ربوده شدن بیش از ۳۰۰ دانش‌آموز از یک مدرسه کاتولیک در شمال‌غرب نیجریه، این کشور را بار دیگر در مرکز توجه جهانی قرار داد؛ حادثه‌ای که تنها چند روز پس از یورش مرگبار افراد مسلح به مراسمی در یک کلیسا به وقوع پیوست و موج تازه‌ای از نگرانی‌های امنیتی را برانگیخت.
خبرگزاری رویترز شنبه اول آذر نوشت این حملات همزمان با تهدیدهای دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، درباره اقدام نظامی علیه نیجریه در واکنش به آنچه او «آزار مسیحیان» خوانده، فشارها بر دولت بولا تینوبو را افزایش داده است.
به گفته مقام‌های محلی، حمله ۳۰ آبان به مدرسه «سنت مری» در ایالت نیجر در صورت تایید، بزرگ‌ترین ربایش جمعی پس از واقعه مشهور چیباک در سال ۲۰۱۴ خواهد بود که طی آن ۲۷۶ دختر دانش‌آموز توسط گروه بوکوحرام ربوده شدند.
با وجود نبود هیچ ادعای رسمی، نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که مهاجمان — همانند حمله روز سه‌شنبه به کلیسایی در ایالت کوارا — از گروه‌های مسلحی هستند که عمدتاً با انگیزه‌های مالی و برای دریافت باج دست به گروگان‌گیری می‌زنند.
شیوه عملیات آنها مشابه است: ورود سریع، تیراندازی پراکنده برای ایجاد رعب، ربودن افراد و عقب‌نشینی به جنگل‌های اطراف.
در همین هفته، چندین حمله دیگر نیز ثبت شده است: ورود افراد مسلح به یک مدرسه دخترانه مسلمان‌نشین در ایالت کِبی و ربایش ۲۵ دانش‌آموز، ربودن ۶۴ نفر از جمله زنان و کودکان در ایالت زامفارا، و حمله به یک کلیسا در کوارا که در آن دو نفر کشته و ۳۸ نفر ربوده شدند.
این سلسله حملات باعث شد رییس‌جمهوری نیجریه سفرهای خود را به نشست گروه ۲۰ در آفریقای جنوبی و اجلاس اتحادیه آفریقا–اتحادیه اروپا در آنگولا لغو کند.
کارشناسان امنیتی می‌گویند که مدارس به‌دلیل نبود حفاظت کافی، «آسیب‌پذیرترین هدف‌ها» هستند و والدین نیز معمولاً سریع‌تر از دیگر گروگان‌ها باج پرداخت می‌کنند. ایکمسیت افیونگ، کارشناس ارشد مؤسسه امنیتی اِس‌بی‌ام در لاگوس، گفت: «در این تجارت پول بسیار زیادی جریان دارد.»
بخش زیادی از شمال نیجریه، شامل بیش از ۲۰ ایالت، با ناامنی گسترده روبه‌روست؛ وضعیتی که رفت‌وآمد، کشاورزی و زندگی روزمره را مختل کرده است.
در شمال‌غرب، باندهای مسلحی که انگیزه مذهبی یا سیاسی ندارند، گروگان‌گیری‌های باج‌محور انجام می‌دهند و سپس در جنگل‌ها پنهان می‌شوند.
در شمال‌شرق، بحران ۱۵ساله بوکوحرام و شاخه داعش در غرب آفریقا همچنان ادامه دارد؛ شورشی که بیش از دو میلیون نفر را آواره و ده‌ها هزار نفر را کشته است. شاخه داعش در غرب آفریقا در ۱۴ نوامبر یک ژنرال ارتش را اسیر و اعدام کرد.
در مرکز نیجریه نیز درگیری‌های خونین بر سر زمین، منابع آب، قومیت و مذهب میان جامعه مسلمان شمال و جامعه مسیحی جنوب ادامه دارد.
ننامدی اوباسی، مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران، می‌گوید که مسیحیان و مسلمانان «به‌یک اندازه» قربانی خشونت شده‌اند و روایت «آزار مسیحیان» بازتاب‌دهنده پیچیدگی واقعی صحنه امنیتی نیست.
او تاکید کرد هیچ سند معتبری وجود ندارد که نشان دهد دولت یا نیروهای امنیتی — چه مسلمان و چه مسیحی — در خشونت علیه یک گروه مذهبی نقش داشته‌اند.
