آلمان، بریتانیا و فرانسه، از امضاکنندگان برجام، ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل، روند ۳۰ روزه مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریمهای این سازمان را فعال کردند.
این تحریمها شامل تحریمهای تسلیحاتی، محدودیت سفر دیپلماتیک، مسدودسازی داراییها و محدودیتهای گسترده بر برنامه هستهای ایران میشود.
واشینگتنتایمز نوشت که کارشناسان میگویند این تحریمها تاثیر چندانی بر فروش نفت ایران، منبع اصلی درآمد حکومت ایران، نخواهد داشت. چین بهعنوان یکی از مهمترین متحدان جمهوری اسلامی روزانه حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت از ایران وارد میکند، درآمدی که میلیاردها دلار برای تهران به ارمغان میآورد و به تامین بودجه پروژههای نظامی و فعالیتهای برونمرزی جمهوری اسلامی کمک میکند.
این روزنامه تاکید کرد که بهرغم سالها تلاش آمریکا و متحدانش برای ضربهزدن به صادرات نفت ایران، فروش نفت در سال جاری افزایش یافته است. بهنام بنطالبلو، مدیر برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسیها، به واشینگتنتایمز گفت: «در ماه سپتامبر صادرات به حدود دو میلیون بشکه در روز رسید. این نشاندهنده موفقیت تحریمها نیست. حالا سوال این است که آیا ایالات متحده با پشتوانه حقوقی جدید بینالمللی، اراده واقعی برای اجرای سیاست فشار حداکثری دارد یا نه؟»
به گفته او، جمهوری اسلامی تاکنون هیچ نشانهای از تغییر در سیاست صادرات نفت خود نشان نداده است. بر اساس دادههای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۸۷ میلیون بشکه نفت صادر کرده که ۱۱ درصد بیش از سال قبل بوده و درآمدی بالغ بر ۴۳ میلیارد دلار کسب کرده است.
وزارت خزانهداری آمریکا، در چارچوب سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ، در اکتبر تحریمهای تازهای علیه پالایشگاههای چینی و ناوگانهای سایه و کشتیهای ثبتنشده حامل محمولههای غیرقانونی اعمال کرد.
همکاری جمهوری اسلامی و روسیه
واشینگتنتایمز در ادامه بهنقل از کارشناسان هشدار داد که درآمد حاصل از فروش نفت به چین میتواند برای خرید تسلیحات و فناوریهای دفاعی از روسیه استفاده شود.
بهنوشته این روزنامه، با وجود آنکه تحریمهای سازمان ملل شامل تحریمهای تسلیحاتی سختگیرانه است، برخی معتقدند روسیه، بهدلیل جنگ اوکراین و احساس مصونیت از مجازات، ممکن است بیاعتنا به این محدودیتها عمل کند.
جاناتان سایه، پژوهشگر بنیاد دفاع از دموکراسیها، گفت: «روسیه فکر میکند میتواند این جنگ را ادامه دهد و هزینهاش را تحمل کند. پس فروش مقادیری تسلیحات به جمهوری اسلامی، در مقایسه با بقیه مسائل، دغدغه اصلی اروپا نخواهد بود.»
وزارت امور خارجه روسیه دهم مهرماه با انتشار بیانیهای اعلام کرد معاهده جامع راهبردی میان مسکو و تهران که در دیماه ۱۴۰۳ در کاخ کرملین از سوی ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان امضا شده بود، بهطور رسمی لازمالاجرا شده است.
این توافق شامل همکاریهای نظامی، آموزشی و حتی توسعه مشترک فناوری هستهای است، حوزهای که تحریمهای جدید سازمان ملل دقیقاً قصد محدودکردن آن را دارند.
تاسیسات غنیسازی اورانیوم ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه با آمریکا و اسرائیل در ژوئن نابود شد و تهران وعده داده آنها را بازسازی کند، اما بازگشت تحریمها میتواند دسترسی ایران به تجهیزات مورد نیاز را دشوار سازد.
لزوم هماهنگی آمریکا و اروپا
ریچارد نفیو، مدیر برنامه سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا، تاکید کرد که موفقیت فشارها منوط به هماهنگی کامل میان آمریکا و اروپا است.
او به واشینگتنتایمز گفت: «بخش عمدهی اثرگذاری تحریمها ممکن است در زمینه جلوگیری از اشاعه باشد، یعنی سختتر شدن دسترسی ایران به تجهیزات هستهای. اما چون دیگر ساختار قدرتمند سازمان ملل مثل گذشته وجود ندارد، بدون اراده و اجرای هماهنگ واشینگتن و اروپاییها، نتایج چشمگیری حاصل نمیشود.»
ایالات متحده و اسرائیل همچنان بر این موضعاند که ایران هرگز نباید به سلاح هستهای دست یابد. هر دو کشور هشدار دادهاند که در صورتی که حکومت ایران برنامه هستهای خود را بازسازی کند، حملات هوایی بیشتری در راه خواهد بود.