اختلاف نظر میان نامزدهای اصولگرا برای اجماع بر سر یک نفر
با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، تعدد نامزدهای وابسته به اصولگرایان و احتمال تشتت آرا، به نگرانیها در میان حامیان این جریان دامن زده است.
با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، تعدد نامزدهای وابسته به اصولگرایان و احتمال تشتت آرا، به نگرانیها در میان حامیان این جریان دامن زده است.
محمدباقر قالیباف، نامزد انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه ۲۷ خرداد در جریان یک میزگرد در صداوسیمای جمهوری اسلامی تاکید کرد نامزدهای «جبهه انقلاب» باید نهایتا به نفع یک نفر کنارهگیری کنند.
او گفت: «بنده جزو کسانی هستم که روز گذشته به ستادهای انتخاباتی خود دو نکته را متذکر شدم: یک، اخلاق را رعایت کنید، دوم، حتما جبهه انقلاب باید تا قبل از هشتم تیر به یک کاندیدا برسند. حتما یک عقلانیت، گذشت و محبت در جبهه انقلاب وجود دارد.»
او در عین حال تلویحا خود را نامزد برتر معرفی کرد و گفت پس از کشته شدن ابراهیم رئیسی، «به صحنه آمدم، چون کشور در نقطه حساس است و احساس کردم آمادگی بیشتری نسبت به بقیه دارم».
رئیسی و هیات همراهش روز ۳۰ اردیبهشت در سانحه سقوط بالگرد در آذربایجان شرقی جان خود را از دست دادند.
همزمان، محمود نبویان، نماینده مجلس و عضو برجسته جبهه پایداری، گزارشها در خصوص انصراف سعید جلیلی از نامزدی ریاست جمهوری را «دروغ انتخاباتی» و انتشار آنها را «یک حرام شرعی» خواند.
نبویان افزود: «به عنوان فردی که در ستاد ایشان هستم و با ایشان همراهم، این موضوع را کاملا تکذیب میکنم.»
پرویز سروری، نایب رییس شورای شهر تهران و مسئول ستاد استانی علیرضا زاکانی هم گفت این نامزد انتخابات خود را اصلح میداند و به همین دلیل قصد ندارد از این عرصه کنار بکشد.
سروری اضافه کرد: «الان برداشت و توقع آقای زاکانی این است که در دوره قبل به نفع آقای رئیسی انصراف داده است و اگر در این دوره برنامههای من بهتر است، دیگران باید به نفع من انصراف دهند.»
او در عین حال اولویت را «پیروزی جریان انقلاب» دانست و گفت در مواقعی که «حساسیتهای خاص» حاکم است، احتمال اتخاذ تصمیمات دیگری از سوی این جریان وجود دارد.
پیشتر و در روز ۲۶ خرداد، امیرحسین قاضیزاده، رییس بنیاد شهید و دیگر نامزد ریاست جمهوری، در یک نشست خبری احتمال کنارهگیری خود را مطرح کرد.
او در پاسخ به خبرنگاری که پرسید آیا ممکن است به نفع قالیباف کنار برود، گفت: «انشاءالله همه به نفع فرد اصلح کنار میروند.»
درخواست شریعتمداری از اصولگرایان برای اجماع
در شرایطی که اصلاحطلبان به اذعان خودشان هنوز نتوانستهاند آرای خاموش را برای شرکت در انتخابات متقاعد کنند، تعدد کاندیداها در جریان اصولگرایان نگرانی برخی از حامیان حکومت را برانگیخته است.
در همین راستا حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان در یادداشتی در این روزنامه، از اصولگرایان خواست که «از حالت چندکاندیدایی به تککاندیدا» تغییر شرایط دهند.
نماینده رهبر جمهوری اسلامی در موسسه کیهان نوشت: «نامزدها باید پیشاپیش اعلام کنند که بعد از بررسیهای ضروری فقط یکی از آنها در صحنه باقی خواهد ماند. این اقدام از تفرقه احتمالی در میان هواداران جلوگیری میکند و میتواند زمینه وفاق و همدلی بیشتر نیز باشد.»
