مقاومت و پایداری هنگامه قاضیانی، بازیگر معترض، در مسیر دادخواهی
ایران‌اینترنشنال
هنگامه قاضیانی یکی از نخستین بازیگران حامی خیزش «زن، زندگی، آزادی» است که با وجود سرکوب هنرمندان معترض از سوی جمهوری اسلامی و تجربه فشارهای مختلف از جمله احضار، بازداشت و زندان در ۹۰۰ روز گذشته، همچنان در مسیر دادخواهی گام برمی‌دارد و به نمادی از مقاومت در برابر ظلم بدل شده است.
قاضیانی در نخستین هفته‌های جنبش «زن، زندگی، آزادی»، جمهوری اسلامی را «حکومت بچه‌کش» نامید و پس از انتشار تصاویر بدون حجاب اجباری از خود در «کف خیابان»، برای مدتی زندانی شد؛ اما همچنان به مبارزات مدنی‌اش ادامه داد.
این بازیگر معترض در واپسین روزهای اردیبهشت و در آستانه ۵۵ سالگی، به دیدار خانواده‌های دادخواه رفت و کنار آن‌ها و هم‌مسیر با دادخواهی‌شان ایستاد.
خانواده‌های یلدا آقافضلی، متین نادرخانی، سپهر اعظمی و شهریار محمدی، چهار تن از جان‌باختگان جنبش مهسا (ژینا) امینی، برخی از کسانی هستند که قاضیانی با آن‌ها دیدار کرد.
مینا سلطانی (دایه مینا)، مادر دادخواه شهریار محمدی، با انتشار عکسی بدون حجاب اجباری از دیدار خود با قاضیانی گفت همراهی این بازیگر با دادخواهان یکی از نشانه‌هایی است که ثابت می‌کند جنبش «ژن، ژیان، ئازادی» خاموش نشده است.
هنرمندان حامی خیزش
از نخستین روزهای شکل‌گیری خیزش انقلابی، بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده عرصه‌های مختلف، از جمله هنرمندان، به صف مبارزه علیه جمهوری اسلامی پیوستند و صدای آزادی‌خواهی و اعتراض به دستگاه سرکوب را جهانی کردند.
در این میان، شماری از زنان مطرح سینمای ایران با قیچی کردن موها یا برداشتن حجاب اجباری از سر و انتشار عکس‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی، از جنبش اعتراضی زنان با شعار «زن، زندگی، آزادی» حمایت کردند. اقدامی که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشت.
کتایون ریاحی جزو نخستین بازیگرانی بود که اواخر شهریور ۱۴۰۱ و به‌دنبال قتل حکومتی ژینا در بازداشت پلیس گشت ارشاد، حجاب اجباری را از سر برداشت و بدون این پوشش تحمیلی با ایران‌اینترنشنال گفت‌وگو کرد.
علاوه بر ریاحی و قاضیانی، ترانه علیدوستی، افسانه بایگان، فاطمه معتمدآریا، مریم بوبانی، باران کوثری، رخشان بنی‌اعتماد، آبان عسکری، آناهیتا همتی، لیلا نقدی‌پری و آبان عسکری، برخی دیگر از زنان عضو جامعه هنری بودند که از اعتراضات مردمی پشتیبانی کردند.
در این بین، صدها هنرمند به‌دلیل مخالفت با حجاب اجباری و پشتیبانی از اعتراضات مردمی، با پرونده‌سازی دستگاه‌های امنیتی و قضایی و احکامی همچون حبس، محرومیت از کار، محرومیت از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و مجازات‌های نامتعارفی چون «مراجعه به مراکز روان‌پزشکی» مواجه شدند.
رسول صدرعاملی، سخنگوی خانه سینما، شهریور ۱۴۰۳ از باز بودن پرونده قضایی برای ۳۰۰ سینماگر در ایران به‌دنبال حمایت از اعتراضات مردمی خبر داد و گفت جشن سال خانه سینما به‌دلیل عدم فعالیت این هنرمندان برگزار نمی‌شود.
برخی از این هنرمندان معترض با گذشت زمان و پس از تحمل مشقت‌های فراوان به کار بازگشتند و شماری دیگر از جمله قاضیانی همچنان از ادامه فعالیت محرومند یا خود از شهرت و ثروت چشم پوشیدند و با دنیای حرفه‌ای بازیگری و هنر خداحافظی کردند.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد دولت ابراهیم رئیسی، فروردین ۱۴۰۲ و در چارچوب پیشبرد سیاست «تواب‌سازی» در میان هنرمندان معترض، شرط بازگشت آن‌ها به «فضای کار» را «اظهار پشیمانی» اعلام کرد.
