جمهوری اسلامی طی یک سال گذشته صدها میلیون دلار درآمد نفتی را از طریق صرافی‌ها، شرکت‌های خصوصی و شبکه حواله در دبی به حزب‌الله لبنان منتقل کرده است. این مسیر پس از اختلال در کانال‌های قبلی و تشدید کنترل‌های امنیتی در لبنان، به محور اصلی تامین مالی این گروه تبدیل شده است.
دبی؛ مسیر تازه انتقال پول پس از سقوط اسد
وال‌استریت ژورنال در گزارشی که پنج‌شنبه ششم آذر منتشر کرد، به نقل از منابع آگاه نوشت: «تهران سال‌ها از دبی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرده است و اکنون در غیاب مسیرهای پیشین، هم جمهوری اسلامی و هم حزب‌الله بیش از گذشته به مسیر انتقال از دبی متکی شده‌اند.»
به گزارش این روزنامه، حزب‌الله پس از جنگ سال گذشته با اسرائیل و در حالی که برای بازسازی و تجدید تسلیحات با کمبود شدید منابع مالی روبه‌روست، مسیرهای سابق انتقال پول از طریق سوریه را از دست داده است.
با سقوط رژیم بشار اسد در سوریه که متحد کلیدی جمهوری اسلامی به شمار می‌آمد، مسیرهای سنتی قاچاق آنها مختل شد.
از سوی دیگر، مقام‌های لبنانی نظارت سخت‌گیرانه‌تری بر ورود پول نقد از طریق فرودگاه بیروت اعمال می‌کنند.
حواله؛ ستون فقرات انتقال پول
در این گزارش آمده است که درآمدهای نفتی ایران ابتدا به صرافی‌ها، شرکت‌های خصوصی و تاجرانی مرتبط با تهران در دبی منتقل می‌شود، سپس از طریق سیستم حواله به لبنان می‌رسد.
وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش‌تر اعلام کرده بود نیروی قدس سپاه پاسداران تنها در سال جاری بیش از یک میلیارد دلار به حزب‌الله منتقل کرده که بخش عمده‌ای از آن از مسیر صرافی‌ها میسر شده است.
واکنش امارات و نگرانی‌های آمریکا
یک مقام اماراتی به وال‌استریت ژورنال گفت که این کشور متعهد است از سوءاستفاده از قلمرو خود برای فعالیت‌های مالی غیرقانونی جلوگیری کند و در این زمینه با شرکای جهانی همکاری می‌کند.
مقام‌های آمریکایی نیز به روزنامه گفته‌اند که واشینگتن، علاوه بر دبی، از انتقال پول به حزب‌الله از طریق ترکیه و عراق نیز نگران است.
راه‌های فرعی و درآمدهای دیگر حزب‌الله
به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، پس از محدودیت‌های وضع‌شده در آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۴، انتقال چمدان‌های پول نقد از فرودگاه بیروت تقریبا متوقف شده است. حالا ایران تعداد بیشتری مسافر را با مبالغ کمتر، یا با اقلام کوچک و ارزشمند قابل اختفا، روانه لبنان می‌کند.
چندی پیش جوزف عون، رییس‌جمهوری لبنان، در دیدار با هیاتی بلندپایه از وزارت خزانه‌داری آمریکا که به این کشور سفر کرده بود، اطمینان داد که لبنان به اجرای سختگیرانه اقدامات ضد پول‌شویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم پایبند است.
مقام‌های برخی از کشورهای عرب نیز به روزنامه وال‌استریت ژورنال گفته‌اند حزب‌الله علاوه بر حمایت‌های تهران، از شبکه‌های مالی جهانی دیگری، از جمله تجارت مواد مخدر و الماس نیز بهره می‌برد.
پیش از این وزارت خزانه‌داری آمریکا در اقدامی برای حمایت از خلع سلاح حزب‌الله، چند عضو فعال این گروه در حوزه مالی را تحریم کرده بود. آنها تنها در چند ماه نخست سال ۲۰۲۵ ده‌ها میلیون دلار از ایران به حزب‌الله منتقل کرده‌اند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا پنج‌شنبه ۱۵ آبان اعلام کرده بود که اسامه جابر، محمد جعفر محمد قصیر و سامر کسبار را به فهرست تحریم‌های خود افزوده است.
این بیانیه می‌گوید که این افراد از طریق صرافی‌ها از ساختار نقدی اقتصاد لبنان سوءاستفاده کرده‌اند.
بر اساس اعلام این وزارتخانه، از این افراد از روش‌هایی مانند فروش نفت و کالاهای ایرانی استفاده و از راه صرافی‌های مجاز و غیرمجاز پول را به لبنان منتقل می‌کردند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا هشدار داده بود صرافی‌هایی که نظارت کافی بر مشتریان خود ندارند، امکان پول‌شویی حزب‌الله را در اقتصاد نقدی لبنان فراهم می‌کنند.
