دانشمندان از کشف قوی‌ترین شواهد احتمال وجود حیات فرازمینی تا امروز خبر دادند
به گزارش گاردین، یک تیم اخترفیزیکدان، با بررسی رصدهای تلسکوپ فضایی جیمز وب از سیاره‌ای غول‌پیکر به نام «کی۲-۱۸ب» در فاصله ۱۲۴ سال نوری از زمین، قوی‌ترین نشانه‌ها مبنی بر احتمال وجود حیات فراخورشیدی را تا به امروز شناسایی کرده‌اند.
مشاهدات تلسکوپ فضایی جیمز وب، رد شیمیایی دو ترکیب دی‌متیل سولفید (DMS) و دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS) را بر سطح این سیاره نشان می‌دهد که بر روی زمین تنها موجودات زنده می‌توانند آن را تولید کنند.
دانشمندان می‌گویند شناسایی این ترکیبات به‌تنهایی اثبات وجود حیات بیگانه نیست، اما می‌تواند پاسخ به این پرسش که آیا ما در این جهان تنها هستیم را بسیار به ما نزدیک‌تر کند.
پروفسور نیکو مادوسودان، اخترفیزیکدان دانشگاه کمبریج که رهبری این مطالعات را برعهده داشت، به گاردین گفت: «این قوی‌ترین شواهد تا به امروز برای فعالیت زیستی فراتر از منظومه شمسی است. البته بسیار محتاط هستیم. باید از خود بپرسیم آیا این سیگنال واقعی است و چه معنایی دارد.»
او افزود: «ممکن است دهه‌ها بعد به این لحظه نگاه کنیم و بگوییم این زمانی بود که جهان زنده خارج از کره خاکی در دسترس ما در زمین قرار گرفت. این می‌تواند همان نقطه عطفی باشد که ناگهان به پرسش بنیادینِ این‌که آیا تنها هستیم پاسخ داد.»
به گزارش گاردین، برخی دیگر از اخترفیزیکدانها محتاط‌تر هستند و درباره مناسب بودن شرایط کلی سیاره کی۲-۱۸بی برای حیات و این‌که آیا واقعا دی‌متیل سولفید (DMS) و دی‌متیل دی‌سولفید که عمدتا فیتوپلانکتون‌های دریایی در روی زمین تولید می‌کنند، می‌توانند به‌طور قابل اتکا به‌عنوان نشانه زیستی قلمداد شوند، تردید دارند.
سیاره کی۲-۱۸بی که در صورت فلکی اسد (Leo) قرار دارد، تقریبا ۹ برابر زمین جرم دارد و ۲.۶ برابر از آن بزرگ‌تر است.
این سیاره در منطقه قابل سکونت ستاره میزبان خود، یک کوتوله قرمز خنک که کمتر از نصف خورشید اندازه دارد، به دور آن می‌چرخد.
پیشتر هم زمانی که تلسکوپ فضایی هابل در سال ۲۰۱۹ نشانه‌هایی از بخار آب در جو آن شناسایی کرد، دانشمندان آن را «قابل سکونت‌ترین دنیای شناخته‌شده» فراتر از منظومه شمسی نامیدند.
اما مشاهدات بعدی تیم مادوسودان در سال ۲۰۲۳ آشکار ساخت که آن نشانه بخار آب در واقع متان بوده است. با این حال، آن‌ها استدلال کردند که ویژگی‌های کلی سیاره کی۲-۱۸بی با سیاره‌ای قابل سکونت که با اقیانوسی وسیع و عمیق پوشیده شده باشد، مطابقت دارد.
سیارات فراخورشیدی به‌دلیل فاصله زیاد، نه قابل عکس‌برداری هستند و نه می‌توان با فضاپیماهای رباتیک به آن‌ها رسید. اما دانشمندان می‌توانند اندازه، چگالی و دمای آن‌ها را تخمین بزنند و ترکیبات شیمیایی‌شان را زمانی که از مقابل ستاره میزبان خود عبور می‌کنند، بررسی کنند. زیرا در آن زمان نور ستاره از جو سیاره عبور کرده و نشانه‌هایی از ترکیبات شیمیایی موجود در آن به جا می‌گذارد.
