ولودیمیر زلنسکی، زیر نور خیرهکننده، بهسمت تریبون میرود تا پیامی برای مردم اوکراین داشته باشد.
«امروز من با کلماتی که مدتها انتظار آن کشیده میشد شروع میکنم، کلماتی که میخواهم آنها را با غرور به زبان بیاورم.»
او ادامه داد: «در نهایت...اوکراین متحد شده است... و این پیروزی ماست.»
اما این سخنرانی واقعی نیست و بخشی از صحنه آخر سریال کمدی «خدمتگزار مردم» است که زلنسکی در آن نقش معلم تاریخ بختبرگشتهای را بازی میکند که پس از پخش شدن ویدیو گلایههایش درباره فساد در اوکراین، راه صدساله ریاستجمهوری در این کشور را یکشبه میرود.
این سریال زلنسکی را تنها یک ستاره نساخت. در نهایت به سکوی پرش او برای کارزار ریاستجمهوری در زندگی حقیقی بدل شد. در آوریل ۲۰۱۹ و یک ماه پس از پایان این سریال، ستاره آن بهعنوان رییسجمهور اوکراین انتخاب شد.
پس از حمله روسیه به اوکراین، حالا زلنسکی با تیشرت نظامی، تهریش و گودی که پای چشمش افتاده، پشت تریبون ظاهر میشود. او با لحنی جسورانه به سخنرانی میپردازد و نیروهای مسلح کشورش را برای دفاع جانانه از وطنشان میستاید.
جنگ در اوکراین شدت گرفته است. انفجارهای متعدد در آسمان شعله میگیرند و مردم دواندوان راهی پناهگاه میشوند. زلنسکی که در رسانههای اجتماعی فعال است، در میان آتش و دود، از حساب توییترش برای بهروز کردن و امید دادن به اوکراینیهایی که در وطنشان ماندهاند تا در برابر دشمن مقاومت کنند استفاده میکند.
او در ویدیویی که چند روز پیش منتشر کرد به مردم کشورش اطمینان داد که در کییف، پایتخت، مانده است. او گفت « من اینجایم. ما سلاحمان را زمین نمیگذاریم. ما از سرزمینمان دفاع میکنیم، حقیقت، سلاح ماست و حقیقت این است که اوکراین، سرزمین ماست، کشور ماست، کودکان ماست و ما از همه اینها دفاع میکنیم.»
بهگزارش سفارت اوکراین در بریتانیا، زلنسکی پیشنهاد آمریکا برای خارج کردن او و خانوادهاش از اوکراین را رد کرده است و در پاسخ گفته که به مهمات نیاز دارد، نه کمک برای خروج از اوکراین.
به نظر میرسد که مردم اوکراین به رییسجمهورشان افتخار میکنند. همان رییسجمهوری که پوتین، رییسجمهور روسیه چند روز پیش، پس از اینکه بهصراحت اعلام کرد که اوکراین را بهعنوان کشوری مستقل به رسمیت نمیشناسد، از مردم آن خواست تا خود، او را براندازند.
پوتین خطاب به مردم اوکراین گفت :« قدرت را خودتان در دست بگیرید. به نظر میرسد که بهتر است ما با خود شما مردم طرف باشیم تا یک عده معتاد و نئونازی که در کییف مستقر شدهاند و تمام مردم اوکراین را به گروگان گرفتهاند.»
پوتین و دولت او بارها و بارها اظهارات بیپایهواساس و نادرستی به رییسجمهوری که مردم اوکراین آن را در روندی دموکراتیک انتخاب کردهاند نسبت دادهاند و او را «فاشیست» و «نازی» خواندهاند. رییسجمهوری که خود یهودی است و برخی بستگانش را در هولوکاست، قتلعام یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم، از دست داده است.
وقتی پوتین انگیزه حمله روسیه به اوکراین را نازیزدایی رهبریت اوکراین عنوان کرد، زلنسکی سریعا دست به تمسخر اظهارات پوتین زد.
اما خطری که حالا متوجه زلنسکی است فقط سیاسی نیست. او هدف شماره یک روسیه است. او خود گفته است که «روسیه میخواهد با نابودی رییس دولت، اوکراین را از نظر سیاسی نابود کند.»
