دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفت‌وگو با سایت رهبر جمهوری اسلامی هم‌زمان با تاکید بر این که جمهوری اسلامی از هزینه داده شده در سوریه پشیمان نیست، اذعان کرد حمایت از گروه‌های نیابتی تهران «سخت‌تر شده» است.
«چله» واژه‌ای فارسی است؛ این واژه از عدد ۴۰ گرفته شده که در فرهنگ ایرانی نماد کمال، تکامل و گذر زمان محسوب می‌شود. چله در دوران هخامنشیان و مادها استفاده می‌شد. از آنجا که شب چله مصادف با انقلاب زمستانی و پایان بلندترین شب سال است، ایرانیان این شب را به عنوان لحظه تولد دوباره خورشید جشن می‌گرفتند.
از سوی دیگر، واژه «یلدا» ریشه‌ای سریانی – از زبان‌های آرامی، مربوط به تمدن‌های بین‌النهرین، در مناطقی از عراق، سوریه و ترکیه امروزی – دارد و به معنای «تولد» یا «زایش» است.
این واژه در دوران ساسانیان و با ورود مسیحیت به ایران رایج شد. مسیحیان ساکن ایران که به زبان سریانی سخن می‌گفتند، از واژه «یلدا» برای اشاره به تولد عیسی مسیح و به‌طور ضمنی، به زایش خورشید نو در طولانی‌ترین شب سال استفاده می‌کردند.
با گذشت زمان، واژه «یلدا» در کنار واژه اصیل فارسی «چله» رایج شد. بنابراین، اگرچه مفهوم اصلی جشن با تولد دوباره خورشید و پایان تاریکی مرتبط است اما استفاده از واژه «یلدا» تحت تاثیر فرهنگ و زبان مسیحیان سریانی‌زبان وارد زبان فارسی شده و به‌تدریج رواج یافته است.
چرا چله؟
تقویم یا گاه‌شماری ایران پیش از ظهور مسیحیت و ورود اسلام به ایران نیز دارای ساختار مشخصی برای تقسیم‌بندی روزها و ماه‌ها بود و به دقت نام‌گذاری می‌شدند اما مفهوم هفته به شکل امروزی در آن وجود نداشت.
در ایران باستان، به‌ویژه در دوره هخامنشیان و ساسانیان، مفهوم هفته هفت‌روزه مانند امروز وجود نداشت. هر ماه ۳۰ روزه بود و هر روز آن نامی منحصر به خود داشت. مثلا، روز اول «هرمزد» (اهورامزدا)، روز دوم «بهمن» (ایزد خرد) و روز سوم «اردیبهشت» (ایزد راستی) نامیده می‌شد.
در گاه‌شمار باستانی همچنین هر سال ۱۲ ماه داشت که نام هر یک با فصل و طبیعت هماهنگ بود؛ مانند «فروردین»، «اردیبهشت» و «خرداد».
زمستان نیز با وجود نام‌گذاری ماه‌ها به دو بخش چله بزرگ (۴۰ روز نخست) و چله کوچک (۲۰ روز پایانی) تقسیم می‌شد.
این تقسیم‌بندی نشان از پیوند عمیق تقویم ایرانی با طبیعت و تغییرات فصلی دارد.
چله و یلدا در ادبیات
واژه «یلدا» نخستین‌بار در ادبیات کهن فارسی در آثار شاعران دوره‌های پس از اسلام دیده می‌شود.
یکی از نخستین شاعران نامداری که این واژه را به‌کار برده، مسعود سعد سلمان در قرن پنجم هجری است. پس از او، حافظ شیرازی در قرن هشتم هجری، در غزلیات خود به واژه «یلدا» اشاره کرده است.
واژه «چله» به دلیل اصالت فارسی‌اش در ادبیات کهن ایران حضوری پررنگ دارد و در متون کهن فارسی و آثار بسیاری از شاعران برجسته به کار رفته است. این واژه به‌طور استعاری به سرما، زمستان، دوره‌های گذار و شب‌های طولانی اشاره دارد.
