احمد الشرع، رییس‌جمهوری سوریه، گفت ارتباط او با القاعده مربوط به گذشته است و در دیدار با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، مطرح نشد.
رییس‌جمهوری سوریه که به واشینگتن سفر کرده، در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز همچنین گفت با مادر آستین تایس دیدار کرده و تمام تلاشش را برای به‌دست‌آوردن اطلاعات درباره این خبرنگار آمریکایی مفقود شده در سوریه به کار خواهد بست.
با گذشت یک ماه از پذیرش آتش‌بس میان اسرائیل و حماس، روندی شکننده اما حیاتی در مسیر تثبیت آرامش در غزه آغاز شده است.
در میدان، تبادل اجساد و گروگان‌ها ادامه دارد، و همزمان دو محور دیپلماتیک فعال است: یکی در اورشلیم، با محوریت جَرد کوشنر و استیو ویتکاف و دیگری در نیویورک، شورای امنیت سازمان ملل، به رهبری مایک والتز، سفیر آمریکا در سازمان ملل.
این دو جبهه، به‌ظاهر مجزا، در واقع دو وجه از یک راهبرد گسترده‌تر ایالات متحده با هدف مهار بحران و تحکیم طرح صلح ۲۰ماده‌ای دولت ترامپ هستند.
آتش‌بس شکننده و تحویل اجساد
دوشنبه، ارتش اسرائیل پیکر ۱۵ فلسطینی را به غزه بازگرداند؛ گامی در ادامه مبادلات انسانی میان دو طرف. این اقدام تنها یک روز پس از آن انجام شد که شبه‌نظامیان فلسطینی پیکر هَدَر گولدین، سرباز ۲۳ ساله‌ای را که در جنگ سال ۲۰۱۴ کشته شده بود، به اسرائیل تحویل دادند.
بازگشت پیکر گولدین پس از ۱۱ سال برای افکار عمومی اسرائیل معنایی فراتر از یک مبادله ساده داشت: پایانی بر یکی از دردناک‌ترین فصل‌های حافظه ملی.
وزارت بهداشت غزه اعلام کرده است که اسرائیل تاکنون ۳۱۵ جسد را تحویل داده و از میان آنها تنها ۹۱ نفر شناسایی شده‌اند.
نبود امکانات لازم برای آزمایش دی‌ان‌ای و دفن دسته‌جمعی بسیاری از قربانیان، روند شناسایی را دشوار کرده است.
در مقابل، اسرائیل وعده داده است که در ازای تحویل جسد هر یک گروگان اسرائیلی، اجساد ۱۵ فلسطینی را بازگرداند.
اکنون تنها بقایای چهار گروگان در غزه باقی مانده است. این را می‌توان نشانه‌ای از پیشرفت هرچند کُند و بطئی مرحله نخست آتش‌بس ارزیابی کرد.
دیپلماسی در اورشلیم: بازگشت کوشنر به میدان
همزمان، جَرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ و از طراحان اصلی طرح صلح ۲۰ماده‌ای واشینگتن، بار دیگر وارد صحنه شده است.
او دوشنبه ۱۹ آبان برای دومین بار در دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حضور یافت.
هرچند تاکنون منابع رسمی جزئیاتی از این دیدار را اعلام نکرده‌اند، اما به گواه منابع نزدیک به مذاکرات کوشنر در حال هدایت گفت‌وگوهایی برای تضمین خروج امن حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ جنگجوی حماس است که در منطقه موسوم به «منطقه زرد» که همچنان تحت کنترل اسرائیل است، محصور شده‌اند.
بر اساس این طرح، این افراد در ازای تسلیم سلاح‌هایشان اجازه خروج یا عقب‌نشینی به مواضع تحت کنترل حماس در باریکه غزه را خواهند یافت. شاید بتوان این گام را مقدمه‌ای برای آغاز مرحله دوم توافق دانست.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا و نزدیک‌ترین مشاور تجاری ترامپ، نیز در این سفر کوشنر را همراهی می‌کند.
هر دوی آنها همزمان با گسترش همکاری‌های امنیتی، در افتتاح «مرکز هماهنگی غیرنظامی–نظامی» شرکت کردند.
