نرگس محمدی، برنده ایرانی نوبل صلح، در یادداشتی به مناسبت روز جهانی زن که در نشریه ووگ منتشر شده است، با اشاره به جنبش «زن، زندگی، آزادی»، نوشته است مقاومت نه فقط سمبل و نماد فعالان زن در ایران، که الگوی عملی در همه لحظات زندگی آن‌هاست.
او این یادداشت را که سه‌شنبه به مناسبت ۸ مارس، روز جهانی زن در این نشریه منتشر شد، با جمله‌ای از رنه شار، شاعر فرانسوی، آغاز کرده که می‌گوید: «میراث ما با وصیت‌نامه به ما واگذار نشده است.»
نرگس محمدی در ادامه با اشاره به این‌که پیشینیان با کنش، گفتار، رخدادها و وقایعی که خلق کرده‌اند و با پیوستگی که نسل به نسل و سینه به سینه ایجاد کرده‌اند، «تاریخی از مبارزاتِ شجاعانه زنان را رقم زده که پشتوانه‌ی فکری و عملی ما شده است»، نوشته «اکنون ماییم که می‌ایستیم، حکایت و روایت می‌کنیم، به مبارزه ادامه می‌دهیم و چشم‌انداز ترسیم می‌کنیم.»
برنده نوبل صلح نوشته در یادداشت خود نوشته «عنصر مقاومت در میراثِ تاریخیِ ما گنجِ دفینه است، مرکز ثقل مبارزات است که موقعیت ساخته، دستاورد آورده و چشم‌انداز خلق کرده‌است.»
محمدی در ادامه نوشته است «مقاومت نه فقط سمبل و نماد، بلکه الگویی عملی در هر لحظه از زندگی برای زیستِ ماست.»
نرگس محمدی که برای مرخصی درمانی از زندان بیرون آمده است، با رسانه‌های بین‌المللی گفتگو کرده و به مسائل سیاسی و اجتماعی ایران واکنش نشان داده است.
از جمله، نرگس محمدی در نشستی به مناسبت اولین سالگرد «کارزار سه‌شنبه‌های نه به اعدام» گفت جمهوری اسلامی از طریق این مجازات به دنبال ایجاد وحشت در جامعه است. محمدی کارزار نه به اعدام را حرکتی مدنی دانست که در کشور قابل گسترش است.
او گفت: «جمهوری اسلامی از طریق اعدام‌های گسترده به دنبال ایجاد وحشت در جامعه است تا صدای معترضان را خفه کند و اقتدار پوشالی خود را به رخ جامعه بکشد.»
این فعال حقوق‌بشر، ۳۰ بهمن هم همراه با گروهی از فعالان مدنی هم‌زمان با پنجاه‌وششمین هفته کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در مقابل زندان اوین دست به تجمع اعتراضی زدند و با سردادن شعارهایی از جمله «نه به اعدام» و به آتش کشیدن طناب دار در مقابل زندان اوین، خواستار لغو احکام اعدام زندانیان سیاسی شدند.
او یک اسفند هم در سخنرانی ویدیویی برای کمیته حقوق بشر پارلمان ایتالیا خواستار حمایت از زنان ایران در مبارزه با آپارتاید جنسیتی شد و گفت جمهوری اسلامی اصلاح‌ناپذیر است و «اساسا رژیمی غیر پاسخگو است و ظرفیت دموکراسی، آزادی و برابری را ندارد.»
این فعال حقوق‌بشر در ادامه یادداشت خود برای ووگ نوشته است «روز جهانی زن برای من یادآور است. یادآور مبارزات زنانی که اگر از پای می‌نشستند و اگر مبارزه را ترک می‌کردند، امروز من به‌عنوان یک زن در برزخ جنگ، خشونت، بنیادگرایی و افراطی‌گری که دامان خاورمیانه را گرفته و زنی که در سرزمین ایران تحت رژیمی زن‌ستیز زندانی است، قادر به نوشتن برای شما نبودم و امیدی برای مسیر رو به آزادی نداشتم.»
