دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در مجمع سرمایه‌گذاری آمریکا و عربستان سعودی، با اشاره به حمله آمریکا به تاسیسات اتمی در ایران گفت دولت او «ابر تیره» جمهوری اسلامی و تهدید هسته‌ای آن را که به گفته او «بالای سر عربستان سعودی» قرار داشت، کنار زده است.
ترامپ در این نشست در حضور محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، روابط با ریاض را «عالی» توصیف کرد و افزود این رابطه «حتی بهتر از گذشته» شده است.
او افزود: «اگر دقیق‌تر نگاه کنید رابطه ما حتی بهتر هم شده است، چرا که ما آن ابر تیره‌ای را که بالای سر کشور شما بود کنار زدیم؛ نامش ایران و توانمندی هسته‌ای آن بود. ما آن را بسیار سریع، قاطعانه و قدرتمندانه نابود کردیم.»
به گفته ترامپ، اين «ابر تيره» سايه‌ای سنگين بر خاورميانه انداخته بود. او افزود جمهوری اسلامی قصد دارد آمریکا توافق کند.
به گفته گروسی، هم‌نظری گسترده‌ای درباره مواد غنی‌سازی‌شده موجود در ایران وجود دارد.
به‌دنبال آغاز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدیر کل آژانس چهارشنبه ۲۸ آبان بار دیگر تاکید کرد این نهاد بین‌المللی در موقعیتی نیست که صلح‌آمیز بودن برنامه اتمی ایران را تایید کند.
گروسی در گزارش فصلی خود درباره توافق پادمان معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) با جمهوری اسلامی، اعلام کرد که آژانس هنوز از ایران گزارشی درباره تاسیسات آسیب‌دیده و مواد هسته‌ای مرتبط دریافت نکرده است.
اسرائیل ۲۳ خرداد ماه و زمانی که تهران و واشینگتن در میانه مذاکرات برای حل اختلافات بودند، حمله غافلگیرانه‌ای به ایران انجام داد و در ادامه آمریکا نیز وارد این نبرد شد و سه سایت هسته‌ای ایران در نطنز، فردو و اصفهان را هدف قرار داد.
گروسی تاکید کرد که گزارش درباره سایت‌های آسیب‌دیده و ذخیره اورانیوم غنی‌شده در ایران باید طبق تعهدات تهران در چارچوب توافق پادمان، «بدون تاخیر» ارائه شود.
او ۲۷ مهر در مصاحبه با روزنامه سوئیسی «نویه زوریخر سایتونگ» گفته بود جمهوری اسلامی عمده ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را در تاسیسات هسته‌ای شناخته شده‌ای نگهداری می‌کند که بازرسان آژانس اجازه دسترسی به آن‌ها را ندارند.
جمهوری اسلامی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا در اختیار دارد که پس از حملات آمریکا و اسرائیل گمانه‌زنی‌های مختلفی در خصوص سرنوشت آن‌ها مطرح شده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ششم مهر اعلام کرد این کشور از محل نگهداری این ذخایر اطلاع دارد و این اطلاعات را با واشینگتن به اشتراک گذاشته است.
آژانس امکان راستی‌آزمایی ندارد
به گفته گروسی در گزارش ۲۸ آبان به شورای حکام، آژانس تاکنون هیچ‌گونه فعالیتی برای راستی‌آزمایی در هیچ یک از تاسیسات هسته‌ای ایران که تحت تاثیر حملات نظامی قرار گرفته‌اند، انجام نداده است.
۲۷ آبان و یک روز پیش از برگزار شدن نشست شورای حکام، وزارت خارجه آلمان اعلام کرد بررسی انطباق برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی با قطعنامه ۲۲۳۱ در نشست پیش روی شورای حکام انجام خواهد شد.
به گفته این وزارتخانه، گزارش‌های مدیرکل آژانس نشان می‌دهد تهران تعهدات اساسی خود را از جمله درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا، نقض کرده است.
