جنگ ۱۲ روزه ایران را تغییر خواهد داد، اما در چه جهتی؟
چندین کارشناسان به ایران‌اینترنشنال گفتند جمهوری اسلامی به آنچه قبل از حملات هوایی اسرائیل و آمریکا بود، باز نخواهد گشت، اما اینکه در آینده چه رخ خواهد داد، نامشخص است.
چندین کارشناسان به ایران‌اینترنشنال گفتند جمهوری اسلامی به آنچه قبل از حملات هوایی اسرائیل و آمریکا بود، باز نخواهد گشت، اما اینکه در آینده چه رخ خواهد داد، نامشخص است.
سمافور در تحلیلی به بررسی سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه پرداخته است و با اشاره به اینکه کاخ سفید، رویکرد ترامپ را با شعار معروف رونالد ریگان، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا، «صلح از مسیر قدرت»، توصیف می‌کند، نوشته این شعاری یکی از ارکان ایدئولوژی حزب جمهوری‌خواه است.
به نوشته سمافور در حالی که بخشی از جمهوری‌خواهان غیرمداخله‌گرا از چرخش ترامپ به سوی دیپلماسی پس از بمباران ایران حمایت می‌کنند، جناح تندرو حزب همچنان در حال ارزیابی است که آیا ترامپ به اندازه کافی سختگیرانه عمل کرده است یا خیر.
لیندزی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه، پس از اعلام آتش‌بس اسرائیل و ایران در گفتوگو با سمافور با تاکید بر اینکه آتش‌بسی که به صلح پایدار و تغییر سیاست ایران برای نابودی اسرائیل و به رسمیت شناختن آن منجر شود، مطلوب است گفت «اما اگر این آتش‌بس چنین دستاوردی نداشته باشد، احتمالا گامی به عقب است، چون به ایران زمان بازسازی و تجدید قوا می‌دهد.»
به نوشته سمافور، ترامپ می‌توانست اجازه دهد اسرائیل به طور مستقل جنگ را ادامه دهد یا حتی مسیر تغییر رژیم در ایران را در پیش بگیرد «اما او گزینه‌ای میانه را انتخاب کرد که موجب شکاف در صفوف حزب جمهوری‌خواه شده است.»
مارجری تیلور گرین، نماینده جمهوری‌خواه، در گفتوگو با سمافور حملات هوایی ترامپ به تاسیسات هسته‌ای ایران را «یک فریب کامل برای راضی کردن نئومحافظه‌کارها» توصیف کرد و مارک لوین، مفسر جمهوری‌خواه در گفتوگو با همین رسانه، نسبت به موفقیت آتش‌بس ابراز تردید کرد.
سمافور در ا دامه تحلیل خود تاکید کرده در همین حال، بسیاری از جمهوری‌خواهان معتقدند دکترین سیاست خارجی ترامپ تعریف روشنی ندارد و تنها به قضاوت او درباره منافع آمریکا بستگی دارد.
دیوید شنکر، معاون پیشین وزیر خارجه در امور خاور نزدیک، در همین باره به این رسانه گفت: «هیچ قضاوت قطعی درباره سیاست خارجی ترامپ نمی‌توان داشت. اما یک چیز روشن است: او نئومحافظه‌کار نیست.»
مارک شورت، رییس دفتر مایک پنس در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، او را «واقع‌گراتر» توصیف کرد و به سمافور گفت: «ترامپ درباره ایران موضعی ثابت و روشن داشته است. او توافق هسته‌ای اوباما را پاره کرد، تحریم‌ها را بازگرداند و نشان داد که برای سازش با تهران فضای کمی قائل است.»
به نوشته سمافور به نقل از یکی از نزدیکان ترامپ، سیاست خارجی او از کسانی تاثیر گرفته که «از ریگانیسم آسیب دیده‌اند» و این افراد ظرافت‌های رویکرد ترامپ را درک نکرده‌اند. او گفت: «ایده اینکه ترامپ اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای برسد، هیچ‌وقت تغییر نکرده است. کسانی که حالا تازه به این نتیجه رسیده‌اند، به مهمانی خوش آمدند!»
سخنگوی کاخ سفید پیشتر با تاکید بر اینکه «رویکرد اثبات‌شده ترامپ در چارچوب صلح از مسیر قدرت، آمریکایی‌ها را ایمن نگه داشته، گفت این سیاست تهدیدها را بازداشته و به ثبات در مناطق بحران‌زده کمک کرده است.
به نوشته سمافور در حالی که معدود جمهوری‌خواهان غیرمداخله‌گرا در روزهای اخیر از اقدامات ترامپ انتقاد کرده‌اند، به نظر می‌رسد آنها نیز در حال تطبیق با واقعیت جدید هستند.
از آن جمله رند پل، سناتور جمهوری‌خواه، که دو روز پس از پایان حملات هوایی آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران برای موفقیت ترامپ در دیپلماسی آرزوی موفقیت کرد، پس از حملات هوایی گفت: «تمام نئومحافظه‌کارانی که همیشه خواهان حضور ما در هر جنگی در خاورمیانه بوده‌اند، از خوشحالی سر از پا نمی‌شناسند.»
پل در گفتوگو با سمافور تاکید کرد: «برخی جمهوری‌خواهان در زمینه جنگ، به اندازه کافی خویشتندار نیستند. امیدوارم آتش‌بس دوام بیاورد و غریزه طبیعی رییس‌جمهور برای پرهیز از اعزام نیرو به خاورمیانه غلبه کند.»
