کاخ کرملین اعلام کرد که طرح سامانه دفاع موشکی «گنبد طلایی» دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، می‌تواند در آینده‌ای قابل پیش‌بینی به از سرگیری تماس‌ها بین مسکو و واشینگتن در مورد کنترل تسلیحات هسته‌ای بیانجامد.
خامنه‌ای سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت در نخستین سالگرد مرگ ابراهیم رئیسی گفت رییس دولت سیزدهم در اولین مصاحبه خود «با صراحت گفت با آمریکا مذاکره مستقیم نمی‌کنیم و نکرد».
او افزود: «در دوره رئیسی مذاکرات غیرمستقیم بود ولی بدون نتیجه، حالا هم گمان نمی‌کنیم به نتیجه برسد و نمی‌دانیم چه خواهد شد.»
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، ۲۵ اردیبهشت اعلام کرد جمهوری اسلامی «تا حدی» با شروط مورد نظر واشینگتن در مذاکرات هسته‌ای موافقت کرده است.
با این‌حال، شماری از رسانه‌ها و کارشناسان غربی در روزهای گذشته نسبت به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات هسته‌ای ابراز تردید کرده‌اند.
وب‌سایت خبری نشنال ۲۹ اردیبهشت به نقل از دو مقام ایرانی گزارش داد گفت‌وگوهای هسته‌ای آمریکا و جمهوری اسلامی به‌دلیل اختلاف‌نظر بر سر مساله غنی‌سازی اورانیوم به بن‌بست رسیده است.
خامنه‌ای: برای غنی‌سازی از کسی اجازه نمی‌گیریم
خامنه‌ای در ادامه سخنرانی خود، به موضع مقام‌های آمریکا مبنی بر حذف کامل غنی‌سازی در خاک ایران واکنش نشان داد و گفت: «سعی کنند یاوه‌گویی نکنند.»
او افزود: «اینکه بگویند به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، غلط زیادی است. جمهوری اسلامی منتظر اجازه این و آن نیست؛ سیاستی دارد، روشی دارد و همان‌ها را تعقیب می‌کند.»
در هفته‌های گذشته مقام‌های آمریکایی بارها تاکید کرده‌اند که خواهان حذف کامل برنامه غنی‌سازی جمهوری اسلامی هستند.
در جدیدترین موضع‌گیری، استیون ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و رهبر هیات مذاکره‌کننده آمریکایی، ۲۹ اردیبهشت گفت غنی‌سازی خط قرمزی بسیار روشن برای دولت ترامپ است و این کشور در هیچ توافقی، اجازه غنی‌سازی را به ایران نخواهد داد زیرا دستیابی به سلاح هسته‌ای را ممکن می‌کند.
خامنه‌ای پیش‌تر در ۲۶ فروردین گفته بود به مذاکرات با آمریکا «نه به صورت افراطی خوش‌بین است و نه به صورت افراطی بدبین؛ اما در قدم‌های اول خوب اجرا شده است».
بیشتر بخوانید: قیمت جهانی نفت در پی احتمال شکست مذاکرات ایران و آمریکا افزایش یافت
خامنه‌ای در ادامه گفت در مناسبتی دیگر درباره تاکید واشینگتن بر مخالفت با غنی‌سازی در خاک ایران توضیح خواهد داد و خواهد گفت «چرا اینقدر طرف‌های غربی و آمریکایی و دیگران اصرار دارند که باید در ایران غنی‌سازی نباشد».
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی از زمان خروج دولت ترامپ از توافق پیشین هسته‌ای (برجام)، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی کرده است و تنها یک گام تا سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، ۱۰ اردیبهشت توسعه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و انباشت حجم بالای اورانیوم با غنای بالا بدون «فعالیت صلح‌آمیز مشخص» را «نگران‌کننده» خواند و گفت این ذخایر می‌تواند به‌راحتی حل یا به خارج منتقل شود.
دقایقی پس از سخنان خامنه‌ای درباره مذاکرات با آمریکا، قیمت دلار در بازار آزاد ایران حدود ۲.۵ درصد افزایش یافت و از ۸۴ هزار تومان عبور کرد.
واشینگتن فری‌بیکن در ابتدای گزارش خود که دوشنبه ۲۹ اردیبهشت منتشر شد، تاکید کرده که حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی به «دزد دوحه» مشهور است، سابقه تامین مالی تروریسم و معاملات مشکوک را دارد و اکنون نیز به پرونده فساد مالی و رشوه‌گیری باب منندز، سناتور پیشین آمریکا، مرتبط شده است.