محمدی با اشاره به اهمیت مبارزه زنان ایران مقابل حکومت ایران به عنوان «رژیم دینی استبدادی»، نوشته است «مبارزه‌ی زنان ایران علیه سیاست‌های استبدادی و سرکوبگرانه‌ی رژیم نه فقط به منظور دستیابی به حقوق زنان که مبارزه‌ای برای رسیدن به دموکراسی و آزادی است و حائز اهمیتِ مضاعفی است.»
او در یادداشت خود برای ووگ، با ارجاع به جنبش «زن، زندگی، آزادی» در ایران نوشته است «فمنیست‌های و زنان جهان با دیدن مبارزاتِ زنان در کشور ایران می‌توانند باور و یقین داشته‌باشند که ما زنان قدرتِ رویارویی با سخت‌ترین و محکم‌ترین ابزار سرکوب و سلطه‌گری را داریم و نباید خودمان را دست کم بگیریم. ما پرتوان و مبارزیم.»
نرگس محمدی با یادآوری اهمیت مبارزه با آپارتاید جنسیتی از طریق جرم‌انگاری آن، نوشته است «برای پایان دادن به نابرابری جنسیتی، ستم، خشونت، سلطه بر زنان ، انقیاد و فرودست‌سازی و حقارت زنان راهی جز این وجود ندارد.»
نرگس محمدی تا به امروز بیش از ۱۰ سال از عمر خود را در زندان سپری کرده است.
او از زمان آغاز فعالیت‌های حقوق بشری‌اش از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به بیش از ۳۶ سال زندان و ۱۵۴ ضربه شلاق و مجازات‌های ناعادلانه دیگر محکوم شده و تجربه ۱۳۵ روز حبس در سلول انفرادی دارد.
این فعال مدنی در سال‌های اخیر به‌دلیل فعالیت‌های حقوق بشری خود جوایز بین‌المللی متعددی از جمله جایزه نوبل صلح، جایزه جهانی آزادی مطبوعات یونسکو/گی‌یرمو کانو و جایزه شجاعت خبرنگاران بدون مرز را دریافت کرده است.
این اقدام در راستای سیاست‌های دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا انجام گرفته است که مبارزه با مهاجرت غیرقانونی را از وعده‌های اصلی کارزار انتخاباتی خود قرار داده و روند اخراج افرادی که دولتش آنان را «مجرمان بیگانه غیرقانونی» می‌خواند، تشدید کرده است.
آرتمیس در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال، ضمن اعتراض به این رفتار، از طریق پیام‌های صوتی گفت که تنها در جست‌وجوی امنیت و فرار از خطر اعدام احتمالی در ایران بوده است.
او با استفاده از تلفنی مشترک که بازداشت‌شدگان از آن استفاده می‌کنند، گفت: «پیامی که برای جهان دارم این است که ما مجرم نیستیم.»
او افزود: «ما فقط پناهجویانی هستیم که به امید آینده‌ای بهتر، وطن خود را ترک کرده‌ایم. من فقط در جست‌وجوی یک زندگی سرشار از صلح و امنیت هستم.»
پس از این‌که اعضای گروه مسیحی آرتمیس در زادگاهش اصفهان دستگیر شدند، او احساس کرد ممکن است نفر بعدی باشد.
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی، مجازات خروج از دین اسلام و گرویدن به مسیحیت، اعدام است.
آرتمیس که می‌ترسید تغییر مذهب به قیمت جانش تمام شود، تصمیم به خروج از کشور گرفت.
او ابتدا به دبی رفت تا ویزای کار مکزیک دریافت کند. پس از ورود به مکزیکوسیتی، به شهر مرزی تیخوانا سفر کرد و از دیوار مرزی وارد خاک آمریکا شد؛ جایی که به گفته خودش، برای نخستین بار پس از مدت‌ها احساس امنیت کرد اما این احساس دوام چندانی نداشت.
گذرگاه دارین
آرتمیس، یکی از دست‌کم ۱۲ شهروند ایرانی است که با هم از آمریکا اخراج شدند.
او از سوی مقامات آمریکایی از بازداشتگاه مهاجران در سن‌دیگو که زیر نظر اداره مهاجرت و گمرک ایالات متحده (ICE) اداره می‌شود، بیرون برده شد و سوار هواپیما شد.
