برخی از فعالان مدنی و سیاسی و همچنین کاربران فضای مجازی در واکنش به حمایت یک مدرس دانشگاه آرکانساس آمریکا از علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، از این دانشگاه به شدت انتقاد کردند.
این خبرگزاری جمعه هفتم آذر با اشاره به «اجرای سخت‌گیرانه» قوانین مربوط به حجاب اجباری که «زنان را ملزم به پوشاندن موهای‌شان می‌کرد»، نوشت جان باختن مهسا امینی در سال ۱۴۰۱ و اعتراضات سراسری پس از آن، «زنان را از هر سن و دیدگاه» به گونه‌ای خشمگین کرد که از زمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، کمتر موضوع دیگری این خشم را برانگیخته است.
هالی دگرس، پژوهشگر ارشد موسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک، به آسوشیتدپرس گفت که وقتی ۲۶ سال قبل به ایران رفت «نشان دادن یک تار مو بلافاصله باعث می‌شد کسی از ترس اینکه پلیس اخلاق من را با خود ببرد، به من بگوید که آن را زیر روسری‌ام بگذارم.»
او افزود: «مشاهده این موضوع که ایران امروز در چه وضعیتی است، غیرقابل تصور است» و تاکید کرد زنان و دختران آشکارا از حجاب اجباری سرپیچی می‌کنند.
دگرس اشاره کرد مقامات جمهوری اسلامی از تعداد زیاد این زنان و دختران در سراسر ایران شگفت‌زده شده‌اند و نگران هستند.
الیاس حضرتی، رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت مسعود پزشکیان، پنجم آذر تایید کرد که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ابلاغیه‌ای را درباره حجاب اجباری به دولت ارسال کرده است.
او مخالفان حجاب اجباری در ایران را «افراد معدودی» نامید که «دست به ناهنجاری‌های اجتماعی می‌زنند.»
در این ارتباط، پزشکیان ۲۷ آبان در جلسه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: «مجموعه‌های دولتی و حاکمیتی باید به قوانین و هنجارهای ملی در حوزه عفاف و حجاب پایبند باشند.»
پیش از این، حسین رفیعی، معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه، خبر داد که سه ماه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی گزارشی درباره وضعیت حجاب در ایران را به خامنه‌ای ارائه کرده است.
به گفته او، رهبر جمهوری اسلامی این گزارش را «تکان‌دهنده» خواند و دستور داد نسخه‌ای از آن در اختیار پزشکیان قرار گیرد تا دستگاه‌های اطلاعاتی «پروژه‌سازان و عوامل آن‌ها» در موضوع نافرمانی در برابر حجاب اجباری را شناسایی کنند و تحت پیگرد قرار دهند.
رفیعی افزود «بی‌حجابی یک جریان تصادفی نیست»، بلکه «بخشی از طرح‌های امنیتی و اطلاعاتی سرویس‌های بیگانه برای تضعیف جمهوری اسلامی» است.
این‌گونه اتهامات طی دهه‌های گذشته بارها به زنان و دختران مخالف حجاب اجباری وارد شده است.
در هفته‌های اخیر، مقام‌های جمهوری اسلامی بر ضرورت تشدید سیاست‌های سرکوب‌گرانه برای تحمیل حجاب اجباری تاکید کرده‌اند.
غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رییس قوه قضاییه، ۲۳ آبان اعلام کرد به دادستان‌ها دستور داده با همکاری دستگاه‌های امنیتی و انتظامی، جریانات «سازمان‌یافته و مرتبط با بیگانه» در زمینه «ناهنجاری‌های اجتماعی» را به دستگاه قضایی جمهوری اسلامی معرفی کنند.
«احتمال حمله اسرائیل موجب شد اجرای قانون حجاب متوقف شود»
در همین حال، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ۲۹ آبان اعلام کرد که شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی به‌دلیل آنچه احتمال حمله اسرائیل نامید، تصمیم گرفت که اجرای قانون موسوم به عفاف و حجاب برای مدتی به تعویق بیفتد.
ابراهیم عزیزی در یک سخنرانی در دانشگاه تهران گفت: «بعد از کشته شدن حسن نصرالله و عملیات وعده صادق دو، به این جمع‌بندی رسیدیم که احتمال حمله اسرائیل به ایران وجود دارد و شورای عالی امنیت ملی تصمیم گرفت اجرای قانون عفاف و حجاب برای مدتی به تعویق بیفتد.»
