بیتا شفیعی، معترض و زندانی سیاسی سابق و شهروند ساکن شاهین‌شهر بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شده است. مادر او، مریم عباسی نیکو، پیش‌تر در ۱۹ آبان توسط نیروهای اطلاعات سپاه بازداشت شده بود و تاکنون هیچ اطلاعی از وضعیت یا محل نگهداری این مادر و دختر در دست نیست.
مریم عباسی نیکو پیش‌تر در تیرماه ۱۴۰۱ نیز بازداشت شده و با اتهام «سب‌النبی» روبه‌رو بود که در نهایت از آن تبرئه شد.
بازداشت هم‌زمان این دو، نگرانی‌ها درباره افزایش فشار امنیتی بر خانواده‌های معترض را بار دیگر مطرح کرده است.
فهیمه طاهری‌مقدم، دانشجوی دکتری، زهرا جمشیدی، دانشیار و علی صادقی‌منش، استاديار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، یافته‌های پژوهش خود را در دوفصل‌نامه «پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی» دانشگاه بین‌المللی قزوین منتشر کردند.
سرمایه نمادین؛ حلقه گمشده برنامه‌ریزی شهری
این مطالعه با تکیه بر نظریه «میدان» و «سرمایه نمادین» پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی، به بررسی امکان استفاده از روایت‌های شاهنامه برای بازطراحی فضاهای شهری می‌پردازد.
در نگاه بوردیو، در کنار سرمایه اقتصادی، سرمایه نمادین قرار دارد؛ اعتباری که از نمادهای فرهنگی و خاطره‌های مشترک می‌آید و برای شهرها هویت و نفوذ می‌سازد.
نویسندگان مقاله معتقدند همین سرمایه نمادین حلقه گمشده شهرسازی در ایران است.
در این مقاله آمده است: «در ایران و میان عامه، هنوز وقتی از سرمایه سخنی به میان می‌آید، منظور صرفا دارایی‌های مادی است که به شکل پول، فلزات گران‌بها و ملک نگهداری می‌شود. این تصور بر برنامه‌ریزی‌های شهری نیز تاثیر گذاشته است.»
به باور پژوهشگران، پیامد این رویکرد شهرهایی است که با هر شوک اقتصادی چهره عوض می‌کنند و حتی پروژه‌های پرهزینه نیز نمی‌توانند برای ساکنان، هویت پایدار و قابل دفاع به وجود آورند.
در برابر این وضعیت، طاهری‌مقدم، جمشیدی و صادقی‌منش شاهنامه را منبعی برای تقویت سرمایه نمادین شهرها معرفی می‌کنند.
آنها یادآوری می‌کنند که اثر فردوسی «دنیایی از جدال‌ها و نبردها برای رشد و پیشرفت» است، اما در عین حال «یک منشور فرهنگی است که بخش عظیمی از پایداری هویت ایرانی را در خود جای داده است».
جایگاه شهر در نگاه فردوسی
یکی از بخش‌های مهم مقاله، تحلیل مستقیم مفهوم «شهر» در شاهنامه است.
پژوهشگران با استناد به اثر فردوسی توضیح می‌دهند که «شارستان» در شاهنامه الگویی آرمانی برای سازمان‌دهی شهر است؛ فضایی درون حصار که در آن کاخ‌ها، بازار، بستان و زندگی مدنی در کنار هم قرار دارند.
در ادامه این مقاله آمده است: «فردوسی شارستان را به گونه‌ای توصیف می‌کند که بتواند آرمانی‌ترین تصویر از شهر را بازنمایی کند.»
به گفته پژوهشگران، شهر در شاهنامه لایه‌بندی دقیقی دارد: «محل فرمانروا»، «محل نظامیان» و «محل مردم عادی و بازار» هر کدام بخش جداگانه‌ای هستند و همین ساختار، مفهومی از نظم، امنیت و ثبات اقتصادی را منتقل می‌کند.
