وزیر خارجه اسرائیل خواستار فعالسازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی شد
الکساندر دوبرینت، وزیر کشور آلمان، در جریان سفر به اسرائیل از حملات اخیر این کشور به جمهوری اسلامی حمایت کرد. وزیر خارجه اسرائیل هم در دیدار با او خواستار فعالسازی مکانیسم ماشه علیه تهران شد.
•
دوبرینت یکشنبه هشتم تیر در بازدید از محل اصابت موشک در اسرائیل و در حضور وزیر خارجه این کشور گفت: «اسرائیل در اقدامات هفتههای گذشته برای نابودی برنامه هستهای ایران، از حمایت آلمان برخوردار است.»
او تاکید کرد که برنامه اتمی حکومت ایران تهدیدی برای اسرائیل، کل منطقه و فراتر از آن، برای اروپاست و افزود: «بنابراین، نابودی آن قابل درک و درست است.»
سعار هم در بازدید دوبرینت با تقدیر از دوستی و حمایت دولت آلمان از اسرائیل، از کشورهای اروپایی خواست تا مکانیسم ماشه را به دلیل برنامه اتمی جمهوری اسلامی فعال کنند.
وزیر خارجه اسرائیل ادامه داد: «ما برای جلوگیری از دستیابی خطرناکترین رژیم جهان به خطرناکترین سلاح جهان اقدام کردیم.»
مکانیسم ماشه (Snapback) یا «بازگشت خودکار تحریمها» چیست؟
در توافق برجام، مکانیسمی تحت عنوان ماشه تعریف شده است که به موجب آن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران میتوانند بدون نیاز به اینکه اجرای آنها مستلزم رایگیری مجدد در شورای امنیت باشد، دوباره اعمال شوند.
بر اساس مفاد این مکانیسم، اگر در بازه زمانی ۱۰ ساله اجرای توافق برجام، پنج کشور عضو آن نتوانند درباره «عدم پایبندی جدی» ایران به برجام به توافق برسند، هر کدام از این پنج کشور عضو میتوانند این مکانیسم را در شورای امنیت سازمان ملل با ۱۵ عضو فعال کند.
پس از فعالشدن این مکانیسم و آغاز روند رسیدگی، شورای امنیت باید ظرف ۳۰ روز درباره ادامه لغو تحریمهای ایران رایگیری کند.
تصویب قطعنامه ادامه لغو تحریمهای ایران، مستلزم نه رای موافق و عدم وتوی پنج عضو دائم (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه) شورای امنیت است.
اگر این قطعنامه تصویب نشود، تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بهطور خودکار بازمیگردند، مگر اینکه شورای امنیت اقدام دیگری انجام دهد.
آلمان به دنبال همکاری با اسرائیل در زمینه دفاع سایبری است
وزیر کشور آلمان اعلام کرد این کشور قصد دارد یک مرکز تحقیقات مشترک سایبری با اسرائیل راهاندازی کند و همکاری میان نهادهای اطلاعاتی و امنیتی دو کشور را گسترش دهد.
او در جریان سفرش به اسرائیل گفت: «دفاع نظامی بهتنهایی برای این نقطه عطف امنیتی کافی نیست. ارتقای چشمگیر در دفاع غیرنظامی نیز برای تقویت توان دفاعی کلی ما ضروری است.»
آلمان از نزدیکترین متحدان اسرائیل در اروپاست. این کشور در راستای افزایش توان نظامی خود و ایفای نقش پررنگتر در ناتو، بهویژه در مواجهه با تهدیدات فزایندهای که از سوی روسیه و چین احساس میشود، بیش از پیش به بهرهگیری از تخصص دفاعی اسرائیل روی آورده است.
دوبرینت در این سفر، طرحی پنجبندی را ارائه کرد که هدفش ایجاد «سایبر دوم» (Cyber Dome) برای آلمان، بهعنوان بخشی از راهبرد جدید دفاع سایبری این کشور است.
مارکوس زودر، نخستوزیر ایالت بایرن آلمان، پیش از این خواستار خرید دو هزار موشک رهگیر برای تجهیز آلمان به سامانهای مشابه گنبد آهنین اسرائیل برای دفاع در برابر موشکهای کوتاهبرد شده بود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، گفت باوجود آسیب به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی بر اثر حملات آمریکا و اسرائیل، تهران احتمالا ظرف چند ماه قادر خواهد بود تولید اورانیوم غنیشده را آغاز کند.
گروسی در مصاحبهای با شبکه سیبیاس نیوز هشدار داد تاسیسات فردو، نطنز و اصفهان بهطور گسترده تخریب شدهاند، اما بخشی از زیرساختها هنوز باقی است.
مدیرکل آژانس تاکید کرد: «این عقبگرد بسیار جدی است، اما نباید تصور کرد همه چیز نابود شده است... ایران قادر است ظرف چند ماه یا حتی کمتر چند آبشار سانتریفیوژ را به کار اندازد.»
او با اشاره به حدود ۴۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنیشده ایران، گفت: «ما نمیدانیم این مواد کجا رفتهاند. شاید بخشی نابود شده باشد، اما بخشی احتمالا منتقل شده است. این اورانیوم اگر به غنای ۹۰ درصد برسد، برای ساخت حدود ۱۰ سلاح هستهای کافی است.»
