مقام آمریکایی: آمریکا و متحدانش برای اجرای مکانیسم ماشه علیه ایران همکاری می‌کنند
ترامپ اول بهمن و در نخستین روز از آغاز دوره ریاست‌جمهوری خود، با صدور یک فرمان اجرایی، کمکهای خارجی آمریکا را به حالت تعلیق درآورد تا کارایی و همسویی آنها با سیاست «اول آمریکا» بررسی شود.
ایلان ماسک، رییس اداره بهره‌وری دولت ترامپ، ۱۴ بهمن، یواس‌اِید (USAID) را «یک سازمان جنایتکار» توصیف کرد و خواستار نابودی آن شد.
ساعاتی پس از این اظهار‌نظر، وب‌سایت آژانس توسعه جهانی آمریکا از دسترس خارج شد.
دولت ترامپ همچنین دو مقام ارشد امنیتی در یواساید را برکنار کرد.
بر اساس گزارش واشینگتن‌پست، این دو مقام به‌دلیل خودداری از اعطای دسترسی نمایندگان «اداره بهره‌وری دولت» ماسک به اطلاعات محرمانه در این آژانس برکنار شدند.
هزینه‌های این آژانس، تنها بخش کوچکی از بودجه فدرال ایالات متحده را تشکیل می‌دهد، اما ساختارش ممکن است آن را به هدفی آسان برای کاهش هزینه‌ها در دوران ترامپ تبدیل کرده باشد.
حامیان یواساید می‌گویند که این سازمان، بازوی کلیدی «نفوذ آمریکا» است که در صورت نابودی، نمی‌توان به راحتی آن را بازسازی کرد.
یواساید چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
یواساید یک نهاد دولتی قدیمی در آمریکا و مسئول اجرای برنامه‌های کمک‌رسانی خارجی، توسعه اقتصادی، و کمکهای بشردوستانه در کشورهای مختلف جهان است.
حوزه کاری یواساید وسیع است و از امدادرسانی در جنگ اوکراین و ایجاد صلح در سومالی گرفته تا نظارت بر بیماری‌ها در کامبوج، تلاش‌های واکسیناسیون در نیجریه، پیشگیری از اچ‌آی‌وی در اوگاندا و کمک به سلامت مادران در زامبیا را در کنار طیف گسترده‌ای از برنامه‌های دیگر پوشش می‌دهد.
اتیوپی، اردن و جمهوری دموکراتیک کنگو در کنار اوکراین و سومالی، از جمله بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان کمکهای یواساید هستند.
برخی از پروژه‌های یواساید شامل کمک به مناطق قحطی‌زده سودان، تامین کتاب‌های درسی برای دانش‌آموزان آواره در اوکراین و آموزش کارکنان بخش سلامت در رواندا بوده است.
این آژانس در سال‌های اخیر به مهار شیوع‌های عمده ابولا و سایر تب‌های هموراژیک کمک کرده است.
یواساید در برخی مناطق غذا، پناهگاه و دسترسی به آب تمیز را تامین می‌کند که می‌تواند تفاوت بین زندگی و مرگ بینجامد. این سازمان در مناطق دیگر، از شبکه‌های جهانی نظارت بر بیماری‌ها و تحقیقات بیولوژیکی حمایت، به جمعیت‌های محلی کمک و همچنین از آمریکایی‌ها محافظت می‌کند.
دکتر آتول گاوانده، مقام ارشد یواساید در دولت بایدن، ماه گذشته در سخنرانی پیش از تحلیف ترامپ گفت: «ما شبکه‌ای از بیش از ۵۰ کشور در تمام قاره‌ها ساختیم و آنچه را که من سیستم ایمنی جهان می‌نامم، توسعه دادیم؛ ظرفیتی در حال تسریع که برای پیشگیری، شناسایی و پاسخ سریع‌تر به تهدیدات پاندمی به کار می‌رود.»
دکتر گاوانده افزود که نرخ مرگ‌ومیر در کشورهایی که از یواساید کمک گرفته‌اند، سریع‌تر از سایر نقاط کاهش می‌یابد.
