اندکی پس از آنکه قدرت‌های اروپایی با پشتیبانی دونالد ترامپ خواستار آتش‌بس بدون شرط ۳۰ روزه در اوکراین شدند، ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، در اظهاراتی در کرملین پیشنهاد داد مذاکرات مستقیم روسیه با اوکراین ۲۵ اردیبهشت در استانبول برگزار شود.
پوتین یکشنبه ۲۱ اردیبهشت گفت این مذاکرات باید با هدف دستیابی به صلحی پایدار و ریشه‌کن کردن علل اصلی جنگ برگزار شود.
رییس‌جمهوری روسیه گفت مسکو بارها پیشنهاد آتش‌بس در اوکراین را مطرح کرده، اما اوکراین مخالفت کرده است.
پوتین با اشاره به آتش‌بس سه‌روزه اخیر دو کشور اضافه کرد اوکراین تلاش کرد در مدت آتش‌بس به مرزهای روسیه حمله کند، اما روسیه این حمله‌ها را دفع کرد.
ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، در پی این سخنان در روز یکشنبه گفت نشانه مثبتی است که روسیه شروع به بررسی پایان جنگ کرده، اما اولین قدم برای این کار، شروع آتش‌بس در ۲۲ اردیبهشت است.
زلنسکی در حساب ایکس خود نوشت: «ادامه کشتار حتی برای یک روز هم فایده‌ای ندارد. ما انتظار داریم روسیه آتش‌بس - کامل، پایدار و قابل اعتماد - را از فردا، ۱۲ مه، تایید کند.»
آندری یرماک، رییس دفتر زلنسکی هم در تلگرام گفت، ابتدا باید آتش‌بس برقرار شود، سپس هر چیز دیگری.
او افزود: «روسیه نباید تمایل خود به ادامه جنگ را با اظهارات مبهم پنهان کند.»
دفتر رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه، روز یکشنبه در تماس تلفنی با امانوئل مکرون، همتای فرانسوی خود، اعلام کرد که ترکیه آماده میزبانی مذاکرات برای آتش‌بس و صلح دائمی بین روسیه و اوکراین است.
دفتر ریاست جمهوری فرانسه هم تایید کرد مکرون با اردوغان در مورد مذاکرات اوکراین گفت‌وگو و بر لزوم آتش‌بس تاکید کرده است.
اردوغان در تماس تلفنی با پوتین، همتای روس خود هم آمادگی ترکیه را برای میزبانی مذاکرات صلح بین روسیه و اوکراین در استانبول اعلام کرد.
پیشنهاد آتش‌بس یک ماهه
پیش‌تر در روز شنبه ۲۰ اردیبهشت، قدرت‌های اصلی اروپا با پشتیبانی ترامپ خواستار آتش‌بس بدون شرط ۳۰ روزه در اوکراین شدند و تهدید کردند که اگر پوتین این پیشنهاد را در عرض چند روز نپذیرد، با تحریم‌های «گسترده‌ای» روبه‌رو خواهد شد.
رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان، لهستان و اوکراین در نشستی در کی‌یف که ترامپ نیز به صورت تلفنی در آن حضور یافت، تاریخ آغاز این آتش‌بس را ۲۲ اردیبهشت تعیین کردند.
ترامپ در پستی در تروث‌سوشال بر ادامه همکاری خود با روسیه و اوکراین برای پایان جنگ تاکید کرد و از مسکو و کی‌یف خواست به جان صدها هزار انسانی فکر کنند که با پایان یافتن این «حمام خون بی‌پایان» نجات خواهند یافت.
او نوشت: «جهانی کاملا نو و بسیار بهتر در پیش خواهد بود. من به همکاری با روسیه و اوکراین ادامه خواهم داد تا اطمینان حاصل کنم که این اتفاق می‌افتد. آمریکا در عوض می‌خواهد تمرکز خود را بر بازسازی و تجارت بگذارد. هفته‌ای بزرگ در راه است.»
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، در یک کنفرانس خبری گفت: «ما همگی، به همراه ایالات متحده، پوتین را به چالش می‌کشیم. اگر او واقعا به دنبال صلح است، اکنون فرصت دارد آن را نشان دهد.»
او ادامه داد: «دیگر نه اگر و اما، نه شرط و شروط و نه تاخیر.»
بلافاصله پس از اعلام این موضع از سوی رهبران اروپایی، کرملین واکنشی کنایه‌آمیز نشان داد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی اینترفکس اظهار داشت: «ما از اروپا حرف‌های متناقض زیادی می‌شنویم. این اظهارات اغلب ماهیتی تقابلی دارند تا تلاشی برای احیای روابطمان. همین و بس.»