این مرکز تحت نظارت فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) با حضور ۲۰۰ نیروی نظامی آمریکایی ایجاد شده است تا روند اجرای آتش‌بس، انتقال کمک‌های بشردوستانه و نظارت امنیتی را مدیریت کند.
محور دوم در نیویورک: نبرد بر سر قطعنامه
جبهه دوم دیپلماسی در نیویورک در جریان است. مایک والتز، سفیر آمریکا در سازمان ملل، پیش‌نویس قطعنامه‌ای ۱۰ ماده‌ای را به شورای امنیت ارائه داده است که بخش‌هایی از طرح صلح ترامپ را به قانون الزام‌آور بین‌المللی تبدیل می‌کند.
در این پیش‌نویس ایجاد سازوکاری موسوم به «هیات صلح» برای اداره غزه تا پایان سال ۲۰۲۷ پیشنهاد شده است.
این پیش‌نویس همچنین بر استقرار نیروی بین‌المللی ثبات به رهبری مصر برای اجرای روند خلع سلاح و بازسازی این منطقه تاکید می‌کند.
این متن با مخالفت‌ها و تردیدهای گسترده روبه‌روست. از یک سو، کشورهای اروپایی از نبود مسیر روشن برای تحقق راه‌حل دوکشوری و تشکیل کشور فلسطین انتقاد کرده‌اند. از سوی دیگر کشورهای عربی هشدار داده‌اند که بدون تضمین این مسیر، نیروهای خود را به غزه اعزام نخواهند کرد.
با این حال، واشینگتن موضعی قاطع اتخاذ کرده است: «بپذیرید یا رد کنید.» به گفته دیپلمات‌ها، والتز به اعضای شورا هشدار دادهاست گزینه دیگر در برابر پذیرش طرح ترامپ، بازگشت جنگ خواهد بود.
اختلاف‌ها درون اسرائیل و فشار واشینگتن
در تل‌آویو، دولت نتانیاهو با یک بحران داخلی بی‌سابقه روبه‌روست. نخست‌وزیر از یک‌سو زیر فشار شرکای راست‌گرای افراطی خود قرار دارد که هرگونه امتیاز به حماس را خیانت می‌دانند و از سوی دیگر، با فشار سنگین متحد استراتژیک خود برای حفظ آتش‌بس مواجه است.
همزمان، روند محاکمه فساد نتاتیاهو در دیوان عالی اسرائیل دوباره فعال شده و تهدید سیاسی بزرگی برای نخست‌وزیر ایجاد کرده است.
در چنین شرایطی، حضور پی‌درپی مقامات آمریکایی، از کوشنر و ویتکاف تا جی دی ونس، معاون رییس‌جمهوری و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، فضای تصمیم‌گیری نتانیاهو را در عمل محدود کرده است.
آمریکا، که مصمم است آتش‌بس شکننده را به یک دست‌آورد سیاسی بلندمدتی تبدیل کند، دیگر تمایلی ندارد آینده غزه را به‌تنهایی در دستان اسرائیل یا حماس ببیند.
توازن شکننده صلح و سیاست
یک ماه پس از آغاز آتش‌بس، صحنه خاورمیانه وارد مرحله‌ای حساس شده است. در یک سو، تلاش‌های مستمر واشینگتن برای تثبیت توافق، از میدان تا سازمان ملل، ادامه دارد و در سوی دیگر، اختلاف‌های داخلی در اسرائیل و بی‌اعتمادی عمیق فلسطینی‌ها به نیت واقعی این طرح، سایه‌ای سنگین بر آینده آتش‌بس انداخته است.
آینده این روند بیش از هر چیز به دو عامل بستگی دارد: نخست، موفقیت کوشنر در قانع‌کردن اسرائیل و حماس برای ورود به مرحله دوم توافق و دیگر، توان واشینگتن برای گذراندن پیش‌نویس قطعنامه از سد شورای امنیت بدون وتوی قدرت‌های بزرگ.
روزنامه اورشلیم‌پست گزارش داد که آمریکا به‌زودی نسخه بازبینی‌شده‌ای از پیش‌نویس قطعنامه «پایان دادن به مناقشه غزه» را به شورای امنیت ارائه می‌دهد که در آن «مسیر تشکیل کشور فلسطین» در نظر گرفته شده است. کشورهای عربی به غیبت راه‌حل دوکشوری در نسخه اولیه اعتراض کرده بودند.
