هم‌زمان با قطع آب چند ساعته نقاطی از تهران در روزها و هفته‌های اخیر، روایت‌هایی درباره پر بودن سدها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. برخی رسانه‌ها در رد این موضوع، به ذخایر ۲۱ درصدی سدها اشاره کردند. یک پژوهشگر آب هشدار داد سدهای اصلی تهران تا پایان شهریور از مدار خارج میشوند.
سوزنچی با بیان این‌که مصوب کرده بودند «با بی‌حجابی هیچ برخورد فیزیکی‌ای صورت نگیرد»، گفت: «در مسیر ابلاغ با یک نفوذ سطح بالا مصوبه دستکاری شد و ۱۸۰ درجه تغییر کرد.»
او در برنامه «خرمشهر» که از شبکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (افق) پخش شد، گفت: «در دستکاری عنوان شد نه تنها گشت ارشاد باید تقویت شود بلکه باید کلاس آموزشی هم برگزار شود. آن حادثه [کشته شدن مهسا امینی] هم در کلاس آموزشی رخ داد.»
سوزنچی با حکم آبان ۱۴۰۰ علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی درآمد.
او در گفت‌وگو با برنامه خرمشهر اشاره دقیق‌تری به مصوبه مورد نظر نکرد اما به نظر می‌رسد با توجه به تاریخ حکم او، مصوبه مورد بحث، دستور ابراهیم رئیسی، رییس‌جمهوری وقت در تیرماه سال ۱۴۰۱ باشد.
گشت‌های سرکوب شهروندان در ایران، پس از انقلاب سال ۵۷ به شکل‌ها و با نام‌های مختلف فعال شدند و گشت ارشاد هم از زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد و از سال ۱۳۸۵ به میدان آمد.
احمدرضا رادان، فرمانده فعلی فراجا که در آن زمان فرمانده پلیس انتظامی تهران بود، گشت ارشاد را در قالب طرحی که آن را «مبارزه با بدحجابی و اراذل و اوباش» نامید، آغاز کرد. این طرح همواره، به جز در مقاطعی نظیر انتخابات در تهران و پس از آن در سراسر کشور اجرا شد.
مستند قانونی اجرای این طرح در گفته‌های مقامات انتظامی، مصوبه سال ۱۳۸۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «طرح توسعه فرهنگ عفاف و حجاب» در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی بود.
این طرح به طور کامل با عنوان «راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف» در سال ۱۳۸۴ ابلاغ شد اما اجرایی نشد. روسای جمهور بعدی (احمدی‌نژاد و حسن روحانی) هرگز طرح را به طور کامل ابلاغ نکردند.
ابلاغ به وسیله ابراهیم رئیسی
تیر ۱۴۰۱، رئیسی، یک‌سال پس از آغاز ریاست جمهوری خود، در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دستور داد دبیرخانه این شورا هماهنگی‌های لازم را میان دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی و اجرایی برای اجرای مصوبه سال ۱۳۸۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره حجاب و عفاف انجام دهد.
پس از این جلسه، حضور گشت‌های ارشاد در کشور پررنگ‌تر شد. هم‌زمان فعالیت‌های «قرارگاه حجاب و عفاف» یا «قرارگاه ۲۱ تیر» تشدید شد که زیر نظر وزارت کشور فعال بودند.
در نهایت، در شهریور ۱۴۰۱، مهسا ژینا امینی پس از بازداشت به‌دست گشت ارشاد در تهران، در یکی از «کلاس‌های توجیهی حجاب و عفاف» کشته شد.
کار «نفوذ» بود
شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورایی بالادستی است که اعضای حقوقی آن، بالاترین مقامات کشوری و نظامی و امنیتی هستند و اعضای حقیقی آن را شخص رهبر جمهوری اسلامی منصوب می‌کند.
سوزنچی که منصوب خامنه‌ای است، گفت: «در آن تصمیم [اجرای مصوبه سال ۱۳۸۴ یا ۱۳۸۲] که خیلی محرمانه هم بود، ما به این جمع‌بندی رسیدیم که هر‌گونه مواجهه حضوری با بی‌حجاب‌ها باید حذف شود؛ چه از گشت ارشاد باشد یا از هر چیز دیگری.»
او ادامه داد: «عواملی که ما از آن‌ها خبری نداشتیم، این تصمیم را این‌گونه ابلاغ کردند که نه تنها گشت ارشاد باید تقویت شود، بلکه نیروی انتظامی باید آموزش هم بدهد و این بنده خدا [مهسا امینی] در کلاس‌های آموزشی نیروی انتظامی آن اتفاق برایش افتاد.»
