مسعود پزشکیان، رییس دولت با حضور در صحن علنی مجلس گفت: «وظیفه ماست که مشکلات معیشتی مردم را حل کنیم، ما نمی‌توانیم حکومت کنیم ولی مردم گرسنه باشند.» او افزود: «بودجه امسال باید به‌گونه‌ای طراحی شود که معیشت مردم در اولویت قرار گیرد.»
پزشکیان اضافه کرد: «من نمی‌پذیرم ایران ضعیف بماند، نمی‌پذیرم در ایران از دیگران عقب بمانیم، اگر دست به دست هم بدهیم، هیچ قدرتی نمی‌تواند ما را به زانو درآورد.»
مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، درباره ساخت پناهگاه‌های شهری جدید برای شهروندان در زمان حملات نظامی گفت که پناهگاه جدیدی در «مکان‌های خاص» تهران ساخته شده، اما گفتن آن ضروری نیست.
چمران سه‌شنبه ۲۰ آبان در جلسه شورای شهر تهران گفت: «پناهگاه‌های جدیدی در تهران ساخته نشده؛ مگر در مکان‌هایی خاص که گفتن آن جایز نیست.»
او با اشاره به جنگ اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل افزود ما ایستگاه‌های مترو را در زمان جنگ آماده کردیم و بازدید شبانه هم از آن‌ها داشتیم.
پیشتر غلامرضا جلالی، رییس سازمان پدافند غیرعامل، اعلام کرد که سال گذشته دستورالعملی برای آماده‌سازی پناهگاه‌ها در تهران در نظر گرفته شد، اما تنها مسئولین از آماده‌سازی این پناهگاه‌ها اطلاع داشتند.
او همچون برخی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی، مردم را برای پناه گرفتن در مواقع اضطراری به «مکان‌های موجود مانند متروها، پارکینگ‌های طبقاتی و زیرزمین‌ها» ارجاع داد.
تاکید دوباره چمران بر پناهگاه بودن ایستگاه‌های مترو
رییس شورای شهر تهران گفت: «برخی ایستگاه‌های مترو حتی برای پناهگاه شیمیایی ساخته شده و ما می‌خواستیم جلسه شورا را در یکی از این پناهگاه‌ها برگزار کنیم.»
چمران اضافه کرد: «البته امیدواریم اتفاقی پیش نیاید اما به هرشکل این پناهگاه‌ها در حال تکمیل است.»
این اظهارات در حالی است که پیشتر رییس پدافند غیرعامل تاکید کرده بود مترو از نظر فضایی، آمادگی تبدیل به پناهگاه را دارد، اما مشکلاتی در زمینه خدماتی مانند سرویس‌های بهداشتی وجود دارد.
در جریان جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، مقامات جمهوری اسلامی به ویژه علی خامنه‌ای در پناهگاه‌ها پناه گرفتند، اما مردم از این که هیچ پناهگاهی برای مردم عادی در نظر گرفته نشده بود، اعتراض کردند.
در تیرماه، مهدی پیرهادی، عضو شورای شهر تهران، با اشاره به احتمال از سرگیری جنگ با اسرائیل گفت: «پناهگاهی در دهه‌های گذشته در تهران در نظر گرفته نشده است.»
زمینه‌سازی حکومت برای ورود به شرایط جنگی
اظهارات مقامات حکومتی درباره ضرورت ساختن پناهگاه در شرایطی است که حکومت برای ورود دوباره به شرایط جنگی افکار عمومی را آماده می‌کند.
پیشتر عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، با اشاره به احتمال دوباره جنگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، گفت تهران برای همه احتمالات آماده است و انتظار «هرگونه رفتار تهاجمی از سوی اسرائیل» را دارد.
همچنین ۳۱ مرداد، علی لاریجانی اعلام کرد جنگ میان حکومت ایران و اسرائیل «هنوز تمام نشده» و مقامات جمهوری اسلامی در این زمینه باید همچنان آماده باشند.
در اسرائیل نیز ژاک نریا، مقام پیشین سازمان اطلاعات نظامی این کشور، هشدار داد دور دوم جنگ این کشور و جمهوری اسلامی در راه است.
شانزدهم شهریور، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، گفت وضعیت «نه جنگ، نه صلح» که اکنون وجود دارد، «فضای خوبی نیست» و «ضرر و خطر دارد».