ماموران آمریکایی به او و سایر پناهجویان اطمینان داده بودند مقصد پروازشان ایالت تگزاس است اما پس از فرود هواپیما، آرتمیس با خواندن تابلوهای راهنمای محلی، در کمال ناباوری و وحشت دریافت که به پاناما منتقل شده است.
مقامات پانامایی پناهجویان را به هتلی در شهر بردند که محوطه آن از سوی نیروهای امنیتی مسلح محاصره شده بود.
آرتمیس با رژلب قرمز خود عبارت «به ما کمک کنید» را روی پنجره هتل نوشت. این تصویر از سوی نیویورک تایمز ثبت شد و پس از انتشار در فضای مجازی، بازتاب گسترده‌ای یافت و به نمادی از وضعیت دشوار مهاجران در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ تبدیل شد.
او پیش از قطع ارتباطش با دنیای بیرون، در شبکه‌های اجتماعی یک حساب کاربری برای مستندسازی تجربیات خود ایجاد کرد.
این قطع ارتباط زمانی روی داد که آرتمیس و سایر پناهجویان از هتل به مرکز مهاجرت سن ویسنته در نزدیکی منطقه جنگلی گذرگاه دارین، حدفاصل پاناما و کلمبیا، منتقل شدند.
این منطقه مملو از چریک‌های مسلح، قاچاقچیان مواد مخدر، مارهای سمی و بیماری‌های خطرناکی همچون تب دنگی است.
مقامات محلی از ورود خبرنگاران و سازمان‌های امدادرسان به این منطقه جلوگیری می‌کنند.
هنگام انتقال به اردوگاه، تلفن همراه آرتمیس ضبط شد و از آن پس، پناهجویان مجبورند برای برقراری ارتباط با جهان خارج، از یک دستگاه تلفن مشترک که پنهان از چشم ماموران نگهداری می‌شود، استفاده کنند.
آرتمیس در توصیف شرایط اردوگاه گفت: «وضعیت اینجا اسفناک است. شرایط بهداشتی نه‌تنها در حد صفر، بلکه حتی بدتر از آن است.»
او برای ایران‌اینترنشنال شرح داد که بسیاری از پناهجویان در داخل اردوگاه احساس امنیت نمی‌کنند زیرا مجرمان و افراد خطرناک نیز در همان ساختمان نگهداری می‌شوند. به همین دلیل، بسیاری ترجیح می‌دهند شب‌ها را روی نیمکت‌های فضای باز در میان جنگل به صبح برسانند.
آرتمیس ادامه داد: «روز نخست، تنها یک بطری آب معدنی به ما دادند و حالا مجبوریم از آب لوله‌کشی اردوگاه استفاده کنیم که پر از آلودگی و رسوبات آهکی است.»
او با اشاره به وضعیت تغذیه در اردوگاه گفت: «کیفیت غذا فاجعه‌بار است. این غذا فقط کمک می‌کند زنده بمانیم، تنها برای رفع گرسنگی و جلوگیری از مرگ کافی است، نه بیشتر.»
اخراج‌شدگان چه کسانی هستند؟
شهروندان ایرانی بخشی از نخستین گروه ۱۱۹ نفره پناهجویانی بودند که در ۱۲ فوریه (۲۴ بهمن) با پروازی به پاناما منتقل شدند.
یک روز بعد نیز پرواز دیگری انجام شد و در مجموع ۳۶۰ مهاجر از خاک آمریکا به پاناما اخراج شدند.
این اخراج‌ها در چارچوب توافقی میان واشینگتن و پاناما و پس از سفر مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، به پاناما انجام گرفت. سفری که در پی تشدید تنش‌های ناشی از تهدیدهای ترامپ مبنی بر تصرف کانال پاناما اتفاق افتاد.
بر اساس قوانین پاناما، نگهداری افراد برای مدتی بیش از ۲۴ ساعت بدون حکم دادگاه، غیرقانونی است اما هنوز مشخص نیست این پناهجویان چه مدت در این اردوگاه نگهداری خواهند شد.
