ترامپ و نتانیاهو در تماسی تلفنی درباره تهدیدهای جمهوری اسلامی گفت‌وگو کردند
دونالد ترامپ رییس‌جمهوری جدید آمریکا برای سال‌ها یکی از سوژه‌های مورد علاقه علی خامنه‌ای بوده است. خامنه‌ای که در اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ سعی می‌کرد از او با عناوینی مانند «این آقایی که آمده» و «این بابایی که تازه آمده آمریکا» یاد کند، حالا باید به فکر سال‌های پیش رو باشد.
این رویه به مرور زمان و با قرار گرفتن ترامپ در جایگاه یک رهبر سیاسی مقتدر در آمریکا، جای خود را به مجموعه‌ای از صفات منفی و تحقیر آمیز داد تا جایی که پس از صدور فرمان کشتن قاسم سلیمانی، خامنه‌ای گفت جای او در «زباله‌دان تاریخ» است.
آخرین خبرها از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و نتایج آن را در صفحه ویژه ایران‌اینترنشنال دنبال کنید. در این صفحه لحظه به لحظه همراه با نقشه‌ها، تصاویر و تحلیل‌ها از نتایج انتخابات و پیامدهای آن مطلع می‌شوید.
اولین اظهار نظر خامنه‌ای درباره ترامپ به سال ۱۳۹۵ باز می‌گردد، زمانی که از صحبت‌های او در مناظره‌های انتخاباتی با هیلاری کلینتون به‌عنوان سندی بر حقانیت گفته‌های خود استفاده کرد.
آن روزها که چهره سیاسی ترامپ چندان برای همگان شناخته نشده بود خامنه‌ای گفت: «آن مرد در تبلیغات انتخاباتی‌اش ایستاد و گفت شما اگر رنگین‌پوست هستید، اگر سیاه‌پوست و سرخ‌پوست هستید، در خیابان‌های نیویورک و شیکاگو و واشینگتن و کالیفرنیا و غیر ذلک وقتی راه می‌روید، نمی‌توانید مطمئن باشید که تا چند دقیقه دیگر زنده‌اید.»
تشکر از ترامپ
خامنه‌ای در اولین ماه‌های حضور ترامپ در کاخ سفید در سال ۲۰۱۷ در اقدامی تمسخرآمیز از او به‌خاطر نشان دادن چهره واقعی آمریکا و اثبات ادعاهای جمهوری اسلامی در دهه‌های گذشته تشکر کرد و گفت: «آنچه که ما در سی و چندسال می‌گفتیم فساد سیاسی، اقتصادی و اخلاقی و اجتماعی در دستگاه حاکمه آمریکا. این آقا آمد در دوره انتخابات و بعد از انتخابات این را علنی و عریان کرد.»
نگران اقتدار آمریکایی
رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته چندین بار در نقش دایه مهربان‌تر از مادر ظاهر شده و نگرانی‌های خود از شرایط سیاسی اجتماعی در آمریکا را به گردن ترامپ انداخته و گفته است: «در عرصه‌ی سیاسی اقتدار آمریکا افول کرده و انتخاب فردی با مختصات ترامپ، واضح‌ترین و بهترین نشانه برای افول سیاست آمریکا است.»
تحقیر در کلام
یکی از عادات علی خامنه‌ای در مواجهه با آنچه دشمن می‌نامد، استفاده از مجموعه واژگان و صفاتی است که جز به قصد تحقیر و توهین استفاده دیگری ندارند، او در این سال‌ها و در مناسبت‌های مختلف از هر فرصت برای تبیین نظرات خود علیه ترامپ بیشترین استفاده را کرده است.
شارلاتان و بی‌چاک‌دهن
در ۲۶ تیرماه ۱۳۹۶ خامنه ای در دیدار با گروهی از جوانان ایرانی ترامپ را «رییس‌جمهور شارلاتان و بی‌چاک‌دهن آمریکا» نامید و گفت نمی‌خواهد وقتش را صرف پاسخگویی به «اباطیل و یاوه‌گویی‌های» او بکند.