بهروز افخمی، کارگردان سینما و مجری برنامه های صدا و سیما، در یک مصاحبه ویدیویی گفت: «فقط پنج درصد مردم که پول و وقت اضافه دارند و ماهی یک میلیون تومان پول اینترنت می‌دهند، با حکومت مخالف‌اند.»
او افزود: «من هیچ‌وقت حرفی نزدم که مطلوب حکومت نباشد و امروز محبوب‌تر از همیشه‌ام و در خیابان از هر دو نفر، یک نفر به من سلام می‌کنند.»
این تهیه‌کننده سینما ادامه داد: «حضور زنان در استادیوم همچنان مسئله‌ساز است و مشکلاتی وجود دارد که حل نشده و مسئولان امنیتی باید به این مسائل رسیدگی کنند.»
او اضافه کرد: «در کشور ما هیچگاه نوار کاست ممنوع نبوده و ممنوعیت ویدیو هم موضوعی تقلبی است.»
در پی انتشار خبری در خصوص کشف ۷۴ جسد در سد کرج پس از پایین رفتن سطح آب، قدرت‌الله سیف، معاون انتظامی استانداری البرز گفت که هیچ جسدی در سد کرج کشف نشده و این خبر با هدف «ایجاد نگرانی در افکار عمومی» منتشر شده و ساختگی است.
او اضافه کرد: «عاملان انتشار این شایعه به مراجع قضایی معرفی خواهند شد تا از تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری شود.»
برخی رسانه‌ها به نقل از رسانه‌های محلی استان البرز گزارش داده بودند که از زمان آغاز روند خشک شدن سد تا شهریورماه، ۷۴ پیکر مجهول الهویه در این سد کشف شده که عمدتا با دست و پای بسته و در پوشش‌های همچون پلاستیک، فرش و یا موکت در سد رها شده بودند.
هشدارها درباره پیامدهای خشکسالی ادامه دارد. علیرضا دائمی، رییس انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران، هشدار داد ۱۵۰ میلیارد مترمکعب از ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی برداشت شده که غیرقابل تجدید است.
دائمی گفت ایران یکی از کانون‌های اصلی بحران کاهش منابع آب شیرین است و افزود بخش عمده حجمی که از ذخایر راهبردی آب زیرزمینی برداشته شده، غیرقابل تجدید است.
حسین ظفری، سخنگوی مدیریت بحران کشور، نیز سه‌شنبه ۲۰ در مصاحبه‌ای تاکید کرد با توجه به برداشت‌های زیاد از منابع آب زیرزمینی و شرایط نامناسب سدها، حتی در صورت وقوع بارش‌های نرمال نیز تنها بخشی از کسری منابع آبی جبران خواهد شد.
او گفت استان‌های شرقی کشور شامل سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و جنوب استان خراسان رضوی و شمال هرمزگان بیشترین تنش آبی و خشکسالی را طی سال گذشته داشته‌اند.
سایت خبری رکنا ۱۹ آبان گزارش داد تعداد چاه‌های آب در ایران با یک میلیون حلقه فعال و غیرفعال، ۲.۵ برابر کل کشورهای خاورمیانه است؛ موضوعی که نشان می‌دهد آخرین ذخایر آب‌های زیرزمینی کشور در حال نابودی است.
عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس، نیز ۱۹ آبان در صحن علنی مجلس درباره بحران آب هشدار داد و گفت منابع آب تجدیدپذیر کشور حدود ۳۱ درصد کاهش یافته است.
خشکسالی بی‌سابقه در پایتخت
در روزهای اخیر، ابعاد تازه‌ای از بحران کم‌آبی در ایران آشکار شده و این وضعیت زنگ خطر جدی را برای زندگی روزمره مردم و تداوم فعالیت بسیاری از صنایع به صدا درآورده است.
مسعود پزشکیان ۱۵ آبان گفت اگر در آذرماه باران نبارد، آب در تهران جیره‌بندی خواهد شد و اگر باز هم باران نبارد، باید برای تخلیه تهران اقدام کرد.
مهدی پیرهادی، رییس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران، ۲۰ آبان در جلسه شورا، گفت در ۶۰ سال گذشته سابقه نداشته در مهر و آبان حتی یک قطره باران در پایتخت نبارد.
او همچون سایر مقام‌های جمهوری اسلامی، مسئولیت ناکارآمدی حکومت در مدیریت بحران آب را گردن مردم انداخت و آن‌ها را به «۱۰ درصد صرفه‌جویی بیشتر در مصرف» دعوت کرد.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، ۱۸ آبان از قطعی شبانه آب در کشور خبر داد و از مردم خواست ذخیره‌ساز خانگی نصب کنند.