این کارشناسان افزودند ایران اکنون با یک انتخاب تعیین‌کننده روبرو است: دکترین خصومت چند دهه‌ای خود نسبت به اسرائیل و آمریکا را کنار بگذارد، یا آن را تقویت کند و خطر فروپاشی را بپذیرد.
الکس وطن‌خواه، مدیر برنامه ایران «موسسه خاورمیانه» در این زمینه گفت: «این علی خامنه‌ای است که جهان‌بینی‌اش مسلما در مرکز این مساله قرار دارد که چرا وارد درگیری شدیم.»
چندین تحلیلگر خاورمیانه به ایران‌اینترنشنال گفتند حکومت مذهبیان که زمانی غیرقابل نفوذ تلقی می‌شد، اکنون در حال فروپاشی است، اقتدارش در داخل تضعیف شده و آینده‌اش نامشخص است.
وطن‌خواه این پرسش را مطرح کرد که چه واکنشی از درون رژیم نشان داده می‌شود و افزود: «سیاست‌های تندروها، قدرت‌نمایی، داشتن موشک‌های بالستیک، اقدامات مقاومتی، مبارزه علیه آمریکا و اسرائیل. اینها این فاجعه را برای ایران به ارمغان آوردند.»
تهران در دفاع از حریم هوایی خود، محافظت از مقامات و وفاداران به حکومتش و همچنین حفاظت از برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود شکست خورد.
در حالی که جمهوری اسلامی مدت‌هاست به بی‌ثباتی در منطقه دامن می‌زند، این اولین بار در دهه‌های اخیر است که جنگ به خاک خود ایران می‌رسد. این ممکن است یک نقطه عطف باشد.
وطن‌خواه گفت: «جنگ علیه اسرائیل و ایالات متحده به عنوان چیزی که در خارج از مرزهای ایران انجام می‌شود، تبلیغ می‌شد. این جنگ ناگهان در خاک ایران و به معنای واقعی کلمه در شهرها و شهرستان‌هایی که مردم در آن زندگی می‌کنند، به وقوع پیوست.»
تغییر در راه است
این لرزش داخلی ممکن است منجر به فروپاشی نشود، اما می‌تواند دگرگونی جدی ایجاد کند.
آوی ملامد، یک مقام سابق اطلاعاتی اسرائیل و بنیانگذار «درون خاورمیانه: دیدگاه‌های اطلاعاتی»، گفت: «من انتظار پس‌لرزه‌های قابل‌توجهی را در ساختار رژیم دارم.»
ملامد افزود: «تغییر در درون رژیم، نه تغییر رژیم. اما باز هم، ممکن است تغییر در درون رژیم منجر به پویایی شود که در نهایت باعث تغییر رژیم می‌شود.»
در همین حال، دولت ترامپ در حال شادی پیروزی است. دونالد ترامپ روز سه‌شنبه در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت که چین اکنون می‌تواند خرید نفت از ایران را از سر بگیرد- چرخشی شدید نسبت به تهدیدهای قبلی‌اش.
ترامپ نوشت: «چین اکنون می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد. امیدوارم که آنها مقدار زیادی هم از آمریکا خریداری کنند. این افتخار بزرگی برای من بود که این اتفاق بیفتد!»
تنها یک ماه پس از هشدار به جهان در مورد خرید نفت ایران، ترامپ به خبرنگاران گفت که امیدوار است ایران «یک کشور تجارتکننده بزرگ» باشد.
کارشناسان می‌گویند این واقعیت که ایران و اسرائیل سیگنال آتش‌بس را پذیرفتند، نشان می‌دهد که هیچ یک از طرفین خواهان درگیری طولانیمدت نیستند.
به گفته کامران متین، استاد روابط بینالملل در دانشگاه ساسکس، اکنون به نظر می‌رسد که سطحی از تغییر سیاسی اجتنابناپذیر است.
او گفت: «انواع امتیازاتی که ایران مجبور خواهد شد در مذاکرات احتمالی پس از آتش‌بس بر سر پروژههای هسته‌ای و موشکی خود بدهد، بسیار فراتر از محدودیتهای ایدئولوژیک سیاسی رهبری فعلی علی خامنه‌ای است.»
متین افزود: «او از هفتم اکتبر مجبور شده در مورد مسائل مهم امنیت ملی به طور مکرر متناقض باشد.»
در حال حاضر، ناظران از نزدیک نظارهگر هستند تا ببینند آیا جمهوری اسلامی که احساس ضعف می‌کند، در داخل کشور به شدت واکنش نشان می‌دهد یا خیر.
روز دوشنبه دوم تیر، مقامات ایرانی محمدامین مهدوی شایسته را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام کردند.
متین هشدار داد: «رژیم ممکن است با تشدید چشمگیر سرکوب مخالفان و حتی تکرار اعدامهای دستهجمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، به دنبال کاهش حس تحقیر خود باشد.»
چنین اقدامی می‌تواند اعتراضات گستردهای را برانگیزد و به طور بالقوه جمهوری اسلامی شکننده را به سمت فروپاشی سوق دهد.
حملات هوایی ممکن است پایان یافته باشد، اما نبرد واقعی برای آینده ایران تازه آغاز شده است. حملات اسرائیل جمهوری اسلامی را تا مغز استخوان لرزاند، رهبری آن آسیب دیده، ساختار قدرتش در معرض خطر قرار گرفته و مشروعیتش در داخل کشور عمیقا از بین رفته است.