عقب‌مانده، ابله و سبک‌مغز
خامنه‌ای همان سال به اولین سخنرانی ترامپ در سازمان ملل واکنش نشان داد و گفت: «او از ادبیات بسیار زشت و سخیفی استفاده کرد؛ ادبیات گانگستری، ادبیات کابویی و تهدیدهای بی‌معنی و غلط و تحلیل‌های صددرصد غلط‌تر؛ یک نطق پُر از خلاف، پُر از دروغ! شاید بیست دروغ واضح در این سخنرانی وجود داشت؛ یک صحبت آشفته، که نشان‌دهنده این است که هم عصبانی‌اند، هم درمانده‌اند، هم از لحاظ فکری دچار مشکل و عقب‌ماندگی هستند، دچار سبُک‌مغزی‌اند.»
ناباب و آبرو بر
رهبر جمهوذی اسلامی عدم موفقیت ترامپ در انتخابات سال ۲۰۲۰ را به «سقوط» او در یک شرایط «مفتضح» تعبیر کرد و گفت: «این افول یک رییس‌جمهور ناباب نبود؛ افول آبروی آمریکا بود، افول قدرت آمریکا بود، افول انتظام اجتماعی آمریکا بود؛ این را من نمی‌گویم، این را خودهای‌شان گفتند.»
یاوه‌گو
در ۱۹ دی ماه ۱۳۹۹ خامنه‌ای یک بار دیگر زبان تند خود را متوجه ترامپ کرد و او را «یک یاوه‌گوی آمریکایی» توصیف کرد که می‌گوید «ایران موجب بی‌ثباتی در منطقه است.»
عدم تفاوت میان بایدن و ترامپ
با وجود تمام خشمی که در ادبیات خامنه‌ای نسبت به ترامپ مشهود است او در شهریور ۱۴۰۰ گفت دولت بایدن هیچ فرقی با دولت ترامپ ندارد و چیزی که در مسائل هسته‌ای از ایران مطالبه می‌کند، همان چیزی است که ترامپ مطالبه می‌کرد.
ترامپ غلط می‌کند
در اردیبهشت ۹۷ پس از تهدید ترامپ به خروج از برجام خامنه‌ای او را به گفتن حرف‌های سخیف و سبُک متهم کرد و گفت: «شاید بیش از ده دروغ در حرف‌های او بود؛ هم درباره مساله خروجشان از برجام حرف زد و هم ملت ایران را و نظام جمهوری اسلامی را تهدید کرد که چنین می‌کنیم و چنان می‌کنیم، که بنده از طرف ملّت ایران عرض می‌کنم آقای ترامپ! شما غلط می‌کنید.»
در سال ۹۸ رهبر جمهوری اسلامی با اشاره به صحبت‌های ترامپ درباره نقش جمهوری اسلامی در به هم ریختن امنیت منطقه و عراق گفته بود: «باز آن جناب توئیت کرده که ما این را از چشم ایران می‌بینیم، دست ایران است و ما به ایران پاسخ خواهیم داد. اوّلا غلط می‌کنید! ربطی به ایران ندارد؛ ثانیا منطقی باشید، که نیستید.»
او در ۱۴ خرداد ۹۸ در حالی که آمریکا اعلام کرده بود که حاضر است «بدون پیش‌شرط» با ایران مذاکره کند گفته بود: «زرنگ‌بازی سیاسی ترامپ مسئولان جمهوری اسلامی را فریب نمی‌دهد.»
پاسخ به میانجی‌گری شنیزو آبه
رهبر جمهوری اسلامی سال ۱۳۹۸ در ملاقاتی که با شینزو آبه نخست‌وزیر وقت ژاپن در تهران در واکنش به پیامی که او از ترامپ برای جمهوری اسلامی آورده بود، گفت: «من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمی‌دانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد.»
در این دیدار، آبه تاکید کرد که ترامپ گفته قصدی برای تغییر رژیم در تهران ندارد اما خامنه‌ای ترامپ را دروغگو خطاب کرد و گفت: «ما این حرف را اصلا باور نمی کنیم زیرا مذاکرات صادقانه از جانب شخصی همچون ترامپ، صادر نمی‌شود.»
تفسیر شعار مرگ بر آمریکا
خامنه‌ای در سال ۹۷ در واکنش به برخی اعتراضات نسبت به شعارهایی مانند «مرگ بر آمریکا» گفت: «مرگ بر آمریکا یعنی مرگ بر ترامپ و جان بولتون و پمپئو! مرگ بر اینها یعنی مرگ بر سردمداران؛ ما به مردم آمریکا کاری نداریم؛ مرگ بر آمریکا یعنی مرگ بر شما چند نفر.»
