خبرگزاری رویترز گزارش داد دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، قصد دارد با تفسیر مجدد معاهده کنترل تسلیحات سال ۱۹۸۷، زمینه را برای فروش پهپادهای پیشرفته به دیگر کشورها، از جمله عربستان سعودی، فراهم آورد.
این گزارش که جمعه ۱۴ شهریور منتشر شد، بر اساس اطلاعات رسیده از چهار منبع آگاه و یک مقام آمریکایی تهیه شده است.
تفسیر تازه از معاهده کنترل تسلیحات، امکان فروش بیش از ۱۰۰ فروند پهپاد «ام‌کیو-۹ ریپر» به عربستان سعودی را فراهم می‌سازد.
این اقدام می‌تواند بخشی از قرارداد تسلیحاتی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار میان ریاض و واشینگتن باشد که در اردیبهشت‌ماه در جریان سفر ترامپ به عربستان سعودی نهایی شد.
از این توافق به‌عنوان «بزرگ‌ترین قرارداد فروش تسلیحات در تاریخ» یاد شده است.
افزون بر عربستان سعودی، شماری از متحدان آمریکا در اروپا و منطقه اقیانوس آرام نیز تمایل خود را به خرید چنین تسلیحاتی ابراز داشته‌اند.
تغییر در طبقه‌بندی پهپادهای آمریکایی
دولت ترامپ در نظر دارد به‌صورت یک‌جانبه پهپادهای پیشرفته را در رده «هواپیما»، مشابه جنگنده‌های اف-۱۶، طبقه‌بندی کند و نه در زمره «سامانه‌های موشکی».
تغییر در طبقه‌بندی عملا به واشینگتن امکان می‌دهد تا از محدودیت‌های ناشی از «رژیم کنترل فناوری موشکی» (ام‌تی‌سی‌آر) که در سال ۱۹۸۷ با مشارکت ۳۴ کشور دیگر به امضا رسانده بود، عبور کند.
این رویکرد می‌تواند راه را برای گسترش صادرات پهپادهای آمریکایی به کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و برخی دولت‌های اروپای شرقی که پیش‌تر در دستیابی به فناوری‌های پیشرفته هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده با محدودیت روبه‌رو بودند، هموار کند.
یک مقام آمریکایی در همین رابطه به رویترز گفت بر اساس سیاست جدید، شرکت‌های «جنرال اتمیکس»، «کراتوس» و «اندوریل» به‌عنوان تولیدکنندگان پهپادهای بزرگ قادر خواهند بود محصولات خود را در چارچوب «فروش نظامی خارجی» تحت نظارت وزارت امور خارجه آمریکا عرضه کنند.
چنین رویکردی فرایند صادرات و دسترسی بین‌المللی به این تجهیزات را به‌طور قابل توجهی تسهیل خواهد کرد.
او افزود این اقدام، نخستین مرحله از فرآیند بازنگری جامع در برنامه «فروش نظامی خارجی» آمریکا است که با هدف بازتعریف سیاست‌ها و سازوکارهای مرتبط با صادرات تسلیحات انجام می‌شود.
طبق تفسیر موجود از «رژیم کنترل فناوری موشکی»، صادرات پهپادهای نظامی عمدتا با «اصل قوی منع فروش» مواجه است؛ مگر در شرایطی که توجیهات امنیتی قانع‌کننده ارائه شود و خریدار تعهد دهد این تسلیحات را منحصرا در چارچوب قواعد حقوق بین‌الملل به کار گیرد.
این توافق در اصل با هدف محدودسازی انتقال موشک‌های دوربرد با قابلیت حمل سلاح‌های کشتار جمعی ایجاد شد، اما به‌واسطه قابلیت پهپادها در طی مسافت‌های طولانی و امکان تجهیز به جنگ‌افزار، دامنه شمول این توافق بعدها به این فناوری نیز گسترش یافت.