این روزنامه در گزارشی که دوشنبه ۱۹ آبان منتشر شد، نوشت که متن جدید شامل تغییرات اساسی نسبت به پیش‌نویس اولیه است.
یکی از مهم‌ترین تغییرات افزودن طرح بیست‌ماده‌ای ترامپ به‌عنوان ضمیمه رسمی قطعنامه است. در این پیوست، بندی درباره «مسیر تشکیل کشور فلسطین» گنجانده شده است.
به نقل از منابع دیپلماتیک این تغییر پاسخی است به اعتراض‌ها و فشارهای چند کشور عربی که تاکید داشتند موضوع فلسطین باید بخشی از این قطعنامه باشد.
پیش‌بینی می‌شود شورای امنیت حداکثر تا جمعه ۲۵ آبان این قطعنامه را به رای بگذارد.
اصلاحیه دیگری تصریح می‌کند که هرگونه خروج نیروهای ارتش اسرائیل از غزه مشروط به تایید خلع سلاح کامل این منطقه خواهد بود و باید در هماهنگی با ایالات متحده و کشورهای عربی منطقه انجام شود.
بر اساس این نسخه جدید از پیش‌نویس، خروج نیروها باید مطابق با «شاخص‌ها و جدول زمانی مورد توافق مشترک» انجام شود و حضور امنیتی اسرائیل در باریکه غزه به‌صورت محدود تا زمانی ادامه خواهد داشت که سازوکارهایی پایدار برای جلوگیری از بازسازی زیرساخت‌های نظامی و بازگشت تروریسم عملی شود.
در پیش‌نویس تازه، ساختار جدیدی به نام «نهاد گذار به صلح» تعریف شده است. این نهاد نهاد موقت بین‌المللی وظیفه نظارت بر اجرای طرح بیست‌ماده‌ای ترامپ را برعهده خواهد داشت.
بر اساس این بند، «نهاد گذار به صلح» باید هر شش ماه یک‌بار گزارش مکتوبی از پیشرفت‌های اجرایی را به شورای امنیت ارائه کند. هدف از این گزارش‌ها «تضمین شفافیت و ارزیابی‌های منظم از وضعیت میدانی» اعلام شده است.
بند هفتم نسخه جدید نیز بر همکاری منطقه‌ای و خلع سلاح کامل غزه تاکید دارد. این بند خواستار هماهنگی مستقیم میان ارتش اسرائیل، «نیروی بین‌المللی ثبات»، کشورهای عربی همکار و ایالات متحده شده است.
وظیفه «نیروی بین‌المللی ثبات» جلوگیری از بازسازی گروه‌های مسلح و تضمین خالی ماندن غزه از سلاح خواهد بود.
به نوشته اورشلیم‌پست، این پیش‌نویس همچنین با هدف نهادینه‌سازی نظام پاسخ‌گویی مستمر به شورای امنیت تنظیم شده است تا شورا بتواند با دریافت گزارش‌های دوره‌ای، نقشی فعال در روند اجرایی داشته باشد و در صورت نیاز فازهای اجرایی را اصلاح کند.
به گزارش این روزنامه، پیش‌نویس جدید ابتدا برای ۲۴ ساعت جهت دریافت نظر و بازخورد اعضای شورای امنیت توزیع خواهد شد و رأی‌گیری درباره آن تا جمعه ۱۴ نوامبر یا حداکثر دوشنبه ۱۷ نوامبر برگزار می‌شود.
در صورت تصویب، این قطعنامه می‌تواند نقشه‌راهی برای پایان رسمی جنگ در غزه، آغاز بازسازی تحت نظارت بین‌المللی و شکل‌گیری مرحله‌ای تازه در نظم امنیتی منطقه باشد.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، بی‌بی‌سی را تهدید کرده است که در صورت برآورده نشدن مجموعه‌ای از خواسته‌هایش تا پایان هفته جاری، از این شبکه شکایت خواهد کرد. غرامت مد نظر این دعوی حقوقی یک میلیارد دلار و دلیل آن «تحریف عمدی و ویرایش فریبکارانه» سخنرانی ترامپ اعلام شده است.
