جزئیات تصمیم تازه دولت اسرائیل برای تسلط کامل ارتش بر غزه
نشریه تایمز اسرائیل گزارش داد که دفتر نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو تایید کرده است کابینه امنیتی این کشور با طرح او برای تسلط ارتش اسرائیل بر شهر غزه در شمال نوار غزه موافقت کرده است.
نشریه تایمز اسرائیل گزارش داد که دفتر نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو تایید کرده است کابینه امنیتی این کشور با طرح او برای تسلط ارتش اسرائیل بر شهر غزه در شمال نوار غزه موافقت کرده است.
طبق این گزارش، در بیانیه دفتر نخست‌وزیری آمده است که اسرائیل در جریان این عملیات، کمک‌های بشردوستانه را به غیرنظامیان خارج از مناطق جنگی ارائه خواهد داد. همچنین، اکثریت اعضای کابینه امنیتی با پنج اصل پیشنهادی نتانیاهو به‌عنوان شروط اسرائیل برای پایان جنگ با حماس موافقت کرده‌اند. این اصول عبارت‌اند از: «خلع سلاح کامل حماس، آزادی همه ۵۰ گروگان باقیمانده، که گفته می‌شود ۲۰ نفر از آن‌ها زنده هستند، غیرنظامی‌سازی کامل نوار غزه، کنترل امنیتی اسرائیل بر نوار غزه؛ و تشکیل یک دولت غیرنظامی جایگزین که نه حماس باشد و نه تشکیلات خودگردان فلسطین» است.
به گفته این رسانه، دفتر نخست‌وزیری اسرائیل اعلام کرده است که اکثریت قاطع وزرا طرح جایگزینی که به کابینه امنیتی ارائه شده بود را ناکافی دانسته‌اند، زیرا قادر به شکست حماس یا بازگرداندن گروگان‌ها نبود. گرچه جزئیات این طرح جایگزین ذکر نشده، اما ظاهراً به پیشنهاد رئیس ستاد ارتش اسرائیل، ایال زمیر، اشاره دارد که با اشغال کامل نوار غزه مخالفت کرده و هشدار داده این اقدام می‌تواند به یک فاجعه انسانی و تهدیدی برای جان گروگان‌ها منجر شود.
تایمز اسرائیل می‌نویسد مشخص نیست چرا بیانیه دفتر نخست‌وزیری تنها به اشغال شهر غزه اشاره کرده و نه کل نوار غزه، در حالی که نتانیاهو پیش‌تر گفته بود قصد دارد تمام این منطقه را تحت کنترل بگیرد. شهر غزه بخشی از ۲۵ درصد باقیمانده نوار غزه است که هنوز در اختیار ارتش اسرائیل قرار نگرفته و شامل چند اردوگاه پناهندگان در مرکز غزه نیز می‌شود.
بر اساس این گزارش، تاکید بر شهر غزه نشان می‌دهد که روند اشغال نظامی به‌صورت تدریجی انجام خواهد شد و این عملیات از این شهر آغاز می‌شود. منابع اسرائیلی پیش‌بینی می‌کنند که این اقدام به تخلیه شهر غزه، که حدود ۸۰۰ هزار نفر در آن زندگی می‌کنند، منجر شود و به این ترتیب مساحت قابل سکونت برای جمعیت دو میلیونی غزه باز هم محدودتر شود.
کابینه امنیتی اسرائیل روز پنج‌شنبه طرح پیشنهادی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر این کشور، برای تصرف کامل شهر غزه را تصویب کرد.
به گزارش وبسایت آکسیوس به نقل از یک مقام اسرائیلی، بر اساس این طرح، ارتش اسرائیل ماموریت خواهد داشت تا کنترل شهر غزه را که محل سکونت حدود ۸۰۰ هزار نفر از ساکنان فلسطینی است، به دست گیرد.
دقایقی پس از انتشار این خبر، دفتر نخست وزیر اسرائیل نیز با صدور بیانیهای تایید کرد که کابینه سیاسی-امنیتی اسرائیل با پیشنهاد بنیامین نتانیاهو، «برای نابودی حماس» موافقت کرده است. بر اساس این تصمیم، ارتش اسرائیل آمادهسازی لازم برای تسلط بر شهر غزه را انجام خواهد داد و همزمان متعهد است که کمک‌های بشردوستانه را به غیرنظامیان ساکن خارج از مناطق درگیری ارائه کند.