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، عصر شنبه هفت تیر بار دیگر این احتمال را رد کرد که جمهوری اسلامی بخشی از اورانیوم غنیشده خود را قبل از حمله، از سایتهای هستهای هدف قرار داده شده، خارج و پنهان کرده باشد.
او با تکرار مواضع قبلی خود گفت نه تنها جابهجا کردن اورانیم غنیشده به دلیل وزن بالایش خیلی سخت و خیلی خطرناک بوده، بلکه چون آمریکا هشدار حمله نداده بود، جمهوری اسلامی تا لحظه آخر از این اتفاق خبر نداشت.
در یک هفته گذشته گزارشهای ضد و نقیضی درباره خسارات وارد شده به این سایتهای هستهای و احتمال انتقال اورانیوم غنیشده پیش از حمله، منتشر شده است.
گروسی: فعلا نمیدانیم چیزی از تاسیسات هستهای جابهجا شده یا نه
گروسی در مصاحبه جدید خود خاطرنشان کرد ایران پیش از حملات به آژانس اطلاع نداده بود که قصد انتقال ذخایر یا سانتریفیوژها را دارد.
او اضافه کرد: «ما تصاویر ماهوارهای کامیونها را دیدهایم، اما هنوز نمیدانیم چه چیزهایی جابهجا شده است. این ابهام بزرگ باید برطرف شود.»
رییسجمهوری آمریکا نیز پنجم تیر در واکنش به گزارشها درباره انتقال اورانیوم از فردو گفت خودروهای حاضر در محل متعلق به کارگران پوشش بتنی بودند و انتقال این مواد «خطرناک و زمانبر» است.
آمریکا بامداد یکم تیر با استفاده از بمبهای سنگرشکن و موشکهای تاماهاوک به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی در فردو، نطنز و اصفهان حمله کرد.
گروسی در مصاحبه جدید خود هشدار داد: «دانش فنی و ظرفیت صنعتی ایران قابل بمباران نیست. این کشور طی دههها به فناوری پیشرفتهای رسیده و اگر اراده داشته باشد، میتواند دوباره تولید اورانیوم غنیشده را آغاز کند.»
او از دولت جمهوری اسلامی خواست هرچه زودتر به بازرسان آژانس اجازه دسترسی دوباره بدهد: «اگر این دسترسی برقرار نشود، هیچکس نخواهد دانست ایران چه در اختیار دارد و چه برنامهای را پیش میبرد.»
گروسی در بخش دیگری از گفتوگو به سوال مجری درباره احتمال تلاش ایران برای ساخت بمب هستهای پاسخ داد: «ما هیچگاه اعلام نکردیم که ایران سلاح هستهای در اختیار دارد یا قصد قطعی ساخت آن را دارد. اما این حقیقت هم وجود دارد که به بسیاری از پرسشهای مهم ما پاسخ قانعکنندهای داده نشد و این تردیدها همچنان باقی است.»
در بخش پایانی، گروسی با انتقاد از اتهامات مقامات جمهوری اسلامی که آژانس را مسئول حملات اخیر دانستهاند گفت: «این ادعا که گزارش ما باعث جنگ شد بیاساس است. آنچه ما منتشر کردیم چیز تازهای نبود. اما بعضی ترجیح میدهند بهجای پذیرش مسئولیت، آژانس را مقصر جلوه دهند.»
محکومیت تهدیدهای جمهوری اسلامی علیه گروسی
همزمان با این مصاحبه، شماری از مقامهای جمهوری اسلامی هفتم تیر در مراسم تشییع جنازه گردانندگان برنامه هستهای و فرماندهان نظامی کشتهشده در حملات اسرائیل، بر قطع رابطه تهران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید کردند.
حمیدرضا حاجیبابایی، نایبرییس مجلس، اعلام کرد جمهوری اسلامی دیگر اجازه حضور گروسی و نصب دوربینهای آژانس در تاسیسات هستهای را نمیدهد.
روزنامه کیهان که زیر نظر نماینده علی خامنهای اداره میشود، نیز در اقدامی بیسابقه، خواستار بازداشت و اعدام گروسی شد.
این تهدید واکنش فوری دولت آمریکا را بههمراه داشت.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، در شبکه ایکس نوشت: «این درخواست برای اعدام مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی غیرقابلقبول است و باید محکوم شود.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یکشنبه هشتم تیر در حساب ایکس خود بر حمایت کامل از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و مدیر کل آن، در وظیفهاش برای ادامه نظارت بیطرفانه بر برنامه هستهای ایران تاکید کرد و افزود که این امر کلید حل و فصل دیپلماتیک این موضوع خواهد بود.
در واکنشی دیگر، وزارت خارجه آرژانتین تهدیدهای مقامات جمهوری اسلامی علیه گروسی را محکوم کرد.
گروسی در پاسخ به این فضای تنشآلود، تاکید کرد تنها راه پایان دادن به بحران، بازگشت فوری به میز مذاکره و ازسرگیری بازرسیهای شفاف است و افزود: «در نهایت، هیچ راهی جز یک توافق جامع و قابل راستیآزمایی وجود ندارد.»
نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواد لایحهای را تصویب کردند که بر اساس آن، «پرواز غیرمجاز پهپادهای غیرنظامی» در بخشهایی از ایران ممنوع میشود.
مجلس در ایران یکشنبه هشت تیر تمام مواد لایحه «ساماندهی پرندههای هدایتپذیر از راه دور» را تنها با چند رای مخالف، تصویب کرد.
