علی حدادی، نماینده شهرستانهای غرب استان البرز در مجلس شورای اسلامی، گفت: «کشاورزی ایران این روزها در نقطه حساسی قرار گرفته است و اگر مدیریت ناکارآمد و مشکلات ساختاری ادامه یابد، تهدیدی جدی برای امنیت غذایی کشور رقم خواهد خورد.»
او افزود: «در مدیریت جامع بخش کشاورزی و تأمین امنیت غذایی، مهمترین اقدام آن است که در حوزه تأمین کالاهای اساسی و بخشهای مختلف مرتبط، عملکرد مؤثر و هماهنگ وجود داشته باشد. امروز با مشکلات جدی در بخش کشاورزی مواجه هستیم و مسئولیتهای این حوزه بهصورت واقعی، اجرایی و عملیاتی انجام نمیشود.»
مرکز سوفان جمعه ۱۴ آذر در تحلیلی نوشت که این وضعیت اضطراری شدید در ایران، نتیجه «دههها سیاستگذاری اشتباه، اهداف کشاورزی بیش از حد بلندپروازانه و یک خشکسالی پنجساله است که با تغییرات اقلیمی تشدید شده است».
این مرکز از این وضعیت به عنوان «فروپاشی منابع آب ایران» نام برد و نوشت که به گفته بسیاری از تحلیلگران، نتیجه فعالیت یک «مافیای آب در ایران» است؛ شبکهای از مقامات سیاسی، نظامی و تجاری که از پروژههای سدسازی، انتقال آب و توسعه کشاورزی سود بردهاند.
سوفان افزود که این بحران همچنین فشارهای امنیتی داخلی ایجاد کرده و کمبود آب میتواند موجب اعتراضات گسترده شود، مانند اعتراضات خوزستان و اصفهان، که اعتراضها با خشونت سرکوب شدند.
اشاره به اعتراضات مرتبط با بحران آب در ایران در شرایطی صورت گرفته است که پنجشنبه ۱۳ آذر، همزمان با سفر مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، به کهگیلویه و بویراحمد، گروهی از شهروندان مقابل محل برگزاری جلسات او در یاسوج تجمع کردند.
آنها با سردادن شعار علیه ساخت سدهای «ماندگان» و «خرسان ۳»، این طرحها را عامل تخریب جنگلهای دنا و نابودی روستاهای منطقه دانستند.
فعالان محیطزیست هشدار دادهاند ساخت این سدها باعث نابودی جنگلهای زاگرس، روستاها، منابع آب و طبیعت دنا و همچنین مهاجرت اجباری کشاورزان میشود.
بر اساس تحلیل مرکز سوفان، «ضعف زیرساختها و هزینههای بالای سیاست منطقهای ایران، ظرفیت کشور برای مدیریت بحران را کاهش داده و بسیاری کارشناسان نگراناند که برای اقدام عملی دیر شده باشد».
۹۰ درصد از ۱۸ هزار آتشسوزی سالانه در جنگلهای ایران «منشاء انسانی» دارد
همزمان هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ایران، از ثبت سالانه ۱۸ هزار آتشسوزی در جنگلها و مراتع کشور خبر داد و اعلام کرد بیش از ۹۰ درصد این آتشسوزیها «منشاء انسانی» دارند.
کیادلیری جمعه در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم گفت: «آتشسوزیها دیگر فصلی نیستند و اکوسیستم بدون حمایت نمیتواند با این شرایط مقابله کند.»
او افزود: «در گذشته آتشسوزیها عمدتا در بازههای زمانی مشخصی رخ میداد و اکوسیستم فرصت احیای طبیعی داشت، اما اکنون شدت و گستره آتشسوزیها به حدی رسیده که جنگلها و مراتع تحت فشار دائمی قرار گرفتهاند.»
انتقاد از عدم پیشگیری از آتشسوزیها
معاون آموزش و مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با انتقاد از آن چه «رویکرد سنتی» خواند که تنها بر «خاموش کردن آتش پس از وقوع» تکیه دارد، گفت: «تا زمانی که حریق رخ ندهد، اقدام عملی صورت نمیگیرد و همین تاخیر باعث گسترش آتش و دشواری مدیریت آن میشود.»
او افزود: «مدیریت آتش باید از مرحله پیشگیری آغاز شود و برنامهریزیها باید در دو سطح کوتاهمدت و بلندمدت انجام شود.»
این اظهارات چند روز پس از آتشسوزی مهیب در جنگلهای شمال ایران مطرح شده که موجی از انتقادهای مردمی را علیه مدیریت و ناکارآمدی جمهوری اسلامی در زمینه حفاظت از محیط زیست به دنبال داشت.
آتشسوزی در جنگلهای ایران در گذشته نیز بهدلیل نبود اعتبار، تجهیزات و نیروهای متخصص و همچنین ناهماهنگی میان دستگاههای مختلف جمهوری اسلامی بارها به وقوع پیوسته و مهار آن با دشواریهای جدی همراه بوده است.
هشدار درباره بحران آب در شمال کشور
کیادلیری همچنین با اشاره به «تغییرات عمیق هیدرولوژیکی شمال کشور» گفت: «خشکسالی از ارتفاعات شروع شده است. یخچالهای کوچک و دائمی از بین رفتهاند و رودخانههای دائمی در حال تبدیل شدن به رودخانههای فصلی هستند.»
او هشدار داد: «نباید تصور شود شمال کشور به دلیل بارندگیهای بالا همیشه از کمآبی مصون خواهد بود.»
به گفته این مقام سازمان حفاظت محیط زیست ایران، خشکی آرامآرام در شمال کشور در حال گسترش است و در آینده شهرهای پاییندست با کمبود جدی آب مواجه خواهند شد.