او سپس در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی تاس گفت که روسیه پیشنهاد آتش‌بس را بررسی خواهد کرد، و این در حالی است که مسکو موضع خاص خود را دارد.
تحریم‌های غرب علیه روسیه از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار مسکو در سال ۲۰۲۲ به‌تدریج شدیدتر شده‌اند، اما تاکنون نتوانسته‌اند به جنگ پایان دهند. با این حال، اجرای این تهدید جدید می‌تواند نشان‌دهنده وحدت فزاینده غرب پس از ماه‌ها بی‌ثباتی در سیاست آمریکا از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه باشد.
پس از تماس مستقیم با مقامات روس، رویارویی علنی با زلنسکی و قطع موقت کمک‌های نظامی حیاتی به کی‌یف، واشینگتن روابطش با اوکراین را ترمیم و برای دسترسی به قراردادهای معدنی جدید در اوکراین توافقی را امضا کرده است.
ترامپ هنوز به‌طور علنی در مورد اظهارات رهبران اروپایی واکنشی نشان نداده، اما از کندی پیشرفت روسیه در مذاکرات آتش‌بس ابراز نارضایتی کرده است.
امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه، گفت: «در صورتی که آتش‌بس نقض شود، تحریم‌های گسترده‌ای در هماهنگی بین اروپا و ایالات متحده آماده خواهد شد.»
نزدیک‌تر شدن مواضع اروپا و آمریکا
با اعمال تحریم‌های جدید، کاخ سفید موضع خود را به موضع اروپای غربی که از جنگ تجاری ترامپ نگران است، نزدیک‌تر خواهد کرد. ترامپ همچنین گفته بود ممکن است از دفاع از متحدان ناتو که در هزینه‌های دفاعی خود کم‌کاری می‌کنند، خودداری کند.
زلنسکی گفته که او و رهبران بازدیدکننده اروپایی توافق کرده‌اند که آتش‌بس بدون شرط باید از دوشنبه آغاز شود و شامل زمین، دریا و هوا باشد. او هشدار داد که اگر روسیه آن را نپذیرد، با تحریم‌های جدیدی روبه‌رو خواهد شد، از جمله تشدید اقدامات تنبیهی علیه بخش‌های انرژی و بانکی مسکو.
رهبران اروپایی و اوکراین سپس بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند که در آن مفاد آتش‌بس ۳۰ روزه تشریح شده بود و هدف اصلی آن را «ایجاد فضای لازم برای دیپلماسی» عنوان کردند.
آن‌ها حمایت اروپا و ایالات متحده از این طرح را تحسین و تاکید کردند که اگر روسیه بخواهد برای اجرای آتش‌بس شروطی بگذارد، «چنین رفتاری فقط به‌عنوان تلاشی برای ادامه جنگ و تضعیف دیپلماسی تلقی خواهد شد.»
سخنگوی کرملین در گفت‌وگو با شبکه ای‌بی‌سی نیوز اعلام کرد در صورت توافق بر سر آتش‌بس در جنگ اوکراین، مسکو خواهان توقف کامل ارسال تسلیحات از سوی ایالات متحده و کشورهای اروپایی به این کشور خواهد بود.
پسکوف، شنبه ۲۰ اردیبهشت گفت که در غیر این صورت، این آتش‌بس به نفع اوکراین خواهد بود.
او تاکید کرد: «اوکراین به بسیج کامل خود ادامه می‌دهد و نیروهای تازه‌نفس را به خط مقدم می‌فرستد. همچنین از این فرصت برای آموزش نیروهای جدید و استراحت دادن به نیروهای فعلی استفاده خواهد کرد. چرا باید چنین امتیازی را به اوکراین بدهیم؟»
در حالی که زلنسکی، پیش‌تر اعلام کرده بود کشورش با آتش‌بس ۳۰ روزه موافق است، دونالد ترامپ، جمعه از روسیه و اوکراین خواست که «این جنگ احمقانه را تمام کنند».
او از طرفین خواست برای برقراری چنین آتش‌بسی تلاش کنند.
با این حال، پسکوف در این مصاحبه مواضع قبلی ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه را که از ۱۳ مارس (۲۳ اسفند) علنی شده و در تماس تلفنی ۱۸ مارس با ترامپ نیز مطرح شده بود، تکرار کرد.
