با آغاز فصل سرد و بازگشت آلودگی هوا، دوباره خبرهای مربوط به استفاده نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها از سوخت مازوت با حواشی بسیار منتشر شده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، آلودگی هوا در چند وقت اخیر نسبت به سال‌های گذشته افزایش بیشتری داشته است.
داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوا روز دوشنبه ۲۷ آذر نشان داد میانگین کیفیت هوای مناطق مختلف تهران به شاخص ۱۵۲ رسیده و وضعیت ۹ شهر استان تهران در وضعیت قرمز و ناسالم قرار دارد.
سازمان هواشناسی نسبت به افزایش آلودگی هوا در ۱۰ کلانشهر کشور تا روز اول دی هشدار داد.
مقام‌ها، آلایندههای ناشی از دودکش کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی، دودکش وسایل نقلیه و گاز ناشی از سوخت‌های فسیلی را از جمله دلایل آلودگی در تهران و برخی شهرها اعلام می‌کنند.
مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، بهمن سال گذشته مازوت‌سوزی را در ۱۴ نیروگاه بخاری کشور شامل طوس در خراسان رضوی، مفتح در همدان، سهند بناب در آذربایجان شرقی، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، منتظری در اصفهان، منتظر قائم در البرز و رجایی در قزوین و هرمزگان تایید کرد.
بررسی متخصصان دانشگاه تهران و هیوستون آمریکا درباره ابعاد مازوت‌سوزی و گازوییل‌سوزی
به تازگی تیمی از متخصصان تغییرات اقلیمی از دانشگاه تهران و هیوستون آمریکا با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، پایشی انجام داده‌اند که ابعاد مازوت‌سوزی و گازوییل‌سوزی در ایران را نشان می‌دهد.
در این تحقیق، نیروگاه‌های حرارتی و سیکل ترکیبی در کشور مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده در فصل پاییز و تابستان هم مصرف سوخت سنگین داشته‌اند.
اعتماد به نقل از محمودرضا مومنی، کارشناس تغییر اقلیم و از اعضای این تیم نوشت که میزان آلایندگی در سوخت‌های گازوییل و مازوت یکسان است و فقط مازوت مقدار گوگرد بیشتری تولید می‌کند.
بر اساس این گزارش، در تمامی نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ایران، گازوییل به عنوان سوخت دوم و گاهی در صنایع کوچک به‌عنوان سوخت اول استفاده می‌شود.
به گفته مومنی، از آن‌جایی که هیچ اطلاعاتی درباره کیفیت گازوییل تولیدی و توزیعی در ایران وجود ندارد، این سوخت می‌تواند حلقه مفقوده تشدید آلودگی هوا در چند وقت اخیر باشد.
کدام نیروگاه‌ها گازوییل و مازوت می‌سوزانند؟
این گروه تحقیقاتی ۲۰ نیروگاه ایران را بررسی کردند و با استناد به تصاویر ماهواره‌ای تایید کردند همگی‌شان در فصل تابستان و پاییز در چندین نوبت از سوخت سنگین استفاده کرده‌اند که سهم گازوییل در آن‌ها بیشتر بوده است.
بر اساس این پژوهش، نیروگاه‌های سهند تبریز، شیراز، خرم‌آباد، خلیج‌فارس، هرمزگان، قم و کرمان از سوخت گازوییل و نیروگاه منتظر قائم فردیس کرج از سوخت با گوگرد بالا استفاده کرده‌اند.
نتایج نشان می‌دهند نیروگاه‌های اطراف و داخل تهران مانند طرشت، پرند، پاکدشت و رودشور از سوخت سنگین که احتمالا گازوییل است و نیروگاه‌های رجایی قزوین، رامین اهواز، مفتح همدان و سلیمی نکا به احتمال بالا در چندین نوبت در تابستان و پاییز از سوخت مازوت استفاده کرده‌اند.
نیروگاه‌های اسلام‌آباد، منتظری و چهلستون اصفهان هم از سوخت سنگین استفاده کرده‌اند.
برای نیروگاه شازند اراک آلودگی بالا پایش شده که می‌تواند مربوط به مازوت‌سوزی در این نیروگاه باشد.
عبدالرضا تقوی، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق منطقه مرکزی روز سه‌شنبه گفت: «نیروگاه شازند روزانه پنج میلیون لیتر مازوت می‌سوزاند.»
این نیروگاه هفته گذشته به صورت رسمی اعلام کرد مازوت‌سوزی را آغاز می‌کند و دلیلش را سرمای هوا و افزایش مصرف گاز از سوی مردم دانست.
یافته‌های این گروه تحقیقاتی نشان می‌دهند گازوییل می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در آلودگی هوا و اضافه بار ایجاد شده ایران طی سال‌های اخیر داشته باشد اما برخلاف مازوت، حساسیت نسبت به این سوخت کمتر است.