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه، در سخنانی وضعیت خشکسالی در کشور را «همچنان بحرانی» و نیازمند «تلاش همگانی» برای مدیریت صحیح منابع آبی توصیف کرد.
او گفت دولت موظف است نوسازی شبکه‌های توزیع آب شهری را به سرعت سامان دهد، زیرا هدررفت سالانه میلیون‌ها متر مکعب آب آشامیدنی به دلیل فرسودگی لوله‌ها و شبکه توزیع اتفاق می‌افتد.
هشدار درباره وضعیت سدها
با وجود هشدارهای مکرر متخصصان در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته، نظام حکمرانی آب در جمهوری اسلامی به‌جای سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد در زیرساخت‌ها، به سدسازی و حفر چاه‌های عمیق مشغول شده و علت بحران را به کاهش بارش‌ها تقلیل داده است.
محمد جوانبخت، معاون وزیر نیرو، ۲۰ آبان در کنفرانس مدیریت آب ایران، گفت در بسیاری از شهرها از جمله تهران، بندرعباس، تبریز و اراک، مخازن سدها تا حد بی‌سابقه‌ای کاهش یافته‌اند.
به‌عنوان نمونه، سد کاظمی بوکان که معمولا بیش از یک میلیارد مترمکعب آورد سالانه داشت، امسال دو سم کاهش داشت و تنها ۳۰۷ میلیون مترمکعب ورودی آب را تجربه کرد.
به گفته او، در سد دوستی، تامین‌کننده اصلی آب مشهد نیز موجودی به کمتر از پنج درصد ظرفیت رسیده و در وضعیتی بحرانی است.
حسین اسماعیلیان، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد، دومین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت، نیز ۱۸ آبان اعلام کرده بود ذخیره آب سدهای تامین‌کننده این شهر به کمتر از سه درصد رسیده است.
وضعیت بحرانی تالاب‌ها و دریاچه‌ها
خشکسالی و کمبود آب علاوه بر زندگی روزمره شهروندان، حیات منابع طبیعی مانند دریاچه‌ها و تالاب‌ها را هم در ایران به خطر انداخته است.
سخنگوی مدیریت بحران کشور گفت با انتقال آب از طالقان به تهران، بخشی از تنش آبی کاهش یافته است، اما هشدار داد وضعیت فعلی دریاچه ارومیه مطلوب نیست.
سعید عیسی‌پور، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، نیز ۲۰ آبان گفت بدون اصلاح مدیریت آب، «دریاچه ارومیه به زودی از نقشه ایران حذف می‌شود».
او هشدار داد دریاچه ارومیه، به مرز نابودی رسیده است.
به گفته این مقام مسئول، حجم آب دریاچه اکنون به کمتر از ۴۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته و نشانه‌های فاجعه زیست‌محیطی بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است.
در همین روز، موسی مدحجی، رییس اداره احیای تالاب‌های خوزستان، در مصاحبه‌ای ۵۸ درصد تالاب شادگان خشک شده است.
به گفته این مقام اداره‌کل حفاظت محیط زیست، بخش‌های جنوبی و غربی تالاب هم که شیب بالاتری دارند، تقریبا خشک هستند.
او افزود تالاب‌های خوزستان طی سال جاری، از مهرماه تاکنون بدترین شرایط آبی را داشته‌اند.
گیـدئون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل، در سفر به استونی با اشاره به ناکام‌ماندن طرح جمهوری اسلامی برای ترور سفیر اسرائیل در مکزیک گفت «ما مرعوب نخواهیم شد.» او افزود: «ایران به‌طور مداوم سفارت‌ها، سفیران و دیپلمات‌های اسرائیل را هدف قرار می‌دهد».
ساعر در کنفرانس خبری مشترک با مارگوس تساهکنا، وزیر خارجه استونی، افزود: «می‌خواهم پیامی بفرستم که از تالین تا تهران شنیده شود؛ ما مرعوب نخواهیم شد. برعکس، به گسترش روابط اسرائیل در سراسر جهان ادامه می‌دهیم و در کشورهای دوست مانند استونی سرمایه‌گذاری بیشتری خواهیم کرد».
او گفت افتتاح سفارت اسرائیل در تالین که امروز رسماً انجام می‌شود، نشانه‌ای از «اراده اسرائیل برای تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و مردمی با استونی» است.