راهبردهایی از دل روایت‌های فردوسی
طبق نتایج این پژوهش، روایت فردوسی از ساخت شهرها، دژها، آتشکده‌ها و میدان‌های نبرد تنها بازتاب گذشته نیست و می‌تواند راهنمای طراحی امروز نیز باشد.
جمشیدی و همکارانش پیشنهاد می‌کنند برنامه‌ریزان شهری ظرفیت شاهنامه را در قالب راهبردهایی مشخص وارد طرح‌های خود کنند؛ از الهام گرفتن در طراحی میادین و فضاهای عمومی تا تعریف مسیرهای گردشگری بر پایه داستان‌ها و مکان‌های یادشده در متن.
نمونه‌های کاربردی شهرسازی شاهنامه
طبق یافته‌های پژوهش، احیای مکان‌هایی که روزگاری در رویدادهای تاریخی و در حافظه جمعی نقش‌آفرین بوده‌اند اما امروز تنها نامی از آنها باقی مانده، به‌دلیل ماهیتشان به‌عنوان سرمایه فرهنگی، ظرفیت چشمگیری برای تبدیل شدن به سرمایه نمادین دارند.
گندشاپور یکی از همین مکان‌های ارزشمند است؛ شهری مهم در دوره ساسانی که روزگاری از بزرگ‌ترین مراکز علمی و پزشکی جهان به شمار می‌رفت.
بر این اساس، دزفول با توجه به نزدیکی‌اش به این شهر کهن، علاوه بر شرایط مناسب کشاورزی می‌تواند هویتی تازه و مبتنی بر شاهنامه به دست آورد.
پژوهشگران درباره سیراف کهن نیز می‌نویسند این بندر که روزگاری یکی از گره‌های اصلی تجارت دریایی بود، از ظرفیت تبدیل شدن به مقصد گردشگری تاریخی و دریایی برخوردار است.
برای شهرهایی مانند بسطام، گناباد و اردبیل هم می‌توان المان‌های شهری و جشنواره‌های آیینی با اشاره به روایت‌های شاهنامه طراحی کرد تا گذشته حماسی این مناطق به زبان امروز بازگو شود.
به گفته پژوهشگران، چنین اقداماتی «تنها زیباسازی سطح شهر نیست»، بلکه نوعی بازتولید «سرمایه نمادین» است که هم گردشگر جذب می‌کند و هم برای ساکنان حس تعلق محلی می‌سازد.
آتشکده‌های تاریخی مانند «آذرگشسب» و «آذربرزین» نیز می‌تواند به‌صورت سایت‌های فرهنگی و نمایشی بازطراحی شود تا گردشگران علاوه بر معماری، آیین‌های مرتبط را نیز تجربه کنند.
این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه‌ای انجام گرفت. پژوهشگران با مراجعه به متن شاهنامه، روایت‌های مربوط به شهرها، دژها، آتشکده‌ها و آیین‌های عمومی را استخراج کردند و آنها را در کنار مطالعات هویت شهری و گردشگری فرهنگی قرار دادند.
به گفته پژوهشگران، اگر شهرهای ایران بخواهند از چرخه تکراری تخریب و ساخت بی‌ریشه بیرون بیایند، ناچارند به منابع فرهنگی خود بازگردند.
در جمع‌بندی مقاله آمده است شاهنامه «به‌عنوان سرمایه فرهنگی غنی می‌تواند زمینه خلق هویتی تاب‌آور و توسعه پایدار شهرها را فراهم کند»؛ به شرط آنکه سیاست‌گذاران شهری این متن کهن را نه در کتابخانه‌ها، بلکه در طرح‌های شهری و خیابان‌های زنده ببینند.
راجا کریشنامورتی و جو کورتنی، در نامه‌ای به وزیر خارجه آمریکا و مدیر آژانس اطلاعات مرکزی این کشور تاکید کردند که این محموله‌ها «برای تلاش‌های تهران جهت بازسازی زرادخانه موشک‌های بالستیک خود پس از جنگ ۱۲روزه با اسرائیل در تابستان گذشته ضروری هستند.»
