغاز کرده است. از آن زمان تاکنون ۲۷ عملیات پرتاب ماهواره انجام شده که همگی با محموله نسخه ۱.۵ استارلینک صورت گرفته است.

نسل ۱.۰ این ماهواره‌ها که مجهز به چهار آنتن آرایه فازی است، ۲۶۰ کیلوگرم وزن دارد. نسل ۱.۵ بخاطر داشتن امکان ارتباط لیزری با دیگر ماهواره‌ها ۳۵ کیلوگرم سنگین‌تر شده است. مهندسان اسپیس‌اکس از همین حالا مشغول کار روی نسل ۲.۰ ماهوراه‌های استارلینک‌اند که در مقایسه با نسخه‌های فعلی از امکانات فنی بیشتری بهره می‌برد.

استارلینک پروژه نوپایی است که برای تکامل هنوز مسیر درازی در پیش دارد. با این وجود تاثیرگذاری این فناوری در مناطقی که به زیرساخت‌های اینترنت دسترسی ندارند همین حالا هم می‌تواند بسیار حیاتی باشد.

به گفته مقامات دولت اوکراین، استفاده از ترمینال‌های استارلینک در جنگ روسیه علیه این کشور توانسته نقش به‌سزایی ایفا کند.

در شرایطی که حکومت ایران به دنبال اعتراضات مردمی دسترسی به اینترنت را مختل کرده، وجود مسیرهای جایگزین برای ارتباط و اطلاع‌رسانی اخبار سرکوب بسیار ضروری است.

با این وجود، مشکلات لجستیکی برای ورود این تجهیزات به داخل کشور، کماکان یکی از چالش‌های اصلی استفاده از استارلینک در ایران به حساب می‌آیند.

این روزنامه‌نگار که پیشتر کارزارهایی را علیه حجاب اجباری در ایران به راه انداخته، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال افزود: «وقتی این روزها کف خیابان حجاب‌سوزان راه انداختند، دارند آشکارترین نماد ۴۰ سال تحقیر و سرکوب را آتش می‌زنند.»

او با ابراز خوشحالی از این که مراسم خاکسپاری ژینا امینی تبدیل به مراسم دادخواهی شد، گفت: «زنان در کردستان روسری‌هایشان را بالا بردند و از کردستان تا تهران و شهرهای دیگر همه دارند نماد داعش و طالب را می‌سوزانند.»

علینژاد که چندی پیش توطئه‌ سپاه پاسداران برای ترور او در آمریکا خنثی شد، تاکید کرد: «این مردم حجاب اجباری را مثل دیوار برلین می‌بینند که اگر فرو بریزد دیگر چیزی باقی نمی‌ماند.»

او همچنین از رفتار گذشته مردان ایرانی انتقاد کرد و گفت: «ما از جامعه مرد‌سالارمان زخمی هستیم. این جامعه می‌توانست وقتی زن با صدای زیبایش از استیج‌های موسیقی حذف شد می‌توانستند در همراهی با زنان آواز نخوانند. دلم می‌خواست پدران ایرانی وقتی دختران هفت ساله مانند برده‌های جنسی با حجاب به مدارس فرستاده می‌شدند از آنها حمایت می‌کردند.»

این فعال حقوق زنان ادامه داد: «چرا وقتی ۱۰۰ هزار مرد به استادیوم می‌رفتند جلوی استادیوم نایستادند و سینه سپر نکردند که خواهرم هم باید با من بیاید. من اینها را می‌گویم چون می‌دانم اتحاد و همدلی کنونی به خاطر این است که مردها این زخم‌های ما را شنیدند و مرهم به ما می‌زنند. کسانی مانند پدر و برادر ژینا به ما قدرت می‌دهند و حکومت را ذله و ضعیف می‌کنند.»

علینژاد اتحاد کنونی در ایران را «که کف خیابان شکل می‌گیرد شمشیری در قلب آخوندها» دانست که «سال‌هاست می‌گفتند شما قدرت اتحاد ندارید.»