این وزارتخانه با تاکید بر اینکه رعایت قوانین مرتبط با حریم خصوصی افراد، مانع توضیح درباره پرونده‌های فردی می‌شود، افزود که کارمندان اداره مهاجرت پرونده متقاضیانی را که سابقه خدمت در سپاه دارند، «مورد به مورد» ارزیابی می‌کنند.
بر اساس این پاسخ، افسران مهاجرت هنگام ارزیابی پرونده‌های متقاضیان، مجموعه‌ای از شاخص‌ها را در نظر می‌گیرند؛ از جمله «داوطلبانه یا اجباری بودن خدمت، نقش فرد در سپاه، مشارکت در خشونت یا فعالیت‌های پرخطر، میزان همراهی با اهداف سازمان و نوع ارتباطات فرد با اعضای سپاه.»
دادگاه فدرال کانادا اوایل آذر رد درخواست اقامت یک شهروند ایرانی را تایید کرد. دلیل رد این درخواست، گذراندن دوره سربازی در سپاه پاسداران اعلام شد.
قاضی اَن ام. تُرلی که رسیدگی به این پرونده در دادگاه فدرال را بر عهده داشت، اعلام کرد که اداره مهاجرت کانادا در رسیدگی به این پرونده روند قانونی را رعایت کرده است.
شهروند ایرانیِ متقاضی اقامت در کانادا استدلال کرده بود که خدمت سربازی طبق قوانین حکومت ایران اجباری است. با وجود این، رای دادگاه بر این اساس صادر شد که «اجبار» در قوانین کانادا تنها زمانی پذیرفته می‌شود که فرد در صورت نپذیرفتن با تهدید مستقیم به مرگ یا آسیب جدی روبه‌رو باشد. از نظر دادگاه فدرال کانادا وضعیت سربازی اجباری در ایران با این تعریف هم‌خوانی ندارد.
دولت کانادا در پاسخ به ایران‌اینترنشنال همچنین یادآوری کرد که مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی از سال ۱۳۸۲ به این‌سو «به‌طور خودکار» غیرقابل‌قبول به شمار می‌آیند.
این کشور سپاه پاسداران جمهوری اسلامی را از ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد.
در آن زمان، شماری از فعالان و شهروندان ایرانی مقیم کانادا نسبت به پیامدهای این تصمیم برای افرادی که دوران سربازی خود را در سپاه گذرانده‌اند ابراز نگرانی کرده بودند.
مقام‌های کانادایی همان زمان تاکید داشتند که سربازان وظیفه از محدودیت‌های این فهرست مستثنی خواهند بود.
روند تروریستی شناختن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا درخواست‌های رسمی برای قراردادن این نهاد در فهرست گروه‌های تروریستی در ماه‌های گذشته سرعت گرفته است.
در تازه‌ترین مورد، استرالیا پنجم آذر اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست «تروریسم دولتی» قرار داده است. به گفته دولت این کشور، این نهاد نظامی-امنیتی جمهوری اسلامی مسئول طراحی حملاتی علیه جامعه یهودیان استرالیا در سال ۲۰۲۴ بود.
اردیبهشت ۱۴۰۴ بیش از ۵۰۰ نماینده پارلمان بریتانیا و عضو مجلس اعیان این کشور از نخست‌وزیرشان خواستند سپاه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد.
همان ماه، پاراگوئه سپاه را به دلیل «مشارکت در نقض سیستماتیک حقوق بشر و تهدید امنیت جهانی» به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخت.
ششم خرداد پارلمان دانمارک بررسی طرح قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا را در دستور کار قرار داد و وزیر خارجه این کشور در جلسه پارلمان خواستار افزودن نام سپاه پاسداران به این فهرست شد.
اکوادر نیز در شهریور ۱۴۰۴ سپاه را «تهدیدی علیه امنیت خود» شناخت و این نهاد را به فهرست رسمی گروه‌های تروریستی‌اش افزود.
پارلمان سوئد در اردیبهشت ۱۴۰۲ و پارلمان اروپا دی ۱۴۰۱ با تصویب قطعنامه‌هایی خواستار معرفی سپاه به‌عنوان سازمان تروریستی شدند.
پیش‌تر، در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸، ایالات متحده با انتشار بیانیه‌ای سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده بود. طبق این بیانیه شاخه برون‌مرزی این نهاد، موسوم به سپاه قدس، نیز به‌عنوان «سازمان تروریستی خارجی» شناخته شد.
عربستان و بحرین نیز حدود شش ماه پیش از آمریکا، سپاه را به دلیل «حمایت از گروه‌های تروریستی در منطقه» تروریستی اعلام کرده بودند.