طبق جزئیاتی که پیش‌تر درباره این طرح منتشر شده، اجرای عملیات نیازمند تخلیه گسترده جمعیت غیرنظامی از مناطق هدف است. برآوردها نشان می‌دهد که این اقدام می‌تواند به جابجایی اجباری صدها هزار نفر منجر شود. ارتش اسرائیل از زمان آغاز جنگ، از ورود به بخشهای وسیعی از شهر غزه خودداری کرده بود، اما این تصمیم جدید نشان‌دهنده تغییر رویکرد و گذار به مرحلهای تهاجمیتر در عملیات زمینی است.
پیشینه طرح
چند روز پیش، رسانههای عبری و بین‌المللی گزارش دادند که نتانیاهو در حال پیشبرد یک برنامه چندمرحلهای برای کنترل گستردهتر غزه است. این برنامه که ممکن است طی چهار تا پنج ماه اجرا شود، علاوه بر تصرف شهر غزه شامل گسترش عملیات در اردوگاههای آوارگان در بخش مرکزی نوار غزه نیز می‌شود. هدف اعلامشده این طرح، نابودی کامل ساختارهای باقیمانده حماس و افزایش فشار برای آزادی حدود ۵۰ گروگان اسرائیلی عنوان شده است.
بر اساس این گزارشها، بخش نخست عملیات شامل صدور هشدار تخلیه و ایجاد زیرساختهای امدادی در مناطق مرکزی غزه است که تحت کنترل اسرائیل قرار میگیرد. در مراحل بعدی، تهاجم نظامی آغاز شده و همزمان با هماهنگی آمریکا، مراکز توزیع کمک‌های بشردوستانه گسترش مییابد.
واکنشها و نگرانیها
این تصمیم در حالی اتخاذ شده که فرماندهان ارشد ارتش اسرائیل نسبت به تبعات چنین عملیاتی هشدار دادهاند. آن‌ها معتقدند تصرف کامل غزه می‌تواند به درگیری طولانیمدت، جنگ شهری فرسایشی و افزایش تلفات نیروهای اسرائیلی منجر شود و همچنین جان گروگان‌ها را به خطر اندازد.
از سوی دیگر، سازمان ملل متحد و نهادهای امدادرسان بارها نگرانی خود را نسبت به تشدید بحران انسانی در غزه اعلام کرده‌اند. تخلیه اجباری جمعیت و محدودیت دسترسی به کمک‌های بشردوستانه از جمله چالشهایی است که به گفته کارشناسان می‌تواند پیامدهای انسانی جدی به همراه داشته باشد.
با این تصمیم، بحران غزه وارد مرحلهای تازه و حساس شده است که نه تنها معادلات نظامی و امنیتی منطقه را تحت تأثیر قرار خواهد داد، بلکه تبعات انسانی آن نیز به یکی از مهمترین دغدغههای جامعه بین‌المللی تبدیل خواهد شد.
روز چهارشنبه، یک نشست مهم در نیویورک میان مقام‌های ارشد امدادرسانی سازمان ملل و رئیس بنیاد امدادرسانی غزه (GHF) برگزار شد. این بنیاد که با حمایت اسرائیل و آمریکا تاسیس شده، از اواخر ماه مه فعالیت خود را در غزه آغاز کرده است.
نشست اخیر نخستین دیدار مستقیم میان طرفین از زمان آغاز فعالیت این بنیاد بود و با میانجیگری ایالات متحده با هدف ترغیب دو نهاد به همکاری برای کاهش بحران انسانی در غزه انجام شد.
با وجود تلاشها، این دیدار به پیشرفت ملموسی منجر نشد. سازمان ملل همچنان از همکاری با این بنیاد خودداری میکند و این موسسه را نهادی میداند که با هدف پیشبرد اهداف جنگی دولت اسرائیل شکل گرفته است، نه خدمترسانی به نیازمندان. سازمان ملل همچنین مدعی است که این بنیاد تحت حمایت اسرائیل و آمریکا، با وادار کردن مردم غزه به عبور از خطوط نیروهای ارتش اسرائیل و طی مسافتهای طولانی برای دریافت کمک‌های غذایی، امنیت غیرنظامیان را به خطر میاندازد.
فرحان حق، سخنگوی سازمان ملل، در اینباره گفت: «ما برنامهای داریم که بر اصول بیطرفی، بیغرضی، استقلال و انسانیت استوار است. ما به جایی میرویم که نیاز بیشتر است و به نیازمندان پاسخ میدهیم، نه طرفهای جنگ. در غزه، نیروها و شبکههای لازم برای رساندن کمک را داریم و فقط باید بتوانیم این کار را انجام دهیم.»
