صفحه فارسی وزارت امور خارجه آمریکا در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد قابلیت جدید نمایش موقعیت جغرافیایی کاربران این پلتفرم، موجب افشای ربات‌ها و حساب‌های کاربری جعلی وابسته به جمهوری اسلامی شده است.
فیروزه حاج علی‌اکبری، استادیار دانشگاه آزاد زنجان، حسین احمدی، استادیار دانشگاه فرهنگیان تهران و علی ذوالقدر، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه تبریز، این پژوهش را به‌منظور بررسی عوامل وابستگی دانش‌آموزان به فضای مجازی با تاکید بر نقش شناختی و فردی و میانجی‌های رفتاری-اجتماعی انجام دادند.
پژوهشگران در این مطالعه که نتایج آن در نشریه «مطالعات دانش‌پژوهی» دانشگاه تبریز منتشر شد، به بررسی پاسخ‌های پرسش‌نامه آنلاین ۱۴۸۷ نفر از دانش‌آموزان پایه‌های هفتم تا نهم شهر زنجان پرداختند.
یافته‌ها نشان می‌دهد وابستگی افراطی به فضای مجازی می‌تواند در روند زندگی روزمره اختلال ایجاد کند و این وابستگی در میان نوجوانان با تضعیف روابط خانوادگی، افت عملکرد تحصیلی و افزایش آسیب‌های روانی همراه است.
به گفته پژوهشگران، این وضعیت تنها محدود به بازی‌های آنلاین و حضور در شبکه‌های اجتماعی نمی‌شود و شکل‌های گوناگون حضور طولانی‌مدت در اینترنت را دربر می‌گیرد.
نیاز به دوستی؛ موتور پنهان استفاده افراطی از فضای مجازی
طبق یافته‌ها، ریشه‌های اصلی وابستگی به فضای مجازی را می‌توان در دو دسته جست‌وجو کرد.
از یک‌سو، انگیزه‌هایی که با برآوردن یا جایگزینی نیازهایی مانند ارتباط با دیگران، تعامل با همسالان و دستیابی به اهداف آموزشی مرتبط هستند، و از سوی دیگر، عوامل ساختاری‌تر مانند نحوه جامعه‌پذیری، نداشتن آگاهی کافی از کارکردهای فضای مجازی و ضعف در سواد رسانه‌ای.
پژوهشگران معتقدند دانش‌آموزان «به‌خاطر نیاز به روابط اجتماعی بیشتر و گسترده‌تر، به فضای مجازی پناه می‌برند» و زمانی که این نیاز در مدرسه، خانواده یا محله محقق نمی‌شود، گوشی و اینترنت جای حیاط مدرسه و کوچه را می‌گیرد.
به باور آنان، بی‌اعتنایی نظام آموزشی به استفاده هدایت‌شده از اینترنت و نیز ناآمادگی والدین برای همراهی موثر با فرزندان، موجب شده است نسل کنونی دانش‌آموزان بدون برخورداری از آموزش کافی، وارد شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین شوند.
پنهان‌کاری، افسردگی و گسست خانواده
در این پژوهش، پنج متغیر «پنهان‌کاری، افسردگی، اختلال در روابط خانوادگی، انزوای اجتماعی و سبک زندگی آنلاین» به‌عنوان ویژگی‌های پیامدی وابستگی به فضای مجازی سنجیده شده‌اند.
نتایج مطالعه حاکی از آن است که این متغیرها بخش قابل توجهی از فرایند گذار نوجوانان از استفاده عادی تا وابستگی افراطی به فضای مجازی را مشخص می‌کنند.
بر این اساس، هرچه میزان گسست در روابط خانوادگی و احساس تنهایی بیشتر باشد، شدت وابستگی به فضای مجازی نیز افزایش می‌یابد.
نویسندگان مقاله تاکید می‌کنند که وابستگی به فضای مجازی صرفا پیامد وضعیت روانی نوجوانان نیست، بلکه خود می‌تواند به تشدید افسردگی و احساس انزوا بینجامد و چرخه‌ای معیوب از وابستگی و آسیب روانی پدید آورد.
نیاز آموزشی، کم‌اثرترین عامل
طبق داده‌های به‌دست‌آمده، نیاز آموزشی کمترین نقش را در وابستگی نوجوانان به فضای مجازی ایفا می‌کند.
به عبارت دیگر، در مقایسه با نیازهای ارتباطی و تعامل با همسالان، انگیزه‌های مرتبط با درس و آموزش تاثیر بسیار کمتری بر شاخص این نوع وابستگی نشان می‌دهند.
در این مقاله آمده است که «دانش‌آموزان علاقه‌مند به پیگیری مسائل آموزشی استفاده از فضای مجازی را به‌عنوان یک ابزار جهت تحقق اهداف مرتبط با یادگیری در نظر می‌گیرند» و کمتر در دام استفاده افراطی از آن می‌افتند.