مولوی، شاعر قرن هفتم هجری، در غزلیات خود به واژه «چله» اشاره می‌کند و آن را در ارتباط با دوره‌های زمانی به کار می‌برد.
منوچهری دامغانی، شاعر قرن پنجم هجری، نظامی گنجوی، شاعر قرن ششم هجری و سعدی، شاعر قرن هفتم هجری نیز در اشعار خود به «چله» اشاره کرده‌اند.
پیش از جمهوری اسلامی
در نشریات عمومی پیش از سال ۱۳۵۷، از هر دو واژه «چله» و «یلدا» استفاده شده است اما شب «چله» بیشتر رایج بود. هنوز هم در ادبیات محاوره‌ای بسیاری از مناطق کشور، شب چله رایج‌تر است؛ به ویژه آن که در برخی مناطق، آیین‌هایی با این شب پیوند خورده‌اند.
با وجود این، برخی نشریات مانند «سپید و سیاه» که مخاطبان آن بیشتر از طیف موسوم به روشنفکران بودند، تاکید بیشتری بر استفاده از واژه «یلدا» داشتند.
تئوریسین‌های جمهوری اسلامی، از جمله مرتضی مطهری، پیش از سال ۱۳۵۷ هم میانه خوبی با مناسبت‌های ملی نداشتند. برای مثال، مطهری چندین بار به نوروز، چهارشنبه‌سوری و شب چله تاخته است.
از سال ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی ضمن تقویت مناسبت‌های مذهبی مانند شب آرزوها و نیمه شعبان در برابر مناسبت‌های ملی، به شکل کجدار و مریز، با مناسبت‌های ملی برخورد کرده است.
اما هجدهم مهر ماه ۱۴۰۲، شورای عالی انقلاب فرهنگی، زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی، در مصوبه ۸۹۹ خود مقرر کرد شب چله در تقویم رسمی به عنوان «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» نام‌گذاری شود.
در همین جلسه، چهارشنبه‌سوری هم به «روز تکریم همسایه» تغییر نام یافت.
چله یا یلدا؟
اصالت واژه «چله» در زبان فارسی حائز اهمیت است. همچنین «چله» ارتباط مستقیم با ساختار تقویم سنتی ایران دارد که زمستان را به چله بزرگ و چله کوچک تقسیم می‌کند. این واژه بازتاب‌دهنده درک عمیق ایرانیان باستان از چرخه‌های طبیعی و زمان‌های گذار است.
از این‌ها گذشته، «چله» بدون وابستگی به آیین‌های غیرایرانی یا مذهبی، یک واژه بی‌طرف فرهنگی است که همه ایرانیان با هر گرایشی می‌توانند از آن استفاده کنند.
در نتیجه، اگر هدف تاکید بر هویت ملی و اصالت فرهنگی ایرانی است، واژه «چله» انتخاب بهتری است.
واژه «یلدا» هر چند رایج است اما بار تاریخی و فرهنگی آن به اندازه «چله» با سنت‌های ایرانی هم‌خوانی ندارد.
علی‌اکبر احمدیان در این مصاحبه گفت: «ما اصلا در سوریه نبودیم که بخواهیم آنجا را رها کنیم.»
او در گفت‌وگو با سایت دفتر علی خامنه‌ای، تبلیغات قبلی جمهوری اسلامی را تکرار کرد و گفت که «حضور و هزینه» جمهوری اسلامی در سوریه «برای امنیت خودمان بود» و در غیر این صورت، «امروز ما باید با ده‌ها برابر هزینه در داخل کشور با داعش می‌جنگیدیم».
احمدیان همچنین سه شرط حضور نیروهای جمهوری اسلامی در کشورهای دیگر را «درخواست رسمی دولت آن کشور»، «عدم تقابل با مردم آن کشور» و «وجود منافع یا آرمان قطعی» خواند.
