یک مقام وزارت بهداشت با اشاره به اجرا نشدن طرح توزیع سراسری شیر در مدارس از آغاز مهر ماه، انجمن صنایع لبنی را متهم کرد که حاضر نیست شیر را با قیمت توافق‌شده در اختیار وزارت آموزش‌وپرورش قرار دهد.
وزارت خارجه آمریکا با اشاره به افزایش «سرسام‌آور» قیمت مواد غذایی—که دست‌کم ۶۴ درصد رشد کرده—در این مطلب نوشت بسیاری از مردم ناچار شده‌اند مصرف اقلام ضروری مانند گوشت، تخم‌مرغ و میوه را کنار بگذارند. در این پست همچنین تاکید شده که حتی قیمت نان و برنج که زمانی ارزان‌ترین گزینه‌ها بودند به‌شدت بالا رفته و خانواده‌های ایرانی در تامین حداقل‌های غذایی با محدودیت جدی روبه‌رو شده‌اند.
وزارت خارجه آمریکا با تاکید بر اینکه «حقوق‌های پایین و ثابت، دسترسی بسیاری از ایرانیان به یک رژیم غذایی متعادل را ناممکن کرده و چرخه‌ای مهلک از سوءتغذیه، بیماری و فقر ایجاد کرده است» نوشت: «پیامد این بحران سنگین است: اکنون دست‌کم ۳۵ درصد از مرگ‌های ثبت‌شده در کشور با سوءتغذیه ارتباط دارد.»
وزارت خارجه آمریکا با اشاره به اینکه مردم ایران حتی برای تامین ضروری‌ترین نیازها در تلاش هستند، تاکید کرد در چنین شرایطی مقام‌های حکومت و خانواده‌هایشان در رفاه کامل به سر می‌برند.
این مطلب افزود: «دسترسی به غذا هرگز نباید یک تجمل باشد. این بحران ناکامی عمیق رهبری را نشان می‌دهد؛ رهبری که به طور مداوم منافع خود را بالاتر از رفاه مردم قرار می‌دهد.»
حسین راغفر: ۴۰ درصد جمعیت ایران دچار فقر مطلق و ۷ میلیون نفر زیر خط گرسنگی‌اند
حسین راغفر، اقتصاددان، پیش از این با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از جمعیت ایران دچار سوء تغذیه و گرسنگی هستند، گفت که با ادامه روند کنونی «جمعیت فقرا» به حدود ۴۰ درصد از کل جمعیت خواهد رسید.
او سه‌شنبه ۲۰ آبان در مصاحبه با سایت خبرآنلاین در توصیف سوء تغدیه‌ای که هفت میلیون نفر در ایران درگیر آن هستند، گفت: «این افراد اگر تمام درآمدشان را هم صرف تهیه غذا کنند، باز هم به کالری کافی دست پیدا نمی‌کنند.»
راغفر این وضعیت را حاصل «نظام تبعیض‌آمیز تخصیص منابع و فرصت‌ها» دانست و افزود: «امروز می‌بینیم که هرکس به ساختار قدرت نزدیک‌تر است، منابع یا فرصت‌های بزرگ‌تری را از آن خود کرده است.»
این استاد دانشگاه به یک نکته اجتماعی دیگر نیز اشاره کرد: «از یک طرف فقر رشد می‌کند و از سوی دیگر یک طبقه کوچک اما بسیار ثروتمند شکل گرفته که در داخل سیستم هم نفوذ دارند و سیاستگذاری‌ها را به نفع خودشان منحرف می‌کنند.»
او وضعیت کنونی گرسنگی را با قحطی دوران اشغال ایران در جریان جنگ جهانی اول مقایسه کرد و گفت: «آن مساله ناشی از اقدام‌های هدفمند انگلیسی‌ها بود اما گرسنگی موجود به دلیل بلاهت و طمع‌کاری همراه با خیانت به وجود آمده است.»
این اقتصاددان تصور «انتظار کشیدن ابدی» مردم را «تصوری پوچ و خام» خواند و هشدار داد: «اینکه فکر کنیم مردم صرفا به تماشای گرسنه‌تر شدن خودشان می‌نشینند خطاست. ادامه این وضعیت در نهایت به بروز واکنش‌های شدید اجتماعی می‌انجامد.»
پیش‌تر سخنگوی این انجمن گفته بود که تعلل چندماهه آموزش و پرورش در عقد قرارداد، یکی از دلایل متوقف شدن این طرح بوده است.
احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا، اعلام کرد که تغییر قیمت لبنیات، چالش اصلی اجرای برنامه شیر مدارس است، و اشاره کرد که قیمت لبنیات طی یک ماه گذشته چندین‌بار گران شده است.
او افزود در اوایل مهر ماه، وزارت آموزش‌وپرورش و انجمن صنایع لبنی توافق کرده بودند که شیر با قیمت مناسب در اختیار وزارت آموزش‌وپرورش قرار گیرد اما «قیمت‌های محصولات لبنی طی دو سه ماه گذشته افزایش چشمگیری یافت و انجمن صنایع لبنی حاضر نیست که شیر را با قیمت توافق‌شده در اختیار وزارت آموزش‌وپرورش قرار دهد.»
گزارش رسانه‌ها حاکی از آن است که طرح توزیع سراسری شیر در مدارس فقط در چهار استان به اجرا درآمده است.