کارشناسان سلامت جهانی می‌گویند که یواساید نوعی از «قدرت نرم» را در سراسر جهان اعمال کرده و به آمریکا این امکان را داده است تا در کشورهای در حال توسعه، از جمله متحدان استراتژیک و کلیدی واشینگتن، حضوری «دوستانه» داشته باشد.
چه زمانی شکل گرفت؟
یواساید در سال ۱۹۶۱ تحت ریاست‌جمهوری جان اف. کندی و از طریق قانون کمکهای خارجی تاسیس شد که برنامه‌های موجود مختلفی را تحت این سازمان جدید گرد آورد.
رویکرد دولت آمریکا در زمینه کمکهای توسعه جهانی در دهه ۱۹۴۰ با طرح مارشال شکل گرفت که به کشورهای اروپایی برای بازسازی و تثبیت منطقه پس از جنگ جهانی دوم کمک می‌کرد.
نسخه آرشیوشده وب‌سایت یواساید حاکی است در دهه‌های بعد، این آژانس به ارائه کمکهای بیشتر برای پشتیبانی از توسعه بهداشت و آموزش، ترویج دولت‌های دموکراتیک و بازارهای آزاد پرداخت.
بر اساس گزارش سرویس تحقیقات کنگره آمریکا (CRS)، از اوایل دهه ۱۹۹۰، برنامه‌های بهداشتی بزرگ‌ترین بخش یواساید از نظر بودجه بوده‌اند که در سال ۲۰۰۴ با میلیاردها دلار کمک وزارت امور خارجه آمریکا برای مبارزه با اچ‌آی‌وی/ایدز، تقویت شدند.
بخش بهداشت تا دوران همه‌گیری کووید-۱۹ همچنان در صدر پروژه‌های یواساید قرار داشت، اما در سال ۲۰۲۲ کمکهای بشردوستانه و در سال ۲۰۲۳ کمکهای حکمرانی آمریکا به اوکراین، به بزرگ‌ترین بخش‌های این سازمان تبدیل شدند.
چه کسانی پروژه‌های آن را انجام می‌دهند؟
بر اساس گزارش سرویس تحقیقات کنگره آمریکا، یواساید کمکهای بشردوستانه و توسعه‌ای به دیگر کشورها را از طریق تخصیص بودجه به سازمان‌های غیردولتی، دولت‌های خارجی، سازمان‌های بین‌المللی یا سایر نهادهای آمریکایی انجام می‌دهد.
یواساید ساختاری غیرمعمول در میان نهادهای دولتی آمریکا دارد، زیرا تعداد کارکنان ثابت خدمات کشوری و دیپلمات‌های خارجی آن به‌مراتب از دو دسته کارمند قراردادی، کمتر است.
دسته اول، پیمانکاران خدمات شخصی هستند که هنگام کار در خارج از کشور گذرنامه دیپلماتیک آمریکا را دارند، مجاز به سخن گفتن از طرف دولت هستند و ممکن است بودجه‌های چند میلیون دلاری کمک‌رسانی را مدیریت کنند.
این پیمانکاران مانند کارکنان تمام‌وقت حقوق می‌گیرند اما معمولا مزایا یا بیمه درمانی ندارند.
دسته دوم، پیمانکاران نهادی نامیده می‌شوند که در نقش‌های موقتی‌تر استخدام می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های رسمی، بیش از ۱۰ هزار نفر برای یواساید کار می‌کنند که حدود دو سوم آنها در خارج از آمریکا مستقرند.
این ساختار باعث شده که یواساید به هدفی آسان برای ماسک در زمینه کاهش هزینه‌ها تبدیل شود، زیرا بسیاری از کارکنان آن برخلاف دیگر کارمندان فدرال، از حمایت‌های شغلی برخوردار نیستند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که نیمی از نیروی کار این نهاد در یک هفته گذشته حذف شده است.
به گفته نیویورک‌تایمز، صدها پیمانکار اخراج یا تعلیق و ده‌ها مقام ارشد یواساید به مرخصی با حقوق فرستاده شده‌اند.