به گزارش فایننشال‌تایمز، تیم حقوقی ترامپ در نامه‌ای به رسانه بریتانیایی بی‌بی‌سی، این شبکه را متهم کرده است که با «ویرایش فریبکارانه و گمراه‌کننده» یکی از سخنرانی‌های رییس‌جمهوری آمریکا که در ششم ژانویه ۲۰۲۱ ایراده شده بود، قصد داشته در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته دخالت کند.
این بخش از سخنرانی ترامپ پاییز سال گذشته در قالب یک فیلم مستند در برنامه «پانوراما» پخش شد.
در این نامه تا پایان همین هفته به بی‌بی‌سی مهلت داده شده است که «اظهارات نادرست، تحقیر‌آمیز، تحریک‌آمیز و افترا‌آمیز» را پس بگیرد و علاوه بر عذرخواهی از ترامپ، خسارت واردشده به اعتبار او را جبران کند.
در ادامه نامه آمده است که اگر تا جمعه این خواسته‌ها پاسخ نگیرند، ترامپ «چاره‌ای جز پیگیری همه راه‌های قانونی برای جبران خسارات مالی و حیثیتی» نخواهد داشت.
بی‌بی‌سی در پاسخ گفته است «در زمان مناسب» به این درخواست‌ها واکنش نشان خواهد داد.
تهدید حقوقی ترامپ در حالی مطرح می‌شود که او طی سال گذشته چند شکایت مشابه علیه رسانه‌های آمریکایی مطرح کرده است؛ از جمله علیه شبکه‌های پارامونت و ای‌بی‌سی که به ترتیب با پرداخت ۱۶ و ۱۵ میلیون دلار پرونده‌های افترا را مختومه کردند.
در میانه این بحران، سمیر شاه، رییس بی‌بی‌سی، روز دوشنبه پذیرفت که این شبکه در نحوه ویرایش ویدیو از سخنرانی ترامپ «دچار اشتباه در قضاوت» شده است.
او گفت نسخه پخش‌شده از سخنان ترامپ «چنین القا می‌کرد که او مستقیماً هوادارانش را به خشونت فراخوانده» است؛ سخنانی که در همان روز منجر به یورش هواداران ترامپ به ساختمان کنگره آمریکا شد.
اما شاه از یک یادداشت درز کرده که نحوه پوشش این سخنرانی و سایر موارد از جمله جنگ غزه و حقوق تراجنسیتی‌ها را مورد انتقاد قرار داده، نیز انتقاد کرد. به گفته او، این یادداشت تصویری «ناقص» از تصمیم‌گیری‌های داخلی بی‌بی‌سی ارائه می‌دهد.
نویسنده این یادداشت، مایکل پرسکات، سردبیر پیشین سیاسی ساندی تایمز است. افشای این سند به استعفای تیم دیوی، مدیرکل بی‌بی‌سی، و دبورا ترنس، رییس بخش خبر در روز یکشنبه انجامید.
پرسکات در این یادداشت بی‌بی‌سی را به «شکست‌های پیاپی در پوشش اخبار مربوط به ترامپ و جنگ غزه» متهم کرده و گفته بود هشدارهایش نادیده گرفته شده است.
در واکنش به این بحران، دولت بریتانیا از استقلال بی‌بی‌سی دفاع کرد. سخنگوی کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، گفت او بر خلاف ادعای ترامپ، بی‌بی‌سی را «فاسد یا جانبدار» نمی‌داند.
اما نایجل فراژ، رهبر حزب رفورم بریتانیا، گفت که در جریان بحران بی‌بی‌سی با ترامپ گفت‌وگو کرده و رییس‌جمهوری آمریکا «بسیار خشمگین» است.
برخی منابع درون بی‌بی‌سی می‌گویند اختلاف‌های داخلی بر سر نحوه مدیریت تحریریه به شکاف عمیق در هیئت‌مدیره انجامیده است. اعضای منتقد از جمله سر رابی گیب، از منصوبان دولت بوریس جانسون، بی‌بی‌سی را متهم کرده‌اند که در پوشش رویدادهای آمریکا و خاورمیانه «گرایش چپ‌گرایانه» دارد.
نیک رابینسون، مجری باسابقه بی‌بی‌سی، گفت: «مدیران ارشد در روزهای گذشته فلج شده‌اند و حتی بر سر صدور یک بیانیه عذرخواهی به توافق نرسیده‌اند.» او افزود این بحران، نه‌فقط درباره ویرایش سخنرانی ترامپ، بلکه درباره «ادعاهای گسترده‌تر جانبداری سازمانی» است.
