ایران‌اینترنشنال
«عشق ابدی» در فضای فارسی با فرمتی آشنا به مخاطبان جهانی عرضه شده است: گروهی از جوانان در ویلایی لوکس گرد هم می‌آیند، روابط عاطفی خود را تغییر می‌دهند، در چالش‌های نمایشی شرکت می‌کنند و در نهایت یک زوج برنده جایزه‌ای چشمگیر می‌شود.
تحلیلگر این نشریه مینویسد هرچند غرب توجه چندانی به این خبر نشان نداد، اما برای اسرائیل اهمیت ویژهای دارد، زیرا نشان می‌دهد «زمین زیر پای محور مقاومت ایران در حال شکاف برداشتن است».
بر اساس این گزارش، روابط عراق و سوریه که در دهههای گذشته به دلیل رقابت دو رژیم بعثی سرشار از خصومت بود، اکنون با تغییر قدرت در دمشق به سمت همکاری حرکت کرده است. تایمز اسرائیل تاکید می‌کند حمایت بغداد از الشرع به معنای وجود یک رابطه کاری میان دستگاههای امنیتی عراق و سرویسهای جدید اطلاعاتی سوریه است؛ رابطهای که حتی به تبادل پرونده‌های امنیتی و بازگرداندن افسران پیشین برای تصفیه بقایای رژیم قدیم منجر شده است. این سطح از هماهنگی به نوشته این رسانه اسرائیلی پیامی روشن دارد: «بقای سوریه دیگر صرفاً از مسیر تهران نمیگذرد.»
تحلیلگر این نشریه اضافه می‌کند که ایران از این روند خشمگین است، زیرا سال‌ها تلاش کرده بغداد را به طور کامل در محور مقاومت درگیر کند. اما اقدام عراق در حمایت از الشرع «توهینی مستقیم به دستورکار تهران» تلقی می‌شود و نشانهای است از این‌که بغداد نمیخواهد آینده سوریه را در انحصار ایران ببیند. تایمز اسرائیل مینویسد هر گونه همکاری مرزی و امنیتی میان بغداد و دمشق «میخی بر تابوت رؤیای تسلط دائمی ایران بر دمشق» است.
از نگاه تحلیلگر اسرائیلی این رسانه، تحول اخیر برای اسرائیل فراتر از یک اتفاق نمادین است. گزارش یادآور می‌شود: «اگر دستگاه اطلاعاتی عراق می‌تواند از رئیسجمهوری سوریه محافظت کند، پس حتی دشمنان دیرینه هم قادرند بر اساس ضرورت بقا به تفاهم امنیتی برسند.» تایمز اسرائیل این روند را فرصتی برای کاهش سطح تقابل با سوریه و حتی زمینهساز چارچوبهای محدود امنیتی میداند که می‌تواند روزی به نفع ثبات مرزهای شمالی اسرائیل تمام شود.
این نشریه همچنین به اظهارات اخیر الشرع اشاره می‌کند که از احتمال توافق امنیتی با اسرائیل سخن گفته بود؛ توافقی که حتی می‌تواند به پیوستن دمشق به توافق‌های ابراهیم منجر شود. در پایان، تحلیلگر تایمز اسرائیل نتیجه می‌گیرد: «هر ترک در محور ایران یک فرصت برای اسرائیل است و این ترک هر روز گستردهتر می‌شود.»
بعضی‌ها شکستِ یک چهره معروف را «فرونشاندن تب عدالت» می‌بینند؛ انگار جهان موقتاً منصف شده است. این رفتار نه صرفاً شوخی و تکه‌پرانی، که محصول فشارهای ممتد، امیدهای به تعویق‌افتاده و سازوکارهایی است که پلتفرم‌ها به آن پاداش می‌دهند.
برای فهم ماجرا دو مفهوم کلیدی به کار می‌آید. اول «دگرغم‌شادی»؛ یعنی لذت کوتاه از دیدن ناکامی دیگران. وقتی مسیرهای پیشرفت بسته و ناکامی طولانی می‌شود، روان دنبال مُسکن فوری می‌گردد. شکست «دیگری موفق» تهدید به عزت‌نفس را موقتاً خنثی می‌کند و این حس را می‌دهد که «تراز دنیا برابر شد».
دوم «محرومیت نسبی»؛ یعنی رنجی که از مقایسه می‌آید، نه لزوماً از فقر مطلق. وقتی آدم‌ها احساس می‌کنند چیزی که «حق طبیعی»شان بوده از آنها دریغ شده است. حتی اگر وضع مادی‌شان تغییری نکرده باشد، احساس بی‌عدالتی شدت می‌گیرد. در اقتصاد ناپایدار و آینده مبهم، این رنج مقایسه‌ای بیشتر می‌شود: یک‌جا تسکین موقتی «او بدتر است»، جایی دیگر خشم «چرا او توانست و ما نه؟».
نمونه نزدیک: کیمیا علیزاده و میدانِ قضاوت عمومی
هر بار که مسیر حرفه‌ای یا تصمیم مهاجرت یک چهره شناخته‌شده به خبر تبدیل می‌شود، شبکه‌ها به میدان داوری جمعی بدل می‌شوند. درباره کیمیا علیزاده، همان تکواندوکاری که با مدال برنز «ریو» نامش در تاریخ ورزش ثبت شد، موج‌های پی‌درپی واکنش‌ها را دیده‌ایم: او از محدودیت‌ها گفت، از ایران جدا شد، یک دوره زیر پرچم تیم پناهندگان جنگید و بعد تابعیتی دیگر گرفت. هر پیچِ این مسیر، سیلی از طعنه، دلسردی یا تشفی را به راه انداخت: تحقیر مقصد، رابطه او با همسرش، برجسته‌کردن لغزش‌های ورزشی، و شادی از هر نشانه ناکامی. زیر این واکنش‌ها همان منطق آشنا کار می‌کرد: برای بسیاری «رفتن» رؤیایی دور از دسترس است؛ پس شکست «دیگری رفته» مثل یک مُسکن عمل می‌کند و فشارِ مقایسه را موقتاً پایین می‌آورد. همین الگو در مورد برخی دیگر از بازیگران سرشناس سینما و ورزشکاران ملی تکرار شد. کسانی که همه با نام‌های آنها اشنا هستیم.
شبکه‌های اجتماعی این چرخه را تشدید می‌کنند. الگوریتم‌ها هیجان منفی را بالا می‌کشند؛ محتوای خشم‌آلود بیشتر دیده می‌شود، طعنه هنجار می‌شود و مرزهای همدلی عقب می‌نشیند. وقتی پاداش روانی فوری با پاداش الگوریتمی هم‌جهت می‌شود، ترک‌دادن عادت سخت‌تر می‌شود. در نتیجه، زبانِ روزمره ما به‌تدریج تغییر می‌کند: جملات کوتاه، قضاوت‌های تند، و تمایل به «افشا» به‌جای «فهم».
در سوی دیگر، مقایسه‌های فرامرزی هم برای تسکین به‌کار می‌آید و هم برای سوزاندن. گاهی شبکه‌ها پر می‌شود از «ما تنها نیستیم، آن‌جا هم اوضاع خراب است»؛ این نسخه سبک‌درد است. امّا همان مقایسه‌ها وقتی به پرونده مهاجرت یا موفقیت همسایه‌ها می‌رسد، کارکرد معکوس پیدا می‌کند: «چرا آنها راه پیدا کردند و ما نه؟» و همان‌جا آتش خشم و طعنه بلند می‌شود. این نوسان دائمی بین «حسرت» و «نفرت»، سوخت عاطفی بسیاری از واکنش‌های آنی ماست.
این چرخه هزینه اجتماعی دارد: فرسایش اعتماد. وقتی قاعده بازی به «مجموع صفر» نزدیک می‌شود، یعنی برد دیگری، باخت من تلقی می‌شود، همکاری فرو می‌ریزد. سرمایه اجتماعی ساییده می‌شود و جامعه به‌جای سازمان‌دهی برای بهبود، انرژی‌اش را صرف داوری‌های لحظه‌ای می‌کند. نتیجه، تاب‌آوری کمتر در بحران‌ها و کوچک‌شدن تخیل جمعی است: ما به‌جای تصورِ راه‌حل‌های نهادی، مدام همان مناسکِ تسکین را تکرار می‌کنیم.
در چنین وضعی، موعظه اخلاقی به‌تنهایی کار زیادی پیش نمی‌برد. کسی که دسترسی منصفانه به فرصت ندارد، با شنیدنِ «مهربان باش» حالش بهتر نمی‌شود. نسخه مؤثر باید هم «مسیر پیشرفت منصفانه» را واقعی‌تر کند، هم چرخه پاداش به هیجان منفی را بشکند. به زبان ساده، اگر در ایران «امکان» دوباره معنای داخلی پیدا نکند، زبان طعنه و تشفی هم کم نمی‌شود.
چه می‌شود کرد؟ راه‌های عملی برای ترمیم
اول، قواعد رقابت باید شفاف، قابل پیش‌بینی و عادلانه باشد؛ از مدرسه و دانشگاه تا استخدام و ارتقای شغلی و میادین ورزشی. احساس «نتیجه از قبل معلوم است» همان جایی است که دگرغم‌شادی ریشه می‌گیرد. دوم، شبکه‌های همکاری محلی باید تقویت شوند؛ کنش‌های جمعی کوچک که به زندگی روزمره نتیجه می‌دهند، تجربه «برد مشترک» می‌سازند و جای تشفی از شکستِ دیگری را می‌گیرند. سوم، پلتفرم‌ها (و البته کاربران) باید در برابر طعمه‌های الگوریتمی مقاومت کنند: کندکردن چرخه خشم با تأخیر در بازنشر، دیدنِ منبع، و پرهیز از انگ‌زنی. چهارم، سواد رسانه‌ایِ کاربردی لازم است؛ نه به‌عنوان درس اخلاق، بلکه به‌عنوان تکنیک زندگی دیجیتال: تشخیص «هیجانِ قابل‌سوءاستفاده»، و تمرین خاموش‌کردن اعلان‌هایی که ما را به سمت داوریِ سریع می‌کشد.
نکته آخر این‌که نقد دگرغم‌شادی به‌معنای «طبعاً بدطینت بودن» مردم نیست. بیشتر ما وقتی در مضیقه‌ای طولانی گیر می‌کنیم، به مُسکن‌ها آویزان می‌شویم. اما همان‌قدر که مضیقه «فردی» تجربه می‌شود، «نهادی» هم ساخته می‌شود. اگر راه‌های رسمی پیشرفت و اعتراض بسته باشد، پلتفرم‌ها به میدانِ تخلیه بدل می‌شوند و زبان، خشن‌تر می‌شود. راه برون‌رفت از این چرخه هم از اخلاق فردی می‌گذرد و هم در اخلاق جمعی و نهادهای قابل‌اعتماد تثبیت می‌شود: جایی که همکاری سود دارد، اعتماد می‌روید و «امکان» دوباره در داخل معنا پیدا می‌کند.
در پایان، اگر می‌خواهیم فضای عمومی‌مان از «تسکینِ تلخ» فاصله بگیرد، باید به دو سطح هم‌زمان فکر کنیم: سطح «عادت» (آنچه هر روز می‌نویسیم و بازنشر می‌کنیم) و سطح «ساختار» (قواعد عادلانه‌ای که امید را معنادار می‌کند). بدون دومی، اولی دوام ندارد؛ و بدون اولی، دومی مطالبه نمی‌شود. شاید اولین قدمِ عملی، ساده باشد: هر بار که وسوسه می‌شویم از لغزشِ دیگری خوشحال شویم، از خودمان بپرسیم: «این تشفی چه چیزی را در من تسکین می‌دهد که در ساختارها ناتمام مانده است؟» پاسخِ صادقانه به همین سؤال، گاهی آغازِ تغییر است.
این همان فرمولی است که سال‌ها در جهان ــ از «لاو آیلند» در بریتانیا گرفته تا نمونه‌های آمریکایی و نتفلیکسی ــ آزموده شده و به موفقیت تجاری رسیده است.
اما آنچه «عشق ابدی» را به گفت‌وگوی عمومی بدل کرده، صرفاً جنبه سرگرمی نیست، بلکه بازتابی است از دگرگونی‌های اجتماعی، بحران در روابط، و شکاف میان آزادی فردی و مسئولیت رسانه‌ای.
تجربه‌های جهانی؛ از شکایت‌های عمومی تا مداخله نهادی
رئالیتی‌شوها در جهان همواره با انتقادهای جدی روبه‌رو بوده‌اند. تنها در فصل ۲۰۲۵ «لاو آیلند»، بیش از چهارده‌هزار شکایت به آفکام، نهاد تنظیم‌گر رسانه‌ای بریتانیا، ارسال شد. نتیجه این فشار اجتماعی، ایجاد پروتکل‌های مراقبتی بود: محدودیت استفاده شرکت‌کنندگان از شبکه‌های اجتماعی حین پخش، ارائه حمایت روان‌شناختی پیش و پس از برنامه، و آموزش‌های اجباری برای حضور در قاب تلویزیون.
در آمریکا نیز دعواهای حقوقی علیه تهیه‌کنندگان «لاو ایز بلایند» این پرسش را پیش کشید که آیا شرکت‌کنندگان صرفاً «ابزار سرگرمی» هستند یا «کارمند» با حقوق مشخص. نتیجه این جدال، توافق‌های مالی سنگین و ورود نهادهای کارگری به صنعت سرگرمی بود. پیام روشن است: رئالیتی‌شو صرفاً سرگرمی نیست؛ پای سلامت روان، حقوق کاری و کرامت انسانی در میان است.
نسخه فارسی؛ همان نقدها، با حساسیت‌های مضاعف
«عشق ابدی» همان نقدهای جهانی را بازتولید می‌کند: کالایی‌سازی احساسات، بدن‌محوری، تقدم ظاهر بر شناخت، ساختن قهرمان و ضدقهرمان و تشدید قضاوت جمعی. تفاوت اصلی اما در بستر انتشار است: یوتیوب. این پلتفرم برخلاف شبکه‌های تلویزیونی، فاقد نهاد ناظر و استانداردهای الزام‌آور است. به همین دلیل فشار روانی و اجتماعی بر شرکت‌کنندگان می‌تواند شدیدتر باشد، به‌ویژه وقتی روابط عاطفی بی‌واسطه و علنی در معرض قضاوت میلیون‌ها مخاطب ــ از جمله نوجوانان ــ قرار می‌گیرد.
استدلال موافقان؛ حق جامعه برای سرگرمی
مدافعان «عشق ابدی» می‌گویند جامعه امروز ایران، خسته و ملتهب، حق دارد سرگرم شود. به باور آنان، تابوها باید شکسته شود و رسانه تنها «آینه‌ای» است از واقعیت‌های نوین روابط. این استدلال بخشی از حقیقت را در خود دارد. اما تجربه جهانی نشان داده که آینه‌ای که می‌فروشد، مسئولیت هم دارد: هم در برابر سلامت روان شرکت‌کنندگان و هم در قبال مخاطب نوجوانی که در معرض این محتوا قرار می‌گیرد.
پرسش‌های ضروری از تولیدکنندگاناین مسئولیت پرسش‌های مهمی را پیش روی سازندگان «عشق ابدی» می‌گذارد:
آیا پروتکل مراقبتی مکتوب و علنی وجود دارد؟
آیا شرکت‌کنندگان پیش و پس از برنامه به خدمات مشاورهای و روان‌شناختی دسترسی دارند؟
آیا قراردادها حق انصراف بدون جریمه را تضمین می‌کند؟
آیا برای محتوای برنامه راهنمای سنی مشخص شده است؟
و شاید مهمتر از همه: مرز میان واقعیت و سناریو کجاست و آیا مخاطب حق ندارد این مرز را بشناسد؟
ضرورت تعریف استاندارد
«عشق ابدی» هم‌زمان دو واقعیت را نمایندگی می‌کند: از یکسو حق جامعه برای سرگرمی و تابوشکنی، و از سوی دیگر ورود به منطقه خطر. اگر این ژانر قرار است در فضای رسانه‌ای فارسی ادامه یابد ــ که بسیار محتمل است ــ باید استانداردهایی روشن برای آن تعریف شود: پروتکل مراقبتی شفاف، حقوق قراردادی برای شرکت‌کنندگان، سیاست مقابله با آزار، مدیریت شبکه‌های اجتماعی حین پخش، راهنمای سنی و ارتقای سواد رسانه‌ای مخاطب.
این تجربهها در جهان وجود دارد. کافی است بخواهیم و اجرا کنیم.
پرستو صالحی و حاشیههای اجرای «عشق ابدی»
اجرای «عشق ابدی» بر عهده پرستو صالحی است؛ حضوری که خود به حاشیههای پررنگی انجامیده است. از حضور یک بازیگر سینما و تلویزیون با حجاب اختیاری در یک رئالیتیشوی اینترنتی گرفته تا اظهارنظرها و نقلقولهای بحثبرانگیز او، همه باعث شدهاند این برنامه بیش از پیش در کانون توجه قرار گیرد.
پرستو صالحی فعالیت سینمایی خود را با فیلم «چشمهایش» به کارگردانی فرامرز قریبیان آغاز کرد و با بازی در سریال «زیر آسمان شهر» شناخته شد. اما در ادامه با موجی از حواشی و ممنوعالکاریهای متعدد مواجه شد و نهایتاً به ترکیه مهاجرت کرد. اکنون بازگشت او به صحنهٔ عمومی، این بار با اجرای «عشق ابدی»، بحثهای تازهای را درباره نقش سلبریتیها در رسانههای فارسی، مرزهای آزادی فردی، و مسئولیت اجتماعی مجریان و تولیدکنندگان برانگیخته است.
پرستو صالحی مهمان «برنامه با کامبیز حسینی» بود و به پرسش‌های مخاطبان از سراسر جهان پاسخ داد.
«برنامه با کامبیز حسینی» دوشنبه تا پنجشنبه، ساعت ۱۱ شب به وقت تهران، بهصورت زنده از شبکهٔ ایران‌اینترنشنال پخش می‌شود.
