خبرگزاری رویترز در گزارشی به بررسی پیامدهای اعلام ناگهانی لغو همه تحریم‌های سوریه از سوی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا پرداخته و این موضوع را بررسی کرده است که آیا صرفا با اعلام لغو، تحریم‌هایی که عمر برخی از آنها به چند دهه می‌رسد واقعا در عمل به همان سرعت لغو می‌شوند یا خیر.
به‌نوشته رویترز، هنگامی که دونالد ترامپ سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت در عربستان سعودی اعلام کرد که تمامی تحریم‌ها علیه سوریه را لغو خواهد کرد، نه تنها بسیاری را در منطقه شگفت‌زده کرد، بلکه شماری از مقامات ارشد در درون دولت آمریکا را نیز غافلگیر کرد.
به‌گزارش رویترز، در واشینگتن مقامات ارشد وزارت امور خارجه و وزارت خزانه‌داری که با روند اعمال تحریم‌ها آشنا هستند، بلافاصله به تلاش افتادند تا چگونگی لغو تحریم‌هایی را بررسی کنند که برخی از آنها دهه‌هاست برقرار بوده‌اند. به گفته چهار مقام آمریکایی مطلع، هیچ یادداشت یا دستورالعملی پیش از اعلام ناگهانی لغو تحریم‌ها از سوی کاخ سفید برای این نهادها ارسال نشده بود تا برای لغو تحریم‌ها آماده شوند.
یکی از مقامات ارشد آمریکایی به خبرگزاری رویترز گفت، کاخ سفید نه تنها هیچ سند یا دستور کتبی برای لغو تحریم‌ها ارائه نکرده بود، بلکه هیچ هشدار یا اطلاع قبلی درباره قریب‌الوقوع بودن لغو تمامی تحریم‌های سوریه نیز نداده بود.
رویترز افزوده که این اقدام ناگهانی، به سبک همیشگی ترامپ انجام شد: تصمیمی غیرمنتظره، اعلامی نمایشی، و غافلگیری نه فقط برای متحدان، بلکه حتی برای بخشی از تیم خود او که وظیفه اجرای چنین سیاست‌هایی را برعهده دارند.
پس از این اعلام، مقامات سردرگم بودند که لغو این لایه‌های پیچیده تحریم‌ها چگونه باید انجام شود، کدام تحریم‌ها قرار است برداشته شود و این روند چه زمانی آغاز خواهد شد.
به گفته مقام ارشد آمریکایی، زمانی که ترامپ چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت در عربستان سعودی با احمد الشرع، رییس‌جمهوری موقت سوریه، دیدار کرد هنوز مقامات وزارت امور خارجه و وزارت خزانه‌داری نمی‌دانستند دقیقا باید چه کنند.
یکی از مقامات گفت: «همه در تلاش هستند بفهمند چطور باید این تصمیم را اجرایی کنند.»
پس از برکناری بشار اسد، رییس‌جمهوری سابق سوریه در اواخر سال گذشته، کارشناسان در وزارت امور خارجه و خزانه‌داری، یادداشت‌هایی تهیه کرده بودند تا در صورت تصمیم دولت برای لغو تحریم‌ها، روند اجرایی آن مشخص باشد.
اما مقامات ارشد امنیت ملی در کاخ سفید و برخی نمایندگان کنگره مدت‌ها درباره لغو تحریم‌ها مردد بودند؛ دلیل آن هم روابط پیشین احمد الشرع با القاعده بود؛ گرچه او در سال ۲۰۱۶ به‌طور رسمی از این گروه جدا شده بود.
به گفته مقام ارشد آمریکایی، پیش از سفر ترامپ به عربستان، هیچ نشانه مشخصی، دست‌کم برای مقامات درگیر در موضوع تحریم‌ها، وجود نداشت که دریابند رییس‌جمهوری تصمیم نهایی را گرفته باشد.
وزارت امور خارجه و خزانه‌داری آمریکا نیز در برابر درخواست رویترز برای اظهار نظر، واکنشی نشان ندادند.
یک مقام کاخ سفید به رویترز گفت که ترکیه و عربستان سعودی از ترامپ خواسته بودند تحریم‌ها را لغو و با احمد الشرع دیدار کند. ترامپ نیز در سخنرانی خود اعلام کرد که هدف از این تصمیم، فراهم کردن فرصت آینده‌ای بهتر برای سوریه است.
فرآیند پیچیده لغو تحریم‌ها
با این حال، رویترز در گزارش خود تاکید کرده است که به‌نظر نمی‌رسد لغو تحریم‌های سوریه به‌سرعت عملی شود.
در بیانیه کاخ سفید درباره دیدار ترامپ با احمد الشرع آمده است که رییس‌جمهوری آمریکا چند شرط برای لغو تحریم‌ها تعیین کرده، از جمله اخراج تمامی تروریست‌های خارجی از خاک سوریه، اخراج «تروریست‌های فلسطینی» و همکاری برای جلوگیری از بازگشت داعش.
لغو تحریم‌ها معمولا فرآیندی دشوار و زمان‌بر است که نیاز به هماهنگی میان چند نهاد دولتی و کنگره دارد.
در مورد سوریه، این روند حتی پیچیده‌تر است. این کشور سال‌هاست تحت مجموعه‌ای از تحریم‌ها قرار دارد که آن را از نظام مالی بین‌المللی جدا و واردات بسیاری از کالاهای خارجی به این کشور را ممنوع کرده است.
اولین تحریم‌های آمریکا علیه سوریه به سال ۱۹۷۹ بازمی‌گردد، زمانی که این کشور در فهرست دولت‌های حامی تروریسم قرار گرفت. در طول دهه‌ها، به‌ویژه پس از قیام سال ۲۰۱۱ علیه اسد، چندین دور تحریم دیگر نیز اعمال شده است.
ادوارد فیشمن، مقام پیشین وزارت امور خارجه آمریکا و نویسنده کتاب «نقاط گلوگاهی»، به رویترز گفته است که لغو تحریم‌های سوریه که ترکیبی از دستورات اجرایی و قوانین مصوب هستند، ممکن است ماه‌ها طول بکشد. با این حال، به گفته او، وزارت خزانه‌داری تجربه لغو تحریم‌های ایران در سال ۲۰۱۵ در چارچوب توافق هسته‌ای را دارد.
یکی از پیچیدگی‌های اصلی، تحریم‌هایی است که تحت قانون «قیصر» (قانون حمایت غیرنظامیان سوریه)، در سال ۲۰۱۹ تصویب و در اواخر سال گذشته تمدید شد؛ یعنی پس از سقوط دولت سوریه. این قانون، نه فقط حکومت اسد، بلکه شرکت‌ها و دولت‌های خارجی همکار با آن را نیز هدف قرار داده است.
لغو این قانون نیازمند اقدام کنگره است، اما بندی در آن وجود دارد که به رییس‌جمهوری اجازه می‌دهد به دلایل امنیت ملی، تحریم‌ها را به حالت تعلیق درآورد. ترامپ همچنین می‌تواند از طریق صدور یک مجوز عمومی (general license)، برخی یا همه تحریم‌ها را به‌طور موقت تعلیق کند.
به‌گفته فیشمن بعید است که همه تحریم‌ها به‌طور کامل لغو شوند. برخی اشخاص یا نهادها در سوریه که به‌دلایل خاصی همچون حمایت از گروه‌های تروریستی تحریم شده‌اند، ممکن است همچنان در فهرست تحریم‌ها باقی بمانند.
