معاون وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی «عاقلانه‌ترین راه» برای رسیدن به توافق میان تهران و غرب را آغاز گفت‌وگوها به منظور رفع تحریم‌ها دانست. با بر سر کار آمدن دونالد ترامپ، لحن مقامات جمهوری اسلامی درباره مذاکره تغییر کرده است.
شامگاه دوشنبه اول بهمن در ایران، همزمان با مراسم تحلیف ترامپ، همتی در گفتوگوی ویژه خبری شبکه خبر با بیان این که تهران برای ترامپ برنامه دارد و جلسات متعددی در این خصوص برگزار شده است، گفت: «امیدواریم [دولت جدید آمریکا] عاقلانه فکر کنند.»
او گفت که دولت جو بایدن پس از دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ گفته است «سیاست فشار حداکثری نتیجه نداده و این طرح شکست خورده» است.
پیش از این و در ۲۵ دی، مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، در مصاحبه با شبکه خبری انبیسی آمریکا اعلام کرد تهران برای «مذاکره شرافتمندانه و برابر» با آمریکا آماده است.
وزیر اقتصاد دولت پزشکیان در ادامه اظهارات خود گفت: «آمریکاییها اعتراف کردند در سال ۱۳۹۹ درآمد نفتی جمهوری اسلامی به هشت میلیارد دلار رسید؛ هر چند کرونا هم به آن افزوده شد اما ما [جمهوری اسلامی] اداره کردیم.».
همتی با بیان این که «البته قبول دارم که این موضوعات به مردم فشار آورد»، تاکید کرد: «اما اینها بازیهای حیثیتی است و ما پیشبینیهای لازم را کردهایم.»
از آبان ماه و پس از پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا، گزارشهای متعددی درباره بازگشت سیاست فشار حداکثری او، مشابه رویهای که دولتش در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ اعمال کرد، منتشر شدهاند.
افزایش بهای دلار در ایران
اظهارات همتی درباره این که دولت برای بازگشت ترامپ آماده است در حالی بیان شد که صبح دیروز (دوشنبه اول بهمن)، قیمت دلار در بازار تهران ۸۱ هزار و ۲۵۰ تومان بود اما ظهر روز سه‌شنبه دوم بهمن و کمتر از یک روز پس از تحلیف ترامپ، این قیمت در بازار تهران به ۸۲ هزار و ۷۰۰ تومان رسید؛ یعنی تنها در یک روز حدود هزار و ۵۰۰ تومان گران شد.
۱۴ آبان، کمی پیش از اعلام خبر پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ آمریکا، هر دلار در بازار تهران حدود ۶۹ هزار تومان معامله میشد و در همین مدت دو ماه و نیم گذشته، این بها نزدیک به ۱۴ هزار تومان افزایش یافت.
۲۹ خرداد امسال، محمدجواد ظریف، چهره حامی پزشکیان که اکنون معاون راهبردی اوست، در جریان تبلیغات انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، در برنامه میزگرد سیاسی صداوسیما که از شبکه سه پخش شد، گفت: «بایدن پیچ را شل کرد که نفت فروختید؛ صبر کنید ترامپ برگردد ببینم چه میکنید.»
وقتی ظریف این هشدار را داد، هنوز نامزدهای نهایی انتخابات آبان ۱۴۰۳ در آمریکا مشخص نشده بودند اما حالا ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری ایالات متحده رسما سوگند خورده و کار خود را آغاز کرده است.
روزنامه ایران، ارگان مطبوعاتی دولت، سه صفحه خود را به طور کامل به ارزیابی بازگشت ترامپ به قدرت اختصاص داد.
رویکرد این روزنامه بر دو پیش‌فرض عمده است: «تا اینجای کار ترامپ موضع قاطعی نسبت به جمهوری اسلامی اتخاذ نکرده است» و «سیاست فشار حداکثری ترامپ با آمدن جو بایدن ناکام ماند».
این روزنامه از این دو گزاره نتیجه گرفته که «شانس مذاکره هنوز از بین نرفته» است.
ایران در مطلبی با عنوان «پولتیک دوم ترامپ» نوشته است از آنجا که سیاست فشار حداکثری ترامپ در دولت بایدن، نافرجام ماند، ممکن است او با توجه به حدود نیم قرن مخاصمه جمهوری اسلامی و آمریکا، تصمیمی جدیدی اتخاذ کند. چیزی که روزنامه دولت آن را «پرده آخر بحران» روابط جمهوری اسلامی و آمریکا نامیده است.
نویسندگان یادداشت دیگری در این روزنامه با عنوان «دولت مجهول در واشنگتن» نیز اظهار‌نظرهای ترامپ درباره جمهوری اسلامی را تا اینجای کار «مبهم» ارزیابی کردند و بر اساس همین ابهامات، استدلال کردند که شانس توافق هنوز از بین نرفته است.
دنیای اقتصاد: سه سناریوی رویارویی با ترامپ
روزنامه دنیای اقتصاد، از زاویه اقتصادی به بازگشت ترامپ پرداخت.