در حالی‌که بی‌بی‌سی با یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های دهه اخیر روبه‌رو است، منابع نزدیک به این شبکه می‌گویند آنچه در جریان است «نبردی بر سر روح و استقلال بی‌بی‌سی» است؛ رسانه‌ای که همزمان زیر فشار سیاسی از واشینگتن و لندن قرار دارد.
یک مقام ارشد اسرائیلی به شبکه کان گفت اسرائیل باید هدف سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی را تا پایان دوره دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، تعیین کند.
به گفته این مقام، اسرائیل هدفی تعیین کرده یا قصد دارد هدفی تعیین کند تا در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، حکومت ایران را «وادار به واکنش یا فروپاشی کند.»
یک مقام ارشد امنیتی اسرائیلی به شبکه کان گفت جمهوری اسلامی در تلاش برای تولید مجدد موشک‌های پیشرفته است و نهادهای امنیتی و نظامی اسرائیل با دقت تحرکات مرتبط را زیر نظر دارند.
ارتش اسرائیل اعلام کرد در جریان حملات هوایی این کشور در شبانه‌روز گذشته، دست‌کم سه نفر از اعضای حزب‌الله در جنوب لبنان از جمله یکی از عوامل تامین سلاح برای این گروه کشته شده‌اند.
ارتش اسرائیل دوشبنه ۱۹ آبان در بیانیه‌ای اعلام کرد «سمیر علی فقیه، عضو حزب‌الله که در قاچاق تسلیحات برای این گروه دخیل بود»، در هدف‌گیری هوایی در منطقه سریفا در جنوب لبنان کشته شد.
به‌گفته ارتش، دو عضو دیگر حزب‌الله در حملاتی جداگانه در حومین الفوقا و الساوانا کشته شدند.
ارتش اسرائیل با اشاره به این که «از آغاز نوامبر تا کنون در مجموع ۱۵ نفر از اعضای حزب‌الله کشته شده‌اند» اعلام کرد فعالیت‌های این افراد «تهدیدی برای اسرائیل» و مغایر با تفاهم‌ها میان لبنان و اسرائیل ارزیابی شده است.
خبرگزاری رویترز دوشنبه به نقل از سه مقام امنیتی لبنانی و دو مقام اسرائیلی نوشت اسرائیل از ارتش لبنان خواسته است تا برای خلع سلاح حزب‌الله دست به اقدامات جدی‌تری بزند و خانه‌های شخصی در جنوب لبنان را برای یافتن سلاح‌های این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی تفتیش کند.
بر اساس گزارش رویترز، این درخواست در هفته‌های اخیر مطرح شده، اما فرماندهی ارتش لبنان آن را نپذیرفته است.
به گفته مقام‌های لبنانی، ارتش این کشور بیم دارد چنین اقدامی به ناآرامی داخلی منجر شود و راهبرد خلع سلاحی را که آن را «محتاطانه اما موثر» می‌داند، بر هم بزند.
حمله به تاسیسات حزب‌الله
ارتش اسرائیل صبح دوشنبه به اهدافی در جنوب لبنان حمله کرد که به گفته اسرائیل، حزب‌الله از آنها برای برای پرتاب راکت و تولید و نگهداری سلاح‌های راهبردی استفاده می‌کرد.
اسرائیل اعلام کرد هدف از این حملات «خنثی‌سازی سلاح‌های تهدیدکننده اسرائیل و جلوگیری از بازسازی زیرساخت‌های تروریستی حزب‌الله» بوده است.
ارتش اسرائیل اعلام کرد که یکی از اهداف در جنوب لبنان، محلی بود که پیش‌تر برای پرتاب راکت‌های حزب‌الله استفاده می‌شد و در ماه‌های اخیر فعالیت‌های این گروه در آن مشاهده شده بود.
اسرائیل و لبنان آذر ۱۴۰۳ برای برقراری آتش‌بس و اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به توافق دست یافتند.
اسرائیل در ماه‌های گذشته بارها حزب‌الله را به نقض توافق آتش‌بس متهم کرده و حملاتی را علیه مواضع و نیروهای این گروه نیابتی تهران تدارک دیده است.