با توجه به گردش‌کار چنین مصوباتی از زمان رای‌گیری تا ابلاغ، اصولا در جمهوری اسلامی امکان‌پذیر نیست که مصوبه‌ای بدون ثبت در دبیرخانه‌ها، چندین رونوشت و تایید، به مرحله اجرا برسد.
با این حال، سوزنچی گفت: «بسیاری از نهادهای امنیتی ورود کردند اما معلوم نشد که این دستکاری در کدام مرحله اتفاق افتاده است. به نظر من این دستکاری از جنس نفوذ است.»
با تشدید بحران آب و برق، نهادهای اجرایی ۱۳ استان ایران، چهارشنبه هشت مرداد تعطیل شدند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، در همین روز گفت پیشنهادهایی مانند تعطیلی چهارشنبه‌ها، شنبه‌ها یا تغییر در تعطیلات هفتگی در دولت بررسی شد اما به دلیل «ملاحظات اقتصادی و اجرایی»، هیچ‌یک به تصویب نرسید.
هفت مرداد اعلام شد هیات دولت موضوع تعطیلی‌های تابستانی از جمله یک هفته تعطیلی تهران را بررسی می‌کند.
دولت چهارشنبه هفته گذشته حدود ۲۰ استان را به دلیل گرمای شدید و کمبود آب و برق تعطیل کرده بود.
ذخایر سدهای تهران به حدود ۲۱ درصد ظرفیتشان رسیده است
ویدیوها و روایت‌هایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که می‌گویند سدهای تهران پرآب‌اند اما روزنامه شرق هشت مرداد با انتشار گزارشی میدانی از سد کرج که حدود یک‌چهارم آب آشامیدنی تهران را تامین می‌کند، نوشت که وضعیت حاکی از افت شدید ذخایر آب آن است.
محمدعلی معلم، مدیر سد کرج، به شرق گفت حجم آب موجود تنها یک‌سوم ظرفیت سد است و حتی بخشی از آن نیز به‌عنوان «حجم مرده‌اش» شامل گل‌ولای و رسوبات کف سد، قابل برداشت نیست.
به گفته او، ذخایر آب این سد به پایین‌ترین حد در ۶۴ سال گذشته رسیده و ارتفاع آب آن نسبت به شرایط پر شدن کامل، ۴۵ متر کاهش داشته که معادل افت ۱۲۰ میلیون مترمکعبی ذخایر آبی است.
معلم افزود: «ارتفاع کامل سد از کف ۱۶۸ متر است که در صورت پر بودن، گنجایش آن به ۱۸۰ میلیون مترمکعب می‌رسد اما اکنون با کاهش ۴۵ متری سطح آب، فقط ۶۰ میلیون مترمکعب آب در آن باقی مانده است.»
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نیز درباره «اظهارات متناقض مقامات و گزارشهای رسانههای» در مورد وضعیت سدهای تامینکننده آب شرب تهران گزارش داد.
گزارشهای رسمی از کاهش چشمگیر ذخایر آبی سدهای پنجگانه تهران یعنی امیرکبیر، لتیان، لار، ماملو و طالقان خبر میدهند.
بر اساس گزارش شرکت آب منطقهای تهران، ذخایر آبی سدهای تامینکننده آب شرب پایتخت به حدود ۲۱ درصد ظرفیت کل رسیده است.
بدون احتساب سد طالقان که به دلیل محدودیتهای انتقال آب، نقش کمتری در تامین آب شرب تهران دارد، این میزان به ۱۲ درصد کاهش مییابد.
تسنیم نوشت این آمار نشان‌دهنده کاهش شدید ورودی آب به سدها به دلیل پنج سال خشکسالی متوالی و کاهش ۴۱ درصدی بارندگیها نسبت به میانگین بلندمدت است.
قطع آب سلیقهای در سطح تهران
در هفته‌های گذشته دهها شهروند از نقاط مختلف ایران با ارسال پیامهایی به ایران‌اینترنشنال از قطع ۱۲ ساعته و حتی بیشتر آب در منازل مسکونی خود گفتند. با این حال برخی گزارشهای میدانی از تهران نشان میدهد وضعیت آب در محلهها و حتی طبقات مختلف ساختمانها متفاوت است.
