ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهوری اوکراین، در سخنرانی ویدیویی برای پارلمان آلمان خواستار تحریم بیشتر روسیه شد و با تکرار خواسته این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا گفت: دیوار بین ما و اروپا را خراب کنید.
زلنسکی روز پنجشنبه ۲۶ اسفند در سخنرانی‌اش برای نمایندگان بوندستاگ آلمان گفت برخی تحریم‌ها و کمک‌ها برای توقف جنگ اوکراین خیلی دیر انجام شد و هنوز تحریم‌ها برای توقف حمله روسیه کافی نیست.
این بازیگر سابق با مقایسه تلویحی خود با رونالد ریگان، رییس جمهور سابق آمریکا که او نیز پیشینه بازیگری داشت، گفت: «ریگان در برلین خطاب به مقامات شوروی گفت دیوار برلین را خراب کنید. من هم به صدراعظم آلمان می‌گویم دیوار بین ما و اروپا را خراب کنید.»
زلنسکی همچنین برای چندمین بار خواستار ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین و پذیرش عضویت این کشور در اتحادیه اروپا شد.
او با تاکید بر اینکه در این سه هفته ۱۰۸ کودک در اوکراین کشته شدند گفت: «تنها چیزی که از آسمان بر ما می‌بارد بمب‌ها و راکت‌های روسی است.»
از سوی دیگر، مذاکرات بین روسیه و اوکراین به صورت ویدیویی ادامه دارد.
مقام‌های اوکراین همچنین خبر دادند که نیروی دریایی روسیه به مسدود کردن دریای سیاه ادامه می‌دهد. پاناما نیز از حمله به سه کشتی حامل پرچم این کشور در سه هفته گذشته خبر داده است.
روز پنجشنبه همچنین اطلاعات ارتش بریتانیا اعلام کرد که تهاجم روسیه به اوکراین در تمامی جبهه‌ها دچار توقف شده، خسارات سنگینی به نیروهای روسیه وارد شده و پیشروی زمینی، دریایی و هوایی آنها در روزهای اخیر حداقلی بوده است.
با این حال وزارت دفاع روسیه در همین روز اعلام کرد در طول سه هفته گذشته تاکنون ۱۸۱ هواپیما و هلی‌کوپتر، ۱۷۲ پهپاد و هزار و ۳۷۹ تانک و خودروی زرهی اوکراین را منهدم کرده است.
از سوی دیگر، تلاش‌ها برای خارج کردن شهروندان از شهرهای اوکراینی تحت محاصره نیروهای روسیه ادامه دارد.
معاون نخست وزیر اوکراین ابراز امیدواری کرد که روز پنجشنبه ۹ گذرگاه بشردوستانه، از جمله در ماریوپول، ایجاد شود.
روسیه روز چهارشنبه در یک حمله هوایی ساختمان تئاتری را در شهر ماریوپل هدف قرار داد که گفته می‌شود صدها نفر در آن پناه گرفته بودند اما گزارشی درباره تلفات این حمله منتشر نشده است.
روز چهارشنبه جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا، ولادیمیر پوتین را «جنایتکار جنگی» خواند؛ سخنگوی کرملین این عبارت را «یک لفاظی ناپذیرفتنی و نابخشودنی» دانست.
بسته به اینکه ولادیمیر پوتین چقدر در این جنگ پیش برود، اقدامات او می‌تواند انباشتن شماری از نیروهای نظامی آمریکا در اروپا را در پی داشته باشد که از زمان جنگ سرد بدین سو، بی‌سابقه بوده است.
آسوشیتدپرس در گزارشی تحلیلی نوشته دورنمای ردپای گسترده‌تر نظامی آمریکا در اروپا، حتی نسبت به رویکرد دو سال پیش این کشور هم چرخشی بارز محسوب می‌شود.
بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۰، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا دستور خروج هزاران سرباز این کشور از خاک آلمان را صادر کرد. اما تنها چندین روز پس از بر سر کار آمدن جو بایدن، او این فرمان ترامپ را پیش از آنکه به مرحله اجرایی شدن برسد، متوقف کرد. دولت بایدن، با وجود آنکه بایدن چین را تهدید اصلی طولانی‌مدت برای امنیت آمریکا می‌‌داند، باز هم بر اهمیت ناتو تاکید کرد.
حمله روسیه به اوکراین
الکساندر ورشبو، سفیر سابق آمریکا در روسیه و معاون سابق دبیرکل ناتو، بر این باور است که آمریکا وارد عصر جدیدی از درگیری پایدار با روسیه شده است. ورشبو معتقد است که آمریکا باید در همکاری با متحدان ناتو، موضعی هر چه محکم‌تر در برابر تهدیدات هر چه بیشتر روسیه شکل دهد؛ به‌ویژه با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی روسیه که به سه کشور اروپای شرقی حوزه دریای بالتیک که پیش‌تر جزو اتحاد جماهیر شوروی بودند، نزدیک است.
در همین راستا، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا برای رایزنی درباره اوکراین، به اروپا و مقر ناتو در بروکسل، پایتخت بلژیک، رفته است و پس از آن، روانه دو کشور اروپای شرقی اسلوواکی و بلغارستان می‌شود. آستین حدود یک ماه پیش نیز پس از سفر به بلژیک برای حضور در جلسه ناتو، به لهستان و لیتوانی، دو کشور متحد ناتو در جبهه شرقی سفر کرد.
تنها در طی دو ماه گذشته، حضور نیروهای آمریکایی در اروپا از ۸۰ هزار نیرو به صد هزار نیرو رسیده است که این تقریبا در حدود شمار این نیروها در سال ۱۹۹۷ و زمانی است که آمریکا و متحدان ناتو در صدد گسترش اتحاد خود برآمدند، همان اتحادی که پوتین تهدیدی برای روسیه می‌پندارد و در صدد تغییر آن است.
بنا بر مدارک پنتاگون، در سال ۱۹۹۱، سال فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی، ایالات متحده ۳۰۵ هزار نیرو در اروپا داشت که ۲۲۴ هزار تن از آنها در آلمان مستقر بودند. این شمار به‌تدریج کاهش یافت و به ۱۰۱ هزار نیرو در سال ۲۰۰۵ و ۶۴ هزار نیرو در سال ۲۰۲۰ رسید.
شمار مضاعفی از نیروهای آمریکا که در سال جاری میلادی عازم اروپا شده است نیز گرچه موقتی خوانده شده است اما قطعیتی در این باره که این نیروها تا چه زمانی در اروپا خواهند ماند، وجود ندارد.
بر اساس ارزیابی اخیر پنتاگون از حضور نظامی آمریکا در سراسر جهان، حضور و موقعیت نیروهای این کشور در اروپا کمابیش درست است. اما مارا کارلین، از مقامات ارشد پنتاگون، اخیرا گفت که این سازمان باید اطمینان حاصل کند آمریکا در برابر روسیه مجهز به بازدارندگی است و بتواند «۱۵۰ درصد» بگوید که امنیت ناتو تامین است.
کارلین تصریح کرد این اطمینان داشتن تنها از نظر حمله روسیه به اوکراین نیست که اهمیت دارد بلکه در طولانی‌مدت نیز مهم است.
حمله روسیه به اوکراین نه‌تنها به بازاندیشی آمریکا درباره ملزومات دفاع منطقه‌ای انجامیده بلکه برای متحدان اروپایی هم به همین شکل بوده است؛ از جمله آلمان که سیاست دیرباز خود مبنی بر عدم صادرات سلاح را برای فرستادن تسلیحات به اوکراین کنار گذاشت. آلمان همچنین متعهد شد که بودجه دفاعی این کشور را به رقم بسیار بالاتری افزایش دهد.
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه نیز نه‌تنها خواستار این شده بود که اوکراین از قصدش برای پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند، بلکه اصرار داشت ناتو نیروهایش را از جبهه شرقی خارج کند.