بر اساس قانون جدید، «پرواز غیرمجاز» پهپادهای غیرنظامی بر فراز حریمهای نظامی، انتظامی، امنیتی و دارای رده حفاظتی کشور ممنوع است.
ماده هشت این لایحه میگوید بهرهبرداری از پهپادهای غیرنظامی و انجام عملیات پروازی صرفا از سوی اشخاص حقوقی و حقیقی دارای مجوز، با پهپاد دارای سند رسمی مالکیت و کاربر دارای گواهینامه معتبر و ثبت و تایید اطلاعات طرح پروازی در سامانه مربوط مجاز است.
در تبصره این ماده آمده است که عملیات پروازی پهپادهای غیرنظامی در استانهای تهران و البرز با مجوز قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران انجام میگیرد.
پس از حمله اسرائیل، رسانههای حکومتی تصاویری از خودروها و تجهیزات رهاشده در ایران منتشر کردند که به گفته آنها، در جریان عملیات اسرائیل بهکار رفته بودند.
در میان این تصاویر، بقایای مهماتی مانند خودروهای حامل موشکهای کوتاهبرد ساخت اسرائیل (اسپایک)، پهپادهای انتحاری و حتی کارگاههای موقت ساخت پهپاد در داخل ایران به چشم میخورد.
با اینحال بررسیها نشان میدهد در دستکم دو مورد، رسانههای حکومتی از تصاویر جعلی یا دستکاریشده به ویژه درباره ضبط پهپادهای تهاجمی، در گزارشهای خود استفاده کردهاند.
بسیاری از این تصاویر یا مربوط به ایران نبودند یا پهپادهای نمایش داده شده، غیرنظامی بودند؛ مدلهایی که بهدلیل اندازه کوچک، اساسا توانایی حمل مواد انفجاری یا استفاده نظامی ندارند.
در یک نمونه نیز در گزارشی از ضبط تسلیحات از «عوامل موساد» در ایران، پهپاد «شاهین۱» نمایش داده شد که تولیدش داخلی و استفاده از آن در انحصار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی است.
باوجود این گزارشها، مقامها و رسانههای وابسته به جمهوری اسلامی، از آغاز جنگ ۱۲ روزه بارها گزارشهایی درباره «کشف و ضبط کامیون، وانت و خودروهای هایلوکس حامل پهپادهای موساد» منتشر کردند تا عاملی برای تصویب قوانین سختگیرانهتر در استفاده از پهپادهای غیرنظامی در ایران شود.
جزییاتی از قانون جدید
ماده چهار لایحه جدید مجلس مشخص کرده که موافقت اصولی برای ساخت و تولید صنعتی انواع پهپاد غیرنظامی و صدور مجوز تاسیس، نیازمند تایید عدم سوءپیشینه کیفری از قوه قضاییه جمهوری اسلامی است.
صدور این مجوزها همچنین به استعلام از وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه و تاییدیه از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیاز دارد.
بر اساس تبصره این ماده، ساخت و تولید پهپاد بدون چنین مجوزهایی جرم بوده و «مرتکب مستوجب یک یا چند مورد از مجازاتهای درجه سه موضوع ماده ۱۹ قانون مجازاتهای اسلامی» خواهد بود.
مجازاتهای درجه سه در این ماده قانونی شامل ۱۰ تا ۱۵ سال حبس و جریمه نقدی تا ۵۰۰ میلیون تومان است.
بر اساس مصوبه مجلس، از تاریخ لازمالاجرا شدن این قانون، پرواز هرگونه پهپاد «فاقد سند مالکیت» ممنوع خواهد بود.
در قانون جدید، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی مسئولیت صدور سند رسمی مالکیت و تعیین شماره شناسایی یکتا را بر عهده دارد.
شورای امنیت کشور که زیر نظر وزیر کشور است نیز مسئول سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای حسن قانون است.
بخشی دیگر از این قانون، واردات، صادرات، تولید، توزیع، حمل، خرید، فروش یا عمل حقوقی مفید انتقال مالکیت یا منافع پهپاد غیرنظامی را برای «اتباع خارجی» ممنوع کرده است.
در جریان جنگ، برخی رسانهها و چهرههای حکومتی در ایران، اخباری بدون پایه و مدرک را درباره «همکاری اتباع افغانستانی با عوامل موساد» برای تولید و انتقال پهپادهای انتحاری منتشر کردند.
در این مدت شمار اتباع خارجی بازداشتشده، از اروپایی گرفته تا افغان، دستکم به ۹۸ نفر رسیده است. این افراد به اتهامهایی مانند عبور غیرمجاز و عضویت در شبکههای اطلاعاتی بازداشت شدهاند.
در روزهای گذشته موج اخراج گسترده افغانها نیز از ایران شدت گرفته است.
جمهوری اسلامی از آغاز جنگ با اسرائیل موج گستردهای از بازداشت شهروندان از جمله فعالان مدنی، شهروندان یهودی، بهائی و خارجی را در ایران به راه انداخته است. در یکی از تازهترین موارد، صهبا محمدی، شهروند بهائی روز هفتم تیر بهدست ماموران اداره اطلاعات شهرستان بیرجند بازداشت شده است.
سایت حقوقبشری هرانا جمعه ششم تیر ماه گزارش داد که طی دو هفته گذشته دستکم ۳۰۱ نفر با اتهامات سیاسی و به دلیل فعالیت در شبکههای اجتماعی توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در استانهای مختلف ایران بازداشت شدند.