این روزنامه در مطلبی با عنوان «استراتژی مواجهه با ترامپ» با یادآوری این که اقتصاد ایران یکی از بزرگ‌ترین شوک‌های تاریخ خود را در سال ۱۳۹۷ و دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ تجربه کرده است، سه سناریو را در مواجهه با ترامپ ارزیابی کرد.
به نوشته این روزنامه، درگیری نظامی دو کشور، هزینه نظامی سنگین و باخت اقتصادی برای ایران در پی خواهد داشت. در سناریوی دوم، عدم مذاکره با آمریکا، سبب اعمال فشار حداکثری خواهد شد که نتیجه آن برای ایران باخت اقتصادی خواهد بود.
این روزنامه تاکید کرده است تنها در سناریوی سوم، یعنی مذاکره برای همکاری اقتصادی مستقیم، ایران می‌تواند منافع اقتصادی داشته باشد.
کارگزاران: میهمانان راست افراطی بودند
روزنامه کارگزاران، متعلق به جریان اصلاح‌طلب و از حامیان مسعود پزشکیان، در مطلبی با عنوان «دوباره ترامپ»، به حاشیه‌های سیاسی مراسم تحلیف پرداخته است.
این روزنامه با اشاره به میهمانان مراسم تحلیف، آن‌ها را ثروتمندان و رهبران «راست افراطی» نامیده است.
کارگزاران تاکید کرده که «ترس و نگرانی»، واکنش جهان به بازگشت ترامپ است.
اعتماد: ایرانیان مهاجر به زحمت خواهند افتاد
روزنامه اعتماد که متعلق به الیاس حضرتی، رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت است، در چندین مطلب جداگانه، تبعات بازگشت ترامپ به قدرت را بررسی کرده است.
این روزنامه در گزارشی با عنوان «مصائب ايرانی بودن در آمریكای ترامپ» نوشته است سیاست‌های مهاجرتی رییس‌جمهوری جدید آمریکا، به دلیل «مهاجر بودن، ایرانی بودن و مسلمان بودن»، برای ایرانیان مهاجر تبعات منفی خواهد داشت.
این روزنامه همچنین با طهمورث غلامی، کارشناس مسائل آمریکا گفت‌وگو کرده و از قول او نوشته است: «توقف غنی‌سازی در كنار پایان فعالیت‌های منطقه‌ای ايران، محور رایزنی‌های احتمالی ایران و آمریکا است»
نگرانی کیهان در مورد آینده متحدان غربی آمریکا
کیهان، روزنامه‌ای که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مدیرمسئول آن را منصوب می‌کند، در واکنشی خنثی، به تحلیف ترامپ پرداخت.
این روزنامه با ترجمه مطلبی از روزنامه گاردین بریتانیا، نوشته است متحدان غربی آمریکا که برای بازگشت ترامپ آماده می‌شوند، هنوز به بهترین‌ها امیدوارند، اما عمدتا برای آنچه که ممکن است «بدترین وضعیت آشفته و بحرانی جهانی باشد»، آمادگی ندارند.
کیهان در بخش دیگری از این مطلب، با اشاره به آتش‌سوزی‌های اخیر کالیفرنیا، از هزینه‌های سنگین برگزاری مراسم تحلیف ترامپ انتقاد کرده و در ضمن، آن را «امنیتی‌ترین مراسم تحلیف تاریخ آمریکا» نامیده است.
این روزنامه، دوشنبه اول بهمن نوشته بود که ترامپ تنها در یک صورت می‌تواند به ایران «بیاید-آورده شود» و آن هم «برای تحمل مجازات صدور دستور» هدف قرار دادن قاسم سلیمانی است.
حسین شریعتمداری، نماینده خامنه‌ای در روزنامه کیهان، ۲۷ دی ماه نوشت که مطرح کردن موضوع مذاکره با ایالات متحده، خارج از اختیارات پزشکیان بوده و وظیفه او «تلاش برای کشتن ترامپ» است.
این روزنامه پیش از این هم بارها به سخنان مقامات دولت درباره مذاکره با آمریکا حمله کرده است.
روزنامه سپاه پاسداران و یادآوری حمله به کنگره
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران نیز مانند کیهان، درباره تبعات بازگشت ترامپ برای تهران سکوت کرده و از زاویه داخلی تحلیف را مورد بررسی قرار داده است.
این روزنامه با اشاره به حمله عده‌ای به ساختمان کنگره در سال ۲۰۲۰ که جوان آنان را «حامیان ترامپ» نامیده است، نوشت که ترامپ آنان را «میهن‌پرست» و «بسیار ویژه» خوانده بود.
جوان همچنین از طرح «ادعای تقلب در انتخابات ۲۰۲۰» از سوی ترامپ انتقاد کرده و نوشته است او بار دیگر هم «ادعای تقلب» را مطرح کرد.