زلنسکی چطور به ریاستجمهوری اوکراین رسید؟
زلنسکی سال ۲۰۱۹ و با شکست رقیب انتخاباتیاش پترو پروشنکو و با وعده سرکوب فساد و بهبود روابط با مسکو، به ریاستجمهوری اوکراین رسید. با آغاز همهگیری کوویدـ۱۹، وعدههای انتخاباتی زلنسکی برای پایان دادن به جنگ در شرق اوکراین و سرکوب فساد انجامنشده ماند.
موضع زلنسکی در برابر روسیه چطور شکل گرفت؟
زلنسکی از همان ابتدا و پس از تصدی مقام ریاستجمهوری، بهدنبال روابط حسنه با روسیه بود. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، اوکراین بر سر الحاق شبهجزیره کریمه به روسیه و تحریک دو منطقه جداییطلب منطقه لوهانسک و دونتسک در منطقه دونباس در شرق اوکراین، که در نهایت منجر به جدایی آنان از حاکمیت کییف شد، با روسیه دچار تنش شده بود.
زلنسکی متعهد شد که روابطش با پوتین را بهبود ببخشد و در ابتدا، موفقیتهایی هم در این زمینه داشت. او با روسیه یک طرح تبادل زندانیان را شروع کرد و بهدنبال تفاهمی برای تکمیل معاهده مینسک سال ۲۰۱۵، که برای پایان دادن به جنگ در منطقه دونباس منعقد شده بود، میگشت.
اما تظاهرات خیابانی علیه برنامههای او برای روابط با روسیه، مسیر زلنسکی را تغییر داد. دیپلماتهای غربی به او هشدار دادند که پوتین در تلاش است تا او را به امضای توافقنامهای وادارد که روسیه را از طریق در دست گرفتن مناطق جداییطلب، قادر به سلطهای درازمدت بر آینده اوکراین کند و جلوی عضویت این کشور در اتحادیه اروپا و ناتو را بگیرد.
به این شکل بود که زلنسکی سعی کرد ناتو را مجاب کند که رابطه نزدیکتری با اوکراین داشته باشد و کارزاری محبوب نیز برای بازپسگیری شبهجزیره کریمه به راه انداخت.
بهگزارش وال استریت ژورنال بهنقل از فردی نزدیک به زلنسکی، روسیه زلنسکی را بسیار شبیه به رقیب انتخاباتیاش پروشنکو، رییسجمهور اوکراین از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، میدید که خواستار نزدیکی اوکراین به غرب بود. تحلیلگران سیاسی بر این باورند که دورنمای اوکراین برای اتحاد بیشتر با غرب، پوتین را، که پس از پایان جنگ سرد در ۳۰ سال پیش، سعی در گسترش دایره نفوذ روسیه داشت، بر سر خشم آورده بود.
یکم مارس ۲۰۲۲ و پنج روز پس از حمله روسیه به اوکراین، زلنسکی گفت که اوکراین خواستار پیوستن به اتحادیه اروپاست. او از اتحادیه اروپا خواست که با پذیرفتن این درخواست ثابت کند که با اوکراین است و این کشور را به حال خود رها نمیکند.
از «خدمتگزار مردم» تا خدمتگزاری ملت
زلنسکی در دانشگاه حقوق خواند اما پس از اتمام تحصیلاتش وارد صنعت سرگرمی شد و یک شرکت تولیدات تلویزیونی راهاندازی کرد.
همانطور که گفته شد، او با سریال «خدمتگزار مردم» بود که به محبوبیت رسید. او در این سریال نقش معلم تاریخی بهنام وسیل پتروویچ هولوبوردوکو را بازی میکرد که مردم اوکراین را در ویدیویی به مبارزه با فساد هر روزه در این کشور فراخواند. او در این ویدیو میگفت: «کاش هر معلمی مثل رییسجمهور زندگی میکرد و هر رییسجمهور ... مثل یک معلم. من این را بهعنوان یک معلم تاریخ به شما میگویم. گرچه گوش شما بدهکار این حرفها نیست.» کلیپ هولوبوردوکو دستبهدست گشت و به حرفهای سیاسی برای او تبدیل شد که او را نهایتا به کاخ ریاستجمهوری در اوکراین فرستاد.
خدمتگزار مردم در سه فصل از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ و در ۵۱ قسمت پخش شد و زلنسکی طراح، تهیهکننده و بازیگر آن بود. آخرین قسمت سریال ۲۸ مارس ۲۰۱۹ پخش شد و زلنسکی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۹ وارد کاخ ریاستجمهوری اوکراین شد. یک سال پیش از آن، حزب سیاسی او با نام «خدمتگزار مردم»، بهعنوان حزب سیاسی جدید در اوکراین به ثبت رسیده بود.