همچنین در این مدت دستکم هزار و ۲۹۵ نفر نیز به اتهامهایی نظیر «برهم زدن امنیت ملی» بازداشت شدند.
این سایت حقوقبشری با اشاره به اینکه هنوز جزئیات اتهام بیشتر پروندهها علنی نشده است، با استناد به نتایج بررسی موارد مشخص شده نوشت حدود پنج درصد بازداشتها با عنوان «حمایت از اسرائیل» از طریق انتشار محتوا و حدود سه درصد به اتهام «تشویش اذهان عمومی» صورت گرفته است.
اتهامهای مطرحشده علیه افراد بازداشتشده شامل «تشویش اذهان عمومی»، «همکاری با موساد»، «بازنشر تصاویر حملات»، «ابراز امیدواری برای پایان درگیری»، «جاسوسی برای اسرائیل»، «هدایت پهپادهای کوچک»، «قاچاق سلاح» و «برهم زدن امنیت ملی» عنوان شده است.
در این میان، برخی فعالان مدنی معتقدند موج گسترده بازداشت شهروندان در ایران تکرار همان سیاست شکستخوردهای است که جمهوری اسلامی همواره پس از هر شکست امنیتی در پیش میگیرد.
رضا اکوانیان، روزنامهنگار و فعال حقوق بشر، به ایراناینترنشنال، گفت: «جمهوری اسلامی وقتی از کسی ضربهای میخورد و نمیتواند پاسخ دهد، انتقامش را از آدمهای بیگناه منتقد میگیرد. جان هزاران زندانی سیاسی در خطر است. باید نسبت به خطر اعدامهای دستهجمعی روزانه هشدار بدهیم.»
از سوی دیگر، شمار اتباع خارجی بازداشتشده، از اروپایی گرفته تا افغان، دستکم به ۹۸ نفر رسیده است. این افراد به اتهامهایی مانند عبور غیرمجاز و عضویت در شبکههای اطلاعاتی بازداشت شدهاند.
هرانا با تاکید بر اینکه علاوه بر تعداد بالای بازداشتها، سرعت صدور احکام موقت و تهدیدهای علنی مقامهای قضایی نگرانیهای جدی درباره حق دادرسی عادلانه ایجاد کرده، گزارش داد بسیاری از خانوادهها گفتهاند متهمان بدون دسترسی به وکیل و در مکانهای نامعلوم نگهداری میشوند.
بازداشت گسترده یهودیان
بر اساس اطلاعاتی که به ایراناینترنشنال رسیده، موج گسترده و تازهای از بازداشت شهروندان یهودی در ایران به اتهام «همکاری» با اسرائیل آغاز شده است.
طبق این گزارشها، ماموران امنیتی با یورش به منازل یهودیان در شهرهایی مانند تهران، شیراز و اصفهان، خانهها و همچنین تلفنهای همراه و تجهیزات الکترونیکی آنان را بازرسی و ضبط کردهاند.
همچنین تعداد زیادی از این شهروندان به دلیل تماس با بستگان خود در اسرائیل، از سوی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت و به زندان یا بازداشتگاههای امنیتی منتقل شدهاند.
بر اساس این گزارشها، اگرچه شمار دقیق بازداشتشدگان هنوز مشخص نیست، اما نام دهها شهروند یهودی در فهرست بازداشتیها دیده میشود.
بازداشت گسترده بهائیان
بر اساس گزارشهایی که به ایراناینترنشنال رسیده، ماموران امنیتی جمهوری اسلامی طی دو هفته گذشته بدون ارائه حکم قضایی به خانه شماری از شهروندان بهائی یورش برده و تعدادی از آنان را بازداشت و به مکانهای نامعلومی منتقل کردهاند.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، ماموران امنیتی حدود ساعت هفت صبح هفتم تیر وارد منزل صهبا محمدی، شهروند بهائی ۲۵ ساله شده و پس از بیدار کردن او از خواب و تفتیش منزل و ضبط وسایل شخصی از جمله لپتاپ، گوشی تلفن همراه و کتابهای دینی بهائی، او را همراه خود بردند.
خانواده محمدی تاکنون اطلاعی از محل نگهداری او ندارند.
نازنین عابدینی در قائمشهر، نویان حجازی در جویبار، آرمان نیکآیین و ایمان رحمتپناه در شیراز، گلریز نورانی در قزوین و فریده جابری در بوشهر از جمله بهائیانی هستند که خانههایشان تفتیش یا خودشان بازداشت شدهاند.
در یکی از این موارد، ماموران امنیتی بدون حکم قضایی وارد منزل عابدینی، مربی موسیقی کودکان در قائمشهر شدند و پس از شکستن در ورودی، او را بازداشت و وسایل الکترونیکیاش را ضبط کردند.
همچنین طبق اطلاعات رسیده، ماموران وزارت اطلاعات به خانه گلریز نورانی در قزوین حمله کرده و تمامی کتابهای اعتقادی بهائی و وسایل الکترونیکی او را توقیف کردهاند.
شاهین میلانی، مدیر مرکز اسناد حقوق بشر ایران، در گفتگو با ایراناینترنشنال بازداشت بهائیان را با اتهاماتی نظیر «جاسوسی برای اسرائیل» نشانه ناتوانی حکومت در شناسایی جاسوسان واقعی دانست.