یک سخنگوی وزارت خارجه آلمان در گفتوگو با خبرنگار ایران‌اینترنشنال در برلین گفت: «ابهام درباره سرنوشت ذخایر اورانیوم با غنای بالا یکی از موارد مهم نقض تعهدات ایران است.»
مدیرکل آژانس سوم تیر ماه در نامه‌ای به عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، خواستار دیدار و از سرگیری همکاری با آژانس برای حل اختلافات هسته‌ای شد و تاکید کرد ادامه بازرسی‌ها برای توافق دیپلماتیک حیاتی است.
گروسی و عراقچی ۱۸ شهریور ماه در مصر با یکدیگر دیدار کردند و پس از آن اعلام شد توافق تازه‌ای میان جمهوری اسلامی و آژانس انجام شده است اما به‌دنبال فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران، مقام‌های حکومت ایران گفتند که این توافق دیگر قابل اجرا نیست.
گروسی در گزارش خود به آژانس درباره این موضوع اعلام کرد: «۹ سپتامبر ۲۰۲۵، من در قاهره با وزیر خارجه، عراقچی، توافقی را امضا کردم که درک مشترکی از رویه‌های مربوط به بازرسی‌های آژانس، اطلاع‌رسانی‌ها و اجرای پادمان‌ها در ایران پس از حملات نظامی ماه ژوئن ارائه می‌دهد. از آن زمان، ایران دسترسی آژانس را برای بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی اطلاعات، با اطلاع قبلی، تقریبا در تمامی تاسیسات آسیب‌ندیده در تهران تسهیل کرده است که از این امر استقبال می‌شود.»
به گفته مدیرکل آژانس، هرچند همکاری در زمینه بازرسی از تعدادی از تاسیسات «قابل توجه» است، اما: «تعامل سازنده بیشتری ضرورت دارد. من از ایران می‌خواهم اجرای کامل و موثر فعالیت‌های پادمانی را مطابق با توافق ان‌پی‌تی تسهیل کند و بر تمایل خود برای همکاری با ایران در این خصوص تاکید می‌کنم.»
تهران و مذاکره با واشینگتن
این اظهارات گروسی در حالی بیان شد که کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی، در گفت‌وگویی با شبکه خبری سی‌ان‌ان که ۲۸ آبان منتشر شد، اعلام کرد تهران آماده از سرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای با آمریکاست.
او هم‌زمان تاکید کرد حکومت ایران از شروطی که پیش از حملات آمریکا و اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه تعیین شده بود، عقب‌نشینی نخواهد کرد.
ساعاتی پیش از انتشار این گفتوگو، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در نشست خبری مشترک با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که به واشینگتن سفر کرده، گفت جمهوری‌اسلامی به شدت خواهان دستیابی به توافق است: «ما مشغول گفتوگو با آن‌ها هستیم.»
گروسی در ادامه گزارش خود به شورای حکام تاکید کرد: «همان‌طور که پیشتر نیز گفته‌ام، تعیین وضعیت فعلی ذخایر اورانیوم با غنای پایین (LEU) و اورانیوم با غنای بالا (HEU) در ایران باید فورا مورد رسیدگی قرار گیرد.»
به گفته او، پنج ماه عدم دسترسی آژانس به این مواد هسته‌ای در ایران، بدان معناست که «راستی‌آزمایی آن‌ها ـ طبق رویه استاندارد پادمان‌ها ـ مدت‌هاست به تاخیر افتاده است».
گروسی تاکید کرد: «برای آژانس حیاتی است که بتواند هرچه سریع‌تر وضعیت را راستی‌آزمایی کند.»
این افراد که از آلمان به ترکیه سفر کرده بودند، هفته گذشته پس از خوردن چند غذای خیابانی معروف در محله ساحلی «اورتاکوی» استانبول بیمار شدند و در نهایت جان خود را از دست دادند.
