مطالب مرتبط
ماه گذشته بسیاری منتظر حمله موشکی جمهوریاسلامی به اسرائیل بودند. حالا بسیاری منتظر حمله اسرائیل به جمهوریاسلامی هستند و هیچ تضمینی نیست که این پینگ پنگ بین دو کشور همچنان ادامه نیابد و به یک جنگ منطقهای تبدیل نشود.
در این میان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در سفر اخیر خود به اردن گفته است که «نگرانیهای مشترکی داریم و باید تلاش کنیم از وقوع جنگ منطقهای جلوگیری کنیم».
اما هر کسی که تحولات منطقه را دنبال کرده باشد، از این سطح از تناقض در سیاست خارجی جمهوری اسلامی متعجب میشود.
همین اردنی که عراقچی اکنون به آن سفر کرده و در برابر دوربین خبرنگاران با وزیر امور خارجهاش رایزنی و لبخند رد و بدل میکند، در گذشته دو بار شاهد نقض حریم هواییاش از سوی سپاه پاسداران بوده است. در عملیات «وعده صادق ۱ و ۲»، سپاه بدون اطلاع و اجازه اردن، از حریم هوایی این کشور برای شلیک موشک و پهپاد به سمت اسرائیل استفاده کرده است. اعتراضات مکرر اردنیها به این نقض حاکمیت نیز بیپاسخ مانده بود.
حالا همان جمهوری اسلامی که پیشتر از آسمان اردن برای حملات خود استفاده کرده، به دنبال همکاری با اردن برای «امنیت منطقهای» است و ادعا میکند که باید مانع وقوع جنگ شد.
جالبتر اینجاست که جمهوری اسلامی حالا از اردن و دیگر کشورهای منطقه میخواهد اجازه ندهند از فضای هواییشان علیه جمهوری اسلامی استفاده شود؛ در حالی که خود جمهوری اسلامی بارها همین کار را کرده است.
این تناقضات زمانی آشکارتر میشود که به مسائل دیگر بین تهران و امان نگاه کنیم. علاوه بر نقض حریم هوایی، شبکههای قاچاق اسلحه و مواد مخدر وابسته به جمهوری اسلامی نیز از سوریه به داخل اردن در سالهای اخیر فعال بودهاند. نیروهای مرزبانی اردن هرچند وقت یکبار قاچاقچیان مرتبط با این شبکهها را بازداشت میکنند. با وجود این، جمهوری اسلامی همچنان موضعی طلبکارانه در برابر اردن دارد.
اما این پایان ماجرا نیست. عراقچی در ادامه سفرهای خود به مصر نیز رفته تا با مقامات قاهره درباره مسائل منطقه و اسرائیل گفتوگو کند. این در حالی است که مصر در سالهای اخیر از فعالیتهای جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتیاش آسیبی جدی دیده است. سپاه پاسداران با ارسال موشک به حوثیها باعث حملات مکرر به کشتیهای تجاری در دریای سرخ شده، که بهطور مستقیم به اقتصاد مصر ضربه زده است.
پیش از این حملات، کشتیهایی که از آسیا به اروپا میرفتند یا برعکس، از کانال سوئز عبور میکردند و سالانه حدود ۹.۵ میلیارد دلار درآمد برای مصر به همراه داشتند. اما پس از آغاز حملات حوثیها، این درآمد کاهش یافت و رییسجمهوری مصر، عبدالفتاح سیسی، اعلام کرد که درآمد کانال سوئز ۴۰ درصد افت کرده است.
با این حال، عراقچی به مصر رفته و از قاهره خواسته که مانع بروز جنگ در منطقه شود. این رفتار جمهوری اسلامی شبیه همان رویکردی است که در داخل ایران هم اتخاذ کرده است: در حالی که مردم معترض را در خیابانها سرکوب میکند و به گلوله میبندد، در سطح منطقه نیز با همان لجاجت و بیاعتنایی با همسایگان برخورد میکند.
این سطح از بیاعتنایی به منافع و اعتراضات کشورهای همسایه نشان میدهد که جمهوری اسلامی همانطور که نسبت به خواست و اراده مردم ایران بیتفاوت است، در برابر دولتهای منطقه نیز با همان پررویی و بیمسئولیتی رفتار میکند. شاید بتوان گفت که این رفتارها عواقب ناگزیر خود را به همراه خواهند داشت.
مراد ویسی، تحلیلگر ارشد در ایراناینترنشنال نوشت: «تجربه حملات قبلی، نظیر «وعده صادق ۲»، نشان داده که حتی با وجود سامانههای پدافندی قوی، تعدادی از موشکها به اهداف اصابت میکنند. بنابر این فرماندهی جبهه داخلی ارتش اسرائیل از مدتها قبل مردم را برای چنین شرایطی آماده کرده و گالانت از فرماندهان ارتش خواسته است که به سوالات مردم پاسخ دهند و نگرانیهای آنان را کاهش دهند تا ارتش و مردم در کنار یکدیگر آماده درگیری باشند.»