بر اساس داده‌های گروه «آکلد»، در سال جاری بیش از ۱۹۲۳ حمله علیه غیرنظامیان ثبت شده که بیش از ۳۰۰۰ کشته برجای گذاشته است. دست‌کم شش ایالت شمالی نیز به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی مدارس را تعطیل کرده‌اند.
ترامپ شنبه اول آذر به خبرنگاران گفت اگر او به‌جای جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا بود، هرگز جنگ روسیه و اوکراین رخ نمی‌داد.
ترامپ همچنین تاکید کرد این درگیری باید «به هر شکل ممکن» پایان یابد.
وقتی خبرنگاری از او پرسید که آیا طرح صلح فعلی پیشنهاد نهایی واشینگتن است، ترامپ پاسخ داد: «نه.»
طرح آمریکا که خواسته‌های کلیدی روسیه را تایید می‌کند، با انتقاد محتاطانه بسیاری از پایتخت‌های اروپایی روبه‌رو شده است.
ساعاتی پیش، رهبران کشورهای اروپایی در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند طرح ۲۸ بندی آمریکا برای برقراری صلح در اوکراین «پایه‌ای» است که نیاز به «بررسی‌های بیشتر» دارد.
ترامپ در ادامه سخنان خود، در پاسخ به سوالی درباره اینکه اگر ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، این طرح را تا ضرب‌الاجل ششم آذر نپذیرد چه می‌شود، گفت: «او می‌تواند با تمام وجودش به جنگ ادامه دهد.»
۳۰ آبان، رییس‌جمهوری آمریکا با صراحت از اوکراین خواست ظرف یک هفته طرح او را بپذیرد؛ طرحی که از اوکراین می‌خواهد از بخشی از خاکش صرف‌نظر کند، محدودیت‌هایی بر ارتش خود بپذیرد و از برنامه پیوستن به ناتو دست بردارد.
بریتانیا و فرانسه: اروپا باید بخشی از مذاکرات صلح اوکراین باشد
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، اول آذر گفت ضرب‌الاجلی که برای کی‌یف تعیین شده، ممکن است پس از مذاکرات یک‌شنبه دوم آذر در ژنو میان متحدان اروپایی و ناتو، از جمله آمریکا و بریتانیا، به تعویق بیفتد.
او افزود: «فکر می‌کنم برای رسیدن به یک توافق، باید همه طرف‌های دخیل موافقت کنند و عملا تمرکز مذاکرات فردا هم روی همین موضوع خواهد بود.»
به گفته نخست‌وزیر بریتانیا، علاوه بر طرف‌های درگیر در این مناقشه، اتحادیه اروپا و ناتو هم در این مساله نقش دارند.
او نشست ژنو را فرصتی برای آمریکا، اوکراین و مشاوران امنیت ملی کشورهای اروپایی جهت بررسی بخش‌های مهمی از جزییات طرح صلح خواند.
امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، نیز با اتخاذ رویکردی مشابه اعلام کرد طرح صلح آمریکا «مبنای خوبی» برای پایان جنگ است، اما «نیاز به بازنگری دارد»، چون با اروپایی‌ها درباره آن مذاکره نشده است.
او در حاشیه نشست گروه ۲۰ در آفریقای جنوبی به خبرنگاران گفت: «این طرح مجموعه‌ای از ایده‌های آشنا را در بر می‌گیرد؛ چه آنها که قبلا درباره‌اش صحبت شده بود و چه مواردی که تازه مطرح شده‌اند.»
مکرون اضافه کرد: «نکته مثبت طرح این است که صلح را پیشنهاد می‌دهد و عناصر مهمی درباره مسائل حاکمیتی و تضمین‌های امنیتی [اوکراین] را به رسمیت می‌شناسد.»
رییس‌جمهوری فرانسه تاکید کرد این طرح در موارد زیادی برای اروپایی‌ها تعیین تکلیف می‌کند، چون تصمیم‌گیری درباره دارایی‌های مسدود شده روسیه و پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا بر عهده اروپا است.
او ادامه داد: «همچنین تصمیم‌گیری درباره اینکه ناتو چه می‌کند، در دست اعضای ناتوست. بنابراین موارد زیادی وجود دارد که نمی‌تواند صرفا یک پیشنهاد از سوی آمریکا باشد و به مشورت‌های گسترده‌تر نیاز دارد.»