زباله‌دان تاریخ
خامنه‌ای تا امروز حداقل در سه سخنرانی خود بر پیوستن ترامپ به زباله دان تاریخ تاکید کرده است.
او اولین بار چند هفته بعد از شروع کار دولت بایدن در بهمن ۱۳۹۹ گفت: «امیدشان این بود که در عید ژانویه‌ی ۲۰۱۹ بساط [جمهوری اسلامی] جمع شده و آنها می‌آیند اینجا جشن می‌گیرند. حالا خود آن شخص (مارک پمپئو) به زباله‌دان تاریخ رفت و رییسش (ترامپ) هم با لگد و با افتضاح از کاخ سفید اخراج شد و هر دو به زباله‌دان تاریخ رفتند اما جمهوری اسلامی بحمدالله سربلند ایستاده است.»
ترامپ با صدور دستور کشتن قاسم سلیمانی در دوره ریاست جمهوری ضربه سنگینی به نیروهای «محور مقاومت»، به ویژه سپاه قدس وارد کرد، تا جایی که رهبر جمهوری اسلامی در دیداری با نزدیکان سلیمانی با تاکید بر این که آنها تقاص دنیوی این عمل را داده و بعد «گم‌گور خواهند شد» گفت: «به هر حال سلیمانی ماندنی است، تا ابد زنده است؛ آنهایی که او را کشتند؛ ترامپ و امثال او، جایشان زباله‌دان تاریخ است و جزو فراموش‌شدگان تاریخ خواهند بود.»
حالا باید منتظر ماند و دید خامنه‌ای به انتخاب دوباره کسی که از «زباله‌دان تاریخ» برگشته چگونه واکنش نشان خواهد داد.
محمدرضا محسنی ثانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «کارنامه بسیار سیاهی از بایدن در طی دوران ریاست جمهوری بر اذهان مانده است.» او افزود: «ترامپ نیز فرقی با امثال بایدن ندارد، شاید مقداری در این زمینه‌ها از اقتدار بیشتری در جهت پیشبرد مسائل سیاسی آمریکا برخوردار باشد.»
ترامپ برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شد؛ خبری کوتاه که برای جمهوری اسلامی خاطره سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ را زنده کرد؛ سال‌هایی که در آن صادرات نفت از بیش از سه میلیون بشکه در روز به زیر ۱۹۰ هزار بشکه در روز رسیده بود و نرخ تورم سه برابر و قیمت دلار دو برابر شده بود.
حالا او در روزگاری برگشته که وضعیت جمهوری اسلامی به‌مراتب متزلزل‌تر از سال‌های دوره اول ریاست جمهوری اوست. ترامپ به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در حال جنگ گفته «هر کار که لازم است انجام بده.»
مردی به کاخ سفید برگشته که رهبر جمهوری اسلامی معتقد بود به «زباله‌دان تاریخ» پیوسته است. ترامپ کسی بود که قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی را به‌طور مستقیم هدف قرار داد. رییس جمهوری قاطع که دست راست علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی را قطع کرد.
جمهوری اسلامی سال‌ها در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما برای ساختن برندی از قاسم سلیمانی تلاش کرده بود. سلیمانی که به گفته جواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه، تصمیمات «میدان» او بر عملکرد «دیپلماسی» دولت روحانی ارجحیت داشت.
پایان ریاست جمهوری اول ترامپ در سال ۲۰۲۰ میلادی، برای جمهوری اسلامی مثل یک معجزه بود. خامنه‌ای در سخنرانی‌های رسمی خود به ترامپ حمله می‌کرد و قوه قضائیه، کیفرخواستی علیه ترامپ تنظیم کرد.
در چندین مورد تلاش جمهوری اسلامی برای ترور ترامپ ثبت شده است. حالا شخصی که جمهوری اسلامی در اسناد رسمی او را متهم ردیف اول مرگ سلیمانی می‌داند به کاخ سفید برگشته است.
وضع ایران با نگاهی به سال‌های دور اول ریاست جمهوری ترامپ به کدام سو خواهد رفت؟
نفت
دولت مسعود پزشکیان پیش از برگزاری انتخابات آمریکا لایحه بودجه خود را تقدیم مجلس کرد. پیش‌بینی خوش‌بینانه پزشکیان در لایحه ۱۴۰۴ این است که حدود ۴۰ درصد منابع بودجه را از محل «واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای» تامین کند و ۹۰ درصد این واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای هم منابع حاصل از نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی است.
