هفتم اکتبر ۲۰۲۳، بزرگ‌ترین حمله حماس به اسرائیل آغازگر جنگی شد که با آوارگی ۱.۹ میلیون فلسطینی، کشته شدن بیش از ۶۶ هزار نفر در غزه و تداوم محاصره و حملات اسرائیل، همچنان سرنوشت منطقه را در ابهام و خون فرو برده است.
جنگ غزه امروز به یکی از طولانی‌ترین و پیچیده‌ترین بحران‌های منطقه‌ای بدل شده؛ یک درگیری تمام‌عیار که با بمباران، محاصره، گروگان‌گیری، ویرانی و جابه‌جایی جمعیت همراه بوده است.
در دو سال گذشته بارها آتش‌بس‌های موقت بین حماس و اسرائیل اعلام شد، مذاکرات صلح به جریان افتاد و فرو پاشید، قدرت‌های جهانی طرح‌های گوناگون ارائه کردند، اما هیچ‌یک نتوانستند پایانی پایدار برای جنگ رقم بزنند.
اکنون سرنوشت فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها یک مساله جهانی است. برای فهم ابعاد این جنگ، مرور رویدادهای اصلی آن تصویری روشن‌تر از مسیر طی‌شده به دست می‌دهد.
۲۰۲۳: آغاز جنگ تمام‌عیار
هفتم اکتبر حماس یک حمله غافلگیرانه بزرگ به جنوب اسرائیل انجام داد. این حمله شامل پرتاب راکت، نفوذ زمینی، استفاده از پاراگلایدر و همچنین تهاجم از مسیر دریا بود.
ده‌ها شهرک اسرائیلی هدف قرار گرفتند. بر اساس آمار اسرائیل، حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و حدود ۲۴۰ تا ۲۵۰ تن به گروگان گرفته شدند.
در واکنش، اسرائیل همان روز بمباران گسترده غزه را آغاز کرد، حالت جنگی اعلام شد و نیروهای ذخیره به خدمت فراخوانده شدند.
در هفته‌های بعد، نیروهای زمینی اسرائیل وارد غزه شدند، به‌ویژه در بخش‌های شمالی. هم‌زمان محاصره شدید و بمباران ادامه داشت. صدها تا هزاران فلسطینی کشته شدند، آوارگی گسترده شد و زیرساخت‌ها به‌شدت آسیب دیدند.
نوامبر ۲۰۲۳، مذاکرات برای آتش‌بس‌های محدود کلید خورد. در ۲۴ نوامبر بر سر یک آتش‌بس هفت‌روزه توافق شد.
در همین دوره، اسرائیل رهبران و زیرساخت‌های حماس را در رفح و دیگر مناطق هدف قرار داد.
۲۰۲۴: عقبنشینیهای نسبی و بحران انسانی
در اوایل سال ۲۰۲۴، اسرائیل اعلام کرد از برخی بخش‌های شمال غزه عقبنشینی کرده است. با این حال، نبردهای سنگین در جنوب و مرکز ادامه یافت.
در طول سال، تلاشهای مکرر برای تبادل اسرا و آتش‌بس انجام شد، اما اغلب شکست خورد.
شرایط انسانی در غزه وخیمتر شد: آوارگی جمعی، کمبود شدید غذا، آب، دارو و خدمات عمومی. خانهها، بیمارستانها و تاسیسات برق و آب به‌شدت تخریب شدند.
در اکتبر ۲۰۲۴، اسرائیل دستور تخلیه بیت لاهیا و دیگر محلهها را صادر کرد و بسیاری از فلسطینی‌ها بهاجبار آواره شدند.
تا مه ۲۰۲۴، نقشههای نظامی نشان میداد که مناطق امن روزبهروز کوچکتر میشوند و خطوط نبرد تغییر میکنند؛ غزه به بخش‌های مجزا تقسیم شده بود.
در ۲۸ مه ۲۰۲۵، رسانهها از «۶۰۰ روز جنگ» پس از واقعه هفتم اکتبر خبر دادند. در این مدت، جمعیت غزه تقریبا بهطور کامل آواره و ده‌ها هزار نفر کشته شده بودند.
ژانویه ۲۰۲۵: توافق آتش‌بس
در ژانویه ۲۰۲۵، اسرائیل و حماس به توافق آتشبسی دست یافتند که هدف آن پایان دادن به ۱۵ ماه جنگ بود.
آتش‌بس از ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ اجرایی شد. این توافق شامل آزادی مرحلهای گروگانها و زندانیان و نیز ورود محدود کمکهای بشردوستانه به غزه بود.
