تحلیل‌گر ارشد در ایران‌اینترنشنال
ترامپ فرمان بازگشت سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی را صادر کرد و همزمان خواهان توافق با ایران شد، اما تهدید کرد که در صورت هرگونه اقدام به ترور خود از سوی حکومت، دستور محو و نابودی ایران را به دستیاران خود داده است. آیا خامنه‌ای این بار در مقابل فشار حداکثری تسلیم خواهد شد؟
ترامپ با صدور دستور بازگشت سیاست فشار حداکثری اعلام کرده که با ایران تماس خواهد گرفت و آماده است با پزشکیان دیدار کند. او باید ببیند که آیا می‌تواند به توافقی با تهران برسد یا نه، ولی گفته که جمهوری اسلامی نمی‌تواند اجازه داشته باشد که به سلاح هسته‌ای که به آن نزدیک شده، دست پیدا کند.
بازگشت سیاست فشار حداکثری از سوی ترامپ قابل پیش‌بینی بود. تلاش او این است که ابتدا با فشارهای اقتصادی جمهوری اسلامی را ضعیف‌تر کرده و آن را سر میز مذاکره بیاورد تا توافقی سخت‌تر از برجام را بر آن تحمیل کند. اگر جمهوری اسلامی توافق را نپذیرد و بخواهد به سمت سلاح هسته‌ای حرکت کند، ترامپ احتمالا آماده است از اقدام نظامی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی حمایت کند یا حتی خود آمریکا در این اقدام نظامی مشارکت کند.
در همین چارچوب، ۲۴ ساعت قبل از دیدار نتانیاهو و ترامپ، نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد که جمهوری اسلامی در حال کار بر روی راه‌های سریع‌تر رسیدن به سلاح هسته‌ای است. معنای این گزارش این است که آمریکا حتی قبل از دیدار ترامپ و نتانیاهو خود را آماده فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی کرده بود.
انتشار این خبر به نقل از مقامات دولت ترامپ در نیویورک تایمز به این معنا نیست که نیویورک تایمز از خبری محرمانه آگاه بوده که دولت ترامپ از آن بی‌خبر باشد. قضیه کاملاً برعکس است؛ انتشار این خبر به این معنا است که دولت ترامپ عمدی خواسته تا این خبر که جمهوری اسلامی در حال کار بر روی نحوه ساخت سریع‌تر سلاح هسته‌ای است، در رسانه‌ها منتشر شود. این اقدام به معنای آماده کردن فضا برای تشدید فشار بر جمهوری اسلامی بوده است.
علاوه بر این، پس از گم شدن رابرت لوینسون، مامور سابق اف بی آی، در سال ۱۳۸۵، اکنون اف‌بی‌آی دوباره پرونده او را مطرح کرده و برای اطلاعات مربوط به دو مامور وزارت اطلاعات جمهوری‌اسلامی که احتمالا در گم شدن لوینسون دخیل هستند، ۲۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است. این مسئله نشان می‌دهد که ترامپ از هر پرونده‌ای برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی استفاده می‌کند.
با وجود برخی امیدها در تهران برای رسیدن به توافق با ترامپ، مقامات جمهوری اسلامی حالا در مجموع به این نتیجه رسیدهاند که ترامپ به درخواستهایشان برای مذاکره توجه نکرده است اگر چه امید به مذاکره با ترامپ را کامل از دست ندادهاند. به همین دلیل، رویکرد جدیدی در تهران در حال شکلگیری است که میخواهد بگوید جمهوری اسلامی در حال حاضر تمایلی به مذاکره ندارد.
معاون وزیر اطلاعات ایران اعلام کرده که نظام قصد ندارد وارد مذاکره با ترامپ شود و حتی وزیر اطلاعات نیز پیشتر گفته بود که مذاکره تحت فشار را نمیپذیرند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز گفته که در حال حاضر قصد مذاکره ندارند، اما همه میدانند که جمهوری اسلامی منتظر گامهای ترامپ و ارزیابی موقعیت خود طبق حرکات ترامپ بوده است.
در این میان، مقامات جمهوری اسلامی با چالشهای داخلی خود نیز روبهرو هستند. جنگ قدرت بین مقامات جمهوری اسلامی بهویژه در موضوع پرونده هسته‌ای شدت گرفته است. وزارت خارجه و علی شمخانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی و مسئول پرونده هسته‌ای، با یکدیگر اختلافاتی دارند. این مسائل داخلی و مبارزات قدرت نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در شرایطی پیچیده قرار دارد و این اختلافات می‌تواند بر تصمیمات کلیدی در برابر ترامپ تاثیر بگذارد. مشکلات اقتصادی داخلی نیز بحرانی شده و با کاهش درآمدهای نفتی پس از بازگشت فشار حداکثری بدتر از این هم خواهد شد.
در شرایط کنونی که فشارهای داخلی و خارجی بر جمهوری اسلامی افزوده شده، خامنه‌ای باید تصمیم بگیرد که در برابر ترامپ چه رویکردی در پیش بگیرد. آیا در نهایت با پذیرش نوعی مذاکره و توافق تسلیم فشارها خواهد شد یا به تقابل ادامه خواهد داد؟ پاسخ به این سوال نه تنها به گامهای بعدی ترامپ و خامنه ای؛ به شرایط داخلی ایران و افزایش نارضایتیها در ایران نیز مرتبط است.