او گفت: «چقدر زخم خوردیم از این داخل‌نشین، خارج‌نشین اما شما کجا دیدید که مردم علیه خارج‌نشین علیه آمریکا و اسرائیل شعار بدهند. چیزی که آتش می‌زنند نماد آخوند است و شعاری که می‌دهند دعوت از جامعه جهانی برای توجه است.»

این روزنامه‌نگار همچنین با اشاره به گسترش حمایت‌ها به چهره‌هایی که پیشتر در این زمینه سکوت می‌کردند، گفت: «تمام سلبریتی‌ها و کسانی که پنبه در گوش کرده بودند الان گوش‌‌‌هایشان به سمت زنان ایرانی و مردم ایران است. اتحاد کنونی فقط اتحاد بین ترک و کرد و لر و بلوچ و… نیست. جامعه جهانی درک کرده که چقدر زنان ایرانی پیشرو هستند.»

این شاهد می‌گوید که از دیگران شنیده مهسا امینی وقتی به بازداشتگاه وزرا رسیده بود از پیاده شدن از ون خودداری کرده بود و یکی از ماموران مرد که درجه افسری داشته توی سر او کوبیده و او را از ون پیاده کرد ولی خودش مستقیما از مهسا امینی شنید که مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.

این شاهد به خبرنگار ایران‌اینترنشنال گفت که در آن زمان چون ضرب و شتم زنان و دخترانی که به این بازداشتگاه می‌آمدند همگانی بود توجه زیادی به این موضوع نکرده بود ولی پوشش کامل مهسا امینی توجه بسیاری را جلب کرده بود و از علت دستگیری او متعجب بودند.

شاهد عینی می‌گوید مهسا امینی چند بار از ماموران حاضر در بازداشتگاه وزرا خواست تا به برادر او که بیرون بازداشتگاه بود اطلاع بدهند که اگر لباس او نامناسب است یا مدارکی لازم هست برای او بیاورد و همچنین از آنها خواست تا به او بگویند ایراد لباس او چیست و هر بار با پرخاشگری ماموران زن روبرو می‌شد.

آخرین باری که مهسا امینی به یک مامور زن مراجعه کرد و با پرخاشگری او مواجه شد سرش را گرفت و نقش بر زمین شد.

او می‌گوید بلافاصله پس از به زمین افتادن مهسا ما از ماموران خواستیم تا پزشکی را بالای سر او بیاورند یا او را به بیمارستان منتقل کنند اما با بی‌تفاوتی ماموران زن روبه‌رو شدند. آنها می‌گفتند این تمارض است و او خودش را به بیماری زده تا آزاد شود و از این نمونه‌ها روزانه بارها اتفاق می‌افتد.

این شاهد عینی به ما گفت با وخامت حال مهسا امینی سرانجام پس از نیم ساعت یک بهیار بالای سر او آمد که کاملا ناوارد بود و در همین هنگام رنگ مهسا کاملا سفید شد و او به اغما رفت.

او می‌گوید پس از آنکه ما با جیغ و فریاد خواستار آمدن یک پزشک شدیم. یک پزشکیار آمد که او هم ناوارد بود و پس از مدتی در حدود یک ساعت یک پزشک آمد اما این زمانی بود که مهسا دیگر تنفس نداشت. پزشک او را به راهرو برد و تلاش کرد تا او را احیا کند و سرانجام پس از نیم ساعت دیگر آمبولانس از راه رسید و او را به بیمارستان منتقل کردند.

این شاهد عینی تاکید می‌کند که ما بارها از ماموران خواستیم تا برادرش را در جریان حال مهسا امینی قرار بدهند ولی ماموران خودداری کردند و به ما پرخاش می‌کردند.

شاهد عینی به ایران اینترنشنال گفت که اگر در همان لحظات اولیه مهسا امینی به بیمارستان منتقل می‌شد و با بی‌تفاوتی ماموران روبرو نمی‌شد به اغما نمی‌رفت. او همچنین تاکید کرد که مهسا به آنها گفته که یک مامور توی سر او زده است.