زمان مورد اشاره او روزهای پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی در خردادماه امسال بود.
عزیزی با توصیف «قانون عفاف و حجاب» به عنوان «قانون خوب» افزود: «در جمهوری اسلامی ساختارهایی داریم که با توجه به شرایط حساس، تصمیم به تعویق اجرای این قانون گرفت.»
او گفت: «نسبت به شرایط فعلی جامعه در خصوص حجاب آگاهیم اما نمی‌توانیم مسائل امنیتی را نادیده بگیریم.»
نارضایتی گسترده در ایران
آسوشیتدپرس در بخشی از گزارش خود به این موضوع اشاره کرد که «نارضایتی» در جامعه ایران موج می‌زند و به سخنان محمدجواد جوادی‌یگانه، مشاور امور اجتماعی پزشکیان، استناد کرد که گفته داده‌های یک نظرسنجی منتشر نشده توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) این موضوع را تایید کرده است.
پایگاه خبری رویداد۲۴ در گزارشی در ۲۱ آبان به نقل از این گزارش محرمانه نوشت که نارضایتی عمومی از وضعیت کشور به حدود ۹۲ درصد رسیده است.
رویداد۲۴ با اشاره به کاهش شدید اعتماد عمومی در ایران نوشته بود: «پایین بودن رتبه دولت فعلی در مقایسه با دولت‌های پیشین الزاما به معنای عملکرد ضعیف‌تر نیست، بلکه بازتابی از شرایط اقتصادی و اجتماعی امروز کشور است.»
این پایگاه خبری افزود نظرسنجی‌ها «بیش از آنکه ابزار ارزیابی دولت باشند، آینه‌ای از احساس عمومی جامعه نسبت به حاکمیت هستند.»
در ماه‌های گذشته، تشدید مشکلات اقتصادی، نقض گسترده حقوق بشر، تداوم سیاست‌های سرکوب‌گرانه، بحرانهای زیست‌محیطی، کمبود آب و برق و آلودگی شدید هوا، موجی از نارضایتی عمومی را در سراسر ایران برانگیخته است. این سطح از نارضایتی عمومی، جمهوری اسلامی را با یکی از جدی‌ترین بحرانهای مشروعیت در سال‌های اخیر روبه‌رو کرده است.
موسسه گمان (گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان)، ۱۴ آبان گزارش داد بر اساس نتایج آخرین پیمایش این موسسه، میزان گرایش به «براندازی نظام جمهوری اسلامی» نسبت به سال گذشته شش درصد افزایش یافته است.
پیش‌تر سخنگوی این انجمن گفته بود که تعلل چندماهه آموزش و پرورش در عقد قرارداد، یکی از دلایل متوقف شدن این طرح بوده است.
احمد اسماعیلزاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در گفتوگو با خبرگزاری ایسنا، اعلام کرد که تغییر قیمت لبنیات، چالش اصلی اجرای برنامه شیر مدارس است، و اشاره کرد که قیمت لبنیات طی یک ماه گذشته چندینبار گران شده است.
او افزود در اوایل مهر ماه، وزارت آموزشوپرورش و انجمن صنایع لبنی توافق کرده بودند که شیر با قیمت مناسب در اختیار وزارت آموزشوپرورش قرار گیرد اما «قیمتهای محصولات لبنی طی دو سه ماه گذشته افزایش چشمگیری یافت و انجمن صنایع لبنی حاضر نیست که شیر را با قیمت توافقشده در اختیار وزارت آموزشوپرورش قرار دهد.»
گزارش رسانهها حاکی از آن است که طرح توزیع سراسری شیر در مدارس فقط در چهار استان به اجرا درآمده است.
در بودجه سال جاری، ۶۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای این طرح اختصاص داده شده بود.
به گزارش ایسنا، حسین اسداللهی، دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزش و پرورش،۲۴ آبان گفته بود توزیع شیر تنها در چهار استان لرستان، خوزستان، گیلان و زنجان شروع شده است و در دیگر استانها، شرکتهای لبنی از تحویل شیر امتناع کرده‌اند.
