مجلس نمایندگان آمریکا روز سه‌شنبه ۱۵ خرداد، طرح جمهوری‌خواهان برای تحریم دیوان بین‌المللی کیفری (آی‌سی‌سی) به دلیل درخواست صدور دستور بازداشت بنیامین نتانیاهو از سوی دادستان این دیوان را تصویب کرد.
این طرح با ۲۴۷ رای موافق در مقابل ۱۵۵ رای مخالف تصویب شد. ۴۲ دمکرات نیز به این طرح رای مثبت دادند.
این طرح که چیپ روی، نماینده جمهوری‌خواه از تگزاس با عنوان «قانون مقابله با دادگاه نامشروع» به مجلس نمایندگان ارائه داد، از دولت آمریکا می‌خواهد علیه دادستان دیوان بین‌المللی کیفری و دیگر اعضای این دیوان که در تلاش برای تعقیب قضایی مقام‌های اسرائیلی یا آمریکایی دست دارند، تحریم مالی و محدودیت‌های ویزایی وضع کند و به آنها اجازه ورود به خاک ایالات متحده را ندهد.
رای‌گیری برای این طرح قانونی، چند هفته پس از آن صورت گرفت که کریم خان، دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری، درخواست‌هایی به منظور صدور حکم بازداشت برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل و همچنین اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، محمد ضیف، فرمانده نظامی گردان‌های قسام و یحیی سنوار، از رهبران ارشد حماس در غزه به قضات دیوان ارائه داد.
بر اساس درخواست کریم خان، بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت به «کشتار، ایجاد گرسنگی به عنوان یک ابزار جنگی، ممانعت از دسترسی به کمک‌های بشردوستانه و هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان در درگیری‌ها» متهم شده‌اند.
به گفته دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری، «دلایل قابل قبولی» وجود دارد که نشان می‌دهد این دو مقام اسرائیلی دست‌کم از هشتم اکتبر ۲۰۲۳ در «جنایات جنگی» و «جنایات علیه بشریت» در نوار غزه دست داشته‌اند.
سه مقام حماس هم به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایات علیه بشریت»، از جمله کشتار، قتل، گروگان‌‌گیری، تجاوز و خشونت جنسی، شکنجه، رفتار ظالمانه و توهین به کرامت انسانی در خاک اسرائیل و نوار غزه متهم شده‌اند.
او تصمیم خود را «نتیجه یک تحقیق مستقل و بی‌طرف» توصیف کرده بود اما این قضات دیوان بین‌المللی کیفری هستند که باید درباره درخواست دادستان تصمیم بگیرند، هرچند مشخص نیست اتخاذ این تصمیم چه مدت به طول خواهد انجامید.
طرح قانونی که در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شده است در صورت قانونی شدن علاوه بر ممنوع کردن ورود اعضای دیوان بین‌المللی کیفری به خاک آمریکا، ویزای آن دسته از اعضای این دیوان را هم که اجازه ورود به آمریکا را دارند باطل و همه آنها را از خرید خانه و معاملات ملکی در این کشور محروم می‌کند.
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، سه‌شنبه هشتم خرداد اعلام کرده بود جو بایدن با تحریم‌هایی که جمهوری‌خواهان در کنگره علیه دیوان بین‌المللی کیفری تدوین کرده‌اند، مخالف است و به طور کلی تحریم‌ها را «پاسخ درستی» به رسیدگی به حکم بازداشت صادر شده از سوی این دیوان نمی‌داند.
به این ترتیب، به نظر نمی‌رسد مصوبه مجلس نمایندگان در مجلس سنا که دموکرات‌ها کنترل آن را در دست دارند تصویب شود و به همین دلیل، مصوبه تحریم دیوان احتمالا بیشتر جنبه نمادین دارد و به اقدامی قانونی ختم نخواهد شد.
آمریکا عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست اما در گذشته از برخی اقدامات این دیوان حمایت کرده است؛ از جمله سال گذشته، هنگامی که دیوان بین‌المللی کیفری برای ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه به‌دلیل جنگ در اوکراین حکم بازداشت صادر کرد، آمریکا از این اقدام حمایت کرد.