ویسی افزود: «در مقابل، جمهوری اسلامی ایران هیچ برنامه روشنی برای آمادهسازی مردم در برابر چنین درگیری احتمالی نداشته است. نه پناهگاههای کافی در شهرها ساخته شده و نه آموزشهای لازم به مردم ارائه شده است.»
به نوشته ویسی به نظر میرسد حکومت تصور میکند که اسرائیل به مناطق مسکونی حمله نخواهد کرد و بنابراین نیازی به اتخاذ تدابیر حفاظتی برای مردم نمیبیند. این رویکرد، نهایت بیمسئولیتی از سوی سپاه پاسداران و دولت ایران در قبال مردم است؛ اگر چه اسرائیل از تهدید مستقیم مردم ایران خودداری کرده است و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اسرائیل میداند مردم ایران مخالف جمهوری اسلامی هستند.
متن کامل این تحلیل را اینجا بخوانید.
وزیر دفاع اسرائیل، یوآو گالانت، اعلام کرده است که حمله به جمهوری اسلامی ایران «نزدیک و مرگبار» خواهد بود. روز سهشنبه، گالانت با لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، درباره چگونگی اجرای این حمله و واکنش احتمالی جمهوری اسلامی گفتگو کرده است.
همچنین یک مقام ارشد اسرائیلی به شبکه خبری کان نیوز گفته که تصمیمگیری درباره اهداف حمله نهایی شده و تنها مساله باقیمانده، زمان انجام آن است.
تقویت سامانههای دفاعی اسرائیل
در همین حال، آمریکا در حال تکمیل استقرار سامانه موشکی پیشرفته تاد (THAAD) در اسرائیل است. این سامانه به منظور مقابله با حملات موشکی احتمالی سپاه پاسداران در پاسخ به حمله اسرائیل مستقر شده است.
سامانه تاد میتواند موشکها را از فاصله هزار کیلومتری شناسایی کند، اما توان درگیری با آنها را در فاصله ۲۰۰ کیلومتری دارد. این محدودیت ممکن است از نقاط ضعف این سامانه باشد؛ چرا که موشکهای سپاه با سرعت بالا در این فاصله کوتاه، زمان کمی برای هدفگیری باقی میگذارند.
سامانه تاد ممکن است بین ۴۸ تا ۷۲ موشک آماده شلیک در اختیار داشته باشد. هر کدام از کامیونهای لانچر آن، ظرفیت شلیک هشت موشک را بهطور همزمان دارند. اما فرآیند بارگذاری مجدد هر لانچر حدود نیمساعت طول میکشد و این زمان در یک درگیری گسترده میتواند چالشبرانگیز باشد.
با توجه به اینکه هیچ سامانه دفاعی کاملی وجود ندارد که بتواند تمام موشکهای شلیک شده را منهدم کند، انتظار میرود در صورت حمله مجدد سپاه پاسداران، برخی موشکهای سپاه از سد دفاعی اسرائیل عبور کنند.
تجربه حملات قبلی، نظیر «وعده صادق ۲»، نشان داده که حتی با وجود سامانههای پدافندی قوی، تعدادی از موشکها به اهداف اصابت میکنند. بنابر این فرماندهی جبهه داخلی ارتش اسرائیل از مدتها قبل مردم را برای چنین شرایطی آماده کرده و گالانت از فرماندهان ارتش خواسته است که به سوالات مردم پاسخ دهند و نگرانیهای آنان را کاهش دهند تا ارتش و مردم در کنار یکدیگر آماده درگیری باشند.
بیتوجهی حکومت به آمادگی مردم در ایران
در مقابل، جمهوری اسلامی ایران هیچ برنامه روشنی برای آمادهسازی مردم در برابر چنین درگیری احتمالی نداشته است. نه پناهگاههای کافی در شهرها ساخته شده و نه آموزشهای لازم به مردم ارائه شده است.
به نظر میرسد حکومت تصور میکند که اسرائیل به مناطق مسکونی حمله نخواهد کرد و بنابراین نیازی به اتخاذ تدابیر حفاظتی برای مردم نمیبیند. این رویکرد، نهایت بیمسئولیتی از سوی سپاه پاسداران و دولت ایران در قبال مردم است؛ اگر چه اسرائیل از تهدید مستقیم مردم ایران خودداری کرده است و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اسرائیل میداند مردم ایران مخالف جمهوری اسلامی هستند.