شریعتمداری از پیروزی جناح رقیب در انتخابات ابراز نگرانی کرد و گفت: «اگر ائتلاف نکنند، هریک از آنها بخشی از رای مردم را جذب میکنند و بدیهی است که در این صورت مجموعه آرا چند نفر به آسانی نمیتواند با مجموع آرایی که متفقا به یک سبد ریخته میشود، رقابت کند!»
یکی از موضوعات مورد توجه در این فضا آن است که در دانشگاهها چه میگذرد. اینکه رویکرد حکومت در قبال دانشگاه برای برگزاری انتخابات مهندسیشده چیست و آیا در صورت روی کار آمدن هر کدام از گزینههای احتمالی تغییری در وضعیت دانشگاهها به وجود خواهد آمد.
فضای پادگانی و ادامه فشارها بر دانشگاهیان
جمهوری اسلامی در شرایطی آماده برگزاری یک انتخابات غیرمنتظره هم برای خود، هم برای جامعه و به تبع آن دانشگاهها میشود که جریانات و فعالان پیشرو و منتقد دانشجویی سالهاست فریاد میزنند از مسیر صندوقهای رای در انتخابات مهندسیشده و به طور کلیتر نظامی تمامیتخواه، تغییری ایجاد نخواهد شد. این را هم در تجمعات مکرر اعتراضی در خیزش «مهسا» و دهها اعتراض قبل و بعد آن در قالب شعارهایشان مطرح کردهاند و هم در بیانیهها.
در آخرین انتخابات در اسفندماه ۱۴۰۲ با رکورد پایینترین سطح مشارکت، دانشجویان از چند تشکل دانشجویی در بیانیهای نوشته و گفته بودند: «رای ما سرنگونی جمهوری اسلامی و پیروزی انقلاب زن زندگی آزادی است». آنها خطاب به حکومت محکم گفتند: «بین خودمان و شما جنایتکاران، یک دریای خون فاصله میبینیم و پاسخمان به شما یک کلمه هست: نه.»
سرکوب گسترده دانشجویان و اساتید معترض بعد از خیزش «مهسا»، همچنان ادامه دارد. نهادهای قضایی، اطلاعاتی و نظامی داخل و بیرون دانشگاه با تشدید فشار بر دانشجویان منتقد و معترض، فضای پادگانی را محقق کردهاند. این وضعیت، در راستای دههها تلاش برای تحمیل ایدئولوژی علی خامنهای مبنی بر ایجاد «دانشگاههای اسلامی» در سالهای اخیر تشدید شده است.
روند خالصسازی اساتید، صدور احکام سنگین انظباطی و قضایی برای دانشجویان و اساتید و همچنین کنترلهای سخت بر زندگی دانشجویی برای معترضان ادامه دارد و برخورد با دانشجویان به بهانه «حجاب» هم مزید بر علت شده است. دختران دانشجو فقط با «مقنعه» و مانتوی بلند حق حضور در دانشگاه را دارند و ونهای گشت ارشاد در ورودی دانشگاه و موتورهای گشت در داخل محیط دانشگاه، دانشجویان دختر را به بهانههایی از جمله «پوشیدن مانتوی جلوباز» و حتی لاک ناخن بازداشت و بازخواست میکنند.
حکومت با پروندهسازی امنیتی برای بسیاری از تشکلهای دانشجویی، یا آنها را تعطیل کرده و یا با محدودیتهای متعدد دست و پای آنها را بسته است. تشکلهای حکومتی مثل «بسیج» و تشکلهای موازی با حمایتهای خاص جای تشکلهای مستقل را گرفتهاند.
مجمع جهانی دانشجویی در گزارشی که به تازگی در شانزدهم خرداد منتشر شد، اعلام کرد در طول پاییز ۱۴۰۱ بیش از ۷۰ هزار دانشجوی معترض در جنبش «زن، زندگی، آزادی» مشارکت داشتند و بیش از سه هزار و ۷۰۰ دانشجو از شیوههای مختلف مختلف مورد سرکوب قرار گرفتند.بنا بر این گزارش از شهریور ۱۴۰۱ تا اسفند ۱۴۰۲ بیش از ۸۰۴ دانشجو دستگیر شدهاند. انتشار بیش از ۳۰۰ بیانیه دانشجویی و سرکوب بیش از ۵۸ استاد از دیگر اطلاعاتی است که در این گزارش به آن اشاره شده است.