در میان دمکرات‌ها اما تنها چند چهره همچون برنی سندرز از درخواست دادستان دیوان بین‌المللی کیفری برای صدور حکم بازداشت نتانیاهو استقبال کرده‌اند.
در سال ۲۰۲۰، پس از آنکه دیوان کیفری بین‌المللی مجوز تحقیق درباره جنایات جنگی انجام شده در افغانستان را صادر کرد، دونالد ترامپ این دیوان را به نقض حاکمیت ملی ایالات متحده متهم کرد و از جمله دادستان وقت این دیوان را تحریم کرد.
بایدن در آوریل ۲۰۲۱، اندکی پس از رسیدن به ریاست جمهوری تحریم‌ها علیه دیوان کیفری بین‌المللی را لغو کرد.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در آن زمان گفت: «ارزیابی ما نشان می‌دهد که اقدامات انجام گرفته، نامناسب و ناکارآمد بوده است.»
با این حال، مشخص نیست در صورتی که قضات دیوان بین‌المللی کیفری درخواست دادستان دیوان را بپذیرند و برای مقام‌های اسرائیل حکم جلب صادر کنند، ایالات متحده چه واکنشی نشان خواهد داد.
پیش‌تر و در ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲، وب‌سایت آکسیوس گزارش داده بود اعضایی از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در کنگره آمریکا به دیوان بین‌المللی کیفری هشدار داده‌اند صدور هر نوع حکم بازداشت مقام‌های ارشد اسرائیلی با واکنش متقابل ایالات متحده مواجه خواهد شد و قوانین مربوط به چنین واکنشی در حال آماده شدن است.
بایدن در این مصاحبه که روز سه‌شنبه ۱۵ خرداد منتشر شد، در پاسخ به این سوال که آیا نتانیاهو به دلایل سیاسی جنگ را کش می‌دهد گفته است: «تمامی دلایل» موجود، مردم را به این نتیجهگیری رسانده است.
این مصاحبه که پیش از ارائه طرح سه مرحلهای برای توقف درگیری‌ها در غزه انجام شده است. این طرح باعث تشدید فشارها بر نتانیاهو از سوی برخی متحدان او در دولت ائتلافی اسرائیل شده است.
وزیران راستگرای کابینه نتانیاهو، از جمله ایتمار بنگویر و بزالل اسموتریچ، با انتقاد از طرح پیشنهادی آتشبس تهدید کرده‌اند در صورت نهایی شدن این توافق، از دولت ائتلافی خارج خواهند شد.
بایدن در ادامه مصاحبه خود گفت اسرائیل در حال انجام همان «اشتباهی» است که ایالات متحده پس از حملات مرگبار ۱۱ سپتامبر مرتکب شد و «جنگهایی بیپایان» را به بار آورد.
بایدن که به شدت برای پایان دادن به این مخاصمه هشت ماهه اصرار دارد، اتهام استفاده اسرائیل از گرسنگی به عنوان یک سلاح جنگی را رد کرد و گفت مشخص نیست نظامیان این کشور در نوار غزه مرتکب جنایات جنگی شده باشند.
رییس‌جمهوری آمریکا در عین حال اذعان کرد اسرائیل در غزه به فعالیتهایی دست زده که «نامناسب» بودهاند.
کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی روز ۳۱ اردیبهشت از قضات این دیوان خواست برای رهبران حماس و اسرائیل به اتهام ارتکاب جنایات جنگی، قرار بازداشت صادر کنند.
در فهرست اعلام شده از سوی کریم خان، نام نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل به چشم میخورد.
اعضای حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و حدود ۲۵۰ نفر را به گروگان گرفتند که به حمله زمینی ارتش اسرائیل به نوارغزه منجر شد.
از این گروگانها تنها ۱۱۲ تن تا کنون آزاد شده‌اند.
هشت تن از گروگانهای حماس تابعیت آمریکایی داشتند. بر اساس گزارشها، سه تن از این افراد کشته شده‌اند اما از سرنوشت پنج تن دیگر خبری در دست نیست.
بایدن در پاسخ به پرسش مجله تایم درباره گروگانهای آمریکایی اسیر در غزه گفت: «معتقدیم هنوز برخی از آنها زنده هستند ... اما هنوز مدرک معتبری دال بر این که چه کسی زنده است، در اختیار نداریم.»