آنها افزودند: «حمایت پکن از تجدید تسلیحات تهران عمیقا نگران‌کننده است و نمونه دیگری از تمایل حزب کمونیست چین برای تشویق تجاوز اقتدارگرایانه از اروپا تا خاورمیانه به شمار می‌رود.»
این درخواست دو عضو مجلس نمایندگان آمریکا، پس از انتشار گزارشی در ماه گذشته مطرح شده است.
این گزارش که از سوی شبکه خبری سی‌ان‌ان منتشر شد، به‌نقل از منابع اطلاعاتی غربی از ارسال چندین محموله پرکلرات سدیم، ماده اصلی در تولید سوخت موشکی، از چین به ایران از اواخر سپتامبر خبر می‌داد.
اردیبهشت امسال، انفجاری شدید در بندر «رجایی» رخ داد و شواهد اولیه بر اساس تصاویر انفجار، شباهت‌های آن با انفجار بیروت را تایید می‌کرد.
این شباهت کارشناسان را به این نتیجه رساند که احتمالا علت انفجار نظیر واقعه بندر بیروت، آتش گرفتن محموله مواد شیمیایی مورد استفاده برای ساخت موشک بود.
با این وجود، ارتباط انفجار با سوخت موشک از ابتدا توسط مقام‌های رسمی رد شد. سه ماه پس از انفجار روشن شد محموله‌ای که منجر به انفجار شد، متعلق به «نهادی نظامی» بوده است.
حمایت پکن تهدید علیه همسایگان ایران را افزایش می‌دهد
دو نماینده مجلس نمایندگان آمریکا در نامه خود افزودند که حمایت پکن «نه تنها تهدید ایران برای همسایگانش را افزایش می‌دهد، بلکه به روسیه و گروه‌های نیابتی طرفدار [حکومت] ایران مانند حوثی‌ها که ایران پیش‌تر از برنامه‌های موشکی آنها حمایت کرده، کمک می‌کند.»
آنها همچنین تاکید کردند که این محموله‌ها «با تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی که در سپتامبر بازگردانده شدند، مغایرت دارد. زیرا این تحریم‌ها هرگونه حمایت بین‌المللی از برنامه موشکی بالستیک ایران و توسعه سامانه‌های انتقال سلاح‌های هسته‌ای را ممنوع می‌کنند.»
این دو نماینده خواستار آن شدند که دولت ترامپ توضیح دهد چه اقداماتی برای «پاسخ به حمایت مداوم جمهوری خلق چین از برنامه موشکی بالستیک ایران» انجام می‌دهد.
دولت ترامپ در آوریل تحریم‌هایی علیه دوازده نهاد و فرد مستقر در ایران و چین اعلام کرد که در تأمین مواد سوخت موشک بالستیک برای سپاه پاسداران ایران نقش داشتند.
در تازه‌ترین اقدام نیز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا چهارشنبه ۲۱ آبان ۳۲ فرد و نهاد مستقر در ایران، امارات متحده عربی، ترکیه، چین، هنگ‌کنگ، هند، آلمان و اوکراین را به دلیل فعالیت در شبکه‌های تدارکاتی مرتبط با تولید موشک‌های بالستیک و پهپادهای جمهوری اسلامی تحریم کرد.
اول تیر ماه، کمی پیش از اعلام آتش‌بس، اسرائیل یک سایت حیاتی سپاه پاسداران واقع در بیابان‌های جنوب شاهرود در استان سمنان را هدف قرار داد. این همان سایتی بود که برای تولید سوخت جامد موشک مورد استفاده سپاه پاسداران قرار می‌گرفت و در آن میکسرهای سیاره‌ای نیز وجود داشت. این محل پیش‌تر در حملات آبان ۱۴۰۳ نیز از سوی اسرائیل هدف قرار گرفته بود.
تاسیسات ساخت موشک از جمله اهداف اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه بودند. یکی دیگر از این تاسیسات در شمال گرمسار در استان سمنان واقع شده بود که ۲۵ خرداد هدف قرار گرفته شد.