در این شرایط دانشجویان بدون توجه به پروپاگاندای گسترده حکومت، هم به مرگ رئیسی که در دوره او سرکوب دانشگاه به اوج رسید، بی توجهی نشان دادند ، و هم دیگر نمایش انتخابات در جمهوری اسلامی برایشان تکراری شده است.
دانشگاهیان و جنبش دانشجویی همانطور که در اعتراضات پس از قتل مهسا و خیزش «زن،زندگی،آزادی» فریاد زدند، دیگر اصلاحطلب و اصولگرای نظام برایشان فرقی نمیکند و نمیخواهند گرمکننده این بازی مدیریتشده باشند، آنها ایستادن مقابل کلیت نظام مستقر را فریاد زدهاند: «یا مرگ یا آزادی» و «مرگ بر جمهوری اسلامی».
این وضعیت گویای موضع دانشجویان و اساتید در قبال حکومت است. به باور بسیاری از کارشناسان شکاف میان دانشگاه و حکومت آنقدر زیاد شده که دیگر قابل ترمیم نیست.
آیا این نامزدها تفاوتی برای دانشگاهها دارند؟
جمهوری اسلامی از بدو تاسیس، همواره با دانشگاه به عنوان جایگاهی برای تفکر انتقادی مشکل داشته و پس از «انقلاب فرهنگی» نیز این خط مشی با تصفیه گسترده اساتید و وضع قوانین اسلامی و کنترلی، شدیدتر شده است.
در چهار دهه حکمرانی جمهوری اسلامی، دانشگاهها در کنترل نهادهای ایدئولوژیک و امنیتی حکومت در آمدهاند؛ از شورای انقلاب فرهنگی گرفته تا نهاد نمایندگی خامنهای در دانشگاه و نهادهای امنیتی همچون اطلاعات و سپاه که پایشان به درون دانشگاهها باز شده است.
از یک سو، شورایعالی انقلاب، پس از خالصسازی و اخراج بسیاری از اساتید، در اسفندماه ۱۳۷۲ امور دانشگاه را به «نهاد نمایندگی رهبر در دانشگاهها» واگذار کرد. رییس نهاد نمایندگی رهبر با حکم مستقیم خامنهای، سیاستهای اسلامی کردن دانشگاه را دنبال میکند. ریاست تمام دانشگاهها عملا در حوزه سیاستگذاری با منصوبین خامنهای است و ریاست دانشگاه در همه موارد باید مطیع نماینده رهبر جمهوری اسلامی باشد، در غیر این صورت جایی برای ادامه کار نخواهد داشت.
با این حساب نه ریاست دانشگاه و نه وزیر علوم اختیار وِیژهای در دانشگاه ندارند و همچون کارگزار تنها دستورات و سیاستهای اعلامی خامنهای را اجرا میکنند.
نهاد نمایندگی خامنهای در دانشگاه با استفاده از تشکلهای ساختگی در دهههای گذشته تلاش کرد دانشجویان را سازماندهی و یکسانسازی کند. بسیج دانشجویی، انجمن اسلامی مستقل دانشجویان، جامعه اسلامی دانشجویان، دانشجویان عدالتخواه و تعداد دیگری از این تشکلهای به اصطلاح دانشجویی، در هماهنگی با نهاد نمایندگی رهبر در دانشگاه، تنها سیاستهای اعلامی را اجرا میکنند و در تضعیف و سرکوب جریانها و تشکلهای واقعی و مستقل دانشجویی نقش ایفا میکنند.
حراست دانشگاه و کمیتههای انضباطی نیز دو نهاد وابسته به وزارت اطلاعات در دانشگاه هستند، که در راستای فرامین خامنهای، دانشگاهها را سرکوب کردهاند. این نهادهای امنیتی با اعمال مجموعه محدودیتها از جمله با نصب گسترده دوربینهای تشخیص چهره در دانشگاه فضا را کاملا امنیتی کردهاند و حتی فعالیت دانشجویان در فضای مجازی نیز طبق آییننامههای جدید رصد میشود.