طرح چاک شومر برای ممنوعیت پذیرش هواپیمای خارجی به‌عنوان ایر فورس وان
هم‌زمان، چاک شومر، سناتور دموکرات نیویورک و رهبر اقلیت دموکرات در سنای آمریکا در پستی در شبکه اجتماعی ایکس خبر داد که در صدد ارائه طرح قانونی جدیدی است که استفاده از هواپیماهای خارجی برای «ایر فورس وان» را ممنوع می‌کند.
او نوشت: «من در حال ارائه طرحی هستم که استفاده از هرگونه هواپیمای خارجی به‌عنوان ایر فورس وان را ممنوع می‌سازد. این قانون، وزارت دفاع آمریکا را از تخصیص بودجه برای خرید یا تغییر کاربری هواپیماهای غیرآمریکایی جهت پروازهای ریاست‌جمهوری بازمی‌دارد.»
شومر همچنین نسبت به هزینه‌های هنگفت و ریسک‌های امنیتی پذیرش هواپیمای قطری و تبدیل آن به هواپیمای رییس‌جمهوری آمریکا هشدار داد و نوشت:«تبدیل یک هواپیمای قطری به هواپیمای ریاست‌جمهوری میلیاردها دلار هزینه خواهد داشت و حتی در نهایت هم نمی‌توان با اطمینان کامل همه خطرات فاجعه‌بار بالقوه آن را حذف کرد.»
حامی تروریسم و مرتبط با پرونده سناتور سابق آمریکایی
براساس این گزارش، حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی از دو هواپیمای شخصی با شماره‌های ثبت P4-HBJ و A7-HJJ استفاده می‌کند. هواپیمای اول، همان است که ترامپ در فوریه امسال از آن بازدید کرد. بررسی پروازها و تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی مالکیت این دو هواپیما را به او نسبت داده است. در طول چند سال گذشته، مسیر این هواپیماها اغلب با سفرهای او هم‌زمان بوده است.
اسناد پروازی و مدارک عمومی که فری بیکن بررسی کرده، نشان می‌دهد حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی به پرونده فساد باب منندز مرتبط است. در کیفرخواستی که دادستان‌ها در مارس ۲۰۲۴ علیه منندز ارائه کردند، آمده است که او هدایایی از «یک شرکت سرمایه‌گذاری قطری» دریافت کرده است.
نیویورک تایمز نام این شرکت را «هِریتیج ادوایزرز» (Heritage Advisors) اعلام کرد؛ شرکتی که شیخ سلطان بن جاسم آل ثانی، از اعضای خاندان سلطنتی قطر و شریک تجاری نزدیک حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی، آن را تاسیس شده است.
بر اساس این کیفرخواست، منندز در ازای تسهیل سرمایه‌گذاری چند میلیون دلاری «هِریتیج ادوایزرز» در یک پروژه املاک در نیوجرسی، هدایایی دریافت کرده و پس از سفرش به قطر در سال ۲۰۲۱، در گوگل جست‌وجو کرده: «قیمت یک کیلو طلا چقدر است؟»
از جمله این هدایا، چهار بلیت برای مسابقه فرمول یک در میامی در تاریخ ۷ مه ۲۰۲۳ بود. اسناد پروازی نشان می‌دهند که هواپیمای A7-HJJ متعلق به حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی در تاریخ چهارم مه وارد میامی شده و پس از پایان مسابقه، در همان روز میامی را ترک کرده است.
تصاویر منتشرشده در اینستاگرام و اطلاعات ردیابی پروازها نشان می‌دهند حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی از هواپیمای P4-HBJ (هواپیمای پیشنهادی به ترامپ) استفاده کرده است. این هواپیما در ۱۱ آوریل ۲۰۲۴ از دوحه به مراکش و در پنجم ماه مه از مراکش به پاریس پرواز کرده است. او در ۲۴ آوریل تصویری از خود در مراکش و در ۱۰ مه تصویری از خود در پاریس منتشر کرده است.
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی همچنین در تاریخ ۱ اوت ۲۰۲۴ در مراسم فارغ‌التحصیلی پسرش در لندن شرکت کرد. پرواز P4-HBJ در ۲۹ ژوئیه از نیویورک به لندن و شب اول اوت از لندن به نیس فرانسه پرواز کرده است.
این هواپیما در حال حاضر تحت مالکیت رسمی شرکت اجاره‌ای Global Jet Isle of Man ثبت شده است، اما یکی از مقامات این شرکت به نیویورک تایمز گفته که نمی‌تواند مالک کنونی هواپیما را فاش کند، ولی تاکید کرده هواپیما «خصوصی» است و «برای اجاره عمومی در دسترس نیست».
