در پی برنامه دولت آمریکا برای فروش تا ۴۵ جنگنده اف-۳۵ به عربستان سعودی، تحلیلگران در اسرائیل میگویند این تحول میتواند موازنه قدرت منطقهای با محوریت تهران را دستخوش تغییر کند.
روزنامه اورشلیمپست شنبه ۱۵ آذر در تحلیلی نوشت طبق برآوردها، ریاض حداقل شش سال تا دریافت نخستین جنگندههای اف-۳۵ از آمریکا (احتمالا نسخههای کمقدرتتری از این جنگندهها) فاصله دارد؛ زمانی که به اسرائیل فرصت میدهد برتری نظامی خود را حفظ کند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۲۶ آبان اعلام کرد این کشور جنگندههای اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را به عربستان سعودی خواهد فروخت.
وبسایت خبری اکسیوس ۲۵ آبان گزارش داد که اسرائیل با فروش جنگندههای اف-۳۵ از سوی آمریکا به عربستان سعودی مخالفتی ندارد، اما تاکید دارد که انتقال چنین هواپیماهای پیشرفتهای باید به عادیسازی روابط بین ریاض و اسرائیل مشروط شود.
به گفته ناظران، اهمیت این معامله فراتر از جنبه نظامی است و به امکان شکلگیری یک ائتلاف منطقهای علیه نفوذ جمهوری اسلامی گره خورده است.
بر اساس این تحلیل، اسرائیل و عربستان سعودی سالهاست در «مهار و محدودسازی ایران» اشتراک منافع دارند و فروش اف-۳۵ میتواند این همپوشانی را به سطح همکاری رسمی برساند.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در تلاش برای مدرنسازی اقتصاد عربستان است و اسرائیل میتواند شریک فناوری و امنیتی مهمی برای این کشور باشد؛ شراکتی که بهطور بالقوه جایگاه ایران را در معادلات منطقهای تضعیف میکند.
همزمان، این همکاری هزینههایی برای اسرائیل خواهد داشت؛ از جمله تعهد به روند سیاسی با فلسطینیها که عربستان سعودی نمیتواند از آن صرفنظر کند.
اکسیوس چهارم آذر گزارش داد که دیدار اخیر ترامپ و بن سلمان در کاخ سفید با وجود لحن دوستانه در انظار عمومی، پشت درهای بسته بر سر موضوع عادیسازی روابط ریاض و اسرائیل متشنج شد.
با این حال، نویسنده تحلیل اورشلیمپست تاکید کرد که تهران، محور اصلی نگرانی مشترک اسرائیل و عربستان سعودی است و این موضوع باعث میشود دو طرف بتوانند بر اختلافات خود چشم بپوشند.
در این تحلیل آمده است هرچند خطراتی وجود دارد؛ از جمله تغییر احتمالی ساختار قدرت در عربستان سعودی و احتمال در اختیار گرفتن این جنگندهها از سوی یک جریان تندرو، اما این خطرات تفاوت اساسی با وضعیت کنونی ندارند و قابل مدیریتاند.
به باور نویسنده این تحلیل، اسرائیل در برابر یک انتخاب راهبردی قرار گرفته است: یا ادامه مسیر گذشته و تنهایی در برابر ایران یا حرکت محتاطانه به سوی نزدیکی با عربستان سعودی و تشکیل یک ائتلاف جدید منطقهای که بتواند نفوذ جمهوری اسلامی را مهار کند.
او نتیجه گرفت: «خطر واقعی برای اسرائیل ادامه سیاستهای پیشین است، نه چرخش حسابشده به سمت ریاض.»
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، دو طرف همچنین گفتند که هرگونه «پیشرفت واقعی به سوی هرگونه توافق» در نهایت «به آمادگی روسیه برای نشان دادن تعهد جدی به صلح بلندمدت» بستگی خواهد داشت.
بیانیه استیو ویتکاف، نماینده ویژه رییسجمهوری ایالات متحده، جرد کوشنر، داماد ترامپ و همچنین رستم عمراف و آندری هنتوف، مذاکرهکنندگان اوکراینی، جمعه ۱۴ آذر و پس از دومین روز ملاقات آنها در ایالت فلوریدای آمریکا منتشر شد.
در این بیانیه آمده است: «هر دو طرف توافق کردند که پیشرفت واقعی به سوی هرگونه توافق به آمادگی روسیه برای نشان دادن تعهد جدی به صلح بلندمدت، از جمله گامهایی به سوی کاهش تنش و توقف کشتارها بستگی دارد.»
بیانیه اضافه میکند: «طرفین همچنین بهطور جداگانه دستور کار رفاه آینده را که هدف آن حمایت از بازسازی پس از جنگ اوکراین، ابتکارات اقتصادی مشترک ایالات متحده و اوکراین و پروژههای بلندمدت برای بهبود است، بررسی کردند.»
مذاکرهکنندگان آمریکایی و اوکراینی همچنین درباره «قابلیتهای بازدارندگی» که اوکراین «برای حفظ صلح پایدار» به آنها نیاز دارد، گفتوگو کردند.
این مذاکرات پس از گفتوگوی سهشنبه ۱۱ آذر ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، با ویتکاف و کوشنر در کرملین انجام میشود.
بر اساس این گزارش، تلاشهای دیپلماتیک قبلی برای شکستن بنبست به جایی نرسیده و جنگ بیوقفه ادامه داشته است.
پیشتر ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، گفته بود که نمایندگان این کشور در فلوریدا میخواهند از طرف آمریکایی در مورد مذاکرات کرملین بشنوند.