بخش زیادی از اجرای برنامه‌های یواساید از سوی سازمان‌های غیردولتی انجام می‌شود که مجبور به اخراج کارکنان و تعطیلی دفاتر خود شده‌اند، زیرا این نهاد کمکهای مالی را به‌صورت مرحله‌ای و تدریجی از طریق یک سیستم پرداخت تخصیص می‌داد که اکنون غیرفعال شده است.
در این ساختار، سازمان‌های مجری اجازه ذخیره منابع مالی را نداشتند.
با تعلیق فعالیت آژانس، آنها حتی اگر بودجه‌ای در قراردادهایشان تایید شده باشد هم اجازه دسترسی به آن را ندارند.
بودجه آن چقدر است؟
اگرچه برنامه‌های کمکهای خارجی آژانس گسترده است، اما هزینه‌های آن تنها بخش کوچکی از بودجه فدرال ایالات متحده را تشکیل می‌دهد.
بودجه یواساید حدود ۲۳ میلیارد دلار و بخشی از بودجه کلان کمکهای خارجی سالانه‌ای است که کنگره آمریکا تصویب می‌کند.
این آژانس در سال مالی ۲۰۲۳ میلادی حدود ۳۸.۱ میلیارد دلار هزینه کرد که به حدود ۱۳۰ کشور اختصاص یافت.
این کمک‌ها کمتر از یک درصد از بودجه فدرال را تشکیل می‌دهد.
به همین دلیل، کارگروه کاهش هزینه‌های ایلان ماسک که تحت اداره‌ای موسوم به «اداره بهره‌وری دولت» فعالیت می‌کند، آن را هدفی نسبتا کوچک اما آسان برای صرفه‌جویی در نظر گرفته است.
نمایندگان دموکرات مجلس آمریکا و مقامات پیشین یواساید معتقدند تلاش برای انحلال آژانس یا ادغام آن با وزارت امور خارجه «غیرقانونی است»، زیرا کنگره یواساید را به‌عنوان نهادی مستقل تاسیس کرده است و همچنان تامین هزینه‌های عملیاتی آن را بر عهده دارد.
چرا به آن حمله شد؟
منتقدان محافظه‌کار مدت‌هاست که ارزش برنامه‌های کمک خارجی آمریکا را زیر سوال برده‌اند.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز ۱۲ بهمن در انتقاد از کارکنان یواساید گفت آنها تصور می‌کنند این نهاد «یک خیریه جهانی مستقل از منافع ملی یا مالیات‌دهندگان» است.
برنامه‌های تحت حمایت یواساید همچنین از سوی دولت‌های خارجی مانند روسیه، هدف حمله قرار گرفته‌اند؛ موضوعی که کارکنان این نهاد، آن را نشانه‌ای از اهمیت کارشان می‌دانند.
دکتر گاوانده در این زمینه گفت: «ما نه‌تنها از تاثیر این فعالیت‌ها، بلکه از میزان حملاتی که در کارزارهای تبلیغاتی خارجی متوجه آن شده، می‌فهمیم که این کار چقدر مهم است.»
امی کلوبشار، سناتور دموکرات از ایالت مینه‌سوتا، با انتشار پستی در رسانه‌های اجتماعی هشدار داد که تعطیلی یواساید «دنیا را برای آمریکایی‌ها خطرناک‌تر می‌کند و هدیه‌ای به چین و روسیه خواهد بود».
شماری از سناتورهای دموکرات ایالات نیویورک، فلوریدا، نیوهمپشایر و هاوایی نیز گفتند توقف بودجه، به برنامه‌های انرژی اوکراین آسیب می‌زند و به دشمنان آمریکا مانند روسیه و چین کمک می‌کند.
طرفداران یواساید، آن را بازوی ضروری سیاست خارجی و معرف «حسن‌نیت» آمریکا می‌دانند که مناطق آسیب‌دیده از بحران‌ها را تثبیت و بازارهای جدیدی برای تجارت بین‌المللی ایجاد می‌کند.