دولت چهاردهم پیش‌بینی کرده است که در سال آینده روزانه یک میلیون و ۷۸۰ هزار بشکه نفت خواهد فروخت و بر اساس همین پیش‌بینی هم بودجه سال آینده را برنامه ریزی کرده است. کلیات این لایحه که شامل این ارقام هم هست، در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است.
جمهوری اسلامی در دوره دولت جو بایدن بود که می‌توانست به صورت مویرگی و با چشم‌پوشی دولت مستقر ایالات متحده نفت بفروشد، اما اگر سابقه ترامپ مبنایی برای پیش‌بینی رویکرد او در دور دوم ریاست جمهوری باشد، باید گفت که میزان صادرات نفت ایران از سوی جمهوری اسلامی به‌طور چشمگیری کاهش خواهد یافت.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد صادرات نفت جمهوری اسلامی در دوره ریاست جمهوری اول ترامپ به ۱۹۰ هزار بشکه در روز رسیده بود.
اگر ترامپ همان‌طور که در دور اول ریاست جمهوری‌اش در اجرای تحریم‌های جمهوری اسلامی جدیت به خرج داد، این‌بار هم جدیت به خرج بدهد، فروش نفت جمهوری اسلامی به یک نهم پیش بینی بودجه دولت فعلی جمهوری اسلامی برای سال آینده خواهد رسید؛ چنین سقوطی برنامه‌ریزی مالی دولت برای سال آینده را با چالشی جدی روبه‌رو خواهد کرد.
دلار
در زمستان ۱۳۹۵ ترامپ وقتی رییس‌جمهوری شد که برجام همچنان برقرار بود، معافیت‌های تحریمی در جریان بودند و هنوز آمریکا از برجام خارج نشده بود.
دولت مستقر جمهوری اسلامی، دولت حسن روحانی بود، دولتی که از نظر رای اعلام شده، به مراتب بالاتر از پزشکیان قرار داشت.
صرف‌نظر از ابهامات جدی درباره آمار اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی، آمار رسمی نرخ مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ حدود ۷۳ درصد بود؛ این آمار رسمی می‌گوید انتخابات سال ۱۴۰۳ که در آن پزشکیان پیروز شد در دور اول کمتر از ۴۰ و در دور دوم کمتر از ۵۰ درصد بوده است.
در آن شرایط و با وجود اعتماد جامعه به دولت، در همان سال اول ریاست جمهوری ترامپ، دلار با افزایش ۱۱ درصدی از ۳۶۴۴ تومان به ۴۰۴۵ تومان رسید.
اما در سال ۱۳۹۷ و بعد از آنکه در اردیبهشت آن سال ترامپ از برجام خارج شد، قیمت دلار با افزایش ۱۶۷ درصدی به ۱۰۷۸۳ تومان رسید.
در حالت عادی و افزایش ۱۱ درصدی، دلاری که در سال جاری در محدوده ۷۰ هزار تومان است، به ۷۷ هزار و ۷۰۰ تومان خواهد رسید، اما اگر شرایط چیزی شبیه به سال ۱۳۹۷ باشد، باید منتظر دلار ۱۶۸ هزار و ۶۰۳ تومانی بود.
تورم
تغییرات قیمت در نرخ تورم با کمی تاخیر خود را نشان می‌دهد. نرخ تورم که در روندی نزولی از ۲۴/۷ درصد سال ۱۳۹۲ به ۹ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده بود در سال ۱۳۹۶، دوباره صعود آرام خود را آغاز کرد و به ۹/۶ درصد رسید؛ سال ۱۳۹۷ اما روند صعودی با شدت ادامه یافت، به‌طوری که نرخ تورم سالانه در اسفند ۱۳۹۷ به ۲۶/۹ درصد رسید.
یعنی سال ۱۳۹۷، نسبت به سال ۱۳۹۶، نرخ تورم ۱۷/۳ واحد درصد افزایش یافت. نرخ تورم کشور در پایان سال ۱۴۰۲ حدود ۵۲ درصد بود. نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به مهر ۱۴۰۳ نیز طبق اطلاعات مرکز آمار ۳۳/۶ درصد بوده است.