خبرگزاری فرانسه چهارشنبه ۲۸ آبان به نقل از رسانه‌های محلی گزارش داد دادستانی ترکیه تحقیقاتی را در این زمینه آغاز کرد که در ابتدا بر احتمال مسمومیت غذایی این چهار نفر متمرکز بود.
با این حال، گزارش کالبدشکافی و بررسی نمونه‌های گرفته‌شده از مادر و دو کودک نشان می‌دهد فرضیه مرگ بر اثر مسمومیت غذایی چندان محتمل نیست.
در گزارش کالبدشکافی آمده: «بر اساس شواهد اولیه، احتمال می‌رود مرگ اعضای خانواده بر اثر مسمومیت شیمیایی ناشی از شرایط محیطی در هتلی که در آن اقامت داشتند، رخ داده باشد.»
تاکنون ۱۱ نفر در ارتباط با مرگ مشکوک این چهار نفر بازداشت شده‌اند.
رسانه‌های ترکیه پیشتر گزارش داده بودند در یکی از اتاق‌های طبقه همکف هتل، برای مقابله با آلودگی حشره ساس ماده‌ای استفاده شده بود که ممکن است از طریق دریچه تهویه حمام به اتاق خانواده در طبقه اول نفوذ کرده باشد.
این هتل که در محله فاتح و در نزدیکی منطقه تاریخی استانبول واقع است، ۲۴ آبان پس از بستری شدن دو مهمان دیگر با علائم مشابه در بیمارستان تخلیه و ۲۵ آبان پلمب شد.
دو کودک قربانی این حادثه ۲۲ آبان جان خود را از دست دادند، مادر آن‌ها یک روز بعد درگذشت و پدر خانواده نیز پس از چند روز درمان در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان، ۲۶ آبان جان باخت.
پزشکی قانونی ترکیه تاکید کرد نتیجه‌گیری نهایی در خصوص این پرونده پس از بررسی‌های بیشتر اعلام خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، نمونه‌های مواد شیمیایی استفاده‌شده در هتل برای بررسی به بخش شیمی موسسه پزشکی قانونی ارسال خواهد شد.
در گزارش پزشکی قانونی آمده است: «تحلیل‌های پاتولوژیک، میکروبیولوژیک و سم‌شناسی بر روی نمونه‌های گرفته‌شده از مادر و کودکان، نتایج قطعی درباره علت مرگ را مشخص خواهد کرد.»
سخنگوی سفارت آلمان در آنکارا در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت دو کودک دارای تابعیت آلمانی بودند.
استانبول، شهری میان اروپا و آسیا در ساحل تنگه بسفر، از مهم‌ترین مقاصد گردشگری جهان به شمار می‌رود. در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۰ میلیون و در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۳ میلیون گردشگر خارجی به این شهر سفر کردند.
بر پایه آمار رسمی، درآمد گردشگری ترکیه در سال ۲۰۲۴ به ۶۱ میلیارد دلار رسید که حدود ۲۰ تا ۲۳ میلیارد دلار از آن سهم استانبول بود.
مدیر کشتی گفت: «ما خانواده‌های آن‌ها را مطلع کرده‌ایم و کشتی اکنون آزاد است تا فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد.»
مقام‌های جمهوری اسلامی پیش از این تایید کردند که سپاه پاسداران این نفتکش با پرچم جزایر مارشال را به‌دلیل «تخلفات مربوط به محموله» توقیف کرده است.
روابط عمومی نیروی دریایی سپاه اعلام کرده بود این نفتکش حامل ۳۰ هزار تن محموله مواد پتروشیمی به مقصد سنگاپور بوده که با دستور قضایی توقیف شده است.
فرماندهی مرکزی ایالات متحده، سنتکام پیشتر گفت توقیف نفتکش تالارا از سوی نیروهای سپاه پاسداران، «نقض آشکار قوانین بین‌المللی» است.