جرمی کونایندایک، رییس سازمان پناهجویان بین‌الملل که یک گروه امدادی مستقل از بودجه آمریکاست، به واشینگتن پست گفت: «یواساید یک جعبه‌ابزار امنیت ملی است که طی ۶۰ سال توسعه یافته. اگر از بین برود، به‌سادگی قابل بازسازی نخواهد بود.»
دامنه تعلیق کمکهای خارجی آمریکا هنوز مشخص نیست.
روبیو در پیامی به سفارتخانه‌های آمریکا در خارج از این کشور اعلام کرد که توقف کمکهای خارجی از سوی ترامپ دست‌کم برای یک دوره سه‌ماهه ارزیابی ادامه خواهد داشت.
با این‌حال، مقام‌های آمریکایی از هم‌اکنون به برخی گروه‌های امدادی اطلاع داده‌اند که برنامه‌های مربوط به تنوع، حقوق باروری زنان و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی قطع خواهند شد.
دولت ترامپ کاهش هزینه‌های دولت و حذف هر گونه اضافه‌کاری در دولت فدرال را به یکی از اهداف اصلی خود تبدیل کرده و کمکهای خارجی را به‌طور خاص هدف قرار داده است.
ایلان ماسک پیش‌تر وعده داده بود که هزینه‌های فدرال را به میزان دو تریلیون دلار کاهش دهد.
حامیان ترامپ به‌ویژه ماسک، به تازگی به‌فعالیت‌های یواساید حمله و آنها را «فاسد، مایه هدررفت منابع و چپ‌گرا» توصیف کردند.
وزارت امور خارجه آمریکا وعده داده است که تمام برنامه‌های کمکهای خارجی را بررسی و اطمینان حاصل کند که هزینه‌ها با دستور کارِ «اول آمریکا» هم‌راستا باشد.
فنتانیل چیست؟
فنتانیل یک ماده مخدر شبیه مرفین است که بر خلاف مخدرهای طبیعی، در آزمایشگاه تولید می‌شود و به صورت قرص، افشانه پوستی و تزریقی، قابل استفاده است.
قدرت این ماده مخدر که تولید آن نسبت به دیگر مواد مخدر آسان‌تر و ارزان‌تر است، ۲۰ تا ۴۰ برابر بیشتر از هروئین و ۱۰۰ برابر بیشتر از مورفین است.
به غیر از تاثیر قاچاق این ماده بر سلامت افراد، تجارت فنتانیل همچنین زمینه را برای پول‌شویی گسترده فراهم آورده است.
وضعیت فنتانیل در آمریکا چگونه است؟
فنتانیل عامل اصلی مصرف بیش از حد دارو در ایالات متحده است.
به گفته مقامات آمریکایی، در سال ۲۰۲۳ مصرف بیش از حد این ماده مخدر، عامل بیش از ۷۰ هزار مرگ در آمریکا بوده است.
بیشتر بخوانید: قاچاقچیان فنتانیل چطور از قانون ایالات‌متحده سوء‌استفاده می‌کنند
در کل، دو سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ دوره بحرانی آمریکا از نظر مواد افیونی بوده، به طوری که در این دوره بر اثر مصرف بیش از حد فنتانیل، مت آمفتامین‌ها، هروئین، کوکائین و سایر مواد مخدر، حدود ۱۱۴ هزار نفر جان خود را از دست دادند.
با این حال، آمارهای رسمی نشان می‌دهند که آمار مرگ و میر ناشی از فنتانیل در سال ۲۰۲۴ در آمریکا کاهش یافته است.
دولت پیشین آمریکا، مبارزه با فنتانیل را یکی از اولویت‌های خود قرار داده بود و در پاییز گذشته، ده‌ها نهاد و افراد مستقر در چین را که متهم به تامین مواد اولیه ساخت این ماده مخدر برای قاچاقچیان آمریکایی، فروشندگان اینترنتی و کارتل‌های مکزیکی هستند، تحریم کرد.
این گروه از نهادها که شامل شرکت‌های مستقر در ووهان، در دیگر نقاط سرزمین اصلی چین و هنگ کنگ است، متهم به ارسال حدود ۹۰۰ کیلوگرم فنتانیل و مواد شیمیایی به مکزیک و ایالات متحده است.