او گفت: «پوتین با آتش‌بس موافق بود اما پرسش‌هایی را مطرح کرد. او گفت که در حال حاضر در جبهه پیشروی‌هایی داریم و نیروهای روسیه با اطمینان در حال پیشروی هستند. پس اگر از آتش‌بس صحبت می‌کنیم، با محموله‌های تسلیحاتی که هر روز از آمریکا و اروپا می‌آیند چه کنیم؟»
در همین زمینه، گزارش‌ها درباره موضع‌گیری قبلی پوتین در دیدار با رییس‌جمهوری چین نشان می‌دهد که کرملین به‌دنبال تقویت حمایت‌های دیپلماتیک چین در مواجهه با فشارهای آمریکا و اروپا برای توقف جنگ است. این موضوع در حال حاضر در مطالبات مسکو برای توقف کمک تسلیحاتی غرب به اوکراین نیز منعکس شده است.
این روزنامه یکشنبه ۲۱ اردیبهشت گزارش داد زمانبندی این تصمیم، سوالاتی را درباره انگیزه خان برای حفاظت از خود در برابر اتهامات جنسی ایجاد کرده است.
وال‌استریت‌ژورنال یادآوری کرد یک روز پیش از اعلام رسمی حکم بازداشت، کریم خان به‌طور ناگهانی سفر خود به اسرائیل و غزه را که پیش‌تر آن را حیاتی خوانده بود، لغو کرد.
خان از طریق وکلایش، هرگونه ارتباط میان حکم قضایی و اتهامات تعرض جنسی را رد کرده است.
قضات دیوان کیفری بینالمللی آذرماه سال گذشته، احکام بازداشت نتانیاهو و گالانت را صادر کرده بودند.
وال‌استریت‌ژورنال نوشت: «به گفته مقامات دادگاه، این حکم موجب تقویت جایگاه خان در میان کشورهای مخالف اسرائیل در دیوان شد؛ کشورهایی که در صورت علنی شدن اتهامات، احتمالا از او حمایت خواهند کرد.»
این رسانه افزود این موضوع همچنین موجب شد شاکی پرونده تعرض جنسی برای مدتی از پیگیری علنی اتهامات خود منصرف شود، چرا که او شخصا از تحقیقات درباره مقامات اسرائیلی حمایت میکرد.
نتانیاهو بعد از صدور حکم بازداشتش در پیامی این حکم دیوان کیفری بینالمللی را «یهودستیزانه» خواند و گفت اسرائیل برای دفاع از شهروندانش در برابر محور شرارت جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی تهران، از هیچ اقدامی فروگذار نخواهد کرد.
نتانیاهو، گالانت و محمد دیاب المصری، ملقب به «ضیف»، فرمانده کشتهشده حماس، در دادگاه لاهه به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت» متهم شده‌اند.
او در یک پیام ویدیویی با اشاره به اینکه دادگاه لاهه، عامدانه او و گالانت را به هدف قرار دادن غیرنظامیان متهم کرده است، گفت: «ارتش اسرائیل برای جلوگیری از آسیب رسیدن به غیرنظامیان، هرچه در توان داشته، انجام داده است.»
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، ۱۸ بهمن ماه سال ۱۴۰۳، با امضای فرمانی اجرایی، تحریم‌های اقتصادی و محدودیتهای مسافرتی علیه دیوان کیفری بینالمللی و مقامات آن به اتهام «اقدامات نامشروع و بیاساس» علیه ایالات متحده و اسرائیل اعمال کرد.
بر اساس فرمان ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا اختیار دارد داراییهای کارکنان دیوان کیفری بینالمللی و خانوادههایشان را مسدود کرده و ورود آن‌ها را به آمریکا ممنوع کند؛ در صورتی که واشینگتن تشخیص دهد که آن‌ها در تحقیقات یا پیگرد قضایی شهروندان آمریکایی و برخی از متحدان این کشور نقش دارند.
ترامپ شنبه ۲۰ اردیبهشت در شبکه اجتماعی تروث سوشال گفت: «امروز در سوییس با چین دیدار بسیار خوبی داشتیم. موضوعات زیادی مورد بحث قرار گرفت و توافق‌های فراوانی حاصل شد.»
او افزود: «ما می‌خواهیم، به نفع هر دو کشور چین و آمریکا، شاهد گشایش موضع چین در ارتباط با کسب‌وکارهای آمریکایی باشیم. پیشرفت فوق‌العاده‌ای حاصل شده است.»
مذاکرات ژنو مهم‌ترین گام آمریکا و چین برای کاهش تنش‌های تجاری بین دو کشور است که اقتصاد جهانی را دچار اختلال کرده است.
رویترز شنبه ۲۰ اردیبهشت به نقل از گزارش خبرگزاری رسمی چین و منابع نزدیک به این مذاکرات، هه لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین و اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، پس از هفته‌ها تنش فزاینده، صبح شنبه به وقت محلی در ژنو دیدار کردند.
تاثیر منفی جنگ تجاری بر اقتصاد جهانی
تنش‌های تجاری اخیر منجر به افزایش چشمگیر تعرفه‌های گمرکی بر کالاهای وارداتی بین دو اقتصاد بزرگ جهان به بیش از ۱۰۰ درصد شده است.