ایالات متحده و ناتو این خواسته پوتین را با توسل به این دلیل که این خواسته در تضاد با حقوق اساسی ملت‌های عضو ناتو در جبهه شرق برای تصمیم‌گیری درباره روابط خارجی خودشان است، رد می‌کنند. دلیل دیگر ناتو و آمریکا، تعهد اساسی ناتو به تامین امنیت برابر برای تمامی اعضای آن عنوان شده است.
اگر روسیه کنترل تمامیت اوکراین را به دست بگیرد در مرز کشورهای دیگر متحد ناتو از جمله رومانی، اسلوواکی و مجارستان قرار خواهد گرفت. لهستان و لیتوانی هم با شهر کالنینگراد که متعلق به روسیه ولی از خاک اصلی این کشور جداست، مرز مشترک دارند. کالنینگراد همچنین محل استقرار ناوگان بالتیک نیروی دریایی روسیه است. نگرانی دیگر این است که پوتین تصمیم بگیرد به «باریکه سووالکی» هم دست‌اندازی کند. باریکه سووالکی یک گذرگاه زمینی بیش از ۹۶ کیلومتری است که کالنینگراد را به بلاروس متصل می‌کند.
ورشبو معتقد است آمریکا و ناتو باید نیروهای بیشتر، مجهزتر و ثابت به اروپای شرقی اعزام کنند.
چنین گذاری از اعزام نیروی کمتر به بیشتر، همانی است که پوتین گسترش ناتو به جبهه شرق می‌خواند و تهدیدی برای روسیه می‌انگارد. پوتین بارها گفته است که دیگر چنین اقدامی را برنمی‌تابد. او خواستار بازگشت آمریکا به توافق سال ۱۹۹۷ بین روسیه و ایالات متحده، موسوم به شورای مشترک دائمی ناتو-روسیه شده است.
در آن توافق مسکو پذیرفت که ناتو، لهستان، مجارستان و جمهوری چک را به عضویت در ناتو دعوت خواهد کرد. در این سند آمده است ناتو از استقرار نیروی دفاعی ثابت مضاعف در قلمرو اعضای جدید خود چشم‌پوشی خواهد کرد.
اما آیا چنین مورد آمده در توافق، ناتو را از امکان انباشت نیرو در اروپای شرقی بازمی‌دارد؟ خیر. بنا بر عقیده صاحب‌نظران، پایبندی به محدودیت در حضور نظامی ناتو در اروپای شرقی که در توافقنامه ۱۹۹۷ ناتو-روسیه آمده است در وضعیت فعلی حمله روسیه به اوکراین، رنگ می‌بازد.
اما این موضوع حدس و گمان و سوالاتی درباره اینکه چین تا کجا پشت روسیه خواهد ایستاد ایجاد کرده است.
وزارت خارجه چین اخیرا روسیه را «مهمترین شریک استراتژیک» این کشور خواند. خبرگزاری آسوشیتدپرس به چندوچون احتمال کمک نظامی چین به روسیه پرداخته است.
آمریکا درباره کمک چین به روسیه چه گفت؟
در پی انتشار گزارشهای اولیه از درخواست کمک روسیه از چین برای کمک نظامی، چند مقام آمریکایی که نامشان افشا نشده، گفتند واشینگتن مطمئن است که پکن برای ارائه کمک نظامی به روسیه در اوکراین و همچنین حمایت مالی از روسیه برای جلوگیری از تاثیر شدید تحریمهای غرب، تمایل نشان داده است.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، چند روز پیش در دیدار با یانگ جیهچی، مشاور ارشد وزارت خارجه چین، درباره تبعات کمک نظامی پکن به مسکو هشدار داد.
آمریکا نگران مقاصد چین در جنگ روسیه با اوکراین است؛ پکن گرچه از حمله روسیه به اوکراین انتقاد نکرده، در عین حال کوشیده خود را با فراخواندن به گفتوگو و تکرار موضعش درباره اینکه باید به قلمرو یک کشور احترام گذاشت، از جنگی که روسیه به راه انداخته است کنار بکشد.