سنتکام با بیان اینکه نیروهای سپاه پاسداران با بالگرد وارد نفتکش تالارا شدند و آن را به آب‌های سرزمینی ایران منتقل کردند، تاکید کرد: «از ایران می‌خواهیم مبنای حقوقی این اقدام را برای جامعه جهانی توضیح دهد. نیروهای آمریکایی همچنان هوشیار خواهند ماند و در کنار شرکا و متحدان خود برای تقویت صلح و ثبات منطقه تلاش خواهند کرد.»
آسوشیتدپرس پیشتر گزارش داده بود یک پهپاد نیروی دریایی آمریکا ساعت‌ها بر فراز منطقه‌ای که تالارا در آن بوده، گشت‌زنی می‌کرده و شاهد توقیف آن بوده است.
کلمبیا شیپ‌منجمنت ۲۴ آبان در بیانیه‌ای اعلام کرد تماس با این نفتکش حدود ساعت ۸:۲۲ به وقت محلی و در فاصله تقریبی ۲۰ مایل دریایی از ساحل خورفکان امارات متحده عربی قطع شده است.
توقیف کشتی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان
جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته بارها اقدام به توقیف کشتی‌های خارجی در دریای عمان و خلیج فارس کرده است.
۲۵ تیر‌ماه، رییس کل دادگستری استان هرمزگان از توقیف یک نفتکش خارجی در دریای عمان به اتهام «قاچاق سوخت» خبر داد.
مجتبی قهرمانی اعلام کرد این کشتی را ابتدا «به دلیل نقص مدارک قانونی مربوط به محموله این شناور» بازرسی و سپس به اتهام «حمل دو میلیون لیتر سوخت قاچاق» توقیف کرده‌اند.
او به مالک کشتی یا پرچم کشوری که با آن در سفر بوده، اشاره‌ای نکرد.
هشت مرداد ۱۴۰۳، سپاه پاسداران از توقیف نفتکش پِرل‌جی با پرچم کشور آفریقایی توگو و بازداشت ۹ خدمه آن در آب‌های شمال خلیج فارس، حوالی میدان نفتی آرش خبر داد و کشتی را به حمل «بیش از ۷۰۰ هزار لیتر نفت قاچاق» متهم کرد.
همچنین مقام‌های جمهوری اسلامی در دهه‌های گذشته به‌طور مکرر تهدید کرده‌اند تنگه هرمز را که یکی از شریان‌های اصلی جریان انرژی جهان به شمار می‌رود، خواهند بست. موضوعی که حساسیت منطقه و جهان را نسبت به وقایع این محدوده جغرافیایی افزایش داده است.
مشاور رهبر جمهوری اسلامی در یک گفت‌وگوی اختصاصی با سی‌ان‌ان که چهارشنبه ۲۸ آبان منتشر شد، اعلام کرد جمهوری اسلامی در صورت «رفتار محترمانه» واشینگتن آماده ورود دوباره به مذاکرات است.
هم‌زمان، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در نشست خبری مشترک با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که به واشینگتن سفر کرده، گفت جمهوری‌اسلامی به شدت خواهان دستیابی به توافق است: «ما مشغول گفتوگو با آن‌ها هستیم.»
با وجود این اظهارات ترامپ، خرازی به سی‌ان‌ان گفت که دستور کار گفتوگو باید از پیش تعیین شود تا روند و محتوای مذاکرات روشن باشد و تعامل دو طرف بر پایه «احترام متقابل و جایگاه برابر» انجام گیرد.
او افزود: «متاسفانه رییس‌جمهوری آمریکا به گفت‌وگوی دیپلماتیک اعتقاد ندارد و ترجیح می‌دهد برای رسیدن به اهدافش از زور استفاده کند.»
این مقام جمهوری اسلامی تاکید کرد که ایران غنی‌سازی اورانیوم را برای تامین سوخت نیروگاه‌ها و مصارف پزشکی ادامه خواهد داد و برنامه موشکی تهران که آن را «در حال گسترش» توصیف کرد، بخشی از مذاکرات نخواهد بود.