بهطور همزمان گزارش شده که ماموران وزارت اطلاعات در اصفهان با تهدید و خشونت از برخی شهروندان خواستهاند علیه بهائیان شهادت دروغ بدهند و از آنها شکایت کنند.
یک منبع آگاه نزدیک به جامعه بهائیان به ایراناینترنشنال گفت: «در این مدت، بیش از ۱۳۰ خانواده غیربهائی در شهرهای مختلف به ستاد خبری وزارت اطلاعات احضار شدهاند.»
به گفته این منبع، ماموران با تهدید شدید و بدون ارائه هیچ مدرک قضایی، این افراد را مجبور به اعتراف اجباری و طرح شکایت علیه بهائیان کردهاند.
بازداشت شهروندان کُرد
در دو هفته گذشته، شماری از شهروندان کرد در شهرهای مختلف ایران بازداشت و به بازداشتگاههای امنیتی یا زندان منتقل شدهاند.
سازمان حقوق بشر هانا روز جمعه ششم تیر گزارش داد که طی روزهای اخیر، دستکم ۱۷ شهروند اهل مهاباد بدون ارائه حکم قضایی و به دلایل نامشخص، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکانهای نامعلوم منتقل شدهاند.
این سازمان در گزارشی دیگر اعلام کرد کیانوش چراغی، شهروند بازداشتشده در ایلام، از سه روز پیش در اعتراض به صدور قرار بازداشت یکماهه بدون تفهیم اتهام یا انجام بازجویی، دست به اعتصاب زده است.
هانا پیشتر در پنجم تیرماه نسبت به موج تازه سرکوب دولتی پس از توافق آتشبس با اسرائیل ابراز نگرانی عمیق کرده و نوشته بود: «شواهد معتبر نشان میدهد بازداشتهای خودسرانه، محاکمههای مخفیانه، شکنجه و صدور احکام اعدام بهطور چشمگیری افزایش یافته است.»
ماموران امنیتی طی روزهای اخیر شماری از فعالان کُرد در شهر نقده، از جمله کاوه قادری، امین باشوکی، رحمان خالخالی، فرهاد کانادا، سامان کاکهممی و سامان سیدمحمودان را بازداشت کرده و به مکان نامعلومی منتقل کردهاند.
وبسایت ههنگاو نیز روز جمعه ششم تیر گزارش داد که چهار شهروند کُرد شامل ناصر الیاسی از مهاباد، ایوب خسروزاده از بوکان، امید عبدیخواه از سقز و هیمن رنجبر از مریوان توسط نیروهای وزارت اطلاعات بازداشت و به نقطه نامشخصی منتقل شدهاند.
همچنین میلاد رحیمی و هادی رحیمی، دو برادر اهل سقز، جلال خدامرادی فعال زیستمحیطی در سنندج، رحمان ماماسماعیل و محمد لطفیفر در مهاباد و ایوب داربرزین در مریوان از دیگر بازداشتشدگان هستند.
بر اساس گزارش ههنگاو و به نقل از منابع مطلع، ایوب داربرزین تنها چند ساعت پس از انتشار یک استوری درباره جنگ ایران و اسرائیل در اینستاگرام، توسط نیروهای اطلاعات سپاه تلفنی احضار و سپس بازداشت شده است.
پلیس در ایران تلفن همراه افغانها را به ظن «همکاری با اسرائيل» ضبط و بازرسی میکند
منابعی از شهرهای مختلف کشور به ایراناینترنشنال خبر دادهاند به دنبال آتشبس میان جمهوری اسلامی و اسرائيل پس از جنگ ۱۲ روزه، نیروهای انتظامی در ایران روند ضبط تلفن همراه مهاجران افغان را آغاز کردهاند.
به گفته این منابع، نیروهای انتظامی تلفن همراه مهاجران افغان را به ظن «ارتباط با اسرائيل» ضبط میکنند.
چند منبع از تهران و شهرهای دیگر در روزهای اخیر به ایراناینترنشنال خبر دادهاند که نیروهای امنیتی در ایران با لباسهای شخصی و رسمی، هم در مکانهای عمومی تلفنهای مهاجران را ضبط میکنند و هم به محل کار آنان یورش میبرند.
به گفته این منابع، آنان پس از ضبط تلفن همراه مهاجران، به ایشان یک رسید میدهند و میگویند که بعد از چند هفته، تلفنهایشان را از پاسگاه پلیس مربوطه دریافت کنند.
از سوی دیگر طی این مدت شماری از فعالان مدنی و سیاسی نیز از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی احضار یا به دست نهادهای امنیتی بازداشت شدهاند.
از جمله بازداشتشدگان میتوان به مطهره گونهای، فعال پیشین دانشجویی و زندانی سیاسی سابق و مصطفی مهرآیین، جامعهشناس، اشاره کرد که پس از نوشتن مطالب انتقادی در خصوص جنگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل بازداشت شدند.
مهرآیین در نامهای به خامنهای و سایر مقامهای حکومت نوشت: «چه کسی یا چه چیزی به شما این حق و مشروعیت را داده است که کشور ما و تمامیت آن، که یادگار بزرگان و جانباختگان گذشته این سرزمین برای مردمان فعلی آن است، را به نابودی بکشانید؟»
پیامدهای حقوقی و خطر صدور احکام سنگین
سایت حقوقبشری هرانا در بخش از گزارش خود با اشاره به اینکه گزارشها نشان میدهد بسیاری از «متهمان بینام» در مکانهای نامعلوم نگهداری میشوند، نسبت به پیامدهای بازداشتهای گسترده و بیخبری از سرنوشت آنها هشدار داد.