اگر نرخ ۱۲ ماه منتهی به مهر ۱۴۰۳، با شیبی که در سال ۱۳۹۷ افزایش یافت افزایش پیدا کند، در سال ۱۴۰۴ مردم باید منتظر تورم ۸۰ تا ۹۰ درصدی باشند؛ این ارقام اگرچه کمی خارق‌العاده به نظر می‌رسد، اما بروز «ابرتورم» در تابستان ۱۴۰۰ از سوی مسعود نیلی، از مسئولان اقتصادی بلندپایه و استاد اقتصاد پیش بینی شده بود. شرایطی که با سهل‌گیری تحریم‌ها از سوی بایدن محقق نشد.
چه چیزی عوض شده است؟
شرایط جمهوری اسلامی سال ۱۴۰۴، با شرایط جمهوری اسلامی سال ۱۳۹۶ که ترامپ برای اولین بار رییس‌جمهوری آمریکا شد متفاوت است.
از نظر داخلی، سال ۱۳۹۶، با وجود ابهامات جدی درباره آمار اعلامی، هنوز نرخ مشارکت رسمی در انتخابات، که معیاری برای سنجش پایگاه اجتماعی حاکمیت به شمار می‌رود، طبق اعلام جمهوری اسلامی بالای ۷۰ درصد بود؛ مراجع رسمی جمهوری اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ رقم مشارکت را در دور اول کمتر از ۴۰ و در دور دوم کمتر از ۵۰ درصد اعلام کردند. اعدادی بی سابقه در جمهوری اسلامی. هرچند تردید جدی درباره همین ارقام هم از سوی ناظران مطرح شده است. اما با فرض پذیرش همین ارقام، پایگاه اجتماعی جمهوری اسلامی شدیدا متزلزل شده است.
از نظر خارجی، متحدان اروپایی ایالات متحده در سال‌های دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، لااقل در تریبون‌های رسمی، در موضوع خروج او از برجام به طور کامل با آمریکا همراه نبودند، حالا در سال ۱۴۰۴، بحث تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران در اروپا مطرح است و پایگاه‌های جمهوری اسلامی مثل مسجد هامبورگ تعطیل شده‌اند.
از سویی، اسرائیل که از مهر سال ۱۴۰۲ در جنگی بی سابقه با گروه‌های فلسطینی و شبه نظامیان جمهوری اسلامی در منطقه است. رهبر حزب‌الله را به‌طور مستقیم هدف قرار داده و فرماندهان بلندپایه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از جمله در کنسولگری جمهوری اسلامی مورد حمله قرار داده است. جمهوری اسلامی هم به‌طور بی‌سابقه‌ای از خاک ایران دوبار به اسرائیل حمله کرده است.
این شرایط در سال ۱۳۹۶ حتی در بدبینانه‌ترین تحلیل‌ها هم وجود نداشت.
حالا فردی قرار است به کاخ سفید برود که به نخست وزیر اسرائیل گفته «هر کاری که لازم است انجام بده.»
هرچند حامیان جمهوری اسلامی به نقل قول‌هایی از ترامپ که گفته می‌خواهد با جمهوری اسلامی گفت‌وگو کند دل خوش کردند، اما این گفته‌ها را همان کسی به زبان می‌آورد که در دور اول ریاست جمهوری‌اش هم می‌گفت می‌خواهد با جمهوری اسلامی به توافقی بهتر از برجام دست یابد، اما در همان زمان مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت آمریک، ۱۲ پیش‌شرط برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرد که ماهیت جمهوری اسلامی را نشانه رفته بودند.
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی مسعود پزشکیان، گفت: «کمبود برق، انرژی و گاز داریم و برای کم کردن خاموشی‌ها باید چند درجه هوای خانه را کاهش دهیم و گاز و برق کمتری مصرف کنیم.» او اضافه کرد: «بخشی از موضوع ناترازی انرژی در کشور، ارزانی شدید و یارانه‌ای است که پرداخت می‌شود.»
مجلس خبرگان در بیانیه‌ای مساله فلسطین را «مهم‌ترین مساله دنیای امروز» خواند و از حملات نظامی جمهوری اسلامی به اسرائیل حمایت کرد. این نهاد افزود از جوانان و دانشجویان ضداسرائیلی در دانشگاه‌های آمریکا و اروپا تقدیر و تشکر می‌کند