زمانی هم که این نهادها با این اقدامات نتوانند از اعتراضات در دانشگاه جلوگیری کنند، ماموران «سپاه پاسداران» با پوشیدن لباس شخصی مستقیما مسئول سرکوب خشونتآمیز میشوند. از اعتراضات دانشجویی سال ۷۸ تا اعتراضات جنبش سبز و اعتراضات سراسری «زن،زندگی،آزادی» سپاه با بازداشت و ضرب و شتم دانشجویان معترض، کنترل را به دست گرفته و حتی تعدادی از دانشجویان مانند «آیلار حقی» و «نسرین قادری» در این سرکوبها کشته شدند.
علاوه بر آنچه گفته شد، بررسی سوابق وزیران علوم در دولتهای مختلف جمهوری اسلامی نیز نشان میدهد که عملا سیاستهایی که در دانشگاهها پیاده میشوند با تغییر دولتها در حکومت، تغییری نمیکند و خط سیر مسائلی مانند «ستارهدار» کردن دانشجویان عملا با رفت و آمد دولتها ثابت مانده است.
در دوره محمد خاتمی، مصطفی معین، وزیر علوم وقت، با اشاره به همین مدیریت دانشگاه از سوی نهادهای تحت نظر رهبر و عدم توانایی در تغییر وضعیت، در نامه استعفایش به «دخالتها و تعرضهای نهادها و شوراهای غیرمسئول یا غیر پاسخگو اشاره کرده بود.
سالهاست دانشگاهها تحت مدیریت رهبر در مقابل تبدیل شدن به یک نهاد کاملا عقیم و پادگانی مقاومت میکند، با این حال به دلیل همین دخالتهای فرادانشگاهی و فراقانونی نهادهای حکومتی، چه سعید جلیلی، چه محمدباقر قالیباف و چه علیرضا زاکانی که بارها در سرکوب دانشگاه نقش ایفا کردهاند و چه مسعود پزشکیان که از «اغتشاش» خواندن اعتراضها ابایی ندارد، در انتخابات آتی مرد شماره دوی حکومت شوند، تغییر ویژهای در وضعیت دانشگاهها ایجاد نخواهد شد.
اکنون نیز صحنهچینی انتخابات ریاستجمهوری در فصل تعطیلی دانشگاهها کلید خورده، با این حال نباید فراموش کرد تشکلهای دانشجویی مستقل و واقعی، سالهاست تعطیل هستند یا اگر ماندهاند تعلیق شدهاند و دیگر مانند دهه هفتاد و هشتاد شمسی در انتخابات فعالیتی ندارند و واکنشی به آن نشان نمیدهند.
دانشجویان امروز همانطور که در بیانیه هفتم اسفند سال گذشته گفتند با آگاهی «مضحکه انتخابات» را تحریم میکنند و راه انقلاب «زن،زندگی،آزادی» را ادامه میدهند و رایشان «سرنگونی جمهوری اسلامی» است.
زاکانی روز شنبه ۲۶ خرداد در یک میزگرد تلویزیونی گفت: «در سال ۱۳۹۴ درباره سند برجام به رهبری گفتم احساس خطر میکنم. رهبری تاکید کردند مسئولان به وظیفه خودشان درباره برجام عمل کنند و به همین دلیل طرح دو فوریتی برای روشن شدن ابعاد برجام نوشتم.»
شهردار کنونی تهران که در آن زمان نماینده مجلس شورای اسلامی بود از مخالفان توافق هستهای تهران با قدرتهای جهانی بود.
او افزود: «برخی به جای نظام تصمیم گرفتند و گفتند این تصمیم نظام است، اما حقیقت این نبود.»
در ادبیات مقامات جمهوری اسلامی، گاهی از شخص خامنهای به عنوان «نظام» یاد میشود.
این اظهارات در حالی است که در همین روز، فیاض زاهد، نماینده مسعود پزشکیان در مناظره نمایندگان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در رادیو گفت: «برجام تصمیم نظام بود، نه دولت حسن روحانی.»