به‌نوشته واشینگتن فری‌بیکن، استفاده از هواپیمای A7-HJJ نیز از همین الگو پیروی کرده است؛ هواپیمایی که در زمان برگزاری مسابقه فرمول یک مرتبط با منندز، در میامی فرود آمده بود. حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی در هفت دسامبر ۲۰۲۴ تصویری از یک مراسم عروسی در دوحه منتشر کرد، در حالی که این هواپیما در پنج دسامبر وارد دوحه و در همان روز به مقصد پاریس پرواز کرده بود. حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی همچنین تصویری از جشن‌های رمضان در ۱۰ مارس ۲۰۲۵ در دوحه منتشر کرد. پرواز A7-HJJ در هفت مارس وارد دوحه شد و در ۲۳ مارس به قاهره پرواز کرد.
با وجود علاقه ترامپ به استفاده از هواپیمای متعلق به حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی، او در گذشته به دنبال اعمال تحریم علیه این سیاستمدار قطری بوده است. در گزارش ماه مارس فری بیکن آمده بود دولت ترامپ بررسی‌هایی برای تحریم حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی و دیگر اعضای خاندان سلطنتی قطر به‌دلیل حمایت این کشور از تظاهرات طرفدار حماس در خاک آمریکا انجام داده بود.
دوره نخست‌وزیری حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی هم‌زمان با آغاز میزبانی رهبران حماس در قطر، حمایت از گروه‌های جهادی سلفی در جریان بهار عربی، و همچنین ادعاهایی مبنی بر انتقال ۱۵ میلیون دلار به گروه‌های تروریستی در شمال آفریقا بوده است.
در سال ۲۰۱۲، در اواخر دوره نخست‌وزیری حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی و در زمان ریاست او بر صندوق سرمایه‌گذاری حاکمیتی قطر، امیر وقت قطر ۴۰۰ میلیون دلار به حماس تعهد داد.
جاناتان شنزر، مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، به واشنیگتن فری‌بیکن گفته است که حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی در دوران نخست‌وزیری خود به یکی از اصلی‌ترین حامیان مالی تروریسم در جهان تبدیل شد.
به گفته او: «HBJ بدون تعارف، یک تامین‌کننده مالی تروریسم و جنایتکار جنگی است. اگر بال‌های این هواپیما گوش داشتند، داستان‌هایی بی‌پایان از حمایت قطر از حماس، القاعده، طالبان، داعش، اخوان‌المسلمین و دیگر گروه‌ها را تعریف می‌کردند. شاید ترامپ از گذشته این هواپیما بی‌خبر باشد، اما منطقه به خوبی می‌داند که HBJ در دوران صدارت خود چه می‌کرد.»
کاخ سفید به درخواست واشینگتن فری‌بیکن برای اظهار نظر درباره این گزارش پاسخی نداده است.
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی همچنین درگیر یک پرونده حقوقی مبتنی بر قانون RICO در ایالات متحده است. یک سرمایه‌گذار در حوزه هتل‌داری که با خانواده HBJ همکاری داشته، ادعا کرده که او و دیگر اعضای خاندان سلطنتی قطر در طول چند سال، او را فریب داده و دارایی‌هایش را به‌طور غیرقانونی تصاحب کرده‌اند.
در این شکایت آمده است که حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی از طریق بانک خصوصی کوین‌تت (Quintet Private Bank)، اقدام به سرقت پول از دولت قطر، پنهان‌سازی فعالیت‌های غیرقانونی و فریب شرکای تجاری پیشین کرده است.
در این شکایت گفته شده است: «بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷، دست‌کم ۱۲ تراکنش مالی مرتبط با حساب‌های بازشده در دفاتر بانک کوین‌تت از سوی مقامات آمریکایی به‌عنوان تراکنش‌های مشکوک طبق قوانین مبارزه با پول‌شویی ثبت شده‌اند. همچنین بانک‌های آمریکایی نیز گزارش‌هایی از فعالیت مشکوک درباره این تراکنش‌ها ارائه کرده‌اند.»
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی و اعضای خانواده‌اش در داخل قطر نیز به فساد شهرت دارند. در یک فایل صوتی فاش‌شده، حسنی مبارک، رییس‌جمهوری پیشین مصر، حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی را «دزد دوحه» لقب داده است؛ لقبی که گفته می‌شود در درون خاندان سلطنتی قطر نیز رواج دارد، چرا که او متهم است بارها از منابع عمومی سوءاستفاده کرده است.