نمایندگان ترامپ برای مذاکره با اوکراین و اروپایی‌ها به ژنو می‌روند
سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا اول آذر اعلام کرد استارمر با ترامپ به‌صورت تلفنی صحبت کرده و جزییات مذاکرات در حاشیه نشست گروه ۲۰ را به او انتقال داده است.
دو کشور به این جمع‌بندی رسیدند که نمایندگانشان دوم آذر در ژنو برای بررسی طرح واشینگتن گرد هم آیند.
استارمر همچنین در تماس با زلنسکی، بر «حمایت پایدار بریتانیا از اوکراین» تاکید کرد.
زلنسکی نیز اعلام کرد او و استارمر گفت‌وگویی طولانی داشتند و بسیاری از «ظرافت‌های کار دیپلماتیک در برنامه‌ریزی فرآیند صلح» را مورد بررسی قرار دادند.
یک مقام آمریکایی تایید کرد مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دولت ترامپ، قرار است دوم آذر برای گفت‌وگو درباره طرح صلح اوکراین وارد ژنو شوند.
این کنفرانس قرار بود ۳۰ آبان به پایان برسد، اما به‌دلیل بروز اختلاف نظر میان کشورهای شرکتکننده ادامه یافت.
خبرگزاری رویترز شنبه اول آذر گزارش داد این کنفرانس که در غیاب ایالات متحده برگزار شد، آزمونی برای سنجش توان همکاری جامعه جهانی در مقابله با تغییرات اقلیمی به شمار میرود.
اتحادیه اروپا برای گنجاندن تعهدی صریح در توافق کاپ ۳۰ درباره فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی تلاش میکرد، اما با مقاومت کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی روبه‌رو شد.
بر پایه پیشنویس توافقی که اول آذر منتشر شد، کشورها بر سر مجموعه‌ای از اقدامات برای تسریع در واکنشهای اقلیمی، بازنگری در موانع تجاری مرتبط با سیاستهای سبز و سه برابر کردن منابع مالی اختصاصیافته به کشورهای در حال توسعه برای مقابله با پیامدهای شدید تغییرات آبوهوایی به توافق رسیدند.
این موارد از مطالبات اصلی کشورهای کمبرخوردار محسوب میشدند.
ووپکه هوکسترا، کمیسر حوزه اقلیم اتحادیه اروپا، در مصاحبه با رویترز گفت توافق بهدستآمده «قابل قبول» است، هرچند این بلوک انتظار داشت تصمیمات جدیتری در متن نهایی گنجانده شود.
او افزود: «دست‌کم مسیر حرکت درست است و باید از آن حمایت کنیم.»
آندره کورئا دو لاگو، رییس کاپ ۳۰، نیز اعلام کرد به‌دلیل نبود اجماع جهانی، موضوعات مربوط به فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی و حفاظت از جنگل‌ها در قالب «نقشه راه» جداگانهای منتشر می‌شود و در متن رسمی وارد نخواهد شد.
او ادامه داد برزیل بهعنوان رییس این کنفرانس، دو نقشه راه جداگانه منتشر می‌کند تا مسیر پیشنهادی خود را برای این موضوعات ارائه دهد.
برزیل نیز اعلام کرد نشست پایانی کاپ ۳۰ برای تایید رسمی این توافق برگزار خواهد شد. طبق قواعد سازمان ملل، هر توافقی تنها با اجماع کامل کشورها قابل تصویب است.
به گزارش رویترز، سه برابر شدن منابع مالی اقلیمی تا سال ۲۰۳۵ بخشی از توافق اصلی باقی مانده و یکی از نقاط مرکزی تفاهم میان کشورها بوده است.
همزمان، رهبران گروه ۲۰ در نشست خود در آفریقای جنوبی بیانیه‌ای صادر کردند که در آن، بر جدیت بحران اقلیمی تاکید شده است؛ موضعی که برخی آن را «بیاعتنایی مستقیم» به دیدگاههای دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، درباره تغییرات آبوهوایی دانستهاند.
اهمیت «کاپ ۳۰»
برزیل در حالی میزبانی «کاپ ۳۰» را بر عهده دارد که ۳۳ سال از برگزاری نشست «ارثسامیت» در ریودوژانیرو میگذرد؛ رویدادی که در آن، نخستین توافقنامه سازمان ملل برای مقابله با تغییرات اقلیمی به تصویب رسید.