در طول آتش‌بس، چند دور تبادل زندانیان فلسطینی و گروگانهای اسرائیلی انجام شد و کمکهای بشردوستانه از گذرگاههایی مانند کرمشالوم به غزه رسید، هرچند با محدودیت.
مارس ۲۰۲۵: فروپاشی آتش‌بس و حملات تازه
در ۱۸ مارس ۲۰۲۵، اسرائیل حملهای گسترده به سراسر غزه آغاز کرد و به آتش‌بس پایان داد. این حمله شامل بمبارانهای سنگین در رفح، شهر غزه و خان یونس بود.
وزارت بهداشت غزه از کشته شدن صدها نفر (بیش از ۴۰۰ نفر در روز نخست) خبر داد که بسیاری از آنها زن و کودک بودند.
در روزهای بعد، اسرائیل دوباره عملیات زمینی را گسترش داد، کریدورهای کلیدی را به تصرف درآورد و شمال و جنوب غزه را از هم جدا کرد.
در ۲۳ مارس ۲۰۲۵، حملهای در رفح به کاروان آمبولانس و خودروهای امدادی منجر به کشته شدن دستکم ۱۵ امدادگر شد؛ این واقعه به «کشتار امدادگران رفح» شهرت یافت.
آوریل تا مه ۲۰۲۵: نبردهای شهر غزه و شجاعیه
در چهارم آوریل ۲۰۲۵، اسرائیل یورش زمینی به منطقه شجاعیه در شهر غزه را آغاز کرد. این سومین حمله بزرگ به این منطقه بود. نبردهای خیابانی و خانهبهخانه ادامه یافت و تلفات غیرنظامی بالا رفت.
در مه ۲۰۲۵، اسرائیل عملیات وسیعتری به نام «ارابههای جدعون» را برای پیشروی بیشتر در غزه آغاز کرد.
در ۲۸ مه ۲۰۲۵، جمعیتی از فلسطینی‌ها به انبار سازمان ملل در دیر البلح هجوم بردند تا غذا و کمکها را به دست آورند، نشانهای از گرسنگی شدید و فروپاشی کامل نظام توزیع کمکها.
تابستان ۲۰۲۵، حمله به بیت حانون، بمباران بیمارستانها و جبهههای تازه انجام گرفت.
پنجم ژوئیه ۲۰۲۵، اسرائیل تهاجم به بیت حانون در شمال غزه را آغاز کرد.
دوم اوت ۲۰۲۵، ارتش اسرائیل اعلام کرد آخرین نیروهای حماس در بیت حانون را دستگیر کرده است، هرچند درگیریهای پراکنده ادامه یافت.
در همان ماه، اسرائیل بیمارستان ناصر در خان یونس را هدف قرار داد. دستکم ۲۲ نفر، از جمله پنج روزنامهنگار، جان باختند و زیرساخت‌های حیاتی بیمارستان تخریب شد.
سپس اسرائیل آماده حمله گسترده به شهر غزه شد.
در سپتامبر ۲۰۲۵ در حالی که بحث بر سر طرح صلح آمریکا جریان داشت، اسرائیل حملهای هوایی در دوحه قطر انجام داد. چند نفر کشته شدند، از جمله یک مقام امنیتی قطری، اما رهبران اصلی حماس زنده ماندند.
در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، یک طرح ۲۰ مادهای برای پایان جنگ ارائه داد.
نتانیاهو از بخش زیادی از آن حمایت کرد، اما شاخه نظامی حماس مخالفت نشان داد و آن را تهدیدی برای موجودیت خود دانست.
اکتبر ۲۰۲۵: مرحله کنونی
دوم اکتبر ۲۰۲۵، اسرائیل جاده اصلی خروج از شهر غزه را بست و به ساکنان باقیمانده هشدار داد که آخرین فرصت برای خروج است. ارتش اعلام کرد که بازگشت به شهر ممکن نخواهد بود.
در همان روز، اسرائیل کاروان دریایی حامل کمکهای بشردوستانه را متوقف کرد. هم‌زمان، حملات هوایی اسرائیل به نقاط مختلف غزه ادامه یافت و ده‌ها فلسطینی، از جمله کودکان، جان خود را از دست دادند.
اکنون فشار دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس و باز کردن مسیرهای کمکهای بشردوستانه ادامه دارد. ایالات متحده میکوشد طرح ترامپ را پیش ببرد، اما هنوز توافقی قطعی حاصل نشده است.
غزه به‌شدت ویران شده است: بنا بر برآوردها بیش از ۶۶ هزار فلسطینی از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون کشته شدهاند. بیشتر ساختمانها ویران شده یا آسیب دیده و خدمات اولیه مانند برق، آب و بیمارستانها تقریبا از کار افتادهاند.