با این حال، بسیاری از هنرمندان معترض «اظهار پشیمانی نکردند» و در مسیر مبارزه و دادخواهی ایستادند؛ دادخواهی کسانی همچون یلدا آقافضلی، معترض ۱۹ سالهای که با خوشحالی به دوستش گفت ماموران امنیتی و بازجویان در پرونده‌اش نوشتند «متهم اظهار پشیمانی نکرد» و چند روز بعد از آزادی به شکل مشکوکی جان باخت.
تولد هنرمند مردمی
قاضیانی متولد ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۹ و دانش‌آموخته رشته فلسفه غرب در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه سان فرانسیسکو آمریکا است.
این بازیگر از سال ۱۳۷۹ در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی، سریال و تئاتر به ایفای نقش پرداخت و به‌خاطر بازی در فیلم‌های «به همین سادگی» و «روزهای زندگی»، در سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۰ به‌عنوان بهترین بازیگر زن سینمای ایران انتخاب شد.
او سال ۱۳۹۴ در مقام خواننده با اجرای قطعاتی با تنظیم رضا تاجبخش، کنسرت موسیقی زنان را در تالار وحدت به روی صحنه برد.
کتاب «سرزمین مرد سرخ‌پوست، قانون مرد سفیدپوست»، نوشته ویلکومب واشبرن سال ۱۳۹۹ با ترجمه قاضیانی از سوی «نشر ثالث» منتشر شد.
خروش هنگامه و «بچه‌کش» نامیدن حکومت
قاضیانی یکی از نخستین بازیگرانی بود که پس از آغاز جنبش مهسا، ابتدا در شبکه‌های اجتماعی و سپس در خیابان با اعتراضات مردم علیه حکومت همراه شد.
این بازیگر معترض ۲۶ آبان ۱۴۰۱ و یک روز پس از کشته شدن کیان پیرفلک، در اینستاگرام خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «از ظلم به بچه‌های فلسطین گفتید، اما به نام حکومت بچه‌کش نامتان در تاریخ ثبت شد.»
او اضافه کرد: «۵۲ کودک را در زمان کوتاهی به قتل رساندید... چقدر کودک و نوجوان و جوان کشتید، خون ریختن کافی نیست؟ بیزارم از نامتان، چهره کریه تاریخی‌تان.»
قاضیانی دو روز بعد و پس از آنکه قوه قضاییه از احضار او به دادستانی خبر داد، ویدیویی در حمایت از خیزش انقلابی مردم در اینستاگرام منتشر کرد که نشان می‌داد بدون حجاب اجباری در خیابان ایستاده و موهای خود را از پشت می‌بندد.
این زن معترض همراه با این ویدیو نوشت: «شاید این آخرین پست من باشد. از این لحظه به بعد، هر اتفاقی برایم بیفتد، بدانید که من تا آخرین نفس کنار مردم ایران هستم.»
زندان و مقاومت
قاضیانی ۲۹ آبان ۱۴۰۱ و پس از انتشار این فیلم با اتهامات «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور و فعالیت تبلیغی علیه نظام» بازداشت و ششم آذر ۱۴۰۱ با سپردن وثیقه از زندان اوین آزاد شد.
پس از آن در ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲، اعتمادآنلاین خبر داد تصویر قاضیانی، یکی از بازیگران اصلی مجموعه «آمستردام»، از تبلیغات شهری این سریال در سطح شهر حذف شده است.
او سوم آبان همان سال در واکنش به خبر ممنوع از کار شدنش از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی نوشت: «قبل‌تر در سلول انفرادی زندان اوین و قبل از اجرای حکم دادگاه با جهان بازیگری خداحافظی کردم و دوباره در پستی اینستاگرامی آن را گفتم.»
قاضیانی با یادآوری این موضوع نوشت: «حالا چرا پس از یک سال، حس این را دارید که شما مرا ممنوع‌الکار کردید؟ نشانه مهم شخصیت هنری من، در حفظ عزت نفس و قدرت اراده‌ام است.»
او دو روز بعد در ششم آبان در واکنش به قتل حکومتی «آرمیتا گراوند»، تازه‌ترین قربانی حجاب اجباری در آن زمان، نوشت: «آبان عجیب تشنه خون است. کنار خون تنت می‌ایستم و زمان از ما بهتر می‌داند قصه چیست و صبر آسمان کی به سر می‌رسد.»
این بازیگر مردمی در ادامه بارها به نقص حقوق شهروندان، قانون جدید حجاب اجباری و صدور احکام اعدام برای زندانیان سیاسی اعتراض کرد و با ماندن در مسیر مبارزه و ایستادن کنار دادخواهان، سمت درست تاریخ ماند.
