در پی افزایش نگرانی از تلاش احتمالی اسرائیل برای ترور فرماندهان ارشد حماس در خارج از جهان عرب، این گروه دستورالعملهای امنیتی سختگیرانهای صادر کرده است؛ از ممنوعیت استفاده از تلفن همراه و تجهیزات الکترونیک گرفته تا برگزاری جلسات در مکانهای متغیر و حتی منع ورود کولرهای گازی.
روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن، در شماره روز پنجشنبه ۱۳ آذر خود گزارش داد که رهبران ارشد حماس پس از سوءقصد نافرجام در دوحه، پایتخت قطر، سطح حفاظت شخصی خود را به شکل قابل توجهی افزایش دادهاند.
بهگفته یک منبع، «فرض بر این است که اسرائیل همچنان با فناوریهای پیشرفته آنها را ردیابی خواهد کرد.»
این روزنامه سندی را منتشر کرده که مجموعهای از دستورالعملهای امنیتی داخلی برای اعضای ارشد حماس را تشریح میکند.
بر اساس این دستورالعملها، جلسات داخلی نباید در مکانهای ثابت برگزار شود و زمان و محل برگزاری باید بهطور مداوم تغییر کند تا از لو رفتن اطلاعات جلوگیری شود.
همچنین تاکید شده است که تلفنهای همراه، رایانهها و دیگر تجهیزات الکترونیکی و پزشکی باید دستکم ۷۰ متر دورتر از محل جلسه نگه داشته شوند.
افزون بر این، هیچگونه وسیله الکترونیکی یا پزشکی — از جمله کولرهای گازی، ساعتهای هوشمند، روترهای اینترنتی، صفحهنمایشهای تلویزیونی و سیستمهای آیفون — اجازه ورود به محل جلسه را ندارند.
این دستورالعملها همچنین الزام میکنند که پیش از آغاز هر نشست، مکان موردنظر بهطور کامل از نظر وجود دوربینهای مخفی یا ابزار شنود احتمالی بازرسی شود، تا احتمال نفوذ اطلاعاتی به حداقل برسد.
گزارش الشرق الاوسط نشان میدهد که حماس در پی افزایش تهدیدها علیه رهبرانش، یکی از سختگیرانهترین مجموعه تدابیر امنیتی سالهای اخیر را به اجرا گذاشته است؛ تدابیری که بهروشنی از تشدید رقابت اطلاعاتی و نگرانی این گروه از عملیات هدفمند اسرائیل حکایت دارد.
بهنوشته آکسیوس، آتشبس شکننده در غزه، بزرگترین دستاورد سیاست خارجی ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوریاش تاکنون بوده و دولت او میخواهد هرچه سریعتر وارد مرحله دوم صلح شود تا از بازگشت جنگ جلوگیری کند.
اگرچه آتشبس کاملا فرو نپاشیده، اما از زمان اجرایی شدن آن در ۱۱ اکتبر، حملات اسرائیل باعث کشته شدن ۳۶۶ فلسطینی شده و در حملات حماس نیز چند سرباز اسرائیلی کشته شدهاند.
یکی از عناصر کلیدی مرحله اول، یعنی آزادی تمام گروگانهای زنده و اجساد گروگانها از سوی حماس، تقریبا تکمیل شده است. تنها بقایای یک گروگان هنوز بازگردانده نشده و هیاتی اسرائیلی پنجشنبه با میانجیهای قطری و مصری برای بازیابی تنها پیکر باقیمانده دیدار کرد.
اسرائیل تحت فشار آمریکا پذیرفته است گذرگاه رفح را باز کند و به فلسطینیها اجازه خروج از غزه به سوی مصر را بدهد. اسرائیل، مصر و آمریکا در حال مذاکره برای ترتیبات امنیتی هستند که امکان بازگشت فلسطینیها از مصر به غزه را فراهم کند.
انتظار میرود که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، پیش از پایان ماه برای بررسی مرحله بعدی توافق غزه با ترامپ در آمریکا دیدار کند. ترامپ دوشنبه در تماس تلفنی به نتانیاهو گفته بود از او انتظار دارد «همکار بهتری» در موضوع غزه باشد.
مرحله دوم صلح شامل چه نکاتی است؟
مرحله دوم صلح غزه توافق شامل خروج بیشتر نیروهای اسرائیلی از غزه، استقرار یک نیروی بینالمللی تثبیتکننده (ISF) در غزه، و آغاز سازوکار جدید حکمرانی خواهد بود که از جمله شامل «هیات صلح» به رهبری ترامپ میشود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد اخیرا شکلگیری ISF و هیات صلح را تایید کرده است. مقامات آمریکایی میگویند در مراحل نهایی تشکیل این نیرو و ساختار حکمرانی جدید هستند و امیدوارند از این بسته طی دو تا سه هفته آینده رونمایی کنند.