زلنسکی و همچنین رهبران اروپایی حامی او، بارها پوتین را به طفره رفتن از مذاکرات صلح در حالی که ارتش روسیه سعی در ادامه تهاجم خود دارد، متهم کردهاند.
زلنسکی اواخر پنجشنبه ۱۳ آذر در یک سخنرانی ویدیویی گفت که مقامات میخواهند بدانند «پوتین چه بهانههای دیگری برای طولانی کردن جنگ و فشار بر اوکراین آورده است.»
یوری اوشاکوف، مشاور امور خارجه کرملین، جمعه در گفتگو با پاول زاروبین، روزنامهنگار روسی، از کوشنر به عنوان فردی که به طور بالقوه نقش مهمی در پایان دادن به تهاجم روسیه به اوکراین ایفا میکند، تمجید کرد. اوشاکوف در مذاکرات کرملین شرکت داشت.
او گفت: «اگر طرحی که منجر به توافق شود، روی کاغذ بیاید، قلم آقای کوشنر راه را نشان خواهد داد.»
پیش از آن، پوتین گفته بود مذاکرات پنج ساعتهاش با ویتکاف و کوشنر «ضروری» و «مفید» بوده است، اما برخی از پیشنهادها غیرقابل قبول بودهاند.
نگاه اروپاییها به مذاکرات صلح
اوشاکوف که پوتین را در سفر به هند همراهی میکرد، انتقاد اخیر رییسجمهوری روسیه از موضع اروپا در مذاکرات صلح را تکرار کرد.
متحدان اروپایی اوکراین نگران تجاوز احتمالی روسیه به دیگر کشورها هستند و میخواهند یک توافق صلح احتمالی شامل ضمانتهای امنیتی قوی باشد.
اوشاکوف به تلویزیون دولتی زوزدا روسیه گفت: متحدان اوکراین در اروپا «دائماً خواستههایی را مطرح میکنند که برای مسکو غیرقابل قبول است» و کشورهای اروپایی را متهم کرد که «به واشینگتن و مسکو در رسیدن به توافق در مورد مسائل اوکراین کمک نمیکنند.»
امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه، جمعه گفت که در سفر به پکن در جلب حمایت شی جین پینگ، رهبر چین، از تلاشهای صلح پیشرفتهای بهدست آورده است.
او افزود: «ما عمیقاً و صادقانه در مورد همه نکات تبادل نظر کردیم و من شاهد تمایل رییسجمهوری چین برای کمک به ثبات و صلح بودم.»
مکرون گفت که تاکید کرده است که اوکراین به تضمینهایی نیاز دارد که روسیه در صورت دستیابی به توافق، دوباره به آن کشور حمله نکند و اروپا باید در مذاکرات نقش داشته باشد.
او بر لزوم وحدت بین آمریکاییها و اروپاییها در مورد مساله اوکراین تاکید کرد.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، اداره هوانوردی فدرال آمریکا در نامهای که دوشنبه دهم آذر به شرکتهای هواپیمایی ایالات متحده ارسال کرد، هشدار داد که ممکن است برای هر پرواز بیش از حد مجاز در طول تعطیلی، با جریمه ۷۵ هزار دلاری مواجه شوند.
در این نامه که جمعه ۱۴ آذر از سوی آسوشیتدپرس منتشر شد، آمده است که شرکتهای هواپیمایی ۳۰ روز فرصت دارند تا ثابت کنند که از دستور ترامپ پیروی کردهاند.
این دستور در ماه گذشته میلادی و پس از یک ماه تعطیلی و کمبود کارکنان کنترل ترافیک هوایی صادر شد.
این دستورالعمل، ۴۰ فرودگاه بزرگ در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار داد و قبل از پایان تعطیلی در ۱۲ نوامبر (۲۱ آبان)، بین سه تا شش درصد کاهش برای هر شرکت هواپیمایی در نوسان بود.
آسوشیتدپرس گزارش داد که کنترلکنندگان ترافیک هوایی، مانند بسیاری از کارکنان دولت، در طول تعطیلی ۴۳روزه حقوقی دریافت نکردند. غیبت شمار قابل توجهی از آنها سر کار، نگرانیهایی جدی درباره ایمنی پروازها به وجود آورد.
محدودیتهای پروازی در نهایت در ۱۶ نوامبر (۲۵ آبان) از سوی اداره هوانوردی فدرال آمریکا لغو شد.
با این حال، طبق دادههای «سیریوم»، شرکت تحلیلگر صنعت هوانوردی، با اینکه تعطیلی در ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان) همچنان ادامه داشت، تنها دو درصد از پروازها کاهش یافت.
این کاهش هرچند محدود بود، اما زیان مالی سنگینی برای ایرلاینها به دنبال داشت. شرکت دلتا سوم دسامبر (۱۲ آذر) اعلام کرد که تعطیلی باعث وارد آمدن ۲۰۰ میلیون دلار خسارت به این شرکت شده است.
در مجموع، بیش از ۱۰ هزار پرواز بین هفتم نوامبر (۱۶ آبان)، زمان اجرای دستور ترامپ، تا ۱۶ نوامبر (۲۵ آبان)، زمان اعلام لغو کامل محدودیتها، لغو شد.
در این میان، شان دافی، وزیر حملونقل آمریکا، جزئیات دادههای ایمنیای را که او و رییس اداره هوانوردی فدرال دلیل این محدودیتها عنوان کردند، منتشر نکرده است. با این حال، دافی به گزارشهایی درباره نزدیک شدن بیش از حد هواپیماها به یکدیگر و نگرانی خلبانان نسبت به عملکرد بخش کنترل ترافیک هوایی در دوران تعطیلی اشاره کرد.