مریک گارلند، دادستان کل وقت ایالات متحده، گفته بود: «تجارت جهانی فنتانیل که منجر به مرگ آمریکایی‌ها می‌شود، اغلب از کارخانه‌های شیمیایی چین آغاز می‌شود.»
پکن تحریم‌ها را یک «کارزار فشار ناموجه» خوانده و می‌گوید دولت آمریکا باید برای کاهش تقاضای داخلی اقدامات بیشتری انجام دهد.
نقش چین چیست؟
ایالات متحده سال‌هاست که می‌گوید چین منبع اصلی مواد شیمیایی پیش‌ساز سنتز شده به فنتانیل به دست کارتل‌های مواد مخدر در مکزیک است.
این ترکیبات اغلب در چین قانونی هستند و از نظر پزشکی به عنوان مسکن استفاده می‌شوند که پیگرد قانونی قاچاقچیان را دشوار می‌کند.
در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، پس از توافق ایالات متحده و چین برای محدود کردن تولید و صادرات فنتانیل، واشینگتن و پکن کارگروه مشترک مبارزه با مواد مخدر را راه‌اندازی کردند.
بیشتر بخوانید: نقش شرکت‌های چینی در گسترش ماده مخدر فنتانیل در آمریکا
فروردین امسال، کمیته منتخب مجلس نمایندگان آمریکا در مورد چین، با انتشار یافته‌های تحقیقاتی، اعلام کرد که چین برای توزیع مواد مخدر و شیمیایی مرگ‌آفرین در ایالات متحده آمریکا کمک مالی می‌کند.
در گزارش این کمیته گفته شده است که پکن به‌طور مستقیم به تولید پیش‌سازهای غیرقانونی فنتانیل برای فروش در خارج و دامن زدن به بحران مواد افیونی در ایالات متحده کمک می‌کند.
کمیته منتخب مجلس نمایندگان در مورد چین گفت: «چین به ارائه یارانه در قالب تخفیف مالیات بر ارزش افزوده به شرکت‌های خود که پیش‌سازهای فنتانیل و سایر مواد مخدر مصنوعی را تولید می‌کنند، تا زمانی که این مواد را در خارج از چین می‌فروشند، ادامه می‌دهد.»
در این گزارش آمده که چین تمام پیش‌سازهای فنتانیل را به عنوان مواد کنترل‌شده در سال ۲۰۱۹ برنامه‌ریزی کرده؛ به این معنا که در حال حاضر به صادرات داروهایی که طبق قوانین ایالات متحده غیرقانونی هستند، یارانه پرداخت می‌کند.
بر اساس این گزارش، برخی از این مواد، هیچ کاربرد قانونی شناخته‌شده‌ای در سراسر جهان ندارند.
این گزارش به داده‌های وب‌سایت اداره مالیات دولتی چین اشاره کرده که برخی از مواد شیمیایی را برای تخفیف تا ۱۳ درصد فهرست کرده است. علاوه بر این، چین در حال حاضر به دو پیش‌ساز فنتانیل مورد استفاده از سوی کارتل‌های مواد مخدر ان‌پی‌پی (NPP) و ای‌ان‌پی‌پی (ANPP) یارانه پرداخت می‌کند.
با وجود تلاش‌های دولت پیشین آمریکا، کارشناسان می گویند که قاچاقچیان به سرعت در حال سازگار کردن خود با تدابیر جدید هستند و انواع جدیدی از مواد شیمیایی را -قبل از شناسایی آنها- ایجاد می‌کنند.
به گفته واندا فلباب-براون، کارشناس جرایم سازمان یافته در موسسه بروکینگز، پکن به اندازه کافی شرکت‌های درگیر در تجارت فنتانیل را سرکوب نمی‌کند.
او گفت: «ما هنوز از کیفرخواست واقعی یا پیگرد قانونی محکم برای پول‌شویی یا ارسال پیش‌سازها به کارتل‌های مکزیکی فاصله داریم.»