یک منبع غربی حاضر در این فرایند به آکسیوس گفت: «تمام اجزای مختلف تقریبا تکمیل شدهاند. همهچیز در حال پیش رفتن است و هدف این است که برنامه پیش از تعطیلات اعلام شود.»
قرار است در راس ساختار حکمرانی جدید در غزه، «هیات صلح» به رهبری ترامپ قرار گیرد که شامل حدود ۱۰ رهبر از کشورهای عربی و غربی خواهد شد.
در سطح پایینتر، یک هیات اجرایی بینالمللی قرار خواهد داشت که شامل تونی بلر، نخستوزیر پیشین بریتانیا، جرد کوشنر و استیو ویتکاف و مقاماتی از کشورهای عضو هیات صلح خواهد بود.
قرار است یک دولت تکنوکرات فلسطینی زیر نظر این هیات فعالیت خود را آغاز کند. این دولت شامل ۱۲ تا ۱۵ فلسطینی باسابقه در مدیریت و تجارت خواهد بود که وابسته به حماس، فتح یا هیچ گروه سیاسی فلسطینی دیگر نیستند.
منبع مطلع از روند بررسیها به آکسیوس گفت فهرست اولیه شامل ۲۵ نفر بود که حدود نیمی از آنها حذف شدهاند. برخی از افراد منتخب در غزه زندگی میکنند و برخی دیگر در گذشته در این منطقه بودهاند و برای خدمت در دولت جدید باز خواهند گشت.
مقامات آمریکا میگویند در مراحل نهایی رسیدن به اجماع با اسرائیل، تشکیلات خودگردان و کشورهای منطقه درباره ترکیب دولت تکنوکرات جدید غزه هستند.
در همین حال کشورهایی از جمله اندونزی، آذربایجان، مصر و ترکیه اعلام کردهاند که آماده اعزام نیرو به غزه در قالب ISF هستند.
این نیرو قرار است در بخشهایی از غزه مستقر شود که اکنون تحت کنترل ارتش اسرائیل است. مقامات آمریکایی میگویند این امر امکان خروج بیشتر نیروهای اسرائیلی از این مناطق را فراهم خواهد کرد.
برنامه ترامپ خواستار همکاری نزدیک ISF با دولت تکنوکرات و هماهنگی با اسرائیل و مصر است.
آکسیوس بهنقل از منابع خود افزود آمریکا، قطر، مصر و ترکیه در حال مذاکره با حماس برای توافقی هستند که طبق آن، این گروه از اداره غزه کنار بکشد و روند خلع سلاح را آغاز کند.
طبق این پیشنهاد، حماس ابتدا سلاحهای سنگین خود را زمین میگذارد و سپس روند کنارگذاری سلاحهای سبک آغاز میشود.
یک منبع غربی حاضر در مذاکرات گفت مصر و قطر خوشبین هستند که با حماس به توافق برسند، اما نتانیاهو خوشبینی کمتری دارد. او گفت: «بیبی بدبین است، اما متعهد است این روند را امتحان کند.»
آمریکا و میانجیها میخواهند تمام عناصر لازم برای مرحله دوم را با تایید کشورهای منطقه آماده کنند و سپس آن را به حماس ارائه دهند.
او گفت: «معادله این خواهد بود: خروج ارتش اسرائیل از غزه در ازای خروج حماس از قدرت.»
سؤال بزرگ این است که آیا حماس موافقت میکند خلع سلاح شود و اجازه دهد دولت جدید اداره غزه را در دست بگیرد یا نه.
منبع غربی آکسیوس در این مورد گفت: «آنها نمیتوانند چه مستقیم و چه از طریق سلاحهایشان بخشی از حکومت باشند.»
یک مقام کاخ سفید نیز که نامش اعلام نشد، به آکسیوس گفت طی هفتههای آینده اعلامیههایی درباره «هیات صلح» و اجرای مراحل بعدی طرح صلح غزه منتشر خواهد شد.
این مقام افزود: «دولت ترامپ و همکاران ما با جدیت برای اجرای طرح ۲۰ مادهای تاریخی رییسجمهوری ترامپ کار میکنند؛ طرحی که امنیت و رفاه را برای مردم غزه و کل منطقه به ارمغان خواهد آورد.»