در بودجه سال جاری، ۶۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای این طرح اختصاص داده شده بود.
به گزارش ایسنا، حسین اسداللهی، دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزش و پرورش،۲۴ آبان گفته بود توزیع شیر تنها در چهار استان لرستان، خوزستان، گیلان و زنجان شروع شده است و در دیگر استان‌ها، شرکت‌های لبنی از تحویل شیر امتناع کرده‌اند.
او همچنین تامین شیر را بر عهده وزارت جهاد کشاورزی دانسته و افزوده بود که این وزارت‌خانه تاکنون حاضر به تشکیل جلسه هماهنگی نشده است.
در مقابل، محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، ۲۴ آبان اعلام کرده بود که افزایش قیمت شیر خام از ۲۳ به ۳۲ هزار تومان، بیماری تب برفکی و تعلل چندماهه آموزش و پرورش در عقد قرارداد، اجرای طرح شیر مدارس را متوقف کرده است.
به گفته او، وزارت آموزش و پرورش در نیمه اول سال، قرارداد را امضا نکرد و باعث بحران شد.
در این حال، مسعود مبینی، کارشناس اقتصادی، جمعه هفتم آذر در گفت‌وگو با سایت تجارت‌نیوز ضمن اشاره به این نکته که در سال‌های اخیر تورم قیمت لبنیات به‌طور مداوم از متوسط تورم غذایی بالاتر بوده است، افزود: «این یعنی شیر و ماست و پنیر، بیش از سایر خوراکی‌ها از سفره مردم حذف شده‌اند.»
او تاکید کرد: «دولت برای اجرای طرح شیر مدارس باید رقم بسیار بالایی را برای خرید تضمینی اختصاص می‌داد.»
در این حال، به نظر می‌رسد که دلایل دیگری هم در اجرا نشدن طرح توزیع سراسری شیر در مدارس دخالت داشته‌اند.
فاطمه خسروی، فعال مدنی، جمعه هفتم آذر به سایت تجارت‌نیوز گفت: مدیران مدارس در شهرهای مختلف می‌گفتند: «بخشنامه آمده، اما بودجه نیست. حتی زمان‌بندی هم اعلام نشده. هنوز نمی‌دانیم خرید شیر بر عهده مدرسه است یا اداره کل.»
بر اساس این گزارش، در نتیجه، در بسیاری از استان‌ها نه‌تنها یک بسته شیر توزیع نشد، بلکه حتی جلسات هماهنگی نیز برای آن تشکیل نشده است.
در این حال، اسماعیل‌زاده با اشاره به این موضوع که اجرای برنامه شیر مدارس از وزارت آموزش‌وپرورش به استاندارها محول شده است، گفت: «با توجه به اینکه حل این برنامه در سطح کشوری امکان‌پذیر نیست، استاندارها با همکاری اداره‌کل آموزش‌وپرورش استان، صنایع لبنی و دانشگاه علوم‌پزشکی مربوطه نسبت به اجرای برنامه شیر مدارس اقدام خواهند کرد.»
این مقام دولت مسعود پزشکیان ابراز امیدواری کرد که روند اجرای برنامه با حضور استاندارها سرعت بگیرد.
«بسیاری از دانش‌آموزان با شکم خالی به مدرسه می‌آیند»
سایت تجارت‌نیوز جمعه هفتم آذر در مورد اجرا نشدن طرح توزیع سراسری شیر در مدارس به نقل از خسروی نوشت که هزینه نکردن برای کودکان، در واقع به معنای هزینه‌سازی برای آینده است.
او گفت: «در شرایطی که فقر غذایی و حذف لبنیات از سفره خانواده‌ها رو به افزایش است، اجرای طرح شیر مدارس بیش از هر زمان دیگری ضروری است. اما به نظر می‌رسد تا زمانی که نگاه تصمیم‌گیران به حوزه سلامت کودک تغییر نکند، این طرح همچنان روی کاغذ خواهد ماند.»
خسروی همچنین اشاره کرد: «معلمان مدارس دولتی در مناطق محروم گزارش می‌دهند که بسیاری از دانش‌آموزان با شکم خالی به مدرسه می‌آیند. برخی از آنها حتی صبحانه‌ای دریافت نمی‌کنند و گاهی تنها یک بیسکوئیت ساده در کیف دارند.»
او تاکید کرد: «مطالعات جهانی نشان می‌دهد که فقر تغذیه‌ای به افت یادگیری، حواس‌پرتی، کاهش مشارکت در کلاس و حتی کاهش انگیزه برای ادامه تحصیل منجر می‌شود. حذف طرح‌های غذایی مدرسه‌ای، معمولا اثرات نامحسوس اما عمیقی بر عملکرد تحصیلی دارد.»
در این میان، تنها قیمت محصولات لبنی در ایران افزایش پیدا نکرده است. گزارش روزانه رسانه‌ها در ایران از افزایش قیمت اقلام و کالاهای غذایی متعددی حکایت دارد که بسیاری از آنها با مجوز دولت انجام شده است.
به‌دنبال سیاست‌های ناکارآمد جمهوری اسلامی در زمینه‌های اقتصادی، سیاست داخلی و سیاست خارجی طی دهه‌های اخیر، تورم فزاینده زندگی شهروندان، به‌ویژه اقشار کم‌درآمد، را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده و قیمت کالاهای اساسی با جهشی بی‌سابقه روبه‌رو شده است.