به گفته خرازی، محور «گفت‌وگوی احتمالی» با واشینگتن «فقط موضوع هسته‌ای» است.
خبرگزاری رویترز پنجم اردیبهشت به نقل از یک مقام ایرانی مطلع از مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا گزارش داد این مذاکرات تنها محدود به برنامه هسته‌ای تهران نیست و شامل برنامه موشکی جمهوری اسلامی نیز می‌شود.
توقف مذاکرات هم‌زمان با حملات اسرائیل و آمریکا
اسرائیل ۲۳ خرداد ماه زمانی که تهران و واشینگتن در میانه مذاکرات برای حل اختلافات بودند، حمله غافلگیرانه‌ای به ایران انجام داد و در ادامه آمریکا نیز وارد این نبرد شد و سه سایت هسته‌ای ایران در فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد؛ نخستین حمله مستقیم آمریکا در داخل خاک ایران.
خرازی گفت حدود پنج ماه پس از این حملات، هنوز میزان خسارت وارده به تاسیسات هسته‌ای ارزیابی نشده است.
پیشتر سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، به سی‌ان‌ان گفت با وجود آسیب شدید به «زیرساخت‌ها، ماشین‌آلات» و «ساختمان‌ها»، برنامه هسته‌ای ایران همچنان «دست‌نخورده» است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم اعلام کرد که «در حال حاضر» غنی‌سازی در ایران متوقف شده، چون تاسیسات هسته‌ای هدف قرار گرفته‌اند.
در گفت‌وگوهای تابستان گذشته با آمریکا، واشینگتن خواستار توقف کامل غنی‌سازی بود، اما تهران بر ادامه غنی‌سازی داخلی تا سطحی که قابلیت استفاده در جنگ‌افزار هسته‌ای را نداشته باشد، اصرار داشت.
خرازی در ادامه گفت موضوع مذاکرات احتمالی نه اصل غنی‌سازی بلکه «درجه غنی‌سازی» خواهد بود.
آمادگی برای درگیری و باز شدن دوباره مسیر یک توافق
رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره احتمال بروز رویارویی نظامی دیگری با آمریکا یا اسرائیل، گفت «همه چیز ممکن است»، اما ایران برای چنین شرایطی «آماده» است.
شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان پیش از این گزارش داده بود واشینگتن در جریان مذاکرات با تهران پیشنهادی ارائه کرده بود که بر اساس آن در برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران سرمایه‌گذاری کند و به کنسرسیومی بپیوندد که قرار بود برای مدت نامشخصی بر غنی‌سازی اورانیوم با غنای پایین در داخل ایران نظارت کند.
انتظار می‌رفت این کنسرسیوم شامل چند کشور خاورمیانه و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.
مقام‌های ایرانی در آن دوره نسبت به اصل این ایده «باز» بودند، اما بر حفظ کنترل ظرفیت غنی‌سازی تاکید داشتند.
خرازی در پاسخ به پرسشی درباره امکان دستیابی ایران و آمریکا به تفاهمی درباره برنامه هسته‌ای، از جمله درباره کنسرسیوم احتمالی، گفت: «فکر می‌کنم بله.»
او افزود اگر «مذاکرات واقعی» میان دو کشور شکل بگیرد، سازوکارهایی وجود دارد که هم ادامه غنی‌سازی ایران را تضمین کند و هم دیگران را مطمئن سازد که تهران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست.
در پایان این مصاحبه، خرازی در پیامی خطاب به ترامپ گفت: «با رویکرد مثبت نسبت به ایران شروع کنید. اگر رویکرد مثبت باشد، قطعا رفتار متقابل نیز مثبت خواهد بود. اما برای این کار باید از هرگونه اعمال فشار علیه ایران خودداری کنند. آن را امتحان کرده‌اند و اکنون می‌دانند که این روش قابل قبول و قابل اجرا نیست.»
