همزمان با اول فروردین، ۲۱ مارس «روز جهانی جنگل‌ها»، رضا بیانی جانشین معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: طی سال ۹۹ بیش از ۲۱ هزار هکتار از جنگل‌های ایران دچار آتش‌سوزی شدند.
بیانی روز شنبه در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر این که «یکی از معضلات سال گذشته وقوع آتش‌سوزی‌های زیاد در جنگل‌های کشور بود»، ادامه داد در سال گذشته «۳۶۵۰ هکتار از جنگل‌های طبیعی، ۱۰۳۴ هکتار از جنگل‌های دست کاشت و حدود ۱۶ هزار و ۵۸۹ هکتار از اراضی جنگلی» در در ایران آتش گرفت.
به گفته این مقام دولتی، بیشترین آتش‌سوزی‌ها در سال ۱۳۹۹ در اراضی جنگلی به‌ویژه ناحیه رویشی زاگرس و خلیج عمانی به‌وقوع پیوست.
توانایی ترمیم جنگل‌های زاگرس از بین رفته است
همچنین بر اساس این گزارش، در ناحیه زاگرس بیشترین آتش‌سوزی‌ها در اراضی جنگلی و مکان‌هایی بود که «زراعت در آنها تحت عنوان طرح کشت زیراشکوب» انجام می‌شود.
بیش از دو سال پیش، سازمان حفاظت محیط زیست از این طرح انتقاد و اعلام کرده بود این طرح «پایداری زیستگاه‌های ارزشمند را به خطر می‌اندازد و تهدیدی بالقوه برای تنوع زیستی در این منطقه» است.
بر اساس اعلام جانشین معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، حدود ۱۸ هزار کیلومتر راه و جاده در جنگل‌های زاگرس ایجاد شده و از تقریبا ۶ میلیون هکتار جنگل این منطقه، در ۱.۵ میلیون هکتار آن زراعت می‌شود.
همزمان، هادی کیادلیری، دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور، گفت: «جنگل‌های زاگرس به‌دلیل شدت تخریب و تعدد چالش‌هایی که با آن مواجه هستند دیگر توانایی ترمیم خود به‌صورت طبیعی را ندارند و در آینده نزدیک با خطر بیابانی شدن رویشگاه‌های زاگرس مواجه خواهیم بود.»
او ادامه داد: «عمده مشکلاتی که در جنگل‌های کشور وجود دارد، ناشی از عوامل غیر طبیعی مانند تغییر کاربری اراضی، تجاوز به اراضی جنگلی، معدن‌کاوی در سطح بسیار گسترده، ویلاسازی، دفع غیر اصولی زباله در جنگل‌ها و کشاورزی و دامداری بی‌ضابطه است که منشا همه آنها فعالیت‌ها و دستکاری‌های انسانی است.»
کیادلیری تاکید کرد: «حجم و نیروی عظیم تخریبی که طی دهه اخیر به اکوسیستم‌های جنگلی کشور وارد شده، فوق‌العاده بیشتر از حد توانایی طبیعت بوده است.»
دلیل آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های ایران چیست؟
در سال گذشته به ویژه زمانی که مناطق مختلفی از ایران به ویژه جنگل‌های شمال این کشور دچار آتش‌سوزی شده بود، مقام‌های مختلف جمهوری اسلامی اظهارات متفاوت و گاه متناقضی را درباره دلایل این آتش‌سوزی‌ها مطرح کردند و در نهایت، تشخیص دقیق علت آتش‌سوزی را نیز به زمانی نامعلوم موکول کردند.
«وزش باد گرم»، آن هم در زمستان یکی از این علت‌ها اعلام شد. همچنین عبدالرحیم لطفی، سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در این باره به ایرنا گفت: «بیشتر آتش‌سوزی‌های گلستان توسط قاچاقچیان چوب برای انحراف همکاران جنگلبان و منابع طبیعی از مسیرهای تردد بوده است.»
محمد درویش، کارشناس مسائل محیط زیست، عوامل انسانی مثل «پرت کردن سیگار در طبیعت» را از عوامل دیگر اعلام کرد.
همچنین تعدادی از مقام‌های ایران، کمبود امکانات مثل هلی‌کوپتر و اهمال دولت در تامین تجهیزات اطفای حریق را دلیل گسترده‌تر شدن آتش‌سوزی‌ها اعلام کرده‌اند.
مهرداد ستوده، معاون عمرانی استاندار بوشهر، کمبود هلی‌کوپتر برای اطفای حریق را «یک مسئله ملی» دانست.
دولت به جز کوتاهی، کاری نکرده است
نیک‌آهنگ کوثر، روزنامه‌نگار حوزه آب و زمین‌شناس، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال تاکید می‌کند: «در طول چند دهه گذشته به دلیل نبود نظارت و رعایت بسیاری از مسائل در قبال جنگل‌ها در ایران، مثل چوب‌بری، ساخته شدن سدها، جاده‌سازی و توسعه ناپایدار، بسیاری از جنگل‌ها از بین بروند.»
او همچنین بارندگی‌ها در ابتدای فصل بهار را که منجر به رویش علوفه‌ها و سپس خشک‌شدن و مشتعل شدن آنها در فصل گرما می‌شود، موجب افزایش پتانسیل آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های ایران دانست.
«آتش زدن عامدانه زمین‌های کشاورزی پس از کشت» به ویژه در زاگرس نیز به گفته این کارشناس محیط زیست، یکی دیگر از عوامل آتش‌سوزی جنگل‌ها در ایران است.
کوثر در زمینه عملکرد دولت درباره حفاظت از جنگل‌ها گفت: «دولت به جز کوتاهی، عملا کاری نکرده است.»
او به تاسیس نشدن پایگاه‌های آتش‌نشانی و قرار ندادن تجهیزات اطفاء حریق از سوی دولت به سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها اشاره کرد و ادامه داد دولت امکان مشارکت مردمی را نیز برای کمک به مهار آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های ایران فراهم نمی‌کند.
کوثر همچنین به فقدان آگاهی‌بخشی در این زمینه از سوی دولت جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت نامگذاری روزی با عنوان روز جهانی جنگل‌ها برای آگاهی‌بخشی عمومی است و دولت ایران در بعد آموزش نیز ضعیف عمل کرده است.
افزایش آمار جان باختن جنگل‌بانان ایران
گستردگی آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران همراه با افزایش قربانیان این حوادث در میان جنگل‌بانان و محیط‌بانان بوده است.
مختار خندانی، یاسین کرمی و بلال امینی، از اعضای انجمن ژیوای پاوه، هشتم تیرماه سال گذشته برای خاموش کردن آتش در منطقه حفاظت‌شده «بوزین و مرخیل» میان شعله‌ها گرفتار شدند و سوختند.
یک هفته پیش از آن، البرز زارعی، عضو تشکل سبزگامان کهگیلویه در آتش کوه دیل گچساران اسیر شد و جان باخت.