اسرائیل می‌گوید تاکنون بیش از یک سوم گروگانهای باقیمانده در اسارت حماس در نوار غزه جان خود را از دست داده‌اند. بدین ترتیب شمار گروگانهای در قید حیات، کمتر از ۸۰ نفر برآورد می‌شود.
مصاحبه بایدن با تایم و اظهارات او در خصوص نتانیاهو، واکنش دیوید مِنسِر، سخنگوی دولت اسرائیل را در پی داشت.
منسر گفت موضعگیری رییس‌جمهوری ایالات متحده در قبال نخست‌وزیر اسرائیل «خارج از قواعد دیپلماتیکِ هر کشور درستاندیشی بود».
بهرغم رابطه تنگاتنگ و گرم آمریکا و اسرائيل، رابطه بایدن و نتانیاهو هیچگاه گرم نبوده و تنش در سطوح متفاوتی را طی ماههای گذشته و به خصوص پس از حمله نظامی اسرائيل به نوار غزه را از سر گذرانده است.
در این بیانیه تصریح شده اظهارات اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی در خصوص توانایی تولید سلاح اتمی و همچنین احتمال تغییر دکترین هسته‌ای حکومت ایران، اعتمادها میان تهران و جامعه بین‌المللی را بیش از پیش خدشهدار کرده است.
در سالیان اخیر مقام‌های حکومت ایران مکررا به توانایی جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح هسته‌ای اشاره کرده‌اند و اخیرا از تغییر «دکترین هسته‌ای» تهران سخن گفتهاند.
علیاکبر صالحی، رییس پیشین سازمان انرژی اتمی، در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ با تایید تلویحی دست‌یابی جمهوری اسلامی به توانایی ساخت بمب اتمی گفت: «ما همه آستانههای علم و فنآوری هسته‌ای را داریم».
در بحبوحه تنشها میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، احمد حقطلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای کشور روز ۳۰ فروردین اعلام کرد اگر اسرائیل بخواهد «از تهدید حمله کردن به مراکز هسته‌ای کشورمان برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده ابزاری کند، تجدید نظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد».
سه کشور اروپایی همچنین در بیانیه خود از جمهوری اسلامی خواستند از تهدید به تولید سلاح اتمی دست بردارد و به تعهدات خود در چارچوب برجام، بهویژه در خصوص غنی‌سازی اورانیوم، پایبند باشد.
یافته‌های تازه‌ترین گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاکی از آن است که جمهوری اسلامی میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است.
بر اساس این گزارش، حکومت ایران در حال حاضر بیش از ۱۴۲ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی در اختیار دارد که در مقایسه با گزارش پیشین آژانس بین‌المللی در بهمن‌ماه سال گذشته، جهشی ۲۰ کیلوگرمی را نشان می‌دهد.
بریتانیا، فرانسه و آلمان ضمن تاکید بر ضرورت شفافسازی در خصوص برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و همچنین لزوم همکاری میان تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از حکومت ایران خواستند پروتکل الحاقی را به سرعت تصویب و آن را مجددا اجرا کند.
ساعاتی پیش اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت حصول اطمینان از دست نیافتن جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای، یکی از اولویت‌های امنیتی اصلی این اتحادیه به شمار می‌رود.
به گفته اتحادیه اروپا، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی موجب شده احتمال وقوع بحران اشاعه تسلیحات هسته‌ای در منطقه افزایش یابد.
بریتانیا، فرانسه و آلمان در ادامه بیانیه خود از جمهوری اسلامی خواستند تصمیم پیشین خود را در خصوص ممنوعیت فعالیت تعدادی از بازرسان مجرب آژانس بین‌المللی لغو کند.
جمهوری اسلامی روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ مجوز فعالیت گروهی از بازرسان آژانس در ایران را باطل کرد.
محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در مهرماه سال گذشته با دفاع از تصمیم تهران اعلام کرد دلیل این اقدام، سیاسی‌کاری این بازرسان بوده است.
بیانیه بریتانیا، فرانسه و آلمان یک روز پس از آن منتشر می‌شود که این سه کشور اروپایی آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه حکومت ایران را به شورای حکام ارائه کردند.