سوخت نفت کوره یا مازوت بین ۲/۵ تا ۳/۵ درصد و گازوییل هم بین نیم تا یک درصد گوگرد دارد.
سوزانده شدن مازوت باعث تولید گوگرد می‌شود و آلودگی ناشی از دی اکسید گوگرد، عوارض پرشماری مانند تنگ شدن راه‌های تنفسی، آسم، اسپاسم برونش‌ها، سرفه شدید، سوزش چشم و مجاری تنفسی، کاهش کارایی تنفسی، کم شدن عمق تنفسی، تشدید عوارض قلبی و عروقی و تنفسی و تاثیرات روانی و گوارشی را به همراه دارد.
استفاده از سوخت‌های گوگرددار در اطراف تهران
شرکت تیزنگر که به صورت تخصصی روی خدمات هوشمند فن‌آوری فضایی و پایش ماهواره‌ای کار می‌کند، در پژوهشی به بررسی استفاده نیروگاه‌ها از سوخت‌های گوگرددار پرداخت.
طبق نتایج این پژوهش، در اطراف تهران نیروگاه سیکل ترکیبی پاکدشت دماوند از این سوخت استفاده می‌کند که میزانش از مهر امسال افزایش پیدا کرده است.
این گروه استفاده از سوخت با دی اکسید گوگرد را در نیروگاه منتظر قائم شناسایی کردند و گفتند مقادیر این آلاینده از تاریخ یکم تا دهم آذر بیش از ۲۰۰ میکروگرم بر متر مکعب بوده است.
طی سه هفته اخیر اظهارات ضد و نقیضی از سوی مسوولان درباره مازوت‌سوزی در تهران و کرج منتشر شده است.
برخی اعضای شورای شهر تهران علت اصلی آلودگی هوا را در استان‌های تهران و البرز، مازوت‌سوزی نیروگاه «منتظر قائم» اعلام کردند.
روز ۱۸ آذر خبرگزاری ایسنا از «بازدید سر زده» علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و جمعی از خبرنگاران از نیروگاه منتظر قائم خبر داد و نوشت مخازن مازوت این نیروگاه پلمب شده‌اند.
این خبرگزاری افزود خبرنگاران روز ۱۵ آذر در رویدادی مشابه، از «پلمب بودن نیروگاه بعثت تهران اطمینان حاصل کرده بودند».
پژوهش گروه تیزنگر، استفاده از سوخت با دی اکسید گوگرد را در نیروگاه رجایی قزوین تایید می‌کند.
طبق این بررسی، از آبان میزان استفاده از این نوع سوخت در این نیروگاه افزایش داشته و مقادیر شناسایی شده از روز ۱۱ آذر بیش از ۳۰۰ میکروگرم بر متر مکعب است.
این گزارش اطلاعات مهم دیگری هم درباره استفاده از این سوخت در شهرک‌های صنعتی و معادن سنگ و شن دارد که نشان می‌دهد این مراکز در ردیف اول مصرف سوخت مازوت و گازوییل قرار دارند.
در بازه زمانی یکم تا سیزدهم آذر امسال در اکثر نقاط استان‌های البرز و تهران از این سوخت‌ها استفاده شده است.
شرکت پخش و پالایش مواد نفتی در پاسخ به روزنامه اعتماد تاکید کرد «هیچ سندی تا امروز» درباره استفاده از مازوت در نیروگاه‌های تهران یا توزیع فرآورده‌های نفتی غیراستاندارد در این کلانشهر وجود ندارد.
مهدی پیرهادی، عضو شورای شهر تهران اواسط آذر امسال اعلام کرد طبق گزارش کمیسیون اصل ۹۰، وزارت نفت استانداردهای لازم را در استفاده از سوخت مازوت به کار نگرفته و بنزین، نفت سفید و گازوییل‌های مصرفی استاندارد کافی را ندارند.
طی هفته‌های گذشته چندین نماینده مجلس از حتمی بودن مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌های ایران خبر دادند.
لطف‌الله سیاه‌کلی، نماینده مجلس گفت که در نیروگاه رجایی قزوین حتما مازوت‌سوزی وجود دارد و پس از آن، مصرف بیش از حد سوخت‌های فسیلی چون بنزین و گازوییل و خودروهای غیراستاندارد، دومین عامل آلودگی است.
مرتضی خاتمی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس اخیرا بدون اشاره به شهری خاص گفت: «به نظر می‌رسد مازوت در برخی نیروگاه‌ها همچنان استفاده می‌شود.»
به گفته او، آمار ابتلا به بیماری‌ها، مراجعه سر‌پایی به مراکز درمانی، بستری و نهایتا فوت ناشی از آلاینده‌ها در ایران رو به افزایش است.
مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ایران روز ۱۳ آذر اعلام کرد در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۶ هزار نفر در ۳۳ شهر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند.