در این نشست، علاوه بر مورگان اورتگاس، مقام ارشد آمریکایی، و جانی مور، رئیس بنیاد، نمایندگانی از برنامه جهانی غذا، یونیسف، سازمان بین‌المللی مهاجرت، دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ حضور داشتند. به گزارش آکسیوس، هرچند توافق عملی حاصل نشد، اما شرکتکنندگان تصمیم گرفتند از حملات رسانهای متقابل علیه یکدیگر بکاهند.
با این حال، بنیاد امدادرسانی غزه در طول روز پنج‌شنبه همچنان در شبکه اجتماعی ایکس به انتقاد از سازمان ملل ادامه داد. این اختلاف نظرها نشان می‌دهد که بحران انسانی در غزه همچنان تحتالشعاع مناقشات سیاسی و امنیتی باقی مانده و راهکار مشترکی برای کمکرسانی بیطرفانه هنوز در دسترس نیست.
در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی در مقاطع زمانی مختلف اعلام کرده‌اند که ایران مجروحان جنگ غزه و اعضای حزب‌الله لبنان را در کشور درمان کرده، محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت دولت پزشکیان، درمان مجروحان جنگ غزه در ایران را تکذیب کرده است.
ظفرقندی، پنج‌شنبه ۱۶ مرداد، در حاشیه یک نشست، در پاسخ به این سوال که آیا مجروحان جنگ غزه در ایران درمان می‌شوند، اظهار کرد: «این موضوع صحت ندارد.»
او با اشاره به اینکه در جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، پنج هزار و ۷۰۰ نفر در ایران مجروح شدند، گفت: «به نظر من یک عکس‌العمل بین‌المللی باید در این زمینه داشته باشیم و مدارک و اسناد جمع آوری شود و یک طرح شکایت در مجامع بین‌المللی در این زمینه صورت بگیرد.»
تناقضات در درمان مجروحان جنگ
وزیر بهداشت دولت پزشکیان در حالی از درمان نشدن مجروحان جنگ غزه در ایران سخن گفته که پیش از این مقام‌های جمهوری اسلامی بارها از انتقال مجروحان، از غزه به ایران و انجام جراحی‌های متعدد بر روی آنان خبر داده بودند.
در یکی از این نمونه‌ها، حسین صمدی‌نیا، رییس بیمارستان «بقیةالله» تهران، ۱۸ آذر ۱۴۰۳ در جریان نشستی از انتقال حدود ۵۰۰ مجروح جنگ از غزه به ایران خبر داد.
صمدی‌نیا با اشاره به اینکه در ۲۷ شهریور ۱۴۰۳، نخستین گروه از مجروحان به کشور منتقل شدند و بخشی از آنان برای درمان به مشهد اعزام شدند، گفت بیمارستان «بقیةالله» با بیش از ۱۰۰ تخت بستری و امکانات کامل، بخش‌هایی از اورژانس را برای پذیرش مصدومان شیمیایی آماده کرد.»
او همچنین اشاره کرد که خدمات درمانی بلافاصله از نیمه‌شب برای پذیرش مجروحان جنگ غزه آغاز شد و برنامه‌هایی ویژه مانند تهیه غذای مناسب و فراهم کردن امکانات محلی برای این افراد ترتیب داده شد.
به گفته صمدی‌نیا، ۳۷۰ نفر از مصدومان برای درمان اولیه به این بیمارستان مراجعه کردند و جراحی‌های متعدد و فوری در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای آنان انجام شد.
درمان مجروحان انفجار پیجرهای حزب‌الله لبنان
در ۳۰ دی ۱۴۰۳ نیز سعید بینات، معاون دفاع زیستی سپاه پاسداران، در مراسمی از پزشکان و پرستاران تقدیر کرد که در درمان مجروحان انفجار پیجرهای حزب‌الله لبنان در ایران فعالیت داشته‌اند.
او همان زمان از انجام هزار و ۵۰۰ عمل جراحی روی اعضای حزب‌الله لبنان در ایران خبر داده بود.
بینات در این مراسم گفته بود که شدت آسیب‌های وارده به مجروحان حزب الله لبنان به گونه‌ای بود که نیازمند کار مشترک در گروه‌های مختلف پزشکی بود.
علی جعفریان، جانشین وزیر بهداشت، نیز همان زمان گفت که در یک هفته به ۵٠٠ مجروح لبنانی خدمت رسانی و در یک ماه اول هزار و ۵٠٠ جراحی بر روی آنان انجام شد.
اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، نیز گفت که درمان این مجروحان «کار بسیار بزرگی» بوده و نیاز به تخصص‌های مختلف و انواع و اقسام رسیدگی‌ها داشته است.
ظفرقندی نیز اول آذر همان سال گفته بود هزار و ۵۰۰ عمل جراحی در بیمارستان‌های ایران بر روی نیروهای حزب‌الله انجام شده است.
حسن نصرالله، دبیرکل کشته‌شده حزب‌الله لبنان هم ۲۹ شهریور ۱۴۰۳، در سخنرانی خود پس از انفجار وسایل ارتباطی حزب‌الله، از جمهوری اسلامی به دلیل انتقال مجروحان این انفجار به تهران تشکر کرد و افزود: «بسیاری از مجروحان از ناحیه چشم زخمی شده‌اند.»
این تناقضات در اظهارات مقام‌های جمهوری اسلامی درباره درمان مجروحان جنگی در ایران، سوالات قابل‌توجهی را در خصوص شفافیت و هماهنگی در اطلاع‌رسانی مقامات ایجاد کرده است.
این تضاد در اظهارات نه‌تنها شفافیت را زیر سوال می‌برد، بلکه می‌تواند بر اعتماد عمومی به دولت در مسائل حساس مانند درمان مجروحان جنگی تاثیر منفی بگذارد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، اعلام کرد که اسرائیل قصد دارد کنترل تمام غزه را به دست بگیرد و در نهایت آن را به نیروهایی مسلح واگذار کند که «بهدرستی آن را اداره خواهند کرد.»
نتانیاهو پنج‌شنبه ۱۶ مرداد در مصاحبه با شبکه فاکسنیوز در پاسخ به این پرسش که آیا اسرائیل قصد دارد کنترل تمام این منطقه را در اختیار بگیرد، گفت: «ما چنین قصدی داریم.»
او افزود: «ما نمیخواهیم آن را برای خود نگه داریم. ما فقط میخواهیم یک حاشیه امنیتی داشته باشیم. نمیخواهیم آن را اداره کنیم. نمیخواهیم به‌عنوان یک نهاد حکومتی آنجا باشیم.»
پیش‌تر رسانههای اسرائیلی گزارش داده بودند که نخستوزیر اسرائیل، پس از نشست امنیتی که روز سهشنبه با حضور مقام‌های ارشد نظامی و امنیتی برگزار شد، بر اشغال کامل نوار غزه تاکید کرد.
قرار است نشست کابینه امنیتی عالیرتبه اسرائیل برای بررسی گسترش جنگ علیه حماس پنج‌شنبه برگزار شود.
پیش‌تر اکسیوس به نقل از یک مشاور نتانیاهو نوشت: «حاضر نیستیم در این وضعیت بنبست باقی بمانیم و تسلیم خواستههای حماس شویم — بنابراین در عمل فقط یک گزینه باقی میماند: انجام یک اقدام قاطع. این آخرین کارتی است که در دست داریم.»
بر اساس گزارش کانال ۱۲ و دیگر رسانههای عبریزبان، این طرح در صورت تصویب، طی چهار تا پنج ماه اجرایی خواهد شد و شامل تصرف کامل شهر غزه و اردوگاههای مرکزی این منطقه است.
در مرحله نخست، ساکنان شهر غزه (حدود یک میلیون نفر) مجبور به ترک خانههای خود و حرکت به سوی منطقه «ماواسی» در جنوب خواهند شد.
با این حال، فرماندهان ارشد ارتش اسرائیل هشدار دادهاند که چنین عملیاتی می‌تواند جان گروگان‌ها را به خطر بیندازد و اسرائیل را وارد یک درگیری طولانیمدت کند.
ژنرال ایال زمیر، رییس ستاد ارتش، در نشستهای داخلی هشدار داده است که اشغال کامل غزه «اسرائیل را به یک سیاهچاله میکشاند» و ممکن است به بهای جان دهها نظامی تمام شود.
تاکید نتانیاهو بر نابودی حماس
نتانیاهو همچنین در گفتوگو با سیانان بار دیگر اهداف اصلی اسرائیل را یادآور شد: «نابودی کامل حماس و بازگرداندن بیقید و شرط تمامی گروگانهای باقیمانده.»
او تصریح کرد که این درگیری می‌تواند بهسرعت پایان یابد، مشروط بر آنکه حماس سلاحهای خود را زمین بگذارد و گروگان‌ها را آزاد کند.