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز ۱۴ خرداد در پاسخ به پرسش ایراناینترنشنال درباره قطعنامه پیشنهادی این سه کشور علیه جمهوری اسلامی گفت تصمیمگیری در این خصوص بر عهده کشورهای عضو است و آژانس تنها وظیفه دارد در صورت تصویب قطعنامه پیشنهادی، خود را با آن وفق دهد.
او باز گذاشتن دست اوکراین را برای حمله به روسیه با سلاحهای غربی «تصمیمی بسیار مهم» خواند و گفت بدین ترتیب، سامانههای هوایی مستقر در روسیه تا فاصلهای قابلتوجه از مرز اوکراین، در تیررس حملات ارتش این کشور خواهند بود.
به گفته مقام‌های اوکراینی، محدود کردن دامنه استفاده از سلاحهای غربی به این منجر شده بود که ارتش روسیه در آرامش و امنیت، نیروهای خود را برای حمله زمینی به خاک اوکراین آماده و به سوی این کشور موشک شلیک کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس روز ۱۱ خرداد گزارش داد جو بایدن، رییس‌جمهوری ایالات متحده، به کییف اجازه داده است با هدف مشخص دفاع از منطقه جنگزده خارکیف در شمال شرقی اوکراین، از تسلیحات آمریکایی برای حمله به عمق خاک روسیه استفاده کند.
ارتش اوکراین روز ۱۳ خرداد با چند موشک آمریکایی «هیمارس»، سامانه دفاع هوایی روسیه را در منطقه بلگورود هدف قرار داد. بلگورود در ۴۰ کیلومتری مرز اوکراین واقع است.
یِرماک در ادامه اظهارات خود گفت تحولات اخیر بر قدرت روسیه برای استفاده از نیروهایش در مناطق مرزی با اوکراین تاثیر منفی خواهد گذاشت و در سوی مقابل، اوکراین می‌تواند خود را برای برنامهریزی برای انجام ضدحملات آماده کند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) روز ۱۰ خرداد اعلام کرد «زمان آن فرا رسیده است» که کشورهای عضو این پیمان به اوکراین اجازه دهند از سلاحهای ارسالی از سوی غرب، برای حمله به خاک روسیه استفاده کند.
این در حالی است که آلمان و ایتالیا با اعطای مجوز به اوکراین برای بهکارگیری تسلیحات غربی در حمله به روسیه مخالفت کرده‌اند.
کشته شدن ۵۵۰ کودک در حملات روسیه به اوکراین
اولِنا زلنسکا، همسر رییس‌جمهوری اوکراین و بانوی اول این کشور روز ۱۵ خرداد گفت از زمان آغاز جنگ اوکراین، دست‌کم ۵۵۰ کودک در این کشور جان خود را از دست داده‌اند.
او خواستار تداوم کمک‌های جامعه جهانی به کییف برای مقابله با روسیه شد و افزود: «ارزش جان کودکان را نمیتوان با هزینه سامانههای دفاع هوایی سنجید.»
صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) روز ۲۴ اردیبهشت اعلام کرد از زمان آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، دست‌کم هزار و ۹۹۳ کودک در این کشور کشته یا زخمی شده‌اند.
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین روز پنجم اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان تاکنون، درگیریهای مرگبار میان این دو کشور ادامه داشته است.
انتقاد روسیه از برگزاری نشست صلح اوکراین در سوئیس
مسکو تلاشهای کییف را برای برگزاری نشست صلح اوکراین در سوئیس به باد انتقاد گرفت.
میخاییل گالوزین، معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت اوکراین و متحدان غربی آن به کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی سابق «التماس کردند» تا در این نشست شرکت کنند اما با پاسخ منفی آنها روبهرو شدند.
کرملین هم در بیانیه‌ای اعلام کرد جامعه بین‌المللی برای نشستی که اهداف آن مشخص نیست و روسیه در آن شرکت ندارد، «وقت خود را هدر نمیدهد.»
در پی تشدید مناقشه اوکراین، بیش از ۸۰ کشور جهان برای شرکت در نشست صلحی که قرار است روزهای ۲۶ و ۲۷ خرداد در سوئیس برگزار شود، اعلام آمادگی کرده‌اند.