مقامات پانامایی اعلام کرده‌اند پناهجویانی که تمایلی به بازگشت به کشور مبدا خود ندارند، باید کشور سومی را برای اقامت انتخاب کنند.
به گفته علی هریسچی، وکیل ایرانی‌تبار مستقر در واشینگتن دی‌سی که وکالت آرتمیس و ۱۱ پناهجوی ایرانی دیگر را بر عهده دارد، مقامات آمریکایی از انجام «مصاحبه ترس موجه» با موکلان او خودداری کرده‌اند.
بر اساس قانون، انجام این مصاحبه برای تمام پناهجویان الزامی بوده و هدف از آن، بررسی وجود خطرات احتمالی برای پناهجو در صورت بازگشت به کشور مبدا است.
هریسچی در اقدامی حقوقی، به تازگی شکایتی را علیه دولت‌های پاناما و ایالات متحده ثبت کرده است.
هدف از این شکایت، جلوگیری از تکرار چنین رویه‌ای در آینده و تضمین رعایت حقوق قانونی موکلانش در پاناما عنوان شده است.
در این میان، آرتمیس آرزو می‌کند بتواند زندگی عادی خود را از سر بگیرد و باورهای مذهبی‌اش را در محیطی امن گرامی بدارد.
او به ایران‌اینترنشنال گفت: «همه انسان‌ها، از جمله من، رویای زندگی در آزادی و صلح را دارند. حقی که متعلق به هر انسانی در هر نقطه از جهان است اما من اکنون در شرایطی دردناکی گرفتار شده‌ام.»
با شروع ماه رمضان، ایران‌اینترنشنال از مخاطبان خود پرسید که چه محدودیتهایی برای خوردن و آشامیدن در این ماه در منطقه محل سکونتشان اعمال شده است.
بسیاری از مخاطبان در پاسخهای خود گفتهاند با وجود شرایط بحرانی اقتصادی و مشکلاتی که مردم با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، محدودیت‌های ایجاد شده در ماه رمضان امسال نسبت به سال‌های قبل افزایش چشمگیری یافته و به اشکال مختلف ادامه دارد.
برخی نیز در پیامهایشان با اشاره به فشار مضاعف بر اغذیهفروشیها، رستورانها، کافهها و قهوهخانهها برای ارائه خدمات در ماه رمضان، گفتهاند که خود شاهد پلمب تعدادی از مغازهها بودهاند.
یکی از بازاریان در ایران با بیان این‌که ظهرها زمان مناسب برای درآمدزایی است و نمیتواند مغازه خود را تعطیل کند، در پیامی گفت: «ما مجبور هستیم برویم از از ساندویچیها و غذاپزیها غذا بگیرم و ماموران حکومتی در مقابل به زور وارد مغازههایی می‌شوند که باز هستند و محل کسب آنها را میبندد و پلمب می‌کنند.»
طی روزهای گذشته و تنها در دو روز نخست ماه رمضان، گزارشهایی از پلمب واحدهای صنفی منتشر شده، به دلیل آنچه «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» عنوان شده است.
برای نمونه، تنها در ۱۳ اسفند، فرمانده انتظامی شهرستان ری از پلمب پنج واحد صنفی و رییس اداره نظارت بر اماکن عمومی استان لرستان از پلمب ۱۰ واحد صنفی در خرمآباد به علت «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» خبر دادند.
یکی از مخاطبان با اشاره به مشکلات اقتصادی موجود در کشور و فشارهای روزافزون حاصل از آن که بر مردم وارد می‌شود، گفت: «در ایران ۴۶ سال است که ماه رمضان است و روز به روز وضع اقتصادی بدتر می‌شود اما این ماه دوزش بیشتر از همیشه شده است.»
یکی از شهروندان نیز در پاسخ به سوال ایران‌اینترنشنال گفت: «پلیس به خاطر سیگار کشیدن در ماه رمضان، خودروی مرا به پارکینگ منتقل کرد و گواهینامهام را ضبط کردند.»