او همچنین تامین شیر را بر عهده وزارت جهاد کشاورزی دانسته و افزوده بود که این وزارتخانه تاکنون حاضر به تشکیل جلسه هماهنگی نشده است.
در مقابل، محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، ۲۴ آبان اعلام کرده بود که افزایش قیمت شیر خام از ۲۳ به ۳۲ هزار تومان، بیماری تب برفکی و تعلل چندماهه آموزش و پرورش در عقد قرارداد، اجرای طرح شیر مدارس را متوقف کرده است.
به گفته او، وزارت آموزش و پرورش در نیمه اول سال، قرارداد را امضا نکرد و باعث بحران شد.
در این حال، مسعود مبینی، کارشناس اقتصادی، جمعه هفتم آذر در گفتوگو با سایت تجارتنیوز ضمن اشاره به این نکته که در سال‌های اخیر تورم قیمت لبنیات بهطور مداوم از متوسط تورم غذایی بالاتر بوده است، افزود: «این یعنی شیر و ماست و پنیر، بیش از سایر خوراکیها از سفره مردم حذف شده‌اند.»
او تاکید کرد: «دولت برای اجرای طرح شیر مدارس باید رقم بسیار بالایی را برای خرید تضمینی اختصاص میداد.»
در این حال، به نظر میرسد که دلایل دیگری هم در اجرا نشدن طرح توزیع سراسری شیر در مدارس دخالت داشتهاند.
فاطمه خسروی، فعال مدنی، جمعه هفتم آذر به سایت تجارتنیوز گفت: مدیران مدارس در شهرهای مختلف میگفتند: «بخشنامه آمده، اما بودجه نیست. حتی زمانبندی هم اعلام نشده. هنوز نمیدانیم خرید شیر بر عهده مدرسه است یا اداره کل.»
بر اساس این گزارش، در نتیجه، در بسیاری از استانها نهتنها یک بسته شیر توزیع نشد، بلکه حتی جلسات هماهنگی نیز برای آن تشکیل نشده است.
در این حال، اسماعیلزاده با اشاره به این موضوع که اجرای برنامه شیر مدارس از وزارت آموزشوپرورش به استاندارها محول شده است، گفت: «با توجه به اینکه حل این برنامه در سطح کشوری امکانپذیر نیست، استاندارها با همکاری ادارهکل آموزشوپرورش استان، صنایع لبنی و دانشگاه علومپزشکی مربوطه نسبت به اجرای برنامه شیر مدارس اقدام خواهند کرد.»
این مقام دولت مسعود پزشکیان ابراز امیدواری کرد که روند اجرای برنامه با حضور استاندارها سرعت بگیرد.
«بسیاری از دانشآموزان با شکم خالی به مدرسه میآیند»
سایت تجارتنیوز جمعه هفتم آذر در مورد اجرا نشدن طرح توزیع سراسری شیر در مدارس به نقل از خسروی نوشت که هزینه نکردن برای کودکان، در واقع به معنای هزینهسازی برای آینده است.
او گفت: «در شرایطی که فقر غذایی و حذف لبنیات از سفره خانوادهها رو به افزایش است، اجرای طرح شیر مدارس بیش از هر زمان دیگری ضروری است. اما به نظر میرسد تا زمانی که نگاه تصمیمگیران به حوزه سلامت کودک تغییر نکند، این طرح همچنان روی کاغذ خواهد ماند.»
خسروی همچنین اشاره کرد: «معلمان مدارس دولتی در مناطق محروم گزارش میدهند که بسیاری از دانشآموزان با شکم خالی به مدرسه میآیند. برخی از آن‌ها حتی صبحانهای دریافت نمیکنند و گاهی تنها یک بیسکوئیت ساده در کیف دارند.»
او تاکید کرد: «مطالعات جهانی نشان میدهد که فقر تغذیهای به افت یادگیری، حواسپرتی، کاهش مشارکت در کلاس و حتی کاهش انگیزه برای ادامه تحصیل منجر می‌شود. حذف طرح‌های غذایی مدرسهای، معمولا اثرات نامحسوس اما عمیقی بر عملکرد تحصیلی دارد.»