روزنامه صداوسیما و نگرانی درباره تمامیت ارضی کانادا، پاناما و گرینلند
روزنامه جام‌جم، متعلق به سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی، با سکوت درباره تبعات بازگشت ترامپ به قدرت برای جمهوری اسلامی، با انتقاد از سخنان او در مورد کانادا، گرینلند و کانال پاناما، آن را «زیاده‌خواهی‌های جغرافیایی» ترامپ نامیده است.
جام‌جم در ادامه، از سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه ترامپ انتقاد کرده و مانند کیهان، به برخورد رییس‌جمهوری جدید آمریکا با متحدان غربی پرداخته و نوشته است اروپا که در دوره اول ترامپ از تصمیمات «یک جانبه» او مانند خروج از توافق پاریس و توافق هسته‌ای ایران ضربه دیده، اکنون با تهدیدهای جدیدی مواجه است.
ترامپ از روز اول بهمن (۲۰ ژانویه)، پس از برگزاری مراسم تحلیف، رسما کار خود را به عنوان رییس‌جمهوری آمریکا آغاز کرد.
کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌الملل عباس عراقچی، وزیر امور خارجه دولت چهاردهم، سه‌شنبه دوم بهمن در حاشیه هفتاد‌و‌پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو در جمع خبرنگاران، در پاسخ به سوالی در مورد زمان برگزاری دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا گفت: «ما توافق کردیم که گفت‌وگوها را ادامه دهیم و تاریخ بعدی را از طریق مشورت‌هایی که با یکدیگر خواهیم داشت، مشخص خواهیم کرد.»
در روزهای گذشته، گزارش‌هایی از تلاش‌های جمهوری اسلامی برای یافتن میانجی به منظور مذاکره مستقیم با آمریکا منتشر شده است.
غریب‌آبادی که از معاونان قوه قضاییه بود، پس از آغاز کار دولت چهاردهم، از سوی عراقچی به عنوان مذاکره کننده برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی منصوب شد.
او در مورد گفت‌وگوهای ایران و اروپا گفت که جمهوری اسلامی همانند گذشته برای آغاز و از سرگیری مذاکرات رفع تحریم، آمادگی دارد و تصریح کرد: «ما بر این باور هستیم که فرصت‌های مناسب برای گفت‌وگو و تفاهم وجود دارد.»
ترامپ سال ۱۳۹۷، در دور اول ریاست‌جمهوری خود با خروج از برجام، کارزار فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی را آغاز کرد. سیاستی که در نتیجه آن، صادرات نفت جمهوری اسلامی به طور بی‌سابقه‌ای به کمتر از ۱۹۰ هزار بشکه در روز رسید.
دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی در اظهارات سه‌شنبه خود گفت: «ما انکار نمی‌کنیم که تحریم در هر صورت بر زندگی مردم اثر می‌گذارد اما هدف تحریم‌کنندگان ایجاد تغییرات دیگری در کشورهای تحت تحریم است و تاکنون به اهداف خودشان دست پیدا نکرده‌اند.»
غریب‌آبادی تاکید کرد: «عاقلانه‌ترین راه این است که گفت‌وگوهای رفع تحریم آغاز شود و به مسیر درست و صحیح خودش برگردیم.»
علاوه بر اعمال فشارهای اقتصادی، ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود در حوزه نظامی نیز به طور بی‌سابقه‌ای تهران را تحت فشار گذاشت. او به نیروهای آمریکایی فرمان داد قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران را در بغداد هدف قرار دهند که این حمله به کشته شدن سلیمانی انجامید.
پس از مرگ سلیمانی، جمهوری اسلامی وعده گرفتن انتقام از صادرکنندگان فرمان حمله به او را داد اما با انتخاب ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری آمریکا پس از یک دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن، مقام‌های جمهوری اسلامی به تکذیب طرح این موضوع پرداختند.
از سوی دیگر حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در روزنامه کیهان، ۲۷ دی ماه در حمله به طرح موضوع مذاکره با آمریکا از سوی رییس دولت چهاردهم نوشت که مطرح کردن موضوع مذاکره با ایالات متحده، خارج از اختیارات مسعود پزشکیان بوده و وظیفه او «تلاش برای کشتن ترامپ» است.
وبسایت ارمنیوز، نزدیک به امارات متحده عربی، دوشنبه اول بهمن همزمان با مراسم تحلیف ترامپ، به نقل از منابع آگاه خود خبر داد «یک شخصیت سیاسی» در عراق چراغ سبزی برای گشودن کانالی ویژه به منظور «وساطت میان آمریکا و ایران» دریافت کرده است.
بر اساس این گزارش، همزمان با قدرت گرفتن احتمال حملات اسرائیل به ایران، عراقیها نگران تاثیر منفی این اتفاق بر امنیت و ثبات کشورشان شدهاند.
ارمنیوز به نقل از منابع خود نوشت: «رهبری سیاسی ایران به نمایندگی از دولت پزشکیان، به عراق اعلام کرده که آمادگی گشودن درهای گفت‌وگو و نشستن پشت یک میز با آمریکا را دارد.»