دشواری شرایط برای سربازان در پادگانها
یکی از مخاطبان ایران‌اینترنشنال در پیام خود با اشاره به این‌که مشغول گذراندن دوران سربازی در یکی از پادگانهای ایران است، گفت: «در پادگان اجازه نمیدهند ما سربازها با خود غذا داخل ببریم. شما را به خدا بیایید جلویشان را بگیرید. من رفتم با اینها درگیر شدم. به من گفتند تو فضولی؟ گفتم فضول هفت جد و آبا تو است خاک بر سر. این معده وامانده من مریض است. لااقل بوفه را نبندید. برای همینها دعوایمان شد.»
شهروندی هم تجربه خود را از حضور در سطح شهر بیان کرد و گفت: «حتی دستشوییها و آبخوریها را بستهاند که کسی آب نخورد یا دستشویی هم نرود. معلوم نیست در این مملکت چه خبر است.»
مخاطب دیگری با بیان این‌که «آخوندها خودشان در قدیم میگفتند اگر فقر از یک در وارد شد، ایمان از در دیگر بیرون میزند»، در پیام صوتی خود گفت: «الان چه کسی در ایران حوصله روزه گرفتن دارد. روزهدار باید خیالش راحت باشد و گرانی به او فشار وارد نکند. تورم زندگی روی سرش نباشد. ما شب‌ها تا چهار صبح به بدهکاریهایمان فکر می‌کنیم. ساعت پنج بیدار شویم روزه بگیریم؟»
محدودیتها در مدارس
یکی از مخاطبان با اشاره به این‌که یک دختر دانشآموز ۱۲ ساله دارد و مدیر مدرسه به او گفته دانشآموزان حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارند، گفت: «ما دیگر از اسلام و رمضان و قرآن و این چیزها گذشتیم. دخترم دیروز به خانه آمد و گفت مدیر مدرسه گفته حتی حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارید.»
این شهروند با اشاره به این‌که خود در دوران تحصیل تجربه رمضان در مدرسه را داشته و در آن زمان به دانشآموزان میگفتند «بروید گوشهای دور از چشم یکدیگر تغذیهتان را استفاده کنید»، گفت که نمیداند این حجم از سختگیری برای چیست.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران، دوشنبه ۱۳ اسفند با انتشار تصویری از بخشنامه وزارت آموزش و پرورش درباره ممنوعیت کار بوفههای مدارس، این اقدام را «ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان» توصیف کرد و نوشت این بخشنامه خلاف اصول علم تغذیه است و کودکان نباید گرسنه بمانند.
این تشکل صنفی تاکید کرد: «در شرایطی که فقر تحمیلی، گرسنگی را در سطوح وسیعی از جامعه گسترش داده است، این دستورات ایدئولوژیک، ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان است.»
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان از سوءتغذیه در میان کودکان به‌عنوان یک بحران جدی نام برد و نوشت: «آموزش و پرورش و مدیران آن به جای رسیدگی به این بحران، آن را نهادینه می‌کنند. این ستم چه مشروعیتی برای دین و دولت به همراه دارد؟»
تهدید شهروندان به شلاق
هم‌زمان با تشدید برخوردهای حکومت با شهروندان برای تحمیل روزه در ماه رمضان، حسن غریب، دادستان قم، ۱۳ اسفند تهدید کرد که داخل خودروی شهروندان حریم خصوصی آنها نیست و در صورتی که در آن، اقدام به خوردن یا آشامیدن در طول ماه رمضان کنند، طبق قانون مجازات اسلامی، با حبس یا شلاق، مجازات می‌شوند.
غریب گفت که «تظاهر به روزهخواری» هم مشمول برخورد قانونی خواهد بود.
در ایران هر ساله به مناسبت ماه رمضان «طرح سراسری برخورد با روزهخواری» اجرا می‌شود و صدها نفر بازداشت و هزاران واحد صنفی پلمب می‌شوند.
همچنین در برخی سالها مقامهای قوه قضاییه جمهوری اسلامی از اجرای حکم شلاق برای دهها نفر به اتهام «روزهخواری» خبر دادهاند.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر «تظاهر به روزهخواری» کند، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.