از آن زمان، این گردهمایی به یکی از مهمترین مجامع چندجانبه جهان بدل شده که کشورهای ثروتمند و فقیر را در کنار دانشمندان و نمایندگان جامعه مدنی گرد هم میآورد تا درباره تهدیدهای اقلیمی گفت‌وگو کنند.
با این حال، این نشستها هنوز نتوانستهاند از افزایش انتشار گازهای گلخانهای جلوگیری کنند، هرچند روند رشد آن تا حدی کند شده است.
مقام‌های محلی در نوار غزه شنبه اول آذر اعلام کردند در حملات هوایی اسرائیل دست‌کم ۲۰ نفر کشته و بیش از ۸۰ تن دیگر زخمی شدند.
رسانههای فلسطینی نیز از حمله اسرائیل به خودروی یکی از فرماندهان ارشد حماس در رمال، واقع در غرب شهر غزه، خبر دادند.
یک مقام اسرائیلی گفت علا حدیدی، رییس تدارکات در ستاد تولید تسلیحات حماس، هدف حملهای بود که به مرگ پنج نفر انجامید.
شبکه الحدث اول آذر گزارش داد شماری از رهبران حماس در گفت‌وگو با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، تهدید کردند پس از حمله اخیر اسرائیل به یکی از فرماندهان ارشد این گروه، حماس توافق موجود را پایانیافته تلقی می‌کند و آماده ازسرگیری نبرد است.
تلاش نافرجام اعضای حماس برای خروج از تونل‌های زیرزمینی
ارتش اسرائیل در ادامه بیانیه خود خبر داد سه عضو گروه‌های مسلح فلسطینی که پیشتر از تونل‌های زیرزمینی در رفح در جنوب نوار غزه گریخته بودند، اول آذر شناسایی و کشته شدند.
۳۰ آبان حدود ۱۵ نفر از اعضای حماس از تونلهایی در دو نقطه در شرق رفح که هماکنون تحت کنترل ارتش اسرائیل است، بیرون آمدند. از این تعداد، شش نفر همان روز در حملات هوایی اسرائیل کشته و پنج تن دیگر بازداشت شدند.
رسانههای اسرائیلی پیشتر در ۱۱ آبان گزارش داده بودند حماس از طریق میانجیها خواستار خروج امن اعضای خود از تونل‌های زیرزمینی منطقه رفح شده است.
در همان زمان، بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل، تاکید کرد خروج نیروهای حماس از تونل‌های منطقه از راههای مسالمتآمیز ممکن نخواهد بود.
حمایت آمریکا از حملات اسرائیل به حماس
ارتش اسرائیل در بیانیه خود اعلام کرد در جریان دو حادثه جداگانه دیگر در شمال غزه، چهار فرد مسلح شناسایی شدند که از «خط زرد» عبور کرده بودند.
بر اساس این بیانیه، افراد مسلح به گونهای به نیروهای اسرائیلی نزدیک میشدند که «یک تهدید فوری» به حساب میآمدند.
ارتش اسرائیل افزود دو تن از این افراد در حملات هوایی از پا درآمدند.
«خط زرد» مرز عملیاتی تعیینشده از سوی ارتش اسرائیل است که از شمال غزه تا شرق رفح امتداد دارد. این خط محدوده مناطق تحت کنترل اسرائیل را مشخص می‌کند و عبور غیرنظامیان فلسطینی از آن ممنوع است.
باراک راوید، خبرنگار آکسیوس، اول آذر به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت دولت دونالد ترامپ از حملات تلافیجویانه اخیر اسرائیل علیه حماس حمایت می‌کند.
این مقام آمریکایی افزود: «حمله در محدوده یکی از دروازههای ورود کمکهای بشردوستانه انجام شد که اخیرا بازگشایی شده بود. اسرائیل سیاستی دارد که با میانجیها نیز درباره آن توافق شده؛ اینکه هرگونه نقض آتش‌بس با واکنش فوری پاسخ داده می‌شود.»
در سوی دیگر، یک مقام حماس در غزه این اظهارات را «بیاساس» و «بهانهای برای کشتار» خواند و گفت این گروه به آتش‌بس پایبند است.
اسرائیل و حماس طی هفتههای گذشته بارها یکدیگر را به نقض آتش‌بس متهم کرده‌اند.
دو طرف ۱۸ مهر و پس از دو سال جنگ، با اجرای مرحله نخست طرح آتش‌بس ۲۰ مادهای رییس‌جمهوری آمریکا موافقت کردند.