واحد هماهنگکننده فعالیتهای دولت اسرائیل در سرزمینهای فلسطینی (کوگات) چهارشنبه ۱۲ آذر اعلام کرد بازگشایی گذرگاه رفح طی چند روز آینده «بر اساس توافق آتشبس و مطابق با دستورالعملهای در سطح سیاسی» انجام میشود.
به گفته کوگات، این سازوکار که تایید امنیتی اسرائیل را دارد، با هماهنگی مصر و تحت نظارت هیاتی از اتحادیه اروپا اجرا خواهد شد؛ مشابه سازوکاری که در ژانویه ۲۰۲۵ به کار گرفته شده بود.
جزییات بیشتری درباره امکان بازگشت فلسطینیهایی که از غزه خارج میشوند - از طریق این گذرگاه - ارائه نشده است.
همزمان مصر گزارشها درباره هماهنگی این کشور با اسرائیل در بازگشایی گذرگاه رفح برای ساکنان غزه در روزهای آینده را تکذیب کرد.
در یک ماه گذشته گزارشهای ضد و نقیضی درباره تصمیم اسرائیل برای بازگشایی این گذرگاه در جنوب نوار غزه که این منطقه را به مصر وصل میکند، منتشر شده است.
حماس اواخر مهر گفته بود اسرائیل با نقض مکرر توافق، از بازگشایی گذرگاه رفح برای سفر بیماران و مجروحان خودداری کرده است.
همان زمان دفتر نخستوزیری اسرائیل بازگشایی این گذرگاه را منوط به میزان پایبندی حماس به تعهدات خود در بازگرداندن گروگانهای کشتهشده اعلام کرده بود.
حماس و جهاد اسلامی فلسطین ۱۲ آذر از پیدا شدن پیکر یک گروگان در بیت لاهیا در شمال غزه خبر دادند.
گردانهای القدس، شاخه نظامی جهاد اسلامی و گروه متحد حماس، اعلام کرد در حال همراهی با تیمی از صلیب سرخ در شمال غزه برای جستوجوی پیکر یکی از گروگانهای کشتهشده است.
پیکری که حماس به اسرائیل تحویل داد مربوط به دو گروگان کشتهشده نیست
تحویل پیکر گروگانهای کشتهشده، یکی از مناقشهبرانگیزترین موضوعات توافق آتشبس از زمان اجرای آن در ۱۸ مهر تاکنون بوده است.
اسرائیل بارها در این زمینه، حماس را بهدلیل اقداماتی نظیر تحویل پیکر فردی دیگر به جای گروگان کشتهشده، به نقض توافق متهم کرده است.
در جدیدترین نمونه از این دست، اسرائیل ۱۲ آذر اعلام کرد کالبدشناسی بقایای پیکری که یازدهم آذر از سوی حماس تحویل داده شد، با هیچیک از دو گروگان کشتهشده باقیمانده در نوار غزه ارتباطی ندارد.
به گفته دفتر نخستوزیری اسرائیل، خانوادههای دو گروگان باقیمانده یعنی ران گویلی، شهروند اسرائیلی، و سوتیساک رینتالاک، تبعه تایلند، از این نتیجه مطلع شدهاند.
دفتر بنیامین نتانیاهو افزود: «تلاشها برای بازگرداندن آنها بهمنظور خاکسپاری شایسته در کشورشان، متوقف نخواهد شد.»
یکی از مقامهای ارشد صلیب سرخ ۱۱ آذر به تایمز اسرائیل گفته بود بقایایی که این سازمان از سوی حماس به ارتش اسرائیل تحویل داده، شامل «باقیماندههای کوچک و تکههایی از یک پیکر» بوده است.
«اتحادیه ملی روزنامهنگاران» (SNJ) و «فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران» (IFJ) سهشنبه ۱۱ آذر تایید کردند شکایتی را با عنوان «مانعتراشی در آزادی انجام کار روزنامهنگاری» در یکی از دادگاههای پاریس ثبت کردهاند.
این دو نهاد در شکایت خود تصریح کردهاند که محدودیتهای اسرائیل برای دسترسی رسانهها به غزه و همچنین «ارعاب و خشونت علیه خبرنگاران فرانسوی در منطقه»، مصداق نقض آزادی مطبوعات است و میتواند «جنایت جنگی» نیز محسوب شود.
از آنجا که چند خبرنگار فرانسوی نیز در میان آسیبدیدگان و شاکیان قرار دارند، دادستانی ملی ضدتروریسم فرانسه (PNAT) این اختیار را دارد که روند تحقیق رسمی را آغاز کند.
