لختگی خون چیست و چگونه با واکسن آسترازنکا مرتبط است؟
پس از آنکه نگرانی‌هایی درباره موراد نادر لختگی خون در اثر واکسن آسترازنکا در میان مردم و کارشناسان ایجاد شد، افکار عمومی نسبت به این واکسن دچار خدشه شد. در برخی کشورها تزریق این واکسن کاملا متوقف و در برخی دیگر برای افراد جوانتر ممنوع شد. دانشمندان این عارضه را «ترومبوسیتوپنی ایمنی پروترومبوتیک ناشی از واکسن» می نامند. اما این عارضه چیست و خطر آن چقدر است.
کمبود پلاکت
ترومبوسیتوپنی بیماری است که به موجب آن تعداد ترومبوسیت‌ها یا پلاکت ها که همان ذرات بسیار کوچک خون هستند به طور قابل توجهی کاهش می‌یابند. کار پلاکت‌ها این است که برای جلوگیری از خونریزی لختگی ایجاد می‌کنند؛ بنابراین وقتی پلاکت کافی در خون وجود نباشد، بدن نمی‌تواند لختگی خون ایجاد کند واین می تواند منجر به خونریزی بیش از حد شود.
یکی از عوامل ایجاد این بیماری عوامل ژنتیکی است. اما از عوامل عمده دیگر مصرف بیش از ۳۰۰ نوع داروی رایج از جمله پنی‌سیلین و برخی داروهای مسکن است.
علائم «ترومبوسیتوپنی ایمنی پروترومبوتیک ناشی از واکسن»می تواند شامل سردردهای شدید ، درد شکم ، تشنج و تغییرات در بینایی باشد. این موارد مشابه علائم ترومبوسیتوپنی غیرمرتبط با واکسن است.
در موارد نادر ترومبوسیتوپنی ، لختگی خون می‌تواند در رگ‌های تخلیه کننده خون از مغز ایجاد شود. آژانس دارویی اروپا اعلام کرده که گزارش‌هایی در مورد ۱۶۹ مورد لختگی خون در مغز در افرادی که با واکسن آسترازنکا واکسینه شده انددریافت شده است.
اما در موارد جدی‌تر، ترومبوسیتوپنی می‌تواند کشنده باشد. مواردی از مرگ‌های ناشی از لختگی خون در اثر واکسن آسترازنکا از جمله ۱۹ مورد در بریتانیا گزارش شده است.
به نظر می رسد «ترومبوسیتوپنی ایمنی پروترومبوتیک ناشی از واکسن» ۲۰-۴ روز پس از واکسیناسیون بروز می‌دهد و تاکنون عمدتا در زنان زیر ۶۵ سال دیده شده است.
آسترازنکا چگونه باعث لختگی خون می‌شود
اما واکسن چگونه باعث بروز این عارضه می‌شود؟ همانطور که از نامش برمی‌آید بروز این عارضه به سیستم ایمنی بدن مربوط می شود. به این معنا که واکسن باعث فعال شدن بیش از حد سیستم ایمنی بدن می شود.
تزریق واکسن آسترازنکا باعث می‌شود سلول‌ها بخش پروتئین سنبله ویروس کرونا را تولید کنند. پروتئین سنبله همان بخشی است که ویروس کرونا هنگام ابتلای افراد برای حمله به سلول‌ها به کار می گیرد.
بنابراین واکسن آسترازنکا و یا هر واکسن دیگری سیستم ایمنی بدن ما را تحریک می کند تا در مقابل پروتئین سنبله پادتن ترشح کند.
اما در برخی افراد واکسن آسترازنکا پادتن‌هایی تولید می کند که باعث می‌شود پلاکت‌ها به هم بچسبند و منجر به لخته شدن خون شود. چسبیدن پلاکت‌ها به هم باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها در گردش خون و در نتیجه باعث ترومبوسیتوپنی می‌شود.
کارشناسان می‌گویند آمار ترومبوسیتوپنی در کشورهای مختلف متفاوت است اما ترومبوسیتوپنی در میان مردم عادی بیشتر است تا کسانی که واکسینه شده‌اند.
راهکار چیست؟
آنچه که مسلم است نتایج تحقیقات در مراحل اولیه است و تا آن زمان باید به توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و آژانس‌های دارویی معتبر مانند آژانس دارویی اروپا تکیه کرد که به باور آنها فواید آسترازنکا بیشتر از مضرات آن است. اما با این وجود احتیاط همواره واجب است. اگر واکسن آسترازنکا دریافت می کنید تا ۲۸ روز پس از آن مراقب علایم خود باشید.