زلنسکی روز ششم خرداد، در پیامی ویدیویی از جو بایدن و شی جین پینگ، همتایان خود در آمریکا و چین دعوت کرد تا در این نشست حضور یابند. پکن این دعوت را رد کرد.
در این بیانیه که روز سه‌شنبه ۱۵ خرداد منتشر شده، آمده است: «از این‌که ایران تصمیمات لازم را برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود در چارچوب برجام اتخاذ نکرده، متاسفیم.»
به گفته اتحادیه اروپا، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی موجب شده احتمال وقوع بحران اشاعه تسلیحات هسته‌ای در منطقه افزایش یابد.
علاوه بر اعضای اتحادیه اروپا، نام کشورهای مقدونیه شمالی، مونته‌نگرو، آلبانی، اوکراین، مولداوی، بوسنی و هرزگوین، ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ و سن مارینو در میان امضاکنندگان این بیانیه دیده می‌شوند.
این بیانیه یک روز پس از آن منتشر می‌شود که بریتانیا، فرانسه و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه حکومت ایران را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند.
در پیش‌نویس این قطعنامه از تهران خواسته شده است درباره منشاء اورانیوم یافت شده در برخی سایت‌های هسته‌ای توضیحات لازم را ارائه و با آژانس به طور کامل همکاری کند.
پیش‌تر آژانس بین‌المللی از وجود ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در سایت‌های ورامین و تورقوزآباد خبر داده بود.
اتحادیه اروپا در ادامه بیانیه خود به شورای حکام، توسعه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را نگران‌کننده خواند و گفت تهران به ذخیره اورانیوم غنی‌شده با درصد خلوص بالا ادامه می‌دهد و در مسیر «غیر قابل بازگشت» دست‌یابی به دانش لازم در این حوزه قرار دارد.
یافته‌های تازه‌ترین گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاکی از آن است که جمهوری اسلامی میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است.
بر اساس این گزارش، حکومت ایران در حال حاضر بیش از ۱۴۲ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰درصدی در اختیار دارد که در مقایسه با گزارش پیشین آژانس بین‌المللی در بهمن‌ماه سال گذشته، جهشی ۲۰ کیلوگرمی را نشان می‌دهد.
اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصدی را به سرعت و با طی چند مرحله کوتاه می‌توان به اورانیوم با خلوص ۹۰ درصدی تبدیل کرد که در تولید سلاح هسته‌ای کاربرد دارد.
اتحادیه اروپا همچنین از جمهوری اسلامی خواسته است تا مجوز بازگشت به کار گروهی از بازرسان باتجربه آژانس بین‌المللی را «بدون تاخیر» صادر کند.
به گفته اتحادیه اروپا، این اقدام برای اجرای موثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای حکومت ایران ضروری است.
جمهوری اسلامی روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ مجوز فعالیت گروهی از بازرسان آژانس در ایران را لغو کرد.
محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در مهرماه سال گذشته با دفاع از تصمیم تهران اعلام کرد دلیل این اقدام، سیاسی‌کاری این بازرسان بوده است.
اتحادیه اروپا با اشاره به تصمیم جمهوری اسلامی برای برچیدن تجهیزات نظارتی در ایران افزود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نتوانسته است در سه سال گذشته، فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی خود را در چارچوب برجام به انجام برساند.
این اتحادیه از ایران خواست به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند باشد و مجددا اجرای پروتکل الحاقی را در دستور کار قرار دهد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارم اردیبهشت گفت جمهوری اسلامی می‌تواند ظرف چند هفته به اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت بمب اتمی دست یابد.
گروسی با انتقاد از نبود شفافیت در برنامه هسته‌ای تهران گفت: «وقتی شما همه این موارد را در کنار هم قرار می‌دهید، علامت‌های سوال زیادی برای شما پدیدار می‌شوند.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش به شورای حکام آژانس اعلام کرد که هیچ پیشرفتی در حل و فصل مسائل پادمانی با جمهوری اسلامی رخ نداده است.
با وجود غنی‌سازی اورانیوم با غلطت بالا در ایران که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید توجیه غیرنظامی ندارد، جمهوری اسلامی می‌گوید برنامه هسته‌ای‌اش «صلح‌آمیز» است.