به نوشته شبکه فرانساینفو، این شکایت که بیش از ۱۰۰ صفحه ضمیمه حقوقی دارد، اولین پروندهای است که به اتهام مشخص «مانعتراشی علیه آزادی روزنامهنگاری» در قوانین فرانسه استناد میکند و خواستار اعمال آن در بستر یک درگیری بینالمللی شده است؛ جایی که به گفته شاکیان، حملات به رسانهها جنبهای «ساختاری» پیدا کرده است.
نقض حقوق بشردوستانه
لوئیز الیافی، وکیل پرونده، گفت: «این شکایت، یک کارزار هماهنگشده و گاهی همراه با خشونت را علیه خبرنگاران فرانسوی که مانع انجام وظیفهشان در سرزمینهای فلسطینی میشود، محکوم میکند. کارزاری که آزادی مطبوعات را نقض کرده است.»
اینس داوو، همکار او نیز گفت: «این حملات، علاوه بر نقض حقوق بینالملل بشردوستانه، مصداق جنایت جنگی نیز هستند.»
این اقدام صنفی همچنین با شکایت فردی یک روزنامهنگار فرانسوی ـ که برای چند رسانه فرانسویزبان کار میکند و نخواسته نامش فاش شود ـ همراه شده که گفته است هنگام تهیه گزارش، از سوی شهرکنشینان هدف حمله قرار گرفته است.
این شکایت در شرایطی مطرح شده که سازمان گزارشگران بدون مرز (RSF) گفته است بیش از ۲۱۰ نفر از روزنامهنگاران و کارکنان رسانهای از آغاز عملیات نظامی اسرائیل در غزه پس از حملات حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ کشته شدهاند.
گروههای رسانهای بارها مخالفت خود را با امتناع طولانیمدت اسرائیل از ورود خبرنگاران خارجی به غزه اعلام کردهاند؛ در حالی که تنها تعداد کمی خبرنگار، با نظارت شدید در کنار نیروهای اسرائیلی به این منطقه برده شدهاند.
این شکایت همزمان با مجموعهای از دیگر پروندههای حقوقی مرتبط با جنگ غزه در فرانسه از جمله شکایتهایی درباره سربازان دوتابعیتی فرانسوی-اسرائیلی عضو یک یگان نخبه ارتش اسرائیل، شرکت تسلیحاتی فرانسوی «یورولینکس» و چند شهروند فرانسوی-اسرائیلی متهم به مشارکت در «جنایت شهرکسازی»، مطرح شده است.
علاوه بر این، دادستانی ضدتروریسم فرانسه پیشتر از یک قاضی تحقیق خواسته بود تا احتمال وقوع «جنایت جنگی» را در مرگ دو کودک فرانسوی در حملات هوایی اسرائیل به غزه در اکتبر ۲۰۲۳، بررسی کند.
تحلیلگران میگویند این شکایت میتواند به آزمونی برای نحوه اجرای قوانین حمایت از آزادی مطبوعات فرانسه در بستر یک مناقشه بینالمللی تبدیل شود.
افیخای ادرعی، سخنگوی ارتش اسرائیل، یکشنبه نهم آذر با انتشار ویدیوهایی در شبکه ایکس خبر داد در ۴۰ روز گذشته، نیروهای ارتش تلاشهایشان را در شرق رفح برای نابودی مسیرهای زیرزمینی و از بین بردن افراد مسلح باقیمانده در اين تونلها تشديد كردهاند.
به گفته او، در یک هفته گذشته دستکم ۴۰ فرد مسلح داخل مسیرهای تونلها در اين منطقه كشته و دهها دهانه تونل و زيرساختهای تروريستی روی زمين و زير زمين نابود شده است.
افیخای ادرعی اضافه کرد نيروهای ارتش در فرماندهی جنوب، طبق توافق برای «از بین بردن تهدیدها» در منطقه باقی میمانند.
تایمز اسرائیل نیز به نقل از رسانههای وابسته به حماس گزارش داد عبدالله حمد، فرزند غازی حمد، از فرماندهان ارشد این گروه، نهم آذر در رفح بهدست ارتش اسرائیل کشته شده است.
بر اساس این گزارش، عبدالله حمد و تعدادی از نیروهای حماس هنگام تلاش برای فرار از یک تونل در شرق رفح از سوی ارتش اسرائیل با پشتیبانی نیروی هوایی این کشور هدف قرار گرفتند.