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی همچنین مسئولیت هدایت کارزار میزبانی قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ را بر عهده داشت؛ رقابتی که وزارت دادگستری آمریکا اعلام کرده در آن به مقامات فیفا رشوه پرداخت شده است. در طول ساخت ورزشگاه‌ها، که از سوی شرکتی وابسته به خاندان آل‌ثانی مدیریت می‌شد، کارگران مهاجر با تبعیض، دزدیده شدن دستمزدها و شرایط بسیار خطرناک مواجه بودند؛ شرایطی که از آن به‌عنوان «کار اجباری» یاد شده است. طبق گزارش‌ها، ۶۵۰۰ کارگر مهاجر در روند ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی جان خود را از دست دادند.
چارلز اَشر اسمال، مدیر موسسه مطالعات یهودستیزی جهانی، در گفت‌وگو با واشینگتن فری‌بیکن گفت: «ایالات متحده باید با نگاهی واقع‌گرایانه به ماهیت حکومت قطر و تهدیدی وجودی که این کشور برای ارزش‌ها، نهادها و امنیت جهان دموکراتیک ایجاد می‌کند، بنگرد. قطر نه تنها یک متحد بی‌طرف نیست، بلکه از اصلی‌ترین حامیان سیاسی و مالی تروریسم در جهان است که آشکارا از گروه‌هایی چون حماس و القاعده، مسئول کشتار غیرنظامیان از جمله آمریکایی‌ها، حمایت می‌کند.»
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت در پاسخ به سوالی در مورد طرح ترامپ درباره طرحی سپر دفاع موشکی ۱۷۵ میلیارد دلاری گنبد طلایی، گفت که این موضوعی حاکمیتی برای ایالات متحده است.
رییس‌جمهوری آمریکا ۳۰ اردیبهشت‌ماه از طرح سامانه دفاع موشکی گنبد طلایی رونمایی کرد. به گفته او، این سیستمی است که از «فناوری‌های نسل آینده در زمین، دریا و فضا از جمله حسگرها و رهگیرهای مستقر در فضا» استفاده خواهد کرد.
او از تخصیص ۲۵ میلیارد دلار بودجه اولیه برای پروژه عظیم خبر داد و ژنرال مایکل گتلاین از نیروی فضایی ایالات متحده را به‌عنوان مسئول تحقق این سامانه دفاع موشکی نیم‌کره‌ای منصوب کرد.
ترامپ گفت این سپر دفاعی که حدود ۱۷۵ میلیارد دلاری، باید تا پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش عملیاتی شود.
او افزود: «پس از تکمیل، گنبد طلایی قادر خواهد بود موشک‌ها را حتی اگر از سوی دیگر جهان یا حتی از فضا شلیک شده باشند، رهگیری کند.»
رویارویی روسیه و آمریکا
پسکوف در پاسخ به این سوال که آیا روسیه این پروژه را تهدیدی برای برابری هسته‌ای این کشور با ایالات متحده می‌داند، گفت که هیچ جزئیاتی در مورد پروژه آمریکا وجود ندارد و بسیاری از تفاوت‌های ظریف باقی مانده است.
پسکوف افزود: «در آینده‌ای قابل پیش‌بینی، روند وقایع مستلزم از سرگیری تماس‌ها در مورد مسائل ثبات استراتژیک است.»
روسیه و ایالات متحده، که تاکنون بزرگترین قدرت‌های هسته‌ای جهان بوده‌اند، از فروپاشی معاهدات کنترل تسلیحات که هدفش کند کردن مسابقه تسلیحاتی و کاهش خطر جنگ هسته‌ای است، ابراز تاسف کرده‌اند.
ایالات متحده، روسیه را به دلیل فروپاشی توافق‌نامه‌هایی مانند پیمان موشک‌های ضد بالستیک (ABM) ۱۹۷۲ و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (INF) ۱۹۸۷ سرزنش می‌کند.
آمریکا در سال ۲۰۱۹ از پیمان INF خارج شد و به تخلفات روسیه که مسکو آن را رد کرد، اشاره کرد. ایالات متحده در سال ۲۰۰۲ از پیمان ABM خارج شد.
برنامهریزی، ساخت، بهرهبرداری، نگهداری و تامین مالی گنبد طلایی نیازمند هماهنگی فشرده میان پنتاگون، کنگره، روسای جمهوری فعلی و آینده، پیمانکاران دفاعی و نیروهای نظامی خواهد بود.
کارشناسان دفاعی نسبت به امکانپذیری و هزینه‌های هنگفت این طرح، به‌ویژه در مقیاسی قارهای مشابه سامانه دفاعی اسرائیل، ابراز تردید کرده‌اند. اما ترامپ همچنان خوش‌بین باقی مانده است