راهکارها؛ از گفت‌وگو در خانه تا سیاست‌گذاری در مدرسه
بر اساس نتایج، ویژگی‌های زمینه‌ای هم به شکل مستقیم و هم غیرمستقیم بر وابستگی افراطی به فضای مجازی اثر دارند و در مجموع حدود ۶۶ درصد تغییرات این پدیده را توضیح می‌دهند.
نویسندگان بر همین اساس پیشنهاد می‌کنند سیاست‌گذاری در مدرسه و خانه به‌جای تمرکز بر فیلترینگ و وضع محدودیت‌های فنی، بر تقویت مهارت‌های ارتباطی، ایجاد فرصت‌های سالم برای دوستی و آموزش سواد رسانه‌ای متمرکز شود.
آن‌ها بر «ضرورت برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت سبک زندگی مجازی» تاکید می‌کنند؛ از تنظیم زمان استفاده از گوشی و اینترنت در خانه و مدرسه تا گفت‌وگوی صریح با نوجوانان درباره محتوای نامناسب، فشار همسالان و خطر پنهان‌کاری آنلاین.
به باور پژوهشگران، هنگامی که نیازهای ارتباطی و عاطفی دانش‌آموزان در فضای واقعی بی‌پاسخ بماند، شبکه‌های مجازی جای آن را پر می‌کنند و بازگرداندن نوجوانان به تعادل روانی و اجتماعی روزبه‌روز دشوارتر می‌شود.
پس از اعلام تصمیم دولت در ارتباط با بهای بنزین، موجی از واکنشهای اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت و کاربران با مقایسه سیاستهای کنونی پزشکیان با وعده‌های دوران انتخابات، رویکرد اقتصادی او و حاکمیت را زیر سوال بردند.
همزمان، بحث درباره پیامدهای سنگین افزایش قیمت بنزین بر معیشت خانوارها نیز بالا گرفته است.
یک کاربر با اشاره به عدم پایبندی پزشکیان به وعده‌های خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اول قول دادید فیلترینگ را بردارید و قیمت بنزین ثابت باشد. حالا قیمت بنزین را زیاد کردید و فیلترینگ هم ماندگار است. برای فیلترینگ نهادهای ذیربط مخالفند، اما برای بنزین همه نهادها موافق؟»
کاربر دیگری نیز به انتقاد از جریان موسوم به «اصلاحطلبی» در ایران پرداخت و گفت: «مشکل بنزین نیست، مشکل اینه که شما هر فاجعهای رو با برچسب اصلاحات قالب میکنین. ما اصلاح نمیخوایم؛ پایان همین چرخه خرابکاری رو میخوایم.»
کاربری به نام «علی» نبود «سیاست مشخص برای تاکسیها» و فقدان «مشوق برای هدایت مردم به سمت خودروهای برقی» را از جمله نقصهای برنامه افزایش قیمت بنزین برشمرد و هشدار داد «عدم تخصیص بنزین به خودروهای اقتصادی پلاک جدید»، قشر متوسط جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کاربری به نام «سعید» با اشاره به طرح اخیر دولت و پیامدهای آن برای اقشار کمدرآمد نوشت حکومت سرکوب مزدی کارگران را «بخشی از توسعه» و بیحقوقی کارگران را «جهش اقتصادی» میداند.
او افزود: «این دیگر جنگ طبقاتی نیست؛ نسلکشی طبقاتی است.»
وضعیت سهمیه بنزین خودروهای نوشماره
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت پزشکیان، چهارشنبه پنجم آذر درباره وضعیت کارت سوخت خودروهای نوشماره اعلام کرد خودروهایی که بهتازگی تولید شده‌اند و نوشماره محسوب می‌شوند، در حال حاضر سهمیهای ندارند.
او با تکرار مواضع مقام‌های جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته، هدف افزایش قیمت بنزین را «نظمبخشی به مصرف سوخت و کنترل قاچاق» عنوان کرد و گفت درآمد حاصل از نرخ سوم بنزین به «کالاهای اساسی، دارو و کالابرگ الکترونیکی» اختصاص می‌یابد.
با این حال، سخنانی از این دست نتوانسته است از شدت خشم و نگرانی عمومی بکاهد و بسیاری از شهروندان همچنان با نارضایتی به تصمیم دولت واکنش نشان دادهاند.
کاربری با نام «ماهین» بنزین پنج هزار تومانی را به معنای «مرگ تدریجی کارگر و معلم و بازنشسته» دانست و نوشت: «خون مردم رو تو شیشه کردن. وقتشه شیشه رو بشکنیم.»
کاربر دیگری با نام «حسین» از «سادهسازیهای سخیف» و تلاش برای کماهمیت جلوه دادن افزایش قیمت بنزین انتقاد کرد و گفت: «هر عقل سلیمی میفهمد که بنزین متغیر کلیدی و پیشران تورم است. بحث فقط هزینه یک باک نیست، بلکه کل زنجیره حملونقل، خدمات و در نهایت سفره مردم تحت تاثیر است.»