در این میان، تنها قیمت محصولات لبنی در ایران افزایش پیدا نکرده است. گزارش روزانه رسانهها در ایران از افزایش قیمت اقلام و کالاهای غذایی متعددی حکایت دارد که بسیاری از آن‌ها با مجوز دولت انجام شده است.
بهدنبال سیاست‌های ناکارآمد جمهوری اسلامی در زمینههای اقتصادی، سیاست داخلی و سیاست خارجی طی دهه‌های اخیر، تورم فزاینده زندگی شهروندان، بهویژه اقشار کمدرآمد، را بهشدت تحت تاثیر قرار داده و قیمت کالاهای اساسی با جهشی بیسابقه روبه‌رو شده است.
وزارت خارجه آمریکا با اشاره به افزایش «سرسامآور» قیمت مواد غذایی—که دست‌کم ۶۴ درصد رشد کرده—در این مطلب نوشت بسیاری از مردم ناچار شده‌اند مصرف اقلام ضروری مانند گوشت، تخممرغ و میوه را کنار بگذارند. در این پست همچنین تاکید شده که حتی قیمت نان و برنج که زمانی ارزانترین گزینهها بودند بهشدت بالا رفته و خانوادههای ایرانی در تامین حداقلهای غذایی با محدودیت جدی روبه‌رو شده‌اند.
وزارت خارجه آمریکا با تاکید بر اینکه «حقوقهای پایین و ثابت، دسترسی بسیاری از ایرانیان به یک رژیم غذایی متعادل را ناممکن کرده و چرخهای مهلک از سوءتغذیه، بیماری و فقر ایجاد کرده است» نوشت: «پیامد این بحران سنگین است: اکنون دست‌کم ۳۵ درصد از مرگهای ثبتشده در کشور با سوءتغذیه ارتباط دارد.»
وزارت خارجه آمریکا با اشاره به اینکه مردم ایران حتی برای تامین ضروریترین نیازها در تلاش هستند، تاکید کرد در چنین شرایطی مقام‌های حکومت و خانوادههایشان در رفاه کامل به سر میبرند.
این مطلب افزود: «دسترسی به غذا هرگز نباید یک تجمل باشد. این بحران ناکامی عمیق رهبری را نشان میدهد؛ رهبری که به طور مداوم منافع خود را بالاتر از رفاه مردم قرار میدهد.»
حسین راغفر: ۴۰ درصد جمعیت ایران دچار فقر مطلق و ۷ میلیون نفر زیر خط گرسنگیاند
حسین راغفر، اقتصاددان، پیش از این با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از جمعیت ایران دچار سوء تغذیه و گرسنگی هستند، گفت که با ادامه روند کنونی «جمعیت فقرا» به حدود ۴۰ درصد از کل جمعیت خواهد رسید.
او سهشنبه ۲۰ آبان در مصاحبه با سایت خبرآنلاین در توصیف سوء تغدیهای که هفت میلیون نفر در ایران درگیر آن هستند، گفت: «این افراد اگر تمام درآمدشان را هم صرف تهیه غذا کنند، باز هم به کالری کافی دست پیدا نمیکنند.»
راغفر این وضعیت را حاصل «نظام تبعیضآمیز تخصیص منابع و فرصتها» دانست و افزود: «امروز میبینیم که هرکس به ساختار قدرت نزدیکتر است، منابع یا فرصتهای بزرگتری را از آن خود کرده است.»
این استاد دانشگاه به یک نکته اجتماعی دیگر نیز اشاره کرد: «از یک طرف فقر رشد می‌کند و از سوی دیگر یک طبقه کوچک اما بسیار ثروتمند شکل گرفته که در داخل سیستم هم نفوذ دارند و سیاستگذاریها را به نفع خودشان منحرف می‌کنند.»
او وضعیت کنونی گرسنگی را با قحطی دوران اشغال ایران در جریان جنگ جهانی اول مقایسه کرد و گفت: «آن مساله ناشی از اقدامهای هدفمند انگلیسیها بود اما گرسنگی موجود به دلیل بلاهت و طمعکاری همراه با خیانت به وجود آمده است.»
این اقتصاددان تصور «انتظار کشیدن ابدی» مردم را «تصوری پوچ و خام» خواند و هشدار داد: «اینکه فکر کنیم مردم صرفا به تماشای گرسنهتر شدن خودشان مینشینند خطاست. ادامه این وضعیت در نهایت به بروز واکنشهای شدید اجتماعی میانجامد.»
نازنین بنیادی، بازیگر و فعال حقوق بشر، و شاهین میلانی، مدیر اجرایی مرکز اسناد حقوق بشر ایران، در واکنش به یک پیام شیرین سعیدی، مدرس دانشگاه آرکانساس، تدریس این چهره حامی جمهوری اسلامی در این دانشگاه را «مایه شرم» خواندند.
میلانی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «شرم بر دانشگاه آرکانساس که یکی از حامیان دیکتاتور آدم‌کش ایران را در میان اعضای هیئت علمی خود دارد.»
دانشگاه آرکانساس، دانشگاه تحقیقاتی دولتی در شهر فایتویل واقع در ایالت آرکانزاس آمریکا است که در سال ۱۸۷۱ تاسیس شد.
سعیدی پیش از این در پستی در شبکه اجتماعی ایکس ضمن دعا برای رهبر جمهوری اسلامی، نوشته بود که خامنه‌ای در جنگ ۱۲ روزه، «ایران را حفظ کرد».
او برای خامنه‌ای نوشته بود: «خدانگهدار تو.»
علاوه بر فعالان ایرانی، بن سبطی، از سخنگویان پیشین دولت اسرائیل، با اشاره به مواضع ضدغربی سعیدی، خواستار اخراج او از خاک آمریکا شد.
بسیاری از کاربران نیز ضمن انتقاد شدید از دانشگاه آرکانساس، به سرکوب گسترده مردم و نقض فراگیر حقوق بشر به دست جمهوری اسلامی اشاره کردند و سعیدی را عامل حکومت ایران خواندند.
پیشینه حضور حامیان جمهوری اسلامی در دانشگاه‌های آمریکا
این اولین بار نیست که حضور حامیان جمهوری اسلامی در دانشگاه‌های آمریکا جنجالی می‌شود.
پیش‌تر به‌دلیل تدریس حسین موسویان، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی، در دانشگاه پرینستون، انتقادهایی به این دانشگاه آمریکایی وارد شده بود.
موسویان متهم به دست داشتن در قتل شماری از چهره‌های سرشناس مخالف جمهوری اسلامی، به ویژه ترور دست‌کم ۲۴ نفر در اروپا در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی است. افرادی مانند شاپور بختیار، فریدون فرخزاد، عبدالرحمن قاسملو و کاظم رجوی.
در واکنش به این انتقادها، دانشگاه پرینستون اعلام کرد که این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی «به درخواست خود» در پایان ماه می (۱۰ خرداد) از این دانشگاه بازنشسته شده است.
در نمونه‌ای دیگر، محمدجعفر محلاتی، سفیر پیشین جمهوری اسلامی در سازمان ملل، که به‌دلیل اتهام‌های گسترده مشارکت در توجیه قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ و همچنین اتهام آزار جنسی و تجاوز در زمان تدریس در آمریکا رسوایی به بار آورد، اکنون در ایران با دانشجویان در ارتباط است.
ائتلاف علیه توجیه‌گران رژیم اسلامی ایران (AAIRIA)، یک سازمان ایرانی-آمریکایی، اعلام کرد که محلاتی را در شیراز یافته؛ جایی که او هم‌اکنون به عنوان پژوهشگر ارشد «مرکز تحقیقات مجد» فعالیت می‌کند.
همچنین در روزهای گذشته، وحید عابدینی، فعال سیاسی نزدیک به جریان اصلاح‌طلب در جمهوری اسلامی و استادیار مطالعات ایران در دانشگاه ایالتی اوکلاهما پس از مدت کوتاهی بازداشت، آزاد شد.
عابدینی که دهه ۱۳۸۰ عضو فعال انجمن اسلامی دانشگاه تهران بود، در دهه ۱۳۹۰ به آمریکا مهاجرت کرد.
با وجود این، او ارتباط خود را با بدنه اصلاح‌طلبان در جمهوری اسلامی حفظ کرده است.
عابدینی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۳ از حامیان مسعود پزشکیان و از امضاکنندگان بیانیه مشهور به «روزنه‌گشایی» بود.
