اوکراین اعلام کرد یک فرمانده ارتش روسیه را به‌عنوان مظنون در بخشی از کشتارهای انجام‌شده در «بوچا» شناسایی کرده است؛ اقدامی که مقام‌های اوکراینی آن را گامی مهم در مسیر روشن‌کردن زنجیره فرماندهی پشت اعدام‌های گسترده غیرنظامیان می‌دانند.
خبرگزاری رویترز گزارش داد که پیشرفت تازه‌ای در این پرونده صورت گرفته و نوشت که ابلاغ ظن صادرشده، نخستین موردی است که متوجه یک فرمانده نظامی روسیه شده است.
بوچا، شهری در ۵۶ کیلومتری کی‌یف، یکی از مهم‌ترین صحنه‌های کشتار غیرنظامیان در جریان تهاجم سراسری روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ بود و تصاویر اجساد رهاشده در خیابان‌ها پس از عقب‌نشینی نیروهای روسیه، در جهان بازتاب گسترده‌ای داشت.
مقام‌های اوکراینی می‌گویند بیش از ۴۵۰ جسد از گورهای جمعی در شهر بوچا کشف شد و صدها نفر در مناطق اطراف هم به‌دست نیروهای روسیه کشته شدند.
دادستان‌های اوکراین پیش از این برای ده‌ها سرباز روسیه در این پرونده ابلاغ ظن صادر کرده بودند، اما تاکید کردند مورد جدید اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا برای نخستین‌بار متوجه یک فرمانده در ساختار نظامی روسیه شده است.
آندری لشچنکو، معاون دادستان کل اوکراین، در بیانیه‌ای که توسط یک بنیاد حقوقی منتشر شد، گفت این ابلاغ ظن «گامی بنیادی» در پیگیری عدالت است و به رسیدگی به ابعاد وسیع جنایت‌های جنگی در بوچا کمک می‌کند. کرملین همچنان رخدادهای بوچا را «صحنه‌سازی» می‌نامد و مسئولیت آن را رد می‌کند.
در بخش دیگری از همان بیانیه، بنیاد بین‌المللی «گلوبال رایتس کامپلاینس» نام فرد مظنون را اعلام کرد و گفت شواهد او را مسئول ۱۷ مورد قتل و چهار مورد بدرفتاری عمدی توسط نیروهای تحت فرمانش نشان می‌دهد.
براساس ابلاغ ظن اوکراین، این فرمانده در یکی از واحدهای لشکر ۷۶ هوابرد تهاجمی روسیه خدمت می‌کرد؛ همان واحدی که پیش‌تر هم در یک تحقیق جداگانه نقش آن در وقایع بوچا برجسته شده بود.
این بنیاد اعلام کرد بررسی‌ها بر پایه شهادت شاهدان، شواهد جرم‌شناسی و اطلاعات منبع‌باز انجام شده است.
در این گزارش آمده فرمانده روسی به نیروهایش دستور داده بود افرادی را که تصور می‌شد به نیروهای اوکراینی کمک می‌کنند «شکار کنند، آسیب بزنند و بکشند» و پس از انجام کشتار، برخی اجساد را بسوزانند تا آثار جرم پنهان شود.
مقام‌های پلیس اوکراین گفتند این مرحله از تحقیق نشان می‌دهد رسیدگی قضایی وارد سطح بالاتری شده و اکنون زنجیره فرماندهی‌ای که منجر به اعدام‌های گسترده شده، در حال شناسایی است.
به گفته آنان، شواهد تازه می‌تواند پایه‌ای برای تحقیقات گسترده‌تر درباره نقش احتمالی رهبری روسیه در این عملیات باشد.
نشانه‌های تشدید تنش پس از آتش‌بس غزه
با پایدار ماندن آتش‌بس در غزه، تحلیلگران معتقدند احتمال رویارویی نظامی میان اسرائیل و حزب‌الله بیشتر شده است. اسرائیل از زمان پایان جنگ ۲۰۲۴، حملات هوایی—از جمله ترور فرماندهان و حمله به مواضع حزب‌الله—را در جنوب لبنان افزایش داده و این حملات اکنون شتاب بیشتری گرفته است؛ اقدامی که بسیاری آن را مقدمه یک عملیات گسترده‌تر می‌دانند. در این تحلیل‌ها تاکید می‌شود در صورتی که دولت لبنان نتواند حزب‌الله را خلع‌سلاح کند، اسرائیل ممکن است خود وارد عمل شود.