در جدیدترین مشاهدات، طول‌موج‌هایی که دی‌متیل سولفید (DMS) و دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS) جذب می‌کنند در حین عبور کی۲-۱۸بی از مقابل ستاره‌اش، کاهش ناگهانی داشتند.
مادوسودان گفت: «این سیگنال بسیار واضح و قوی بود. اگر بتوانیم این مولکول‌ها را در سیارات قابل سکونت شناسایی کنیم، این نخستین بار در تاریخ بشر است که چنین چیزی ممکن می‌شود... باور نکردنی است که این کار شدنی است.»
این یافته‌ها که در نشریه ژورنال نامه‌های اخترفیزیک (The Astrophysical Journal Letters) منتشر شده، نشان‌دهنده غلظت‌هایی هزاران برابر سطح دی‌متیل سولفید (DMS) و دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS) در زمین است.
این نتایج با سطح اعتماد آماری «سه سیگما» گزارش شده‌اند، یعنی تنها ۰.۳ درصد احتمال دارد که این نتایج بر اثر تصادف به دست آمده باشند، هرچند هنوز به سطح استاندارد طلایی در فیزیک نمی‌رسند.
مادوسودان به گاردین گفت: «ممکن است فرآیندهایی وجود داشته باشند که ما از آن‌ها بی‌خبریم و این مولکول‌ها را تولید می‌کنند، اما فکر نمی‌کنم فرآیند شناخته‌شده‌ای بدون دخالت زیست‌شناسی بتواند آن‌ها را توضیح دهد.»
یکی از چالش‌ها در شناسایی دیگر فرآیندهای احتمالی این است که شرایط حاکم بر سیاره کی۲-۱۸بی هنوز مورد اختلاف است.
در حالی که تیم کمبریج به سناریوی اقیانوسی باور دارد، برخی دیگر از اخترفیزیکدانها، داده‌ها را موید این می‌دانند که این سیاره‌ای گازی یا دارای اقیانوس‌هایی از مواد مذاب (نه آب) است.
دکتر نورا هنی، شیمی‌دان موسسه فیزیک دانشگاه برن، که در پژوهشی نشان داد دی‌متیل سولفید (DMS) روی یک دنباله‌دار یخی و بی‌جان نیز وجود دارد، گفت: «حیات یکی از گزینه‌هاست، اما یکی از چندین گزینه موجود است. ما باید تمام گزینه‌های دیگر را به‌طور دقیق کنار بگذاریم تا بتوانیم ادعای وجود حیات داشته باشیم.»
برخی دیگر نیز بر این باورند که اندازه‌گیری جو سیارات احتمالا هرگز نمی‌تواند «مدرک قاطع» برای وجود حیات ارائه دهد.
دکتر کارولین مورلی، اخترفیزیکدان دانشگاه تگزاس در آستین، با تاکید بر مهم بودن یافته‌های اخیر، گفت: «در این حوزه به‌اندازه کافی به این موضوع توجه نمی‌شود، اما نشانه‌های فناورانه، مانند دریافت پیامی از تمدنی پیشرفته، می‌تواند مدرک قاطع‌تری باشد، هرچند احتمال یافتن چنین سیگنالی بسیار پایین است.»
دکتر جو بارستو، دانشمند سیاره‌ای در دانشگاه آزاد بریتانیا نیز این شناسایی را قابل توجه توصیف کرد، اما افزود: «در مواجهه با هر ادعایی درباره شواهد حیات، سطح تردید من همیشه در بالاترین حد ممکن است، نه به این خاطر که باور ندارم حیات در جایی دیگر وجود دارد، بلکه به این دلیل که برای کشفی به این بزرگی و اهمیت، بار اثبات باید بسیار بسیار بالا باشد. فکر نمی‌کنم یافته اخیر از آن آستانه عبور کرده باشد.»
در فاصله‌ای به اندازه ۱۲۰ سال نوری، هیچ چشم‌اندازی برای پایان دادن به این بحث از طریق مشاهدات نزدیک وجود ندارد. اما مادوسودان یادآور شد که این مسئله، مانعی برای کشف سیاه‌چاله‌ها یا دیگر پدیده‌های کیهانی نبوده است.
او به گاردین گفت: «در اخترشناسی، مسئله این نیست که باید آن‌جا برویم. ما می‌خواهیم بدانیم آیا قوانین زیست‌شناسی در سراسر کیهان یکسان است یا نه.»
