محمدرضا کاویانپور، رییس موسسه تحقیقات آب کشور، گفت: «در چند سال اخیر افت تراز آب دریای خزر به حدود ۲۵ سانتیمتر رسیده و امسال احتمالا با ثبت یک رکورد تاریخی به حداقل تراز ۵۰۰ ساله دریای خزر خواهیم رسید.»
او «تغییرات اقلیمی» را مهمترین علت افت تراز آب دریای خزر خواند و افزود: «کاهش بارشها در حوضه آبریز دریای خزر و افزایش تبخیر دو عامل مهم این تغییرات اقلیمی هستند که در سالهای اخیر شدت بیشتری پیدا کردند.»
به پیشنهاد سازمان ملل متحد، سوم دسامبر هر سال بهعنوان روز جهانی افراد دارای معلولیت تعیین شده است؛ مناسبتی که در سال ۱۹۹۲ با هدف جلب توجه افکار عمومی و دولتها به حقوق و کرامت بیش از یک میلیارد انسان دارای معلولیت در جهان به تصویب رسید.
چنین روزی قرار است یادآور شود که معلولیت صرفا یک مساله فردی یا پزشکی نیست، بلکه موضوعی حقوقمحور و اجتماعی است و دولتها موظف هستند موانع دسترسی، تبعیض ساختاری و نابرابریهای پیشروی این گروه را کاهش دهند.
این در حالی است که به گفته بهروز مروتی، فعال حقوق افراد دارای معلولیت، بیش از ۹۵ درصد معلولان در ایران زیر خط فقر مطلق هستند.
پیامهای رسیده به ایراناینترنشنال از سختیهای طاقتفرسای زندگی این شهروندان در ایران حکایت دارند.
بسیاری از معلولان در پیامهای خود تاکید کردند مشکلاتشان «نه استثنا»، بلکه واقعیتی فراگیر است؛ از نبود تجهیزات حیاتی و خدمات توانبخشی گرفته تا فقر شدید، انزوا، ناتوانی در تردد، هزینههای سرسامآور درمان و بیپاسخ ماندن نیازهایی که در بسیاری از کشورها بدیهی و اولیه تلقی میشوند.
یکی از مخاطبان که معلولیت شدید دارد، روایت خود را اینگونه آغاز کرد: «۱۳ سال است نتوانستهام یک ویلچر بگیرم. نامهنگاری به استان و تهران و بهزیستی هیچ نتیجهای نداشته. پول پوشک، سوند، دارو و وسایل پزشکی روزبهروز گرانتر میشود. ماندهام چه کنم.»
او افزود شرکت در برنامههای روز جهانی معلولان برای او «چیزی جز حسرت» به همراه ندارد.
در پیام دیگری، یک جانباز جنگ ایران و عراق نوشت: «حتی فرزندانم و همسرم ترکم کردند. حق دارند؛ چه کسی میتواند با کسی که یکسره نفسنفس میزند و سرفه میکند، زندگی کند؟ از این بیمارستان به آن بیمارستان میبرند و خسته شدهاند.»
او تاکید کرد دولت درگیر «فلسطین و کشورهای دیگر» است و زندگی جانبازانی مثل او «دیگر اهمیتی ندارد».
شهروند دیگری که معلولیت جسمی-حرکتی دارد، در پیامی گفت بهجای دریافت حمایت، اکنون «در دادگاه» با سازمان بهزیستی درگیر است: «جرمم افشای املاک سازمانی است که ۱۰ سال است به افراد غیرمعلول با اجاره ماهی ۳۰ هزار تومان دادهاند.»
او ادامه داد: «نهتنها ما را حمایت نمیکنند، بلکه اگر حقمان را بخواهیم، علیهمان پرونده میسازند.»
بسیاری از شهروندان نیز از نبود امکانات اولیه برای تردد معلولان در شهرها نوشتند.
یکی از مخاطبان گفت: «هیچیک از وسایل حملونقل عمومی مناسبسازی نشدهاند. حتی پیادهروها اختلاف سطح دارند و برای من سالمند خطرناک هستند، چه برسد به افراد معلول. اگر بگویم هیچ امکاناتی ندارند، اغراق نکردهام.»
چند پیام دیگر از فقر ساختاری و نبود هرگونه فرصت شغلی حکایت دارند. یک معلول ضایعه نخاعی نوشت: «سالهاست از خانه بیرون نرفتهام. توانایی کار دارم، اما نه توانبخشی هست و نه مجوز کار پیمانکاری میدهند. اینجا زندان است.»
او همچنین از افسردگی، زخم بستر و ناتوانی در تامین ابتداییترین نیازهای خود خبر داد.
