تصاویر منتشرشده از صف‌های شبانه ایرانیان مقابل سفارت چین در تهران، بار دیگر توجه افکار عمومی را به یکی از مهم‌ترین واقعیت‌های اجتماعی امروز ایران جلب کرد: اشتیاق گسترده مردم برای ترک کشور.
حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی، در واکنش به این تصاویر، آن را «مایه شرمساری» خواند و با انتقاد از وضعیت موجود نوشت: «مردمی که کشورشان بیش از ۷۰ درصد وارداتش را از چین تأمین می‌کند، نباید روی زمین بخوابند تا اجازه سفر بگیرند.»
او همچنین از رئیس دولت، مسعود پزشکیان، خواست پیش از سفر خود به پکن، «دستور دهند تا این صف‌های حقارت‌بار جمع شود.»
این تصاویر در حالی منتشر شده‌اند که دولت جمهوری اسلامی در تبلیغات رسمی خود همواره بر تقویت روابط راهبردی با کشورهای شرقی از جمله چین تاکید کرده است. اما هم‌زمان، صحنه‌هایی مانند انتظار شبانه مردم برای گرفتن نوبت ویزا، نشان‌دهنده میل فزاینده‌ای در میان ایرانیان برای مهاجرت—حتی به کشورهایی نظیر چین—است.
کارشناسان معتقدند که رشد تورم، فساد سیستماتیک، انسداد سیاسی، و نبود چشم‌انداز شغلی و رفاهی، به‌ویژه برای جوانان و طبقه متوسط، از عوامل اصلی این تمایل گسترده به مهاجرت‌اند. افزایش تقاضا برای ویزاهای تحصیلی، کاری، یا حتی توریستی به مقصد کشورهای آسیایی و اروپایی در ماه‌های اخیر، گویای همین واقعیت است.
سفر پیش‌ِ روی مسعود پزشکیان به چین، که از سوی سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی، اعلام شده، حالا در سایه همین انتقادها و فشار افکار عمومی قرار گرفته است. بسیاری از کاربران در فضای مجازی خواهان آن شده‌اند که دولت به‌جای گسترش مناسبات سیاسی نمادین، برای حل ریشه‌ای بحران‌های اقتصادی و اجتماعی کشور چاره‌ای بیندیشد تا شهروندان مجبور نباشند برای خروج از ایران، شب را روی پیاده‌رو سفارتخانه‌ها به صبح برسانند.
در همین رابطه، ۳۱ مرداد ماه، رحیم زارع، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با اشاره به پیامدهای جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل اعلام کرد بسیاری از ایرانیان خانه‌های خودشان را برای فروش گذاشته‌اند و به‌دنبال مهاجرت هستند.
زارع گفت: «اگر بر اساس واقعیت نگاه کنیم، بسیاری از ایرانیان خانه‌های خودشان را برای فروش گذاشتند و به‌دنبال مهاجرت به‌دلیل شرایطی که وجود دارد، هستند و این هم یکی از متغیرهایی است که بر افزایش قیمت ارز اثر گذاشته است.»
او افزود: «ظرف ۴۸ ساعت، ۲۴۰ هزار واحد در تهران برای فروش گذاشته شده که این نگران‌کننده است و یکی از متغیرهایی است که سهم بسیار بالایی در افزایش قیمت دلار دارد.»
تشدید روند مهاجرت از ایران
روند مهاجرت از ایران مدت‌ها پیش از جنگ اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل شتاب گرفته بود و نهادها و سازمان‌های گوناگون پیش‌تر نسبت به پیامدهای آن هشدار داده بودند.
بهرام صلواتی، رییس سابق رصدخانه مهاجرت ایران، ششم مرداد گفت نزدیک به چهار درصد از جمعیت تحصیل‌کرده و دانشجویان ایرانی به خارج از کشور رفته‌اند.
او پیش از این نیز خبر داده بود شمار دانشجویان ایرانی مهاجر به بیش از ۱۰۰ هزار نفر رسیده و از این میان، تنها یک درصد به ایران برمی‌گردند.
مهاجرت نخبگان، اعضای کادر درمان، استادان دانشگاه و نیروی کار متخصص در سال‌های اخیر نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان کارشناسان و افکار عمومی ایران برانگیخته است.
سایت دیجیاتو اردیبهشت‌ماه گزارش داد ایران به صادرکننده نیروی متخصص برنامه‌نویسی تبدیل شده است.