تناقض در رویکردها و پیامدهای آن
در حالی که فرماندهان سپاه با تهدیدهای پیدرپی به کشورهای منطقه اعلام میکنند که در صورت لزوم، منطقه را به آتش خواهند کشید، تناقض در مواضع دیپلماتیک جمهوری اسلامی به چشم میخورد؛ برای مثال، همزمان با سفر عباس عراقچی به عمان و سخن از «دوستی تاریخی» با کشورهای منطقه، یک فرمانده ارشد سپاه از انفجارهای مشکوک چند سال پیش در بندر فجیره بهعنوان «قدرت پنهان» ایران یاد کرده است.
تحریم های بیشتر؛ نتایج سیاستهای ماجراجویانه جمهوری اسلامی
در پی تشدید تنشها و آمادهباش در منطقه، نشانههای ملموستری از پیامدهای سیاستهای ماجراجویانه جمهوری اسلامی مشاهده میشود. از صبح سهشنبه، تمامی پروازهای مسافربری ایران به مقصد اروپا متوقف شده است. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی نیز اعلام کرده که پروازها به لندن، کلن و پاریس متوقف شدهاند و مسافران ایرانی برای سفر به اروپا باید از ایرلاینهای دیگر مانند ترکیش ایرلاین استفاده کنند. این در حالی است که بسیاری از ایرلاینهای بینالمللی مانند لوفتهانزا نیز به دلیل شرایط جنگی، پروازهای خود به منطقه را متوقف کردهاند.
ناکامی زودرس دولت پزشکیان
با توقف پروازها و افزایش قیمت دلار و سکه در روزهای اخیر، دولت پزشکیان نیز در کمتر از ۱۰۰ روز فعالیت، با چالشهای جدی مواجه شده است. نه تنها خبری از رشد اقتصادی هشت درصدی وعده داده شده نیست، بلکه تحریمها تشدید شده و وعدههایی نظیر لغو گشت ارشاد نیز به سرانجام نرسیدهاند.
تصویب قانون تحمیل حجاب اجباری در شورای نگهبان نیز نشان میدهد که بسیاری از وعدههای دولت تحقق نیافته است.
در مجموع، شرایط کنونی ایران نشاندهنده تاثیر مستقیم سیاستهای ماجراجویانه و تنشزا در منطقه است که هم بر روابط خارجی و هم بر وضعیت داخلی کشور اثرات منفی داشته و چشمانداز روشنی را برای دولت و مردم ترسیم نمیکند.
مراد ویسی، تحلیلگر ارشد در ایراناینترنشنال در تحلیلی نوشت: جنگ بار دیگر در خانههای ایرانیان را میزند. مردم هر روز در اضطراب حمله احتمالی اسرائیل به سر میبرند. اما چرا اوضاع به اینجا کشیده شد؟
پاسخ ساده است: جمهوری اسلامی و سپاه طی چهار دهه در منطقه خاورمیانه به آتشافروزی و دخالت مشغول بودند، و حالا این شعلهها دامن ایران و مردمش را هم گرفته است.
در تمام این سالها، سپاه پاسداران با عنوان ایجاد «محور مقاومت» گروههای نیابتی تشکیل داد و در امور داخلی کشورهای منطقه دخالت کرد. از لبنان و یمن گرفته تا عراق، سوریه، غزه و حتی بحرین. طبیعی بود که وقتی قاسم سلیمانی و فرماندهان سپاه به گسترش مرزهای امنیتی کشور تا دریای مدیترانه افتخار میکردند، دشمنان جمهوری اسلامی هم دست روی دست نخواهند گذاشت.
اکنون، اسرائیل پس از ضربه زدن به گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در غزه، کرانه باختری و لبنان، خود جمهوری اسلامی را هدف گرفته است، اما مساله اینجاست که هر حمله به جمهوری اسلامی، در عمل حمله به ایران و زیرساختهای کشور نیز هست.
متن کامل تحلیل مراد ویسی را اینجا بخوانید.
جنگ بار دیگر در خانههای ایرانیان را میزند. مردم هر روز در اضطراب حمله احتمالی اسرائیل به سر میبرند. اما چرا اوضاع به اینجا کشیده شد؟
پاسخ ساده است: جمهوری اسلامی و سپاه طی چهار دهه در منطقه خاورمیانه به آتشافروزی و دخالت مشغول بودند، و حالا این شعلهها دامن ایران و مردمش را هم گرفته است.