زاکانی که از سوی کشورهای غربی به دلیل نقش داشتن در سرکوب اعتراضات ایران تحریم شده، افزود: «برجام را که خواندم گفتم من با برادرم هم این گونه قرارداد نمیبندم.»
امیرحسین ثابتی، نماینده سعید جلیلی نیز در مناظره نمایندگان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در رادیو درباره برجام گفت: «این توافق سنگی است که روحانی و ظریف در چاه انداختند و حالا هزار عاقل نمیتوانند کشور را از این چاه خارج کنند.»
دفاع نماینده پزشکیان از حمله به سفارت آمریکا
علاوه بر برجام، موضوع رابطه با آمریکا یکی از موضوعاتی است که همواره در جریان دورههای مختلف انتخابات در ایران مطرح میشود.
زاکانی درباره گفتوگو با آمریکا گفت که حتی میشود با «دشمنان از سر عزت و باورمندی رابطه بازطراحی کنیم».
شهردار تهران ادامه داد که برقراری ارتباط با اروپا و حتی آمریکا «با جبران گذشته توسط این کشورها» قابل انجام است.
آمریکاستیزی و اسرائیلستیزی از پایههای سیاست خارجی جمهوری اسلامی است و رهبر جمهوری اسلامی بارها بر آن تاکید کرده است.
در تازهترین مورد، خامنهای در پیامی به حجاج، خواستار «اعلام برائت از اسرائیل و حامیانش به خصوص آمریکا» در این مراسم شد و گفت که امسال برائت از آنها «باید فراتر از موسم و میقات حج، در کشورها و شهرهای مسلماننشین، در همه جای جهان ادامه یابد و به آحاد مردم تسری یابد».
ثابتی، نماینده جلیلی نیز در مناظره نمایندگان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در رادیو در این زمینه گفت: «کل دنیا آمریکا و اسرائیل نیستند. ما هم بخواهیم با آمریکا رابطه خوبی داشته باشیم، آمریکا نمیخواهد.»
روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی با آمریکا پس از حمله به سفارت این کشور در تهران در سالهای آغازین پس از انقلاب قطع شد و همچنان قطع است.
در سالهای بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷، به سفارتخانههای دیگر کشورها از جمله بریتانیا و عربستان سعودی نیز حمله شد که در مورد عربستان سعودی منجر به قطع رابطه تهران و ریاض به مدت چندین سال شد.
نماینده جلیلی درباره حمله به سفارتخانهها در ایران در دوران جمهوری اسلامی نیز گفت: «اصلاحطلبان سفارتنوردند. غیر از سفارت آمریکا، در دهه ۷۰ هم به سفارت فلسطین در تهران حمله و آنجا را اشغال کردند.»
زاهد، نماینده پزشکیان که اصلاحطلبان از او حمایت کردهاند، در این مناظره از حمله به سفارت آمریکا دفاع کرد.
او گفت: «هنر و افتخار مبارزه با آمریکا به نام هواداران جلیلی و زاکانی نیست. این جریان ما اصلاحطلبان بود که سفارت آمریکا را تسخیر کرد.»
نماینده پزشکیان تاکید کرد که رابطه با اسرائیل نیز یک «خط قرمز همیشگی جمهوری اسلامی» باقی خواهد ماند.
دوره چهاردهم انتخابات ریاستجمهوری در ایران روز هشتم تیر امسال برگزار میشود.
در رایگیری انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی رکورد شرکت نکردن شهروندان در انتخابات شکسته شد.
یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران، روز شنبه با بیان اینکه «سه انتخابات گذشته برای کشور ما زیبنده نبود»، گفت: «این موضوع طمع دشمن را برای ایجاد اختلال به دنبال داشت. یعنی زمانی که دشمن حضور مردم را کم ببیند وسوسه میشود تا چالش ایجاد کند.»
همزمان با گسترش تحریم صندوقهای رای در ایران، ابوالفضل قدیانی، فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی گفت: «تحریم انتخابات نمایشی و فرمایشی، کنشی مدنی و موثر است.»
او، امید به اصلاح امور را از طریق این نوع انتخابات، توهم دانست.
