نخستوزیر قطر: برای بازسازیِ آنچه اسرائیل ویران کرده، چک نمیکشیم
برخلاف گمانهزنیهایی که دوحه را اصلیترین تامینکننده مالی بازسازی غزه خواندهاند، محمد عبدالرحمن آلثانی، نخستوزیر قطر، گفت کشورش هزینه بازسازی این منطقه را پرداخت نخواهد کرد.
برخلاف گمانهزنیهایی که دوحه را اصلیترین تامینکننده مالی بازسازی غزه خواندهاند، محمد عبدالرحمن آلثانی، نخستوزیر قطر، گفت کشورش هزینه بازسازی این منطقه را پرداخت نخواهد کرد.
آلثانی یکشنبه ۱۶ آذر در مصاحبهای در حاشیه برگزاری نشست دوحه، گفت: «ما کسانی نیستیم که برای بازسازی آنچه دیگران ویران کردهاند، چک بنویسیم.»
او تاکید کرد کمکهای قطر به سطح حمایتهای بشردوستانه محدود خواهد شد و افزود دوحه همچنان از مردم فلسطین پشتیبانی کرده و هر کاری بتواند برای کاهش رنج آنان انجام خواهد داد.
وزیر خارجه و نخستوزیر قطر بدون ارائه توضیح بیشتر، گفت: «پرداختهای ما تنها زمانی انجام میشود که ببینیم کمکهایی که به مردم فلسطین میرسد کافی نیست.»
به نوشته تایمز اسرائیل مشخص نیست اگر قطر تصمیم به کنارهگیری از پروژههای بازسازی غزه بگیرد، چه کشوری حاضر خواهد شد این مسئولیت را بپذیرد. چراکه دوحه معمولا شروط کمتری برای کمکهایش تعیین میکند.
اما دیگر کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس، از جمله امارات متحده عربی و عربستان سعودی، تاکید کردهاند تا زمانی که برخلاف خواسته اسرائیل، مسیر روشنی برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی وجود نداشته باشد، به غزه کمک مالی ارائه نخواهند داد.
آلثانی شنبه نیز در کنفرانس دوحه آنچه در غزه رخ داده را «فعلا آتشبس» نامید و افزود: «آتشبس زمانی کامل میشود که عقبنشینی کامل نیروهای اسرائیلی انجام شده باشد، ثبات به غزه بازگردد و مردم بتوانند آزادانه وارد و خارج شوند؛ که امروز چنین نیست.»
بیستوسومین دوره نشست دوحه از پانزدهم آذر با تاکید عمده بر آتشبس اسرائیل و حماس و بحثهایی درباره بازسازی غزه آغاز به کار کرد.
نخست وزیر قطر: امیدوارم اسرائیل در سال ۲۰۲۶ به ایران حمله نکند
در این نشست موضوعات دیگر از جمله تنشها در لبنان و خلع سلاح حزبالله، جنگ اوکراین و همچنین مساله هستهای جمهوری اسلامی نیز مطرح شدند.
تام باراک، فرستاده آمریکا در امور سوریه، در نشست دوحه با تاکید بر سخنان سابق خود گفت تلاش کشورهای غربی برای تحمیل مدلهای سیاسی خود در خاورمیانه شکست خورده است.
او افزود آن چه در این منطقه جواب داده، «حکومتهای پادشاهی خیرخواه» است.
اسعدالشیبانی، وزیر خارجه سوریه، نیز در این کنفرانس گفت دولت جدید توانست رابطه بین مردم سوریه و دولت را ترمیم کند.
نخستوزیر قطر نیز در پاسخ به سوالی درباره اینکه «برخی در آمریکا معتقدند که اسرائیل سال ۲۰۲۶ به ایران حمله خواهد کرد»، گفت امیدوار است این طور نباشد.
آلثانی افزود: «ما سعی میکنیم راهی برای احیای مذاکرات و گفتوگوها و بازگشت به دیپلماسی در برنامه اتمی ایران پیدا کنیم، زیرا تلاشهای فعلی کافی نیست.»