اسرائیل‌هیوم نوشت که درگیری نظامی در این مرحله به نفع حزب‌الله نیست و این سازمان در حال بازسازی و گسترش قدرت خود با کمک نیروی قدس سپاه پاسداران و توانایی‌های تولیدی رو به رشد خود است.
این روزنامه به حملات روزانه اسرائیل علیه مواضع حزب‌الله اشاره کرد و افزود که این حملات نشان‌دهنده سرعت شدید پیشروی حزب‌الله در بازسازی است.
به نوشته اسرائیل‌هیوم، اسرائیل در تلاش است تا با این سرعت هماهنگ شود، اما ارقام منتشر شده توسط نیروهای دفاعی اسرائیل در روزهای اخیر واقعیت عملی دشواری را که اسرائیل با آن مواجه است، نشان می‌دهد.
اسرائیل و لبنان آذر ماه ۱۴۰۳ برای برقراری آتش‌بس و اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به توافق دست یافتند.
اسرائیل در طول ماه‌های گذشته بارها حزب‌الله را به نقض توافق آتش‌بس متهم کرده و حملاتی را علیه مواضع و نیروهای این گروه مورد حمایت تهران تدارک دیده است.
به عنوان نمونه، ۱۹ آبان ارتش اسرائیل اعلام کرد در جریان حملات هوایی این کشور در شبانه‌روز گذشته، دست‌کم سه نفر از اعضای حزب‌الله در جنوب لبنان از جمله یکی از عوامل تامین سلاح برای این گروه کشته شده‌اند.
تداوم حمایت مالی جمهوری اسلامی
اسرائیل هیوم نوشت درحالی که حزب‌الله با چالش‌های میدانی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند، جمهوری اسلامی همچنان به حمایت مالی و عملیاتی از آن را ادامه می‌دهد.
این گزارش با اشاره به اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی با وجود تحریم‌ها از ابتدای امسال یک میلیارد دلار به حزب‌الله انتقال داده، نوشت که این گروه با کمک تهران در حال بازسازی توان نظامی و جذب هزاران نیروی تازه است.
اسرائیل‌هیوم در ادامه به سخنان نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله، در مراسم «روز شهید» در بیروت اشاره کرد؛ جایی که او هشدار داد «ادامه این سطح از تجاوز، همراه با کشتار و ویرانی، نمی‌تواند ادامه پیدا کند» و از طرف‌های مرتبط خواست به وضعیت موجود توجه کنند.
به نوشته این روزنامه، این تهدید در ادامه نامه‌ای سرگشاده بود که حزب‌الله در ۱۵ آبان‌ماه خطاب به نبیه بری، رییس پارلمان و نواف سلام، نخست‌وزیر لبنان منتشر کرد؛ نامه‌ای که در آن این سازمان مورد حمایت جمهوری اسلامی بر «حق مقاومت در برابر تجاوز اسرائیل» تاکید کرده بود.
حزب‌الله توان ورود به یک رویارویی جدید را ندارد
در عین حال، به‌دلیل شرایط پیچیده حزب‌الله، بعید است که خویشتنداری این گروه در این مرحله به پایان رسیده باشد.
تحلیلگران اسرائیلی معتقدند حزب‌الله توان ورود به یک رویارویی جدید یا حتی تبادل محدود آتش را ندارد، زیرا ممکن است دستاوردهایی را که اکنون در پی تثبیت آنهاست از دست بدهد.
در بخش دیگری از گزارش، اسرائیل‌هیوم به مشکلات سیاسی حزب‌الله نیز اشاره کرده و نوشته است که مخالفت این سازمان با هرگونه مذاکره با اسرائیل در همان نامه سرگشاده بازتاب یافته بود.
این موضع در پاسخ به افزایش درخواست‌ها از سوی مقام‌های لبنانی از جمله رییس‌جمهوری جوزف عون و شماری از نمایندگان پارلمان لبنان مطرح شد.
این مقام‌ها بر ضرورت صلح با اسرائیل برای بقا و ثبات لبنان تاکید کرده‌اند. این روزنامه می‌نویسد که درگیری نظامی در شرایط فعلی به سود حزب‌الله نیست.