این مصاحبه مدت کوتاهی پس از دیدار نتانیاهو با جی. پی. سینگ، سفیر هند در اسرائیل انجام شد؛ دیداری که محور آن تقویت روابط دوجانبه میان دو کشور، بهویژه در حوزههای دفاعی و اقتصادی بوده است.
یک مقام اتحادیه اروپا اعلام کرد با وجود اقدامات صورتگرفته برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه، وضعیت انسانی در این منطقه همچنان «بسیار وخیم» است.
این مقام اتحادیه اروپا پنج‌شنبه ۱۶ مرداد در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت: «عوامل بازدارنده قابل توجه همچنان روند عملیات بشردوستانه و کمکرسانی به غزه را تضعیف می‌کنند؛ بهویژه نبود یک محیط امن برای توزیع گسترده کمکها.»
او در عین حال تاکید کرد برخی «تحولات مثبت» در زمینه تحویل سوخت، بازگشایی برخی مسیرها، افزایش تعداد کامیونهای ورودی روزانه به غزه و تعمیر بخشی از زیرساختهای حیاتی مشاهده شده است.
در گزارش رویترز به نام این مقام اشارهای نشده است.
این اظهارات یک روز پس از آن مطرح می‌شوند که نهادهای سیاست خارجی و بشردوستانه اتحادیه اروپا در گزارشی به کشورهای عضو، آن‌ها را در جریان آخرین تحولات مربوط به توافق ماه گذشته با اسرائیل در خصوص بهبود کمکرسانی به ساکنان غزه قرار دادند.
پیش‌تر در ۱۹ تیر، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از موافقت دولت بنیامین نتانیاهو با مجموعهای از اقدامات بشردوستانه برای بهبود وضعیت بحرانی فلسطینیان در نوار غزه خبر داده بود.
در هفتههای اخیر، تشدید قحطی و گرسنگی در غزه واکنش فعالان و نهادهای حقوق بشری را برانگیخته است.
برنامه «بنیاد بشردوستانه غزه» برای گسترش فعالیتهای خود
مایک هاکبی، سفیر ایالات متحده در اسرائیل، ۱۴ مرداد اعلام کرد «بنیاد بشردوستانه غزه» قصد دارد برای گسترش دامنه کمکرسانی به ساکنان این باریکه، به‌صورت شبانهروزی فعالیت کند.
این بنیاد تحت حمایت آمریکا و اسرائیل است.
هاکبی در مصاحبه با فاکسنیوز گفت: «برنامه فوری این است که تعداد مراکز توزیع کمکها به ۱۶ نقطه افزایش پیدا کند و فعالیت آن‌ها تا حد امکان به‌صورت ۲۴ ساعته ادامه یابد تا غذای بیشتر با کارآمدی بالاتر، به شمار بیشتری از افراد نیازمند برسد.»
او با دفاع از بنیاد بشردوستانه غزه در برابر انتقادات، اقدامات آن را «شگفتانگیز» خواند و افزود تاکنون ۱۰۶ میلیون وعده غذایی از سوی این نهاد در غزه توزیع شده است.
در حال حاضر، تنها چهار مرکز وابسته به بنیاد بشردوستانه غزه آن هم تنها برای چند ساعت در روز فعال هستند.
هاکبی پیش‌تر نیز در مصاحبه با پایگاه خبری بلومبرگ اعلام کرد گسترش فعالیتهای این بنیاد به تامین مالی و همچنین چگونگی عملیات ارتش اسرائیل در شمال غزه بستگی دارد.
۱۴ مرداد، شماری از کارشناسان و گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد با انتشار بیانیهای مشترک، از شیوه کمکرسانی به ساکنان نوار غزه بهشدت انتقاد کردند و خواستار انحلال بنیاد بشردوستانه غزه شدند.
در این بیانیه آمده است: «بنیاد بشردوستانه غزه نمونهای کاملا نگرانکننده از چگونگی سوءاستفاده از کمک‌های بشردوستانه برای اهداف پنهان نظامی و ژئوپولیتیکی است؛ اقدامی که نقض جدی قوانین بین‌المللی به شمار میرود.»
دفتر حقوق بشر سازمان ملل ۳۱ تیر ماه اعلام کرد از زمان آغاز فعالیت بنیاد بشردوستانه غزه، تیراندازی نیروهای اسرائیلی به فلسطینیانی که در تلاش برای دریافت کمک‌های غذایی بودند، به کشته شدن بیش از هزار نفر انجامیده است.