او تاکید کرد هر اتفاقی که برای ایران رخ دهد، کل کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وبسایت المانیتور به تازگی به نقل از دیپلماتهای اروپایی گزارش داد اسرائیل حتی در صورت عدم تایید دولت دونالد ترامپ، احتمالا در سال پیشِ روی میلادی به جمهوری اسلامی حمله نظامی دیگری خواهد کرد.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره چشمانداز برنامه هستهای جمهوری اسلامی افزایش یافته و پافشاری حکومت ایران بر تداوم آن، احتمال واکنش جامعه جهانی، بهویژه آمریکا و اسرائیل، را تقویت کرده است.
نتانیاهو یکشنبه ۱۶ آذر در نشست خبری مشترک با صدراعظم آلمان در اورشلیم گفت اسرائیل با جنگ در غزه و لبنان و همچنین نبرد علیه جمهوری اسلامی توانست «محور مقاومت» وابسته به حکومت ایران را در هم بشکند.
به گفته نخستوزیر اسرائیل، مرحله نخست آتشبس در غزه تقریبا به پایان رسیده و انتظار میرود این توافق بهزودی وارد مرحله دوم شود.
نتانیاهو اضافه کرد قصد دارد اواخر ماه جاری میلادی با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره «چگونگی پایان دادن به حکومت حماس در غزه» دیدار کند، زیرا این موضوعی اساسی جهت «تضمین آیندهای متفاوت برای غزه و آیندهای متفاوت برای ما در مواجهه با غزه» به شمار میرود.
محور مقاومت عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزبالله، حشد شعبی و حوثیهای یمن، استفاده میکنند.
پایگاه خبری واینت ۱۶ آذر گزارش داد ترامپ به نتانیاهو توصیه کرده بهتدریج در غزه، لبنان و سوریه از درگیری به سمت دیپلماسی حرکت کند.
تاکید نتانیاهو بر لزوم حذف افراطگرایی از غزه
نتانیاهو در ادامه نشست خبری خود بر «غیر ایدئولوژیکسازی» و حذف افراطگرایی از نوار غزه مشابه آنچه «در آلمان پس از جنگ جهانی دوم رخ داد»، تاکید کرد و هشدار داد اجرای مرحله بعدی توافق آتشبس غزه دشوارتر خواهد بود.
او درباره وضعیت کرانه باختری گفت «الحاق سیاسی» این منطقه به اسرائیل همچنان در دست بررسی است و انتظار میرود شرایط کنونی در آیندهای قابل پیشبینی ادامه پیدا کند.
او در مورد تشکیل کشور فلسطین نیز تاکید کرد ایده ایجاد کشوری «که در آستانه خانه ما باشد و به نابودی ما متعهد بماند»، قابل پذیرش نیست.
نتانیاهو همچنین تشکیلات خودگردان فلسطین را متهم کرد که در پی دستیابی به «صلح بدون اسرائیل» است.
او با اشاره به روابط خود و صدراعظم آلمان افزود: «وقتی با مرتس صحبت میکنم، این یک گفتوگوی صادقانه و بیپرده است، حتی زمانی که اختلافنظر داریم.»
صدراعظم آلمان که دومین روز از سفر خود به اسرائیل را میگذراند، پیشتر از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه جمهوری اسلامی دفاع کرده و گفته بود: «این کار کثیفی است که اسرائیل برای همه ما انجام میدهد.»
بازدید از یادبود هولوکاست
صدراعظم آلمان پیش از دیدار با نتانیاهو، از «ید وشم»، یادبود هولوکاست در اورشلیم، بازدید و بار دیگر بر حمایت برلین از اسرائیل تاکید کرد: «آلمان باید برای موجودیت و امنیت اسرائیل در کنار این کشور بایستد.»
مرتس به «مسئولیت تاریخی پایدار» کشورش در قبال قتل عام یهودیان در طول جنگ جهانی دوم اشاره کرد و افزود: «ایستادن در کنار اسرائیل اصل تغییرناپذیر سیاست جمهوری فدرال آلمان است و خواهد ماند.»
او از همکاری آلمان در مسیر ایجاد «یک خاورمیانه جدید» خبر داد و گفت اسرائیل بهعنوان بخشی از خاورمیانه جدید «شناخته و پذیرفته» خواهد شد.
صدراعظم آلمان همچنین از راهحل دو کشوری حمایت کرد: «تشکیل دولت فلسطینی در کنار اسرائیل، بهترین چشمانداز را برای تحقق چنین آیندهای فراهم میکند. راهحل دوکشوری تنها از طریق مذاکرات قابل تحقق است.»
این نخستین سفر مرتس به اسرائیل از زمان انتخاب او به مقام صدراعظمی آلمان در بهار گذشته است.
مرتس شامگاه ۱۵ آذر با اسحاق هرتزوگ، رییسجمهور و گیدون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، دیدار کرد.
روابط رو به گسترش آلمان و اسرائیل
وزیر خارجه اسرائیل که ۱۵ آذر برای استقبال از صدراعظم آلمان به فرودگاه رفته بود، در بیانیهای نوشت: «روابط دو کشور در مسیری صعودی قرار دارد.»
سعار چند اقدام اخیر دولت آلمان را نشانهای از حمایت برلین از اسرائیل دانست؛ از جمله تصمیم ماه گذشته برای لغو بخشی از تحریمهای تسلیحاتی که ماه اوت علیه اسرائیل اعمال شده بود.
او اضافه کرد: «آلمان دوستی ارزشمند و شریکی مهم است و من مطمئن هستم که سفر صدراعظم به تقویت روابط ویژه بین دو کشور کمک خواهد کرد.»
این رسانه یکشنبه ۱۶ آذر نوشت اسرائیل وارد مرحلهای شده که مقامهای ارشد از آن بهعنوان «گرگومیش جنگ» یاد میکنند؛ مرحلهای که با آتشبس موقت و آغاز فشارهای دیپلماتیک همراه است.
در این شرایط، ترامپ بر دیپلماسی و اعتمادسازی تاکید میکند، در حالی که نتانیاهو همچنان بر موضع «پیروزی کامل» و نابودی حماس و حزبالله پافشاری دارد.
به گزارش واینت، دایره نزدیکان نتانیاهو بسیار محدود است و همین موضوع، دید استراتژیک کابینه و نهاد دفاعی را تضعیف میکند. این روند فضای بیشتری برای نقشآفرینی ترامپ در جهتدهی به مسیر اسرائیل ایجاد کرده است.
این رسانه افزود فعالیتهای نظامی ممکن است همچنان ادامه یابند، اما «مرکز ثقل» اکنون به سمت دیپلماسی در حال حرکت است؛ جایی که پایههای ترتیبات امنیتی، سیاسی و منطقهای آینده مورد مذاکره قرار میگیرند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره چشمانداز منازعات منطقهای، بهویژه توافق صلح غزه، خلع سلاح حزبالله لبنان، و روابط سوریه و اسرائیل بالا گرفته است.
در همین حال، نامشخص بودن وضعیت برنامه هستهای جمهوری اسلامی بر پیچیدگیها و تردیدها نسبت به آینده و واکنش احتمالی اسرائیل افزوده است.
فشار ترامپ بر نتانیاهو برای تغییر مسیر
واینت به نقل از مقامهای ارشد اسرائیل گزارش داد ترامپ ۱۰ آذر در تماس با نتانیاهو، او را ترغیب کرد بهتدریج از عملیات تهاجمی و تهدیدهای تنشزا در غزه، لبنان و سوریه فاصله بگیرد و به سمت دیپلماسی و اقدامات اعتمادساز حرکت کند.
ترامپ استدلال کرد این تغییر برای پیشبرد مرحله غیرنظامی «طرح ۲۰بندی» او برای غزه و حرکت بهسوی پایان پایدار و بلندمدت خصومتها همراه با احتمال گسترش پیمان ابراهیم ضروری است.
انتظار میرود نتانیاهو این مسائل را در سفر هفتم دی خود به واشینگتن یا اندکی پس از آن با ترامپ مطرح کند.
واینت به نقل از یک منبع امنیتی نوشت مقامات بلندپایه ارتش اسرائیل نیز به نتانیاهو توصیه کردهاند پس از بیش از دو سال جنگ، روند بازسازی و تبدیل ارتش به نیرویی بزرگتر و مدرنتر را برای مقابله با چالشهای آینده آغاز کند.
بر اساس این گزارش، در ستاد کل ارتش اسرائیل نیز حمایت گستردهای از همسویی با رویکرد واشینگتن در مورد غزه وجود دارد.
قواعد «روز بعد»
واینت نوشت به نظر میرسد ترامپ در حال تعیین قواعد جدید برای دوران پس از جنگ است.
نخستین قاعده این است که محور اصلی تلاشها در غزه، لبنان و سوریه باید بهسمت دیپلماسی حرکت کند.
بر اساس این گزارش، اسرائیل ممکن است همچنان تفاهمهای آتشبس را اجرا کند و فشارهای گزینشی بر حماس و حزبالله وارد آورد، اما این روند عمدتا با حملات هوایی محدود و دقیق و نه عملیات زمینی انجام خواهد شد.
در این چارچوب، خلع سلاح گروههای مسلح با فشار و توافقات دیپلماتیک از طریق میانجیگری پیگیری خواهد شد، نه یورشهای عمیق ارتش اسرائیل به مناطق تحت کنترل حماس یا حزبالله.
از همه طرفها نیز انتظار میرود در چارچوب قواعد جدید، اقدامات اعتمادساز انجام دهند.
به گزارش واینت، ایال زمیر، رییس ستاد ارتش اسرائیل، همچون ترامپ خواهان گذار به یک آتشبس پایدار در منطقه است.
دکترین امنیتی جدید اسرائیل بر پیشگیری زودهنگام از تهدیدها، حفظ دفاع پیشرونده از طریق حضور میدانی در کانونهای خطر و مناطق غیرنظامی، و آمادگی کامل در برابر هرگونه حمله غافلگیرانه تاکید دارد.
اما مسائلی مانند محدودیت بودجه و نبود یک «نقشه راه سیاسی روشن»، این گذار را پیچیده میکند.
واینت افزود بدون توافقی هماهنگ با واشینگتن برای پایان دادن به منازعات کنونی و تعریف ترتیبات امنیتی جدید، ارتش اسرائیل قادر نخواهد بود از درگیریهای فرسایشی فاصله بگیرد و وارد مرحله بازسازی و آمادگی برای تهدیدهای آینده شود.
المانیتور نوشت اگر اسرائیل به این جمعبندی برسد که جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم در سطوح بالا را از سر گرفته است، احتمالا در سال میلادی پیش رو، بار دیگر ایران را هدف قرار دهد.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی با وجود خسارت وارد شده به تاسیسات هستهایاش در جریان جنگ ۱۲ روزه و برتری نظامی آشکار اسرائیل، همچنان بر پیگیری جاهطلبیهای هستهای خود پافشاری میکند و به توسعه برنامه موشکی بالستیک ادامه میدهد، که این موضوع به نگرانی دیپلماتهای اروپایی دامن زده است.
یک منبع دیپلماتیک غربی گفت انتظار میرود عملیات نظامی بعدی اسرائیل کوتاه و شدید، اما در نهایت «بیفایده و بدون نتایج راهبردی واقعی» باشد.
این منبع افزود: «ایران بهطور قطع با شلیک موشک واکنش نشان خواهد داد و شاید مانند دفعه قبل، ساختمانهایی را هدف قرار دهد.»
او ادامه داد با وجود این خسارتها، توازن راهبردی میان دو کشور بهشکلی بنیادی تغییر نخواهد کرد، چرا که تغییر واقعی در توازن قوا در جنگ ۱۲ روزه رخ داد و دور تازهای از درگیری نمیتواند آن را به عقب برگرداند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره چشمانداز برنامه هستهای جمهوری اسلامی افزایش یافته و پافشاری حکومت ایران بر تداوم آن، احتمال واکنش جامعه جهانی، بهویژه آمریکا و اسرائیل، را تقویت کرده است.
المانیتور در ادامه گزارش خود نوشت شش ماه پس از جنگ ۱۲ روزه، دولت آمریکا تمرکز خود را بر پیشبرد مرحله دوم طرح صلح دونالد ترامپ برای غزه گذاشته است و حمله اسرائیل به ایران، توجهات بینالمللی را از این موضوع منحرف خواهد کرد.
با این حال، دیپلماتهای غربی گفتند اگر توافق هستهای حاصل نشود و تهران گامهایی جدی برای احیای غنیسازی اورانیوم و گسترش توان موشکی خود بردارد، اسرائیل ممکن است ظرف ۱۲ ماه آینده گزینه حمله مجدد به ایران را انتخاب کند.
راز زیمت، مدیر برنامه پژوهشی «ایران و محور شیعی» در موسسه مطالعات امنیت ملی در تلآویو، در مصاحبه با المانیتور گفت وضعیتی که پس از جنگ ۱۲ روزه شکل گرفته، بهشدت ناپایدار است.
او اضافه کرد هر دو طرف در حال «مدیریت درگیری» هستند، اما مشخص نیست که این وضعیت تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد.
در پی انتشار برخی گزارشها درباره احتمال ازسرگیری جنگ میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، يک دیپلمات ارشد اروپايی در اسرائیل ۱۰ آذر اعلام کرد ايالات متحده در آينده نزديک به حمله گسترده اسرائيل به ايران چراغ سبز نشان نخواهد داد.
این دیپلمات در عین حال نسبت به وقوع حملهای جدید ظرف ۱۲ ماه آينده ابراز نگرانی کرد.
زیمت به المانیتور گفت: «دو سناریو هست که اسرائیل را نگران میکند: نخست، خطای محاسبه از سوی هر یک از طرفین، که البته احتمال آن کمتر است. سناریوی محتملتر بعدی این است که تهران تصمیم بگیرد غنیسازی اورانیوم را از سر بگیرد.»
به گفته او، اسرائیل هنوز در این زمینه به جمعبندی نهایی نرسیده است که در صورت ازسرگیری برنامه موشکهای بالستیک از سوی جمهوری اسلامی، چه واکنشی نشان دهد و از چه مرحلهای چنین اقدامی عبور از خط قرمز تلقی میشود.
این در حالی است که به گزارش المانیتور، ازسرگیری غنیسازی اورانیوم، تلاش مجدد برای تولید بمب هستهای کارآمد، یا هر گونه اقدام برای بازیابی حدود ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا سطح ۶۰ درصد که گفته میشود زیر آوار تاسیسات هستهای مدفون هستند، به احتمال زیاد با واکنش نظامی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد.
زیمت افزود: «هرچه زمان بیشتری بدون دستیابی تهران و واشینگتن به یک توافق هستهای بگذرد، احتمال وقوع دور تازهای از درگیری بیشتر میشود.»
این تحلیلگر تخمین زد وضع موجود که در آن تهران تمرکز خود را بر بازسازی سامانههای پدافند هوایی، بازسازی توان موشکی و استحکام سایتهای هستهای برای محافظت از آنها در برابر حملات آتی گذاشته است، میتواند شش ماه یا حتی یک سال ادامه پیدا کند بدون آنکه واکنش اسرائیل را برانگیزد.
نشریه اکونومیست ۲۱ آبان در تحلیلی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه نوشته بود در جنگ بعدی، اسرائیل احتمالا برای تغییر حکومت اقدام میکند.