روایتها تنها به مشکلات درمانی، معیشتی و تردد محدود نیست. بسیاری از پیامها به تبعیضی عمیق اشاره میکنند که «ریشه در ساختار قدرت» دارد.
فردی که با معلولان دستفروش در بازارهای تهران آشنایی دارد، از فعالیت آنها در سرما، گرما و باران گفت: «۴۰ سال است چند معلول را میشناسم که در خیابان دستفروشی میکنند. هیچ امکاناتی ندارند. داروهایی که قبلا رایگان یا ارزان بود، حالا نایاب و گران شده.»
در میان پیامها، جانباز دیگری که نوجوانیاش را در جنگ و جوانیاش را در بیمارستان گذرانده، چنین گفت: «این حکومت سلام ما را علیک نمیدهد، چه برسد به معلولانی که جانباز نیستند. هیچ راهی نیست جز اینکه این حکومت عوض شود تا دوباره کشور جان بگیرد.»
در بسیاری از پیامها، خشم و ناامیدی موج میزند. یک مخاطب با انتقاد از رویکرد جمهوری اسلامی نوشت: «اینها به هیچکس رحم نکردهاند. نه حقوق معلولان را رعایت میکنند، نه به طبیعت احترام میگذارند.»
شمخانی پنجشنبه ۱۳ آذر به بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس واکنش نشان داد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت «ادعاهای شورای همکاری» درباره جزایر سهگانه و همچنین میدان گازی آرش/الدره «غیرسازنده» است.
شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه پایانی نشست خود در بحرین بار دیگر موضع پیشین خود در رابطه با جزایر سهگانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی در خلیج فارس را تکرار و آنچه را «تداوم اشغال» این جزایر از سوی ایران نامیدند، محکوم کردند.
آنان همچنین امارات متحده عربی را مالک این جزایر خواندند.
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بار دیگر از تهران خواستند به خواستههای ابوظبی برای حل اختلاف درباره مالکیت این جزایر از راه مذاکرات مستقیم پاسخ دهد یا این موضوع به دیوان بینالمللی دادگستری ارجاع داده شود.
شورای همکاری خلیج فارس همچنین از مواضع پیشین اتحادیه اروپا که جزایر سهگانه را «متعلق به امارات» خوانده بود، قدردانی کرد.
شمخانی کشورهای عربی را به «حمایت از تجاوز» متهم کرد
شمخانی در پیام خود، این کشورها را به «برخی حمایتها» از آمریکا و اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه متهم کرد.
او نوشت: «ایران در جنگ ۱۲ روزه با وجود برخی حمایتها از تجاوز، خویشتنداری کرد. اقتدار ایران در خلیج فارس نباید بدخوانی شود؛ نقش همسایگان امنیتآفرینی است نه بازی با خطوط قرمز ملت ایران.»
پیشتر نیز پس از برگزاری اغلب نشستهای شورای همکاری خلیج فارس در سطح وزرا، اجلاس سران یا جلسات مشترک با طرفهای بینالمللی (اتحادیه اروپا، چین، روسیه و ...)، این شورا در بیانیههای پایانی خود از «مالکیت امارات بر جزایر سهگانه» حمایت کرده بود.
جمهوری اسلامی نیز در واکنش به این بیانیهها، موضع امارات درباره جزایر را رد و در مواردی سفرای خارجی در تهران را احضار کرد.
دولت ایران با طرح این نکته که مساله حاکمیت بر جزایر سهگانه در سال ۱۹۷۱ «به طور قطعی و دائمی» تعیین شده، تنها برای مذاکره «بهمنظور رفع سوءتفاهم» اعلام آمادگی کرده است.
خرداد ۱۴۰۳، با وجود احضار سفیر چین از سوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، پکن درباره جزایر سهگانه تغییر موضع نداد و مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، گفت: «موضع ما در این مورد ثابت است.»
میدان آرش/الدره نیز که میان ایران، عربستان سعودی و کویت مشترک است، به یکی از موارد اختلاف میان تهران و کشورهای عربی خلیج فارس تبدیل شده است.
ذخایر این میدان گازی ۲۲۰ میلیارد متر مکعب یا هفت هزار میلیارد فوت مکعب تخمین زده شده است.
مرداد ۱۴۰۲، وزارت خارجه عربستان سعودی اعلام کرد این کشور به همراه کویت، مالک انحصاری این ذخایر هستند.
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت نیز اعلام کرد روند شیوع این بیماری تا دو هفته آینده همچنان صعودی خواهد بود.
رئیسی پنجشنبه ۱۳ آذر تاکید کرد آلودگی و موج همزمان بیماری، گروههای حساس را در معرض خطر جدی قرار داده است.