رقابت آمریکا، چین، ترکیه و اسرائیل برای فروش پهپاد
شرکت‌های آمریکایی تولیدکننده پهپاد در بازار جهانی با رقابت شدیدی روبه‌رو هستند، چرا که رقبای آن‌ها در اسرائیل، چین و ترکیه این فناوری را با محدودیت‌های کمتری عرضه می‌کنند و همین امر موقعیت ایالات متحده را در عرصه صادرات پهپاد تضعیف کرده است.
چین و اسرائیل به‌دلیل عدم عضویت در «رژیم کنترل فناوری موشکی»، قراردادهای قابل توجهی در خاورمیانه برای فروش پهپاد به امضا رسانده‌اند.
در همین حال، ترکیه که از سال ۱۹۹۷ به این توافق پیوسته است، با تکیه بر تفاوت‌های فنی و طبقه‌بندی معاهده، توانسته پهپادهای «بیرقدارتی‌بی۲» را که برد و وزن کمتری نسبت به مدل‌های سنگینی چون «ریپر» دارند، در اختیار اوکراین قرار دهد تا علیه نیروهای روسیه به کار گرفته شوند.
به نوشته فاکس‌نیوز، ترامپ و وزیر دفاع او، پیت هگست، طی هفتههای اخیر بارها از تمایل خود برای این تغییر سخن گفته بودند. به گفته مقامات کاخ سفید، این تصمیم بخشی از کارزار «روحیه جنگاوری» دولت ترامپ در پنتاگون است. بر اساس برگه رسمی توضیح، فرمان اجرایی مقرر می‌کند عنوان «وزارت جنگ» در کنار نام وزارت دفاع به کار گرفته شود و از اصطلاحاتی مانند «وزیر جنگ» برای خطاب قرار دادن هگست استفاده شود.
اجرای تغییرات و واکنشها
این فرمان همچنین به وزیر دفاع دستور می‌دهد که پیشنهادهای قانونی و اجرایی لازم برای دائمی کردن این تغییر نام را ارائه کند. اجرای آن مستلزم تغییراتی در وبسایتهای عمومی پنتاگون و تابلوهای اداری است، از جمله تغییر نام سالن نشست خبری روابط عمومی به «پیوست جنگ پنتاگون».
ترامپ پیش‌تر، ۲۵ اوت، در جمع خبرنگاران گفته بود: «وقتی اسم آن وزارت جنگ بود، ما تاریخ شگفتانگیزی از پیروزی داشتیم. بعد آن را به وزارت دفاع تغییر دادیم.» هگست نیز در گفتوگویی تلویزیونی با شبکه فاکس گفت این تغییر بازتابدهنده یک تحول فرهنگی در پنتاگون است: «ما جنگ جهانی اول و دوم را با وزارت جنگ بردیم، نه با وزارت دفاع. همانطور که رئیسجمهوری گفته، ما فقط در موضع دفاع نیستیم، بلکه حمله هم میکنیم.»
پیشینه تاریخی و موانع احتمالی
عنوان «وزارت جنگ» تا سال ۱۹۴۹ برای نهاد نظامی آمریکا استفاده میشد و سپس در قالب اصلاحات «قانون امنیت ملی ۱۹۴۷» به وزارت دفاع تغییر یافت.
هنوز مشخص نیست آیا کنگره باید برای نهایی شدن این تغییر وارد عمل شود یا خیر. با این حال ترامپ گفته است برای این اقدام نیازی به تایید نمایندگان نمیبیند و در صورت لزوم، آن‌ها نیز همراه خواهند شد. او تاکید کرده بود: «ما فقط این کار را انجام میدهیم. مطمئنم اگر نیاز باشد، کنگره هم همراهی خواهد کرد.»
فرمان تغییر نام وزارت دفاع به «وزارت جنگ» دویستمین فرمان اجرایی است که ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری خود امضا می‌کند.