این سایت حقوقبشری با اشاره به تصویب طرح دوفوریتی «تشدید مجازات جاسوسی» در مجلس، هشدار داد که مقامهای جمهوری اسلامی تصریح کردهاند برای این گروهها «اشد مجازات» در نظر گرفته خواهد شد.
هرانا همچنین هشدار داد که وکلای مستقل بهدلیل قطع اینترنت و محرمانهبودن پروندهها عملا دسترسی به موکلان خود را از دست دادهاند و این امر بر نگرانیها درباره رعایت حق دادرسی عادلانه افزوده است.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روزهای گذشته طرحی دو فوریتی را با هدف تشدید مجازات شهروندانی که با اتهام «جاسوسی» بازداشت میشوند، تایید کردند.
علیاصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی، در این خصوص گفت: «اگر میخواستیم با قانون فعلی جاسوسی بسیاری از افرادی را که در جریان جنگ با اسرائیل دستگیر کردیم محاکمه کنیم، با محدودیت و معذوریت مواجه میشدیم اما مجلس دست ما را باز گذاشت.»
از سوی دیگر، طی دو هفته گذشته شماری از زندانیان سیاسی از جمله ادریس عالی، آزاد شجاعی، رسول احمد، مجید مسیبی، محمدامین مهدوی شایسته، اسماعیل فکری و مجاهد کورکور، در زندانهای جمهوری اسلامی به دار آویخته شدند.
همچنین نگرانیها درباره خطر اجرای احکام اعدام زندانیان سیاسی محکوم به مرگ که از زندان اوین خارج شدهاند و احمدرضا جلالی، پزشک و پژوهشگر ایرانی-سوئدی، پس از انتقال به مکان نامعلوم، افزایش یافته است.
این موضوعات با واکنشهای گسترده و اعتراض فعالان مدنی و حقوق بشری مواجه شد و بسیاری در خصوص به راه افتادن موج صدور و اجرای احکام اعدام شهروندان با اتهامات سیاسی و امنیتی در ایران هشدار دادند.
سازمان عفو بینالملل، نسبت به افزایش خطر اعدام و شکنجه پس از بازداشتهای گسترده شهروندان به اتهام «همکاری با اسرائیل» هشدار داد.
مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، با انتشار مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «از زمان آغاز حملات اسرائیل گزارشهای نگرانکنندهای از بازداشتهای خودسرانه و اعدام فعالان، روزنامهنگاران، کاربران شبکههای اجتماعی و شهروندان افغانستانی از سوی جمهوری اسلامی و برگزاری محاکمه سریع و غیراصولی آنها وجود دارد که اصول دادرسی عادلانه را نقض میکند.»
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه نوبل صلح نیز در واکنش به بازداشت گسترده شهروندان با اتهاماتی از جمله «جاسوسی، حمایت از اسرائیل، تشویش اذهان عمومی و همکاری اطلاعاتی با موساد»، نوشت: «آیا واقعا این افراد جاسوساند؟»
این حقوقدان با بیان اینکه به جرات میتوان گفت هیچکدام از این افراد جاسوس نیستند، تاکید کرد: «جاسوس واقعی آن کسیست که آدرس پناهگاههای فرماندهان سپاه و مخفیگاه علی خامنهای را به اسرائیل داده است ... اینها نه در خیابانند، نه در شبکههای اجتماعی، بلکه در درون خود ساختار قدرت هستند.»
همزمان با این تحولات، فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران، خواستار توقف فشار حکومت ایران به روزنامهنگاران و خبرنگاران و بازداشت یا احضار آنها شد که از زمان آغاز جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل افزایش یافته است.
سایت هرانا نیز در پایان گزارش ششم تیرماه خود تاکید کرد که موج بازداشتهای امنیتی و محدودیتهای ارتباطی، خطر نقض حق دادرسی عادلانه را افزایش داده است.
در گزارشی تازه، شبکه خبری سیانان به نقش تعیینکننده قطر در دفع حملات موشکی جمهوری اسلامی به بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در خاورمیانه پرداخته است.
حملهای که همزمان با آمادهباش پایتختهای خلیج فارس و پناه گرفتن ساکنان در پناهگاهها، تهدید به آغاز یک رویارویی تمامعیار میکرد. این گزارش نشان میدهد عملکرد موفق سامانههای پدافندی قطر، از گسترش بحران و تلفات گسترده جلوگیری کرده است.
شبکه خبری سیانان در گزارشی تفصیلی اعلام کرد که مقامهای امنیتی و دفاعی قطر تنها یک ساعت پیش از اصابت موشکها، متوجه شدند که پایگاه العُدید در نزدیکی دوحه، هدف اصلی حمله قرار گرفته است.
بهنوشته سیانان، مجید الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر، گفته است که مقامهای ارشد دوحه در حال مذاکره با نخستوزیر قطر درباره راهکارهای کاهش تنش میان حکومت ایران و اسرائیل بودند که ناگهان کارکنان وزارت دفاع وارد جلسه شدند و خبر از شلیک چندین موشک توسط جمهوری اسلامی دادند. الانصاری گفته است صدای انفجار موشکهای رهگیر که در آسمان منفجر شدند، محل اقامت نخستوزیر را به لرزه درآورد.