فشارهای آمریکا و باز شدن درِ مذاکره با اسرائیل
آتش‌بس اخیر فضای جدیدی برای دیپلماسی ایجاد کرده است. دونالد ترامپ در سخنرانی خود در کنست، از تلاش‌های لبنان برای خلع‌سلاح حزب‌الله تمجید کرد و پس از آن، ژوزف عون، رئیس‌جمهوری لبنان، آشکارا خواستار مذاکره با اسرائیل شد—موضعی بی‌سابقه در سیاست لبنان. چندی بعد، فرستاده ویژه آمریکا، تام باراک، نیز همین موضع را تقویت کرد و هشدار داد که ادامه مسلح‌بودن حزب‌الله می‌تواند به حمله اسرائیل منجر شود. او لبنان را «دولت شکست‌خورده» خواند و تاکید کرد خلع‌سلاح حزب‌الله باید سریع‌تر انجام شود.
مقاومت حزب‌الله و توقف برنامه دولت لبنان
به‌دنبال تصویب طرح خلع‌سلاح حزب‌الله در اوت گذشته و مامور شدن ارتش برای تهیه برنامه اجرایی تا پایان ۲۰۲۵، روند کار عملاً متوقف شده است. حزب‌الله و نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، فوراً تلاش کردند پیشبرد این طرح و هرگونه مذاکره مستقیم با اسرائیل را سد کنند. علاوه بر مخالفت حزب‌الله، کندی تصمیم‌گیری سیاسی و نبود ضرب‌الاجل روشن در برنامه ارتش نیز روند را به تاخیر انداخته است. هرچند ارتش برخی مواضع گروه را در جنوب لیتانی برچیده، حزب‌الله خلع‌سلاح کامل را در سراسر لبنان رد می‌کند.
جدل بر سر شکل مذاکرات با اسرائیل
مذاکرات احتمالی میان لبنان و اسرائیل محل اختلاف است. بطور سنتی گفت‌وگوها غیرمستقیم و با میانجی‌گری آمریکا و سازمان ملل انجام می‌شود، اما دولت ترامپ اکنون خواستار گفت‌وگوهای مستقیم است تا نفوذ حزب‌الله به حداقل برسد. گزینه دیگر ادامه سازوکار آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۴ است که لبنان را به خلع‌سلاح گروه‌های مسلح متعهد می‌کند و اسرائیل را از عملیات تهاجمی بازمی‌دارد. حزب‌الله ترجیح می‌دهد مذاکرات غیرمستقیم ادامه یابد تا زمان لازم برای بازسازی و حفظ نفوذ خود را داشته باشد.
بازسازی نظامی حزب‌الله با وجود ضربات سنگین
با وجود ضربه‌های جدی ناشی از جنگ با اسرائیل—از جمله از دست رفتن فرماندهان باسابقه، کاهش تجهیزات استراتژیک، اختلال مسیرهای تدارکاتی سوریه و کاهش حمایت مالی حکومت ایران—گزارش‌هایی نشان می‌دهد حزب‌الله در حال بازسازی نیرو و توان موشکی است. منابع اسرائیلی و آمریکایی ادعا می‌کنند این گروه به سرعت نسبت به سرعت ارتش لبنان در برچیدن مواضعش نیرو جذب می‌کند و تسلیحات خریدار می‌کند. حزب‌الله همچنین ساختار فرماندهی خود را در قالب واحدهای کوچک‌تر و خودمختار تغییر داده و تمرکز خود را بر جنگ‌افزار سبک، موشک‌های ضدتانک و پهپادهای تولید داخل گذاشته است.
ایدئولوژی به جای برتری نظامی
در شرایطی که توان نظامی حزب‌الله به‌شدت آسیب دیده، رهبران گروه تلاش کرده‌اند با تقویت گفتمان «جهاد»، «مقاومت» و «وظیفه الهی»، خلأ قدرت خود را جبران کنند. نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله، در سخنرانی‌های اخیر کمتر به تهدیدهای بزرگ‌نمایانه علیه اسرائیل پرداخته و بیشتر بر «تحمل» و «ایستادگی» تاکید کرده است. هم‌زمان، گزارش‌هایی درباره احیای شبکه تونل‌ها و بازگشت به تاکتیک‌های جنگ نامنظم منتشر شده است.
فشار اقتصادی و تلاش برای بقا
حزب‌الله تحت فشار مالی قرار دارد؛ از ضربه به مؤسسات مالی‌اش گرفته تا کاهش منابع ایرانی. با این حال، همچنان از مسیرهای غیررسمی و سوریه تامین مالی می‌شود و بخش بزرگی از منابع خود را به عملیات نظامی و حمایت از خانواده‌های کشته‌شدگان اختصاص داده است. فعالیت‌های پهپادی و تامین قطعات از طریق شرکت‌های پوششی خارجی نیز ادامه دارد.