ارتش اسرائیل پیشتر در ۳۰ آبان نیز با انتشار بیانیهای اعلام کرده بود شش عضو حماس پس از خروج از تونلهای زیرزمینی در منطقه رفح در جنوب نوار غزه هدف قرار گرفتند و کشته شدند.
رسانههای اسرائیلی ۱۱ آبان گزارش دادند حماس از طریق میانجیها خواستار خروج امن اعضای خود از تونلهای زیرزمینی منطقه رفح شده است.
در همان زمان، بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل، تاکید کرد خروج نیروهای حماس از تونلهای منطقه از راههای مسالمتآمیز ممکن نخواهد بود.
اسرائيل و حماس پیشتر با اجرای مرحله نخست طرح آتشبس ۲۰ مادهای دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، موافقت کردند، اما سرنوشت مراحل بعدی آن همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد.
طبق برآورد منابع نظامی اسرائیلی، هنوز دهها عضو حماس در تونلهای منطقه رفح، در بخش اسرائیلی «خط زرد»، پنهان شدهاند.
آمریکا در هفتههای گذشته از اسرائیل خواسته بود به این افراد اجازه دهد به مناطق تحت کنترل حماس در داخل غزه بازگردند.
خط زرد مرز عملیاتی تعیینشده از سوی ارتش اسرائیل است که از شمال غزه تا شرق رفح امتداد دارد. این خط محدوده مناطق تحت کنترل اسرائیل را مشخص میکند و عبور غیرنظامیان فلسطینی از آن ممنوع است.
در دو سال اخیر و در پی جنگ اسرائیل علیه حماس و دیگر گروههای همپیمانش، که از حملات مرگبار گروههای فلسطینی به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر و کشتن دستکم ۱۲۰۰ نفر آغاز شد، مقامات ارشد حماس، حزبالله لبنان و دیگر گروههای همسو هدف حملات هدفمند اسرائیل قرار گرفتند.
در این حملات، بیشتر فرماندهان نظامی، سیاسی این گروهها از جمله حسن نصرالله، اسماعیل هنیه و یحیی اسنوار و صدها نیروی رده بالا کشته شدند.
در یکی از آخرین نمونهها، ارتش اسرائیل یکشنبه دوم آذر اعلام کرد که در حملهای هوایی به ضاحیه جنوبی بیروت، هیثم علی طباطبایی، نفر دوم حزبالله و فرمانده کل نظامی این گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی را کشته است.
در واکنش به این اقدام، نعیم قاسم، دبیرکل این گروه اعلام کرد این حمله «تجاوزی آشکار» بود و آنها حق پاسخ را برای خود محفوظ میدانند. به گفته او، این گروه خودش زمان پاسخ را تعیین خواهد کرد.
نهم آذر نیز اعلام شد که در مدت یک هفته منتهی به آن تاریخ، بيش از ۴۰ فرد مسلح حماس از جمله فرزند فرمانده ارشد این گروه که در تونلهای رفح گیر افتاده بودند، به دست ارتش اسرائیل کشته شدهاند.
از سوی دیگر، رادیو ارتش اسرائیل، پنجشنبه ۱۳ آذر به نقل از منابع امنیتی گزارش داد که یاسر ابوشباب، رهبر مهمترین گروه مخالف حماس در نوار غزه، پس از زخمی شدن در یک درگیری و انتقال به بیمارستانی در جنوب اسرائیل جان باخته است.
شبکه کان اسرائیل در رابطه گزارش داده بود که برخی ویدیوها در شبکههای اجتماعی ظاهرا نشان میدهد شماری از نیروهای وابسته به ابوشباب به دست افرادی کشته شدهاند که شعارهایی در حمایت از حماس سر میدادند.
آتشبس شکننده بین حماس و اسرائیل در حالی همچنان ادامه دارد که هنوز پیکر یکی از گروگانها که در اسارت گروه حماس کشته شده، به مقامات اسرائیلی تحویل داده نشده است.
آزادی همه گروگانهای زنده و تحویل پیکر همه گروگانهای کشته شده، یکی از مهمترین محورهای مرحله اول آتشبسی است که دونالد ترامپ برای توافق برسر آن ماهها تلاش کرد. در این بین همه گروگانهای زنده آزاد شدهاند اما هنوز پیکر یکی از گروگانهای کشته شده باقی مانده است.
در این بین وبسایت اکسیوس بهنقل از دو مقام آمریکایی و یک منبع غربی گزارش داد که رییسجمهوری آمریکا قصد دارد تا پیش از کریسمس ورود به مرحله دوم صلح غزه را اعلام و از ساختار جدید حکمرانی این منطقه رونمایی کند.