به گزارش سیانان، همان صبح، فضای اضطرابآلودی سراسر پایتختهای حاشیه خلیج فارس را فرا گرفته بود. در بحرین از ساکنان خواسته شده بود از بزرگراهها دوری کنند، در کویت پناهگاهها فعال شده بودند، و در دبی و ابوظبی شهروندان اقدام به رزرو پروازهای خروجی کرده و برخی نیز مواد غذایی و مایحتاج ضروری ذخیره کرده بودند.
به نوشته سیانان، حتی در قطر نیز از شهروندان آمریکایی و بریتانیایی خواسته شده بود در پناهگاه بمانند و نظامیان آمریکایی پیشاپیش پایگاه العدید را ترک کرده بودند.
بر اساس همین گزارش، سامانه هشدار زودهنگام قطر نشان داده بود که موشکهای ایران در حال حرکت بهسمت این کشور هستند، اما هدف نهایی تا تنها یک ساعت مانده به حمله مشخص نبود. یکی از مقامهای قطری که مستقیما در جریان عملیات دفاعی قرار داشت، به سیانان گفت که پیش از حمله، تصویر واضحی از مسیر موشکها در اختیار داشتند.
الانصاری در گفتوگو با سیانان تایید کرده که ارتش قطر پس از دریافت هشدار، ۳۰۰ نیروی نظامی خود را به حالت آمادهباش درآورد و دو سامانه پاتریوت را برای مقابله با حمله فعال کرد. به گفته او، عملیات رهگیری با همکاری آمریکا انجام شد، اما قطر مسئولیت رهبری این عملیات را بر عهده داشت.
در جریان این رهگیری، به گفته مقامهای قطری، هفت موشک بر فراز آبهای خلیج فارس و یازده موشک دیگر بر فراز آسمان دوحه رهگیری و منهدم شدند. تنها یک موشک در منطقهای غیرمسکونی در حوالی پایگاه العدید فرود آمد و خسارت جزیی بهبار آورد.
به گزارش سیانان، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده، اعلام کرده بود که ایران ۱۴ موشک شلیک کرده است. اما منابع قطری تعداد آن را ۱۹ موشک اعلام کردند. ترامپ همچنین گفته بود که ایران پیش از حمله، از طریق واسطههایی به ایالات متحده اطلاعرسانی کرده بود. در مقابل، الانصاری به سیانان گفت که قطر هیچ هشدار مستقیمی از سوی ایران دریافت نکرده است، گرچه مقامهای جمهوری اسلامی پیشتر به دوحه هشدار داده بودند که در صورت حمله آمریکا به خاک ایران، پایگاههایی که میزبان نیروهای آمریکایی هستند به اهداف مشروع جمهوری اسلامی تبدیل خواهند شد.
در ادامه گزارش، سیانان به نقل از عباس عراقچی، وزیر خارجه حکومت ایران، نوشت که جمهوری اسلامی یک روز پیش از حملات، در نشست استانبول، هشدار خود را به مقامهای خلیجفارس منتقل کرده بود. شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی نیز پس از حمله اعلام کرد که این حمله هیچ تهدیدی برای کشور «دوست و برادر» قطر نداشته است.
با این حال، مقامهای قطری این ادعا را رد کردهاند. الانصاری در گفتوگو با سیانان تصریح کرد که چنین حملهای نمیتواند بخشی از یک بازی سیاسی یا مانور منطقهای تلقی شود. او گفت: «هیچکس فرزندش را در معرض برخورد موشک قرار نمیدهد فقط برای اینکه نتیجه سیاسی بگیرد. این حمله برای ما کاملا غیرمنتظره بود.»
بهنوشته سیانان، تنها دقایقی پس از حمله، ترامپ با امیر قطر تماس گرفته و از او خواسته تا برای میانجیگری با ایران جهت توقف درگیری تلاش کند. در همان ساعات اولیه، قطر وارد عمل شد. محمد بن عبدالعزیز آلخلیفی، مذاکرهکننده ارشد قطر، مستقیما با مقامهای ایرانی تماس گرفت و نخستوزیر قطر نیز با جیدی ونس، معاون رئیسجمهوری آمریکا، گفتوگو کرد.
الانصاری به سیانان گفت که تمام گزینهها همان شب روی میز بود؛ از واکنش نظامی فوری گرفته تا رد مذاکره با کشوری که ۱۹ موشک بهسمتشان شلیک کرده بود. با این حال، مقامهای قطری این لحظه را فرصتی برای باز کردن دری بهسوی صلح در منطقه دانستند؛ منطقهای که به گفته او، دو سال بود چنین امکانی نداشت.
ساعاتی بعد، دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی خود اعلام کرد که توافق آتشبس میان حکومت ایران و اسرائیل حاصل شده است. سیانان میگوید نقش قطر در این میانجیگری، تعیینکننده بود و ممکن است دوحه بهزودی در نقش یک بازیگر کلیدی امنیت منطقهای، نقشی تازه بر عهده گیرد.
شبکه ایبیسی نیوز در گزارشی نوشت که در ادامه تشدید سرکوب مخالفان در ایران، قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرد سه مرد ایرانی به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» اعدام شدهاند؛ اعدامیهایی که شمار قربانیان اتهام همکاری با موساد را در جریان جنگ ۱۲ روزه تهران و تلآویو به شش نفر رساند.