در تمام این سالها، سپاه پاسداران با عنوان ایجاد «محور مقاومت» گروههای نیابتی تشکیل داد و در امور داخلی کشورهای منطقه دخالت کرد. از لبنان و یمن گرفته تا عراق، سوریه، غزه و حتی بحرین. طبیعی بود که وقتی قاسم سلیمانی و فرماندهان سپاه به گسترش مرزهای امنیتی کشور تا دریای مدیترانه افتخار میکردند، دشمنان جمهوری اسلامی هم دست روی دست نخواهند گذاشت.
اکنون، اسرائیل پس از ضربه زدن به گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در غزه، کرانه باختری و لبنان، خود جمهوری اسلامی را هدف گرفته است، اما مساله اینجاست که هر حمله به جمهوری اسلامی، در عمل حمله به ایران و زیرساختهای کشور نیز هست.
جمهوری اسلامی همان روزی جنگ را به خانههای مردم ایران آورد که سوریه و لبنان را بر ایران و ایرانی اولویت داد. مگر مهدی طائب، فرمانده قرارگاه عمار، نگفت: «سوریه برای ما مهمتر از خوزستان است»؟! یا مگر علی خامنهای نبود که با افتخار از تجهیز حماس و جهاد اسلامی و تسلیح کرانه باختری سخن گفت و اعلام کرد که هر کسی علیه اسرائیل بجنگد، از حمایت ایران برخوردار خواهد بود؟
وقتی حکومت جمهوری اسلامی با غرور از این اقدامات سخن میگوید، طبیعی است که دیر یا زود اسرائیل و دشمنان منطقهای جمهوری اسلامی نیز واکنش نشان دهند. جنگی که به خانه دیگران برده شد، حالا به دست جمهوری اسلامی به دروازههای ایران بازگشته است. این در حالی است که مقامات حکومت همواره در جای امنی پناه میگیرند، اما این مردم ایران هستند که قربانی جنگطلبیهای حکومت میشوند.
از طرف دیگر، پیش از آنکه حتی جنگی آغاز شود، بازار ایران واکنش نشان داده و قیمتها بهشکل بیسابقهای در حال افزایش است. همین دوشنبه، قیمت سکه از ۵۰ میلیون تومان عبور کرد و دلار به بیشتر از ۶۳ هزار تومان رسید. این افزایش قیمتها بازتاب وحشت بازار از جنگی است که در پیش است.
مردم ایران نهتنها باید هزینههای جنگطلبی جمهوری اسلامی و سپاه را بپردازند، بلکه باید بار تورم، گرانی، و کمبود بودجه را نیز به دوش بکشند.
در شرایطی که به گفته وزیر اقتصاد میزان کسری بودجه امسال ۸۵۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده، باز هم منابع مالی بهجای تامین نیازهای داخلی، صرف موشکها و پهپادهایی میشود که در غزه، لبنان و عراق شلیک میشوند.
همه این هزینهها از جیب مردم ایران میرود و در عین حال همین مردم باید با تحریمها و محدودیتهای جدید نیز دست و پنجه نرم کنند .اتحادیه اروپا ایرانایر، ماهان و ساها را تحریم کرده است. این تحریمها یهطور مستقیم مردم ایران را تحت تاثیر قرار میدهند؛ حالا برای سفر خارجی باید با هزینههای بیشتر بلیت ایرلاینهای خارجی مثل ترکیش ایرلاین را بخرند، یا بهطور کلی قید سفر برای دیدار عزیزانشان را بزنند.
واقعیت این است که این تحریمها حاصل سوءاستفاده نظامی جمهوری اسلامی از هواپیماهای مسافربری است. محمدجواد ظریف، وزیر امور سابق خارجه، بهروشنی در فایل مصاحبه لو رفته خود گفت که آمریکا به جمهوری اسلامی هشدار داده بود از ایرانایر و ماهان برای مقاصد نظامی در سوریه استفاده نکند، اما قاسم سلیمانی با حمایت مستقیم خامنهای، این هشدارها را نادیده گرفت و بارها از این خطوط هوایی برای انتقال تجهیزات نظامی استفاده کرد. نتیجه؟ حالا ایرانایر و ماهان تحریم شدهاند و این مردم ایران هستند که باید بهای این سیاستها را بپردازند.
سیاستهای سپاهمحور جمهوری اسلامی که با حمایت خامنهای در منطقه پیاده شد، حالا نتیجهاش را نشان میدهد. گسترش تحریمها، تورم، و سایه جنگ همگی نتیجه نادیده گرفتن هشدارهای داخلی و خارجی است. در نهایت، این مردم ایران هستند که تاوان جاهطلبیهای منطقهای و لجاجتهای سپاه و حکومت را میپردازند. درهای دیپلماسی در حال بسته شدن و جنگ افزارها آماده غرش هستند. جمهوری اسلامی در حال آوردن جنگی به خانه است که لازم و ضروری نبود.