او با اشاره به همزمانی موج آنفلوآنزای فصلی و تشدید آلودگی در تهران و کلانشهرها، این وضعیت را برای کودکان و سالمندان نگرانکننده دانست و از مردم خواست مراقبتهای بیشتری انجام دهند: «وقتی آلودگی زیاد باشد، میزان انتقال و انتشار آنفلوآنزای فعلی (H3N2) حداقل ۱۰ برابر میشود.»
معاون وزیر بهداشت آمار مرگومیر ناشی از آلودگی هوا را «هشداردهنده» توصیف کرد و گفت سالانه حدود ۵۹ هزار مرگ در کشور به آلودگی هوا منتسب است.
به گفته او، آلایندهها «اثر تجمعی» دارند و کاهش حتی یک درصد از آنها اهمیت زیادی دارد.
معاون وزیر بهداشت درباره ویژگیهای ویروس فعلی نیز هشدار داد و گفت آنفلوآنزای فعلی بهقدری جهش داشته که سازمان جهانی بهداشت قصد داشت نام آن را تغییر دهد.
او افزود این ویروس «واکسنگریز» شده و آلودگی هوا به تشدید عفونت کمک میکند.
رئیسی درباره افراد مبتلا نیز گفت: «بیشترین مبتلایان در گروه سنی پنج تا ۱۴ سال هستند.»
او با اشاره به شرایط تهران افزود: «سالانه حدود هشت هزار و ۸۰۰ تا ۹ هزار نفر در پایتخت بهطور مستقیم بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند.»
این آمار تنها شامل مرگومیر است و بیماریهای مزمن تنفسی و قلبی را پوشش نمیدهد.
هوای تهران، ناسالم برای گروههای حساس
هشدارها در شرایطی مطرح است که شاخص آلودگی هوای تهران در ۱۳ آذر بهطور رسمی «ناسالم برای گروههای حساس» اعلام شد.
اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوا نشان میدهد میانگین آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شبانهروز گذشته عددی بالای ۱۳۰ را ثبت کرد.
در چنین شرایطی، مبتلایان بیماریهای قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از حضور طولانیمدت در فضای باز خودداری کنند و دیگر افراد نیز فعالیت بدنی سنگین در خارج از منزل را کاهش دهند.
شاخص کیفیت هوا پنج دسته اصلی دارد که بر اساس آن، از عدد صفر تا ۵۰، هوای پاک، از ۵۰ تا ۱۰۰، هوای سالم، بین ۱۰۰ تا ۱۵۰، هوای ناسالم برای گروههای حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰، هوای ناسالم (برای همه)، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰، شرایط کیفی هوا خطرناک محسوب میشود.
دادههای سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان میدهد میانگین آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون پنجشنبه در شهرستان زهک در سیستان و بلوچستان به ۴۷۹ رسیده است. عددی که نشان دهنده شرایط جوی به شدت خطرناک در این شهر است.
شاخص آلودگی هوا در مشهد ۱۵۸، سرایان در خراسان جنوبی ۱۶۶، لامرد فارس ۱۷۱، آبادان ۱۵۲، هویزه ۱۷۷، خرمشهر ۱۵۴، دشت آزادگان ۱۵۲ و بندرعباس ۱۵۳ اعلام شده که حاکی از هوای ناسالم (برای همه) در این شهرهاست.
وضعیت آلودگی در دیگر شهرهای بزرگ نیز مشابه بوده است. امروز اصفهان، قزوین، شیراز، بندرعباس، تهران، ارومیه، کرج، زاهدان و اراک در محدوده «ناسالم برای گروههای حساس» قرار گرفتند.
بر اساس گزارش رسمی، تهران از ابتدای سال تا ۱۳ آذر تنها شش روز هوای پاک داشته و در مقابل، بیش از ۱۰۰ روز ناسالم برای گروههای حساس، ۱۹ روز ناسالم، دو روز بسیار ناسالم و دو روز خطرناک را تجربه کرده است.
ذرات معلق عامل اصلی آلودگی هوا
همزمان با این خبرها، نتایج ۱۰ مطالعه علمی منتشرشده از سوی مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی نشان دادند آلودگی هوا در تهران طی ۲۰ سال گذشته نهتنها کاهش محسوس نداشته بلکه «ابعاد پیچیدهتری» پیدا کرده است.
بر اساس این پژوهشها که دادههای سالهای ۱۳۸۱ تا ۱۴۰۰ را بررسی کردهاند، ذرات معلق همچنان اصلیترین عامل کاهش کیفیت هوا هستند و افزایش بیماریهای قلبی و تنفسی با قرار گرفتن طولانیمدت در معرض آن، مرتبط است.