در این گزارش به نقل از خبرگزاری ایسنا آمده است که این اعدامها کمتر از ۴۸ ساعت پس از اعلام آتشبس میان جمهوری اسلامی و اسرائیل انجام شدهاند و بخشی از آنچه «فصل خیانتکشی» نامیده شده، محسوب میشوند.
مقامهای قضایی جمهوری اسلامی مدعیاند این افراد به نفع سازمان اطلاعاتی اسرائیل فعالیت کردهاند، اما فعالان حقوق بشر میگویند اعدامشدگان کارگران روزمزد کرد بودهاند که نه به اطلاعات محرمانه دسترسی داشتهاند و نه از حقوق ابتدایی در فرآیند دادرسی برخوردار بودهاند.
آزاده پورزند، کارشناس حقوق بشر و عضو اندیشکده «مرکز نظم جهانی و خاورمیانه»، در گفتوگو با شبکه ایبیسی نیوز تاکید کرد: «این رژیم بهشدت فاسد است و در ایران هیچ روند دادرسی عادلانهای وجود ندارد.»
موج اعدامها و بازداشتها در حالی شدت گرفته که جمهوری اسلامی از کشته شدن دستکم ۶۲۷ نفر، از جمله فرماندهان ارشد نظامی، گردانندگان برنامه هستهای و غیرنظامیان، و مجروح شدن نزدیک به پنج هزار نفر در حملات اسرائیل خبر داده است.
با وجود تخریب گسترده تاسیسات نظامی و زیرساختها، مقامهای جمهوری اسلامی همچنان در قدرت باقی ماندهاند؛ اگرچه تحلیلگران از احتمال تضعیف موقعیت رژیم و گمانهزنیها درباره وضعیت سلامتی و محل حضور علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، سخن گفتهاند.
فعالان حقوق بشر اما هشدار دادهاند که نظام حاکم در ایران، با سابقه نزدیک به نیمقرن سرکوب، در دورههای بحرانی همواره به خشونت و انتقامگیری متوسل شده و این مرحله «زخمی و شکستخورده»، میتواند یکی از خطرناکترین مقاطع برای مردم باشد.
بر اساس گزارش ایبیسی نیوز، نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی از آغاز جنگ با اسرائیل تاکنون بیش از ۷۰۰ نفر را به اتهام «ارتباط با اسرائیل» بازداشت کردهاند. با این حال، گزارشها حاکی از آن است که بسیاری از این افراد، کنشگران مدنی، روزنامهنگاران و مخالفان سیاسی بودهاند.
یک زن ۳۷ ساله اهل رشت که به دلایل امنیتی نامش فاش نشده، به ایبیسی نیوز گفت: «وقتی جنگ شروع شد، گریه کردم؛ وقتی آتشبس اعلام شد، دوباره گریه کردم. ما به همان اندازه که از اسرائیل میترسیم، از جمهوری اسلامی هم در هراسیم.»
در همین راستا، مقامهای جمهوری اسلامی از آغاز اجرای طرح جدیدی با عنوان «جهاد اطلاعاتی» خبر دادهاند که با هدف کنترل فعالیتهای آنلاین شهروندان و نظارت بر ارتباطات دیجیتال، کمیته ویژهای در وزارت اطلاعات تشکیل داده است. همچنین اصلاحاتی در «قانون جاسوسی» به تصویب رسیده که نگرانیها از تشدید سرکوبهای گسترده را افزایش داده است.
سمیرا، یک فعال دانشجویی ۲۳ ساله در تهران، به ایبیسی نیوز گفت: «نیروهای امنیتی در خیابانها حضور سنگینی دارند. به سختی جرات میکنیم از خانه بیرون بیاییم. فکر میکنم وارد مرحلهای از فلج عمومی و خفگی اجتماعی شدهایم.»
آزاده پورزند نیز با اشاره به تسریع روند اعدامها هشدار داده که حکومت ایران در پی آن است با ایجاد رعب، هم پیام داخلی ارسال کند و هم نمایش قدرتی به بیرون داشته باشد. او گفت: «این مجازات جمعی علیه مردم عادی است؛ برای ایجاد ترس و انضباط اجباری.»
با وجودی که مقامهای اسرائیلی درباره بازداشتشدگان واکنشی نشان ندادهاند، دیوید بارنیا، رئیس موساد، گفته است که این سازمان همچنان بر فعالیتهای ایران نظارت کامل خواهد داشت.
در این میان، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پس از چند هفته غیبت، روز پنجشنبه برای نخستین بار در یک پیام تلویزیونی ظاهر شد و حملات ایران به اسرائیل را «برکتی الهی» خواند و گفت: «هر تجاوزی به جمهوری اسلامی هزینه دارد، و خوشبختانه این هزینه را پرداخت کردند.»
اما منتقدان هشدار دادهاند که این «هزینه» ممکن است در نهایت از مردم ایران ستانده شود؛ مردمی که اکنون در میان سرکوبی بیرحمانه و سکوت جامعه جهانی، در معرض خطرات گستردهتری قرار گرفتهاند. آزاده پورزند گفت: «آنچه تاکنون رخ داده وحشتناک بوده، اما متأسفانه آنچه در راه است، ممکن است بسیار بدتر باشد.»