احتمال اقدام یک‌جانبه اسرائیل
در حالی که آمریکا در تلاش است دولت لبنان را به سمت گفت‌وگو با اسرائیل و خلع‌سلاح حزب‌الله سوق دهد، حزب‌الله اخیراً در نامه‌ای علنی اعلام کرده است که «هیچ دولتی در لبنان انحصار سلاح نخواهد داشت» و هرگونه مذاکره مستقیم با اسرائیل را رد کرده است. به دنبال این موضع‌گیری، اسرائیل حملات خود را افزایش داد و چندین روستا را تخلیه کرد. سفارت آمریکا نیز اعلام کرد که «اجازه نخواهد داد حزب‌الله همچنان تهدیدی برای لبنان باقی بماند».
فرصت تاریخی یا آغاز یک جنگ جدید؟
لبنان اکنون در نقطه حساسی قرار دارد. آتش‌بس غزه و تلاش‌ها برای کاهش تنش در منطقه، فرصتی بی‌سابقه برای اعمال حاکمیت دولت و خلع‌سلاح حزب‌الله فراهم کرده است. اما اگر دولت لبنان نتواند با جدول زمانی واضح و تصمیم‌گیری قاطع پیش برود، احتمالاً اسرائیل خود وارد عمل خواهد شد—موضوعی که می‌تواند لبنان را وارد دور جدیدی از درگیری و بی‌ثباتی کند.
خبرگزاری رویترز چهارشنبه ۲۸ آبان نوشت: «انتشار این اسناد می‌تواند فعالیت‌های اپستین را که قبل از محکومیتش در سال ۲۰۰۸ با ترامپ و دیگر چهرههای برجسته معاشرت می‌کرد، بیشتر روشن کند.»
با وجود انتشار عکسهایی از ترامپ و اپستین در کنار هم در دهههای گذشته، رییس‌جمهوری ایالات متحده تاکید کرده است رابطه او با اپستین پیش از محکومیتهای جنجالی این مجرم جنسی قطع شده بود.
ایمیلهایی که هفته گذشته از سوی یک کمیته مجلس نمایندگان منتشر شد، نشان میداد که اپستین معتقد بوده ترامپ «از دخترها خبر داشته»، هرچند معنای دقیق این عبارت روشن نیست.
در این حال، ترامپ ماهها برای جلوگیری از انتشار پروندهها تلاش کرده بود، اما در روزهای اخیر مخالفت خود را پس از افزایش انتقادها، از سوی دموکرات‌ها و نیز یکی از حامیان سابقش؛ مارجوری تیلور گرین، کنار گذاشت.
اپستین بهدلیل دست داشتن در جرائم جنسی به زندان محکوم شد. او تقریبا ۱۳ ماه از محکومیت خود را گذراند و در سال ۲۰۰۹ بهطور مشروط آزاد شد.
او سال ۲۰۱۹ مجددا بازداشت شد، اما پیش از آغاز محاکمه در زندان نیویورک جان باخت و مقام‌های قضایی دلیل مرگ او را خودکشی اعلام کردند. با گذشت سالها، این پرونده همچنان با بحثهای گسترده‌ای همراه است.
رویترز اشاره کرد که بسیاری از رأیدهندگان به ترامپ معتقدند که دولت او روابط اپستین با چهرههای قدرتمند را پنهان کرده و جزئیات مربوط به مرگ او را که خودکشی اعلام شد، پنهان کرده است.
پم بوندی چهارشنبه گفت: «ما همچنان از قانون پیروی خواهیم کرد و مشوق حداکثر شفافیت خواهیم بود.»
به نوشته رویترز، اما انتشار این پروندهها ممکن است جامع نباشد، زیرا قانون مصوب کنگره به وزارت دادگستری اجازه می‌دهد اطلاعات شخصی در مورد قربانیان اپستین و مطالبی را که تحقیقات را به خطر میاندازد، مخفی نگه دارد.
بر اساس این گزارش، ترامپ هفته گذشته به وزارت دادگستری دستور داد تا وضعیت بیل کلینتون، رییس‌جمهوری اسبق، لاری سامرز، وزیر اسبق خزانهداری و رید هافمن، بنیانگذار لینکدین و از چهرههای دموکرات، را که با اپستین در ارتباط بودند، بررسی کند و مقامات میتوانند تصمیم بگیرند که هیچ اطلاعاتی مرتبط با این افراد را منتشر نکنند.
وزارت دادگستری آمریکا به طور مرتب به لزوم محافظت از تحقیقات جاری اشاره می‌کند.
