آمریکا، بریتانیا، ناتو، اتحادیه اروپا و اوکراین با متهم کردن روسیه به «قتل‌عام» صدها نفر از ساکنان شهر بوچا در نزدیکی کی‌یف پایتخت اوکراین، مسکو را به دلیل ارتکاب «جنایات جنگی» محکوم کردند.
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان تصاویر منتشر شده اجساد اوکراینی‌های کشته شده در شهر بوچا پس از عقب‌نشینی نیروهای روسیه را «مشمئزکننده» توصیف کرد.
او گفت: «ما نمی‌توانیم این را عادی‌سازی کنیم. این واقعیت تا زمانی که وحشیگری روسیه علیه اوکراین ادامه دارد، هر روز اتفاق می‌افتد.»
وزیر خارجه آمریکا همچنین افزود این کشور در مستند کردن «جنایات جنگی» احتمالی روی داده از سوی نیروهای روسیه در اوکراین مشارکت خواهد کرد تا مسئولان آن پاسخگو شوند.
همزمان ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز قتل غیرنظامیان در شهر بوچا را که به روسیه منتسب شده، «وحشتناک» و «وحشیگری بی‌سابقه در اروپا طی دهه‌های گذشته» توصیف و آن را محکوم کرد.
او به سی‌ان‌ان گفت: «این کاملا غیرقابل قبول است که غیرنظامیان هدف قرار گیرند و کشته شوند و این بر اهمیت پایان دادن به این جنگ تاکید می‌کند.»
دبیرکل ناتو همچنین در پاسخ به سوالی درباره خروج نیروهای روسیه از منطقه کی‌یف گفت: «نباید خیلی خوش‌بین باشیم، زیرا از افزایش احتمالی حملات به ویژه در جنوب و شرق اوکراین نگرانیم.»
علاوه بر چندین کشور عضو اتحادیه اروپا، رییس شورای اروپا و همچنین بریتانیا، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در توییتی نوشت از «اخبار جنایات مرتکب شده به دست نیروهای روسیه بهت‌زده» شده و «اتحادیه اروپا به اوکراین در مستند کردن جنایات جنگی کمک می‌کند.»
او ابراز امیدواری کرد که دیوان بین‌المللی دادگستری وابسته به سازمان ملل متحد این جنایات جنگی احتمالی را بررسی کند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که ارتش روسیه در اوکراین اقدام به «جنایات جنگی»، «نقض قوانین جنگ»، «تجاوز جنسی» و «غارت اموال غیرنظامیان» کرده است
به گفته شهردار بوچا دست‌کم ۳۰۰ نفر از ساکنان این شهر به دست نیروهای روسیه کشته شده‌اند و برخی از آنان در حالی که دستانشان از پشت بسته بود، با شلیک گلوله به سرشان اعدام شدند.
رییس نیروهای امداد محلی نیز روز یکشنبه گفت اجساد ۵۷ نفر در یک گور دسته‌جمعی در بوچا کشف شدند. بر اساس این گزارش، چندین جسد همچنان قابل مشاهده بودند و برخی از آنها فقط قسمتی از بدنشان دفن شده بود.
دیمیترو کولبا وزیر خارجه اوکراین با متهم کردن روسیه به «کشتار عامدانه» در بوچا در توییتی نوشت: «قتل‌عام بوچا عمدی بود. روس‌ها می‌خواهند تا آنجا که می‌توانند اوکراینی‌ها