کاربری با نام «آنام» هشدار داد خودروهای «نوشماره» لزوما بهمعنای ماشینهای صفر کیلومتر نیست و این طرح حتی ممکن است شامل «ماشین دست دوم» پس از تعویض پلاک شود.
انتقاد از تصمیم «فریبکارانه» دولت
واکنشها به افزایش قیمت بنزین تنها به شهروندان و کاربران شبکه‌های اجتماعی محدود نماند و برخی رسانههای داخلی و نمایندگان مجلس نیز به صف منتقدان این تصمیم پیوستند.
مهدی ابراهیمی، سردبیر پایگاه خبری رکنا، در همین رابطه نوشت: «قیمت بنزین را فریبکارانه افزایش دادند و کارشناسان مسعود پزشکیان به‌جای رفاه مردم، دور زدن مردم را به رییسجمهور یاد دادند.»
او اضافه کرد: «از این به بعد، هر کسی خودرویش را بفروشد و خودرویی بخرد، کارت سوختهای هر دو خودرو همزمان حذف می‌شوند. این بخش فریبکاری است، یعنی در آیندهای نزدیک بخش اعظمی از خودروها بدون کارت سوخت خواهند بود.»
جواد نیکبین، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، نیز با انتقاد از منت گذاشتن بر مردم به‌دلیل «ارزانی» قیمت بنزین در کشور گفت: «وقتی یک خودرویی که قیمت جهانی آن شش تا ۱۰ هزار دلار است، در کشور با قیمت ۳۰ تا ۵۰ هزار دلار فروخته می‌شود، مردم در واقع پول رهن خودرو را می‌پردازند.»
او هشدار داد افزایش قیمت بنزین نهتنها مانع قاچاق یا کاهش واردات نخواهد شد، بلکه به گسترش قاچاق، تشدید فشار تورمی و سنگینتر شدن بار معیشتی بر دوش مردم میانجامد.
این صفحه با انتشار پستی، از اقدام جدید ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی و مالک ایکس، حمایت کرد.
به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، با این قابلیت شبکه‌ای گسترده از ربات‌های حامی جمهوری اسلامی شناسایی شده‌اند که با جا زدن خود به‌جای گروه‌های مخالف، به انتشار اطلاعات نادرست و ایجاد تفرقه میان مردم می‌پردازند.
جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر کوشیده است تا با صرف بودجه‌های کلان برای «ارتش سایبری» خود، فضای افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی را مهندسی کند.
این ساختار نه تنها بازوی تبلیغاتی نظام به‌شمار می‌رود، بلکه در تولید و بازنشر گسترده اطلاعات نادرست نیز نقش فعالی ایفا می‌کند.
قابلیت تازه ایکس نشان داد شماری از طرفداران ایده تجزیه‌طلبی یا کاربران به ظاهر مخالفی که در بزنگاه‌های حساس در نقش حامی جمهوری اسلامی ظاهر شده بودند، اینترنت بدون فیلتر و به اصطلاح سیم‌کارت «سفید» داشته‌اند.
وزارت امور خارجه آمریکا با اشاره به این موضوع، تاکید کرد ایالت متحده مصمم به افشای واقعیت پشت این «تلاش‌های بیهوده» است.
در بخشی از این پست آمده است دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری، و مارکو روبیو، وزیر امورد خارجه آمریکا، پیش‌تر تاکید کرده بودند: «آینده ایران متعلق به مردم آن است. آن‌ها وارثان لایق فرهنگی غنی و سرزمینی باستانی و شایسته کشوری هستند که آرزوهایشان را برآورده سازد.»
در پایان این پیام افزوده شده که آمریکا در کنار مردم ایران ایستاده است تا بتوانند آینده خود را شکل دهند.
در روزهای اخیر انتشار فهرست روزنامه‌نگاران، فعالان رسانه‌ای و سیاسی و مقام‌های حکومتی، از اصلاح‌طلب و محافظه‌کار، که بدون استفاده از وی پی ان و با استفاده از اینترنت بدون فیلتر اختصاص داده شده از سوی حکومت در ایکس فعال بوده‌اند، موجی از واکنش برانگیخته است.
افشای این موضوع انتقاد تند کاربران عادی ایرانی شبکه ایکس را به دنبال داشته که ناچار هستند هر روز برای استفاده از پلتفرم‌های فیلتر شده اینترنتی از وی پی ان استفاده کنند.
این قابلیت اقدامات دیگر جمهوری اسلامی در شبکه‌های اجتماعی را نیز افشا کرد.
یک رسانه بریتانیایی گزارش داد شماری از حساب‌های شاخص حامی استقلال اسکاتلند در این شبکه اجتماعی که خود را به‌عنوان فعالان اسکاتلندی معرفی می‌کنند، در حقیقت از داخل ایران اداره می‌شوند.