موفقیت این سریال بود که زلنسکی را بر آن داشت تا بخت خود در ریاستجمهوری را در دنیای حقیقی بیازماید. کارزار انتخاباتی او بسیاری از حالوهوایش را از همین سریال وام گرفت. زلنسکی در دومین دور انتخابات ریاستجمهوری و با کسب ۷۳ درصد آرا در برابر پتروشنکو به پیروزی رسید و این بار بهعنوان ولودیمیر زلنسکی و نه وسیل پتروویچ هولوبوردوکو، راهی کاخ ریاستجمهوری شد.
پیشینه خانوادگی زلنسکی چیست؟
متولد ۲۵ ژانویه ۱۹۷۸، ولودیمیر زلنسکی در منطقهای روسزبان در جنوبشرق اوکراین بزرگ شد. او یهودی بود و بسیاری از بستگانش را در جریان قتلعام یهودیان در جنگ جهانی دوم، هولوکاست، از دست داده بود.
پدربزرگ او در این جنگ، بهعنوان افسر ارتش شوروی جنگیده بود. پدر او ریاضیدان و مادرش مهندس بود و والدینش تصمیم گرفته بودند بهرغم مهاجرت بیشتر یهودیان به آمریکا و اسرائیل پس از اتمام جنگ، در اوکراین بمانند. دوستان دوران کودکیاش او را با گوشواره و نمرههای خوب در مدرسه به یاد میآورند. او بعدها از دانشگاه اقتصاد ملی کییف، مدرک حقوق گرفت.
زلنسکی بر یهودی بودنش تاکید خاصی نداشت و در سال ۲۰۲۰ گفت که از خانواده یهودی معمولی در شوروی زاده شده است و بیشتر ایندست خانوادهها مذهبی نبودهاند. البته او با این گفته، این مسئله که بیشتر خانوادههای یهودی شوروی سابق، از جمله اوکراین، مجبور به پنهان کردن هویت دینیشان بودند و بهعنوان «بیگانه» تلقی میشدند را نادیده گرفته بود. برخی صاحبنظران میگویند که همین خود را بیگانه دیدن زلنسکی، در بازیگری و کارزار انتخاباتی او سال ۲۰۱۹ نمود یافته بود.
زلنسکی ۴۴ ساله که روزگاری نقش امروز خودش را بازی میکرد، این روزها بارها و بارها پشت تریبون رفته تا مردم اوکراین را خطاب قرار دهد اما صحنه شادی که در نمای پایانی سریال «خدمتگزار مردم» بازی کرد، هرگز این چنین از او دور نبوده است.
ولودیمیر زلنسکی در نشستی با اعضای کنگره آمریکا از طریق نرمافزار زوم گفت که اوکراین به کمک فوری ایالات متحده از جمله ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز این کشور نیاز دارد.
او ضمن قدردانی از کمکهای آمریکا و کشورهای عضو ناتو به اوکراین، خواستار کمکهای بیشتر از جمله هواپیما، پهپاد و موشکهای ضدهوایی استینگر شد.
زلنسکی در این نشست مجازی با بیش از ۳۰۰ عضو سنا و مجلس نمایندگان آمریکا گفت ممکن است این آخرین باری باشد که آنها او را زنده میبینند.
رییسجمهوری اوکراین از اعضای کنگره خواست واردات نفت روسیه را ممنوع کنند و بر کشورهای شرق اروپا برای تصویب انتقال هواپیما به اوکراین فشار بیشتری بیاورند.
زلنسکی با اشاره به وجود ۱۵ نیروگاه اتمی در اوکراین هشدار داد ادامه جنگ ممکن است به یک «فاجعه هستهای» برای کل قاره اروپا منجر شود.
او هشدار داد اگر آمریکا و ناتو اقدامهای بیشتری در پیش نگیرند، وضعیت کنونی به مشکل اروپا تبدیل خواهد شد.
زلنسکی همچنین در تماسی ۳۰ دقیقهای با جو بایدن آخرین تحولات جنگ اوکراین را بررسی کردند.
بایدن در این تماس به زلنسکی گفت در حال همکاری نزدیک با کنگره برای تامین بودجه بیشتر برای اوکراین است.
زلنسکی همچنین از تماس با ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیساکس و ثروتمندترین فرد جهان، خبر داد و گفت و قرار است اوکراین پایانههای بیشتری از ماهواره اینترنتی استارلینک دریافت کند.
دیمترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین، نیز پس از دیدار با همتای آمریکایی خود، آنتونی بلینکن، گفت: انتظار داریم طی روزهای آینده اقدامات جدیدی علیه روسیه، از جمله اعمال تحریمهای بیشتر و ارسال تسلیحات جدید برای اوکراین، اجرایی شود.
در همین حال فشارهای بینالمللی بر روسیه و انزوای اقتصادی مسکو به دلیل حمله به اوکراین ادامه دارد.
شرکتهای مسترکارد و ویزا از تعلیق تراکنشهای مالی در روسیه و قطع ارائه خدمات به این کشور خبر داند.
در پی اعلام این خبر، کاخ سفید از اقدام ویزاکارت و مسترکارت برای تعلیق خدمات در روسیه استقبال کرد.
شرکت ایتالیایی «پرادا»، تولیدکننده البسه و کیف و کفش لوکس، نیز اعلام کرد فروش در روسیه را به حالت تعلیق درآورده است.
شرکت نفت و گاز «او ام وی» اتریش نیز اعلام کرد سرمایهگذاری در روسیه را متوقف خواهد کرد.
در همین حال، نیویورکتایمز گزارش داد در حالی که غولهای فناوری مانند اپل و برندهای لوکس مانند ارمس به سرعت به توقف فعالیت در روسیه پرداختند، فستفود زنجیرهای مکدونالد همچنان باقی مانده و سکوت کرده است.
شاهزاده رضا پهلوی در نامهای به رییس جمهوری اوکراین با اشاره به اینکه ملت آزادیخواه ایران، در تقابل با تهدید و خشونت رژیم، علیه اشغال اوکراین اعتراض کرد و نشان داد که در کنار ملت اوکراین ایستاده، نوشت:ما ایرانیان راه دشوار مبارزه با دیکتاتور و ایستادگی برای آزادی را میشناسیم.
شاهزاده رضا پهلوی در نامه به ولودیمیر زلنسکی که تاریخ چهارم مارس بر آن درج شده و روز شنبه منتشر شد، با تاکید بر اینکه در روزهای گذشته جهان شاهد نمایش کاملی از شجاعت و میهنپرستی مردم اوکراین بود، خطاب به زلنسکی نوشت: «در حالی که حکومتهای سراسر جهان به درستی به کمک شما میآیند و مردم از هر عقیدهای در همبستگی با شما میایستند، رژیم دیکتاتوری در کشور من، ایران، در کنار آنهایی ایستاده که تمامیت ارضی شما را نقض کردهاند و در تلاشند حاکمیت اوکراین را غصب کنند.»
با این حال او تاکید کرده که ملت آزادیخواه ایران، با وجود تهدیدها و خشونت رژیم، نشان داده که در کنار ملت اوکراین ایستاده است و «بدانید که در کنار شما هستیم و زمانی که دو ملت ما دوباره آزاد شوند، شریک یکدیگر برای صلح و کامیابی خواهیم بود.»
شاهزاده رضا پهلوی در نخستین روزهای حمله روسیه به اوکراین نیز نسبت به وضعیت دانشجویان ایرانی رهاشده در اوکراین ابراز نگرانی کرده و در پیامی اینستاگرامی نوشت: «جمهوری اسلامی، رژیمی که سرسپرده ناقضان حاکمیت ملی اوکراین است، صدها دانشجوی ایرانی را در این کشور، سرگردان و در خطر رها کرده» است. او از همسایگان اوکراین خواست موقتا به دانشجویان ایرانی پناه بدهند.
مقامهای جمهوری اسلامی در جریان حمله روسیه به خاک اوکراین، جانب روسیه را گرفته و «بحران» پیش آمده را به آمریکا و دولت اوکراین نسبت دادهاند.
علی خامنهای روز دهم اسفند در نخستین اظهار نظرش درباره جنگ اخیر، هیچ نامی از روسیه نبرد اما «بحران» فعلی را به «سیاست آمریکا و غرب» نسبت داد و مدعی شد که مردم اوکراین «دولت خود را قبول نداشتند و بنابراین وارد میدان نشدند».
ابراهیم رئیسی نیز در اولین روز حمله روسیه به اوکراین در تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، عملا از این حمله حمایت کرد و گفت: «گسترش ناتو تهدیدی جدی علیه ثبات و امنیت کشورهای مستقل در مناطق مختلف است.»
شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و همچنین روزنامههای نزدیک به رهبر و سپاه پاسداران نیز ضمن حمایت از حمله روسیه، شرایط فعلی اوکراین را ناشی از اعتماد به آمریکا دانستهاند.
نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، در جریان سفری اعلامنشده به مسکو، با ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، دیدار و درباره جنگ اوکراین و همچنین توافق هستهای با ایران با او گفتوگو کرد.
بنت بعد از این دیدار با رهبران اوکراین و فرانسه نیز صحبت کرد و برای دیدار با صدراعظم آلمان رهسپار برلین شد.
سفر بنت به مسکو روز شنبه ۱۴ اسفند انجام شد و دیدار او با پوتین حدود سه ساعت طول کشید.
به گفته دفتر نخست وزیری اسرائیل، کاخ سفید از پیش در جریان این سفر قرار گرفته بود. همچنین به نوشته برخی رسانههای اسرائیلی، ولودمیر زلنسکی رییس جمهوری اوکراین نیز پیش از سفر بنت در جریان آن قرار گرفت.
اندکی بعد، زلنسکی در توییترش نوشت که نخستوزیر اسرائیل پس از دیدار با پوتین با او تماس گرفته و مذاکرات ادامه خواهد داشت.
یک مقام اسرائیلی به رویترز گفت در دیدار سه ساعته رهبران اسرائیل و روسیه، بنت به موضوع یهودیان پرشمار گیر افتاده در این جنگ در اوکراین اشاره کرد.
بنت را در سفر به مسکو ایال خولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل، و همچنین زیو الکین، وزیر مسکن اسرائیل که زاده اوکراین است، همراهی میکردند. زیو الکین در دوره نخست وزیری بنیامین نتانیاهو به عنوان مترجم در گفتوگوهای او با پوتین حضور داشت.
سفر نفتالی بنت که یک یهودی مذهبی است در روز شنبه و به رغم ممنوعیت دینی آن انجام شد. با این حال سخنگوی بنت تاکید کرد بر اساس آموزههای یهودیت میتوان با هدف نجات زندگی انسانها محدودیتهای شنبه را نادیده گرفت.
بنت پیش از ترک مسکو تلفنی با امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه، نیز گفتوگو کرد.
بنابر اعلام کاخ الیزه، رهبران دو کشور به تماسهای خود «با هدف دستیابی به آتشبس» ادامه خواهند داد و با اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان، نیز هماهنگی صورت میگیرد.
میانجیگری اسرائیل در موضوع حمله روسیه به اوکراین به درخواست ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهوری اوکراین، صورت میگیرد.
بنابر اعلام وزارت بهداشت اسرائیل، در روزهای آتی تیمهایی پزشکی از این کشور به اوکراین اعزام میشوند تا بیمارستانی در محل برای رسیدگی پزشکی به آوارگان برپا کنند.
اسرائیل حمله روسیه به اوکراین را محکوم و با کییف ابراز همبستگی کرده اما تاکید کرده است تماس با مسکو را با امید به کاستن از بحران حفظ میکند.
به گزارش رویترز، بنت و پوتین در دیدار سه ساعته خود همچنین به موضوع گفتوگوهای وین برای احیای برجام نیز اشاره کردند.
در حالی که در روزهای اخیر گزارشهایی درباره مرحله پایانی گفتوگوهای وین و «نزدیک بودن توافق» منتشر شده بود، روز شنبه وزیر خارجه روسیه تحریمهای غرب علیه مسکو به دلیل حملهاش به اوکراین را سدی مقابل احیای برجام خواند و در یک گروکشی آشکار، از آمریکا ضمانت کتبی خواست تا این تحریمها به همکاری این کشور با ایران لطمه وارد نکند.
شرکت ایتالیایی «پرادا»، تولیدکننده البسه و کیف و کفش لوکس اعلام کرد فروش در روسیه را به حالت تعلیق درآورده است
در حالی که غولهای فناوری مانند اپل و برندهای لوکس مانند ارمس به سرعت به توقف فعالیت در روسیه پرداختند، فستفود زنجیرهای مکدونالد همچنان باقی مانده و سکوت کرده است
شرکتهای بزرگ خدمات مالی «مسترکارت» و «ویزاکارت» اعلام کردند فعالیتهای خود را در روسیه متوقف خواهند کرد
بر اساس اعلام مسترکارت، دیگر کارتهای صادره در خارج روسیه در خودپردازهای این کشور کار نمیکند و کارتهای صادره توسط بانکهای روسیه هم از کار خواهد افتاد