این مذاکرات اولین گام برای کاهش اختلافات تجاری محسوب می‌شود. اختلاف تجاری، همراه با تصمیم ماه گذشته دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، برای وضع تعرفه بر ده‌ها کشور دیگر، زنجیره‌های تامین را مختل کرده و موجب بی‌ثباتی بازارهای مالی و افزایش نگرانی‌ها درباره رکود شدید اقتصاد جهانی شده است.
جزییات برگزاری نشست ژنو
در حالی که اهمیت این مذاکرات برای بازگرداندن ثبات به اقتصاد جهانی روشن است، محل دقیق برگزاری آن محرمانه نگه داشته شده.
با این حال، یک شاهد عینی بیش از ۱۰ خودروی پلیس را مقابل یک اقامتگاه خصوصی در حومه ژنو مشاهده کرده است. همچنین خودروهای ون مرسدس با شیشه‌های دودی در حال خروج از هتل محل اقامت هیات چینی در کنار دریاچه دیده شده‌اند.
از سوی دیگر، بیش از ۱۲ مقام آمریکایی از جمله بسنت و جیمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا، با کراوات‌های قرمز و نشان پرچم آمریکا بر سینه، لبخند‌زنان هتل محل اقامت خود را ترک کردند.
بسنت از پاسخ دادن به پرسش‌های خبرنگاران امتناع کرده است.
مواضع متفاوت دو طرف در مذاکرات
واشینگتن در پی کاهش کسری تجاری خود با پکن است و می‌خواهد چین را متقاعد کند تا از آنچه آمریکا «مدل اقتصادی سود‌جویانه» می‌نامد، دست بردارد و نقش بیشتری در مصرف کالاهای جهانی ایفا کند. تحقق این تغییر نیازمند اصلاحات داخلی حساس سیاسی در چین است.
در مقابل، پکن در برابر آنچه مداخله خارجی در امور داخلی خود می‌داند، موضع محکمی اتخاذ کرده است.
چین خواستار کاهش تعرفه‌ها از سوی آمریکاست و می‌خواهد واشینگتن به صراحت اعلام کند انتظار دارد پکن چه کالاهایی را بیشتر خریداری کند.
چین همچنین اصرار دارد که آمریکا با این کشور به عنوان یک شریک برابر در صحنه جهانی رفتار کند.
چشم‌انداز نامشخص مذاکرات
با توجه به بی‌اعتمادی عمیق میان دو طرف و تلاش هر دو کشور برای حفظ موضع قدرتمند خود، تحلیلگران اقتصادی انتظار چندانی برای دستیابی به نتایج ملموس در این دور از مذاکرات ندارند.
ترامپ جمعه ۱۹ اردیبهشت اعلام کرد تعرفه ۸۰ درصدی بر کالاهای چینی «منطقی به نظر می‌رسد» و برای اولین بار گزینه‌ای مشخص به جای تعرفه‌های فعلی ۱۴۵ درصدی مطرح کرد.
رییس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد این مذاکرات با پیشنهاد چین آغاز شده اما پکن می‌گوید واشینگتن درخواست‌کننده گفت‌وگوها بوده و موضع چین در مخالفت با تعرفه‌های آمریکا تغییری نکرده است.
نقش میانجی‌گر سوئیس
گای پارملین، وزیر اقتصاد سوئیس و میزبان این نشست، جمعه با نمایندگان هر دو طرف در ژنو دیدار کرد و اظهار داشت که برگزاری این مذاکرات به خودی خود موفقیت محسوب می‌شود.
او افزود: «اگر نقشه راهی شکل بگیرد و طرفین تصمیم به ادامه مذاکرات بگیرند، این روند می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند.»
سوئیس در جریان سفرهای اخیر سیاستمداران خود به چین و آمریکا، زمینه برگزاری این نشست را فراهم کرده است.
معاون نخست‌وزیر چین همچنین قرار است در طول اقامت خود در ژنو با نگوزی اکنجو-ایوه‌آلا، مدیرکل سازمان تجارت جهانی، دیدار کند.
ترامپ از زمان آغاز به کار خود در ژانویه ۲۰۲۵، تعرفه‌های واردات از چین را به ۱۴۵ درصد افزایش داده و به شیوه‌های تجاری غیرمنصفانه و ناتوانی پکن در مهار صادرات مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید فنتانیل استناد کرده است.
چین نیز با وضع تعرفه‌های تلافی‌جویانه ۱۲۵ درصدی واکنش نشان داده و گفته است در برابر «امپریالیست‌ها» و «قلدرها»، تسلیم نخواهد شد.