کمک چین به روسیه ممکن است به چه شکل باشد؟
بهگفته صاحب‌نظران، اگر چین کمکی به روسیه بدهد، این کمک‌ها احتمالا بیشتر شامل اقلام کوچکی مانند گلوله و غذا برای سربازان خواهد بود تا تانک و جت جنگی.
دورو تامپسون، مقام سابق وزارت دفاع آمریکا در این باره گفت که چین احتمالا از ارائه کمک به روسیه بهشکل کمک عظیم تسلیحاتی که این کشور را در معرض تحریمهای بینالمللی قرار دهد، پرهیز خواهد کرد.
تامپسون افزود پکن احتمالا بیشتر مایل به ارائه کمک بهشکل لوازم یدکی، مواد مصرفی، مهمات و اقلامی که هم مصارف نظامی و هم غیرنظامی دارند خواهد بود؛ این کمک‌ها تحریم‌ها را نقض نمیکند و در خارج از محدوده مجازات بینالمللی قرار خواهد گرفت.
تامپسون گفت بهعنوان مثال، احتمالا منورهای هلیکوپترهای ارتش روسیه از آنها برای مقابله با موشکهای دوشپرتاب کوتاهبرد مانند موشک استینگر، استفاده می‌کنند رو به اتمام است و چین می‌تواند در صورتی که به سیستم روسیه بخورد، به این کشور منور بفروشد و یا کمکهای مربوط به نظارت و اطلاعات ارائه دهد.
بهگفته یک صاحبنظر دیگر در این زمینه، با توجه به هشدارهای واشینگتن، هر کمکی از طرف چین جز چیزهای بسیار اساسی مثل بسته جیرهغذایی برای سربازان روس نخواهد بود.
او افزود که روسیه نیز قادر نیست در زمانی این چنین کوتاه استفاده از تسلیحات چین را در نیروی مسلح خودش جا بیندازد.
آیا چین به روسیه کمک خواهد کرد؟
گرچه احتمال کمک چین به روسیه منتفی نیست اما متخصصان چینی و غیرچینی بر این باورند که بنا بر عوامل مختلفی، چین به روسیه کمک نمیکند. اول از همه اینکه این کمک در چشم جهان خوب به نظر نخواهد آمد.
شی یینهونگ، استاد روابط خارجی در دانشگاه رنمین پکن میگوید چین تا جایی که بتواند از ارائه کمکی که در میدان نبرد در اوکراین از آن استفاده شود، پرهیز خواهد کرد. یینهونگ افزود چین هیچ انگیزهای برای کمک به روسیه در جنگ اوکراین ندارد.
صاحبنظر دیگری در این زمینه گفت کمک نظامی پکن به مسکو هیچ منفعت آشکاری برای چین ندارد چرا که روسیهای ضعیفتر بهمعنای منفعت استراتژیک و اقتصادی برای چین است.
مقامات چین همواره در خلال بحران اوکراین بر حق تمامیت ارضی و حاکمیت تمامی کشورها تاکید کردهاند. اما منتقدان میگویند که اقدام چین در عدم انتقاد از روسیه برای حمله به اوکراین در تضاد اساسی با موضع این کشور درباره مساله حق حاکمیت قرار میگیرد.
لی شین، استاد موسسه مطالعات آسیایی و اروپایی در دانشگاه حقوق و علوم سیاسی شانگهای بر این باور است که «عملیات نظامی روسیه در اوکراین» در حقیقت حمله به اوکراین است و چین هرگز برای کمک به کشوری برای حمله به کشور دیگری با حاکمیت ملی، سلاح تدارک نمیبیند. شین گفت چنین اقدامی با حقوق بینالملل نیز در تضاد خواهد بود.
دورو تامپسون گفت چین نمیخواهد جنگ در اوکراین بدتر شود و یا پای پکن بهعنوان شریک حمله به جنگ اوکراین کشیده شود پس هر کمکی از سوی چین، سنجیده و محتاطانه خواهد بود.