در حالی که بعضی مناطق نزدیک به مراکز حساس مانند بیمارستانها و نهادهای نظامی افت فشار آب نداشتهاند، در برخی محلهها آب طبقات بالاتر ساختمانها تا یک هفته بهطور کامل قطع شده است.
مافیای پمپ آب
اداره آب و فاضلاب در هفته‌های گذشته در پاسخ به اعتراض شهروندان، تنها خرید پمپ و مخزن آب را توصیه کرده است؛ هرچند برخی می‌گویند فشار کم آب مانع از پر شدن مخزن میشود.
مهدی آذرنیا، رییس اتحادیه ماشینآلات صنعتی و ساختمانی به رسانه «اقتصاد ۱۲۰» گفت: «امسال تقاضای مردم برای خرید پمپ آب افزایش داشته اما تولیدکنندهای که مواد اولیه و ارز دولتی گرفته، چرا باید یکدفعه قیمت پمپ آب را ۵۰ درصد گران کند؟»
او افزود: «گروههایی در دبی هستند که فروشندههایی در ایران دارند و بهصورت مافیایی عمل میکنند تا گرانتر بفروشند.»
مقامهای دولتی و از جمله مسئولان وزارت نیرو، کاهش شدید بارندگی را علت اصلی بحران میدانند، مردم را مقصر بحران انرژی معرفی و آن‌ها را دعوت به «صرفه‌جویی» میکنند.
شرق نوشت بخش عمده آب کشور در حالی در کشاورزی مصرف میشود که این بخش سهم اندکی در تولید ناخالص داخلی دارد و بخش زیادی از محصولات آن بهصورت خام صادر میشود.
بر اساس این گزارش، افزایش مهاجرت به تهران و فشار بر منابع و زیرساختها، پایتخت را پس از سیستانوبلوچستان به دومین استان فقیر آبی کشور تبدیل کرده است.
آیا تهران فقط دو هفته آب خواهد داشت؟
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، در پاسخ به این پرسش که آیا تهران فقط دو هفته آب دارد، گفت: «خیر، ولی وضعیت ذخایر آب و سدهای تهران مناسب نیست. تلاش میکنیم آب را از طریق سدها و سفرههای آب زیرزمینی تامین کنیم.»
خبرگزاری تسنیم به نقل از پژوهشگران محیط زیست هشدار داد تهران بهزودی با یکی از «پیچیدهترین وضعیتهای آبی خود» مواجه خواهد شد.
محسن سلیمانی، پژوهشگر حوزه آب، در این زمینه به تسنیم گفت: «همه نشانهها حاکی از آن است که سدهای اصلی تهران تا پایان شهریور از مدار خارج خواهند شد و تنها امید، بارشهای پاییزه در مهرماه است.»
او در عین حال گفت اگر این بارانهای پاییزه بهموقع نباشند، قطع آب در پایتخت اجتنابناپذیر خواهد بود.
بحران آب در ایران زیر ذرهبین رسانههای اروپایی
شبکه یک تلویزیون آلمان با اشاره به بحران شدید آب در ایران هشدار داد تهران در آستانه تعطیلی و «فروپاشی» قرار گرفته است.
این شبکه گزارش داد برای مردم ایران که تحت فشار بحران اقتصادی، سرکوبهای سیاسی و جنگ با اسرائیل قرار دارند، بحران کمآبی یک مشکل دیگر به مشکلات روزمرهشان افزوده است.
در این گزارش با استناد به گفته کارشناسان آمده است: «تغییرات اقلیمی در این میان فقط یک عامل تشدیدکننده است، نه علت اصلی.»
شبکه یک تلویزیون آلمان بحران کنونی را نتیجه «سالها سوءمدیریت و بهرهبرداری بیرویه از منابع آبی» توصیف کرد.
این گزارش افزود باید به این موارد، برداشت فزاینده آبهای زیرزمینی برای کشاورزی و گسترش بیرویه مناطق شهری را نیز افزود.
وبسایت خبری رکنا نیز در مطلبی، بحران آب در ایران را نتیجه «دههها بیتدبیری، مدیریت نادرست، تصمیمات بدون عقلانیت، سیاستگذاریهای متناقض و نگاه غیرعلمی به منابع آبی» دانست.
این وبسایت نوشت در کشوری که ۳۲ درصد آب شرب در شبکه فاضلاب هدر میرود، ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف میشود و برای یک دلار محصول کشاورزی، ۱۵ دلار هزینه آب میشود، مردم را به صرفه‌جویی دعوت میکنند.