در روزهای گذشته انتقادات زیادی از هزینه بی‌نتیجه ده‌ها میلیارد دلاری جمهوری اسلامی در سوریه و همچنین هفت هزار و ۳۰۸ کشته و مجروح و هزاران نفر بازمانده مستمری‌بگیر مطرح شده است.
هم‌زمان اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، رقم ۵۰ میلیارد دلاری برای بدهی سوریه به ایران را «اغراق‌آمیز» خوانده و گفته است که این بدهی بر اساس اصل جانشینی دولت، به دولت آینده این کشور منتقل خواهد شد.
اذعان به سخت‌تر شدن حمایت از نیروهای نیابتی
احمدیان در این مصاحبه تضعیف موقعیت جمهوری اسلامی در منطقه را «عملیات روانی دشمن» خواند.
او هم‌زمان اذعان کرد که حمایت تهران از گروه‌های نیابتی خود در منطقه موسوم به «جبهه مقاومت» سخت‌تر می‌شود.
دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت: «البته در خیلی از مقاطع، کار ما سخت‌تر شده. در بعضی مقاطع هم راحت‌تر شده. این مساله طبیعی است. از اول تا حالا هم همین‌طور بوده است اما نکته اول این است که حزب‌الله، حماس و جهاد [اسلامی]، امروز به پشتیبانی مستقیم و فیزیکی ما خیلی وابسته نیستند.»
احمدیان در ادامه گفت: «اتکای اصلی جمهوری اسلامی در مبارزه با اسرائیل، قدرتمند کردن مردم و جهان اسلام و مقاومت است، نه صرفا مبارزه نظامی.»
در روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی درباره احتمال تضعیف گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی به خصوص در عراق و لبنان منتشر شده است.
نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان، گفته است که این گروه با سقوط بشار اسد، مسیر تامین منابع نظامی خود را از طریق سوریه از دست داده است.
روزنامه نیویورک تایمز نیز گزارش داد که سقوط اسد، باعث سردرگمی مقامات ایران شده است.
با وجود این، خامنه‌ای در سخنرانی خود بعد از سقوط حکومت اسد گفت: «جبهه مقاومت این است که هرچه فشار بیاورید محکمتر می‌شود.»
اکبریان: اصلا در سوریه نبودیم که آن را رها کنیم
علی‌اکبر احمدیان در این مصاحبه با سایت رهبر جمهوری اسلامی گفت: «اگر مردم و ارتش سوریه میایستادند، حتما ما هم میایستادیم. ضمن این که دولت سوریه تا روزهای آخر اصلا چنین درخواستی از ما نکرد.»
او تاکید کرد که جمهوری اسلامی با «تمایل دولت سوریه» قوای خود را تخلیه کرده بود: «امکان تقویت سریع نیز وجود نداشت؛ مگر آن که ارتش سوریه مقاومت میکرد.»
احمدیان افزود: «بنابراین در مورد این که می‌گویند ایران عرصه را رها کرد، ما اصلا آنجا نبودیم که بخواهیم رها کنیم.»
این سخنان در حالی بیان شده است که ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، پنجشنبه ۲۹ آذر گفت حکومت ایران از مسکو خواسته است به خروج نیروهایش از سوریه کمک کند و روسیه نیز در پی این درخواست، چهار هزار جنگجوی جمهوری اسلامی را از سوریه خارج کرد.
یک روز پس از این سخنان، اسماعیل کوثری، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران، گفت این نیروها از اتباع لبنان، افغانستان و سایر کشورها بودهاند.
پس از سقوط اسد، مقامهای جمهوری اسلامی از جمله شخص خامنه‌ای و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، «عدم مقاومت ارتش سوریه» را دلیل سقوط حکومت اسد دانستند و گفتند که تهران هشدارهای لازم را به مقامات دولت سوریه داده بوده اما آنان توجه نکردند.