سیاست ترامپ چیست؟
فنتانیل در طول مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا به یک موضوع اساسی تبدیل شد.
ترامپ در روز تحلیف خود گفت که کارتل‌های مواد مخدر خارجی «سالانه ۲۵۰ هزار یا ۳۰۰ هزار آمریکایی را می‌کشند».
بیشتر بخوانید: ترامپ برای مقابله با بحران فنتانیل در آمریکا، سخت‌گیری‌ها علیه چین را افزایش می‌دهد
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید نیز گفت که تعرفه‌های گمرکی ضروری است زیرا فنتانیل «ده‌ها میلیون آمریکایی را کشته است».
ترامپ می‌گوید فنتانیل عرضه شده در خیابان‌ها یکی از دلایل اصلی برای تعرفه‌های تجاری گسترده است که او قصد داشت سه‌شنبه علیه چین، کانادا و مکزیک اعمال کند که تعرفه‌های کانادا و مکزیک برای یک ماه به تاخیر افتاد.
در بیانیه‌ای که کاخ سفید منتشر کرد، این مخدر مصنوعی به عنوان عامل یک «وضعیت اضطراری ملی» توصیف شد که اقدامات سخت را ایجاب می‌کند.
کانادا چه نقشی دارد؟
دولت ترامپ می‌گوید کانادا «عرصه‌ای رو به رشد» در توزیع مواد مخدر با کارتل‌های مکزیکی فعال در این کشور است اما کارشناسان مواد مخدر نقش چندانی را در این زمینه برای کانادا در نظر نمی‌گیرند.
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، شامگاه شنبه گفت که قاچاق این ماده مخدر از کانادا به آمریکا کمتر از یک درصد از عرضه خیابانی فنتانیل در ایالات متحده را تامین می‌کند.
در سال ۲۰۲۴، تنها حدود ۴۳ پوند فنتانیل در مرز شمالی آمریکا کشف و ضبط شد. این رقم در مقایسه با حدود ۲۱ هزار و ۱۰۰ پوند کشف شده در مرز جنوبی آمریکا قابل توجه است.
با این حال، پس از گفت‌وگوی دوشنبه ترامپ و ترودو، کانادا موافقت کرد که فن‌آوری‌ها و نیروهای جدیدی را در مرز خود با ایالات متحده مستقر کرده و همچنین تلاش‌های مشترکی را با آمریکا برای مبارزه با جرایم سازمان‌یافته، قاچاق فنتانیل و پول‌شویی آغاز کند.
مکزیک چه نقشی دارد؟
کاخ سفید می‌گوید: «سازمان‌های قاچاق مواد مخدر مکزیکی با دولت مکزیک اتحاد غیرقابل تحملی دارند.»
توافق گسترده‌ای وجود دارد که کارتل‌های مواد مخدر در مکزیک اکثریت قریب به اتفاق فنتانیل خیابانی در آمریکا را تولید می‌کنند.
اکثر کارشناسان می‌گویند که آنها توانسته‌اند بسیاری از مقامات دولتی مکزیک را به فساد بکشانند.
بیشتر بخوانید: بزرگ‌ترین محموله فنتالین در تاریخ مکزیک کشف و ضبط شد
کلودیا شینبام، رییس‌جمهوری فعلی مکزیک، اقدامات اجرایی علیه باندهای مواد مخدر و همکاری با مقامات مجری قانون ایالات متحده که کارتل‌ها و امور مالی آنها را هدف قرار داده‌اند، تشدید کرده است.
به گفته اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده، میزان فنتانیل کشف شده به وسیله آمریکا در مرز جنوبی این کشور، سال گذشته تقریبا ۲۰ درصد کاهش یافت و قدرت قرص‌های فنتانیل نیز به شدت کاهش یافت.
پس از گفت‌وگوی دوشنبه رهبران آمریکا و مکزیک، مکزیک موافقت کرد برای مهار مهاجرت غیرقانونی از این کشور به ایالات متحده و قاچاق مواد مخدر به آمریکا، ۱۰ هزار نیروی گارد ملی خود را در مرز شمالی با ایالات متحده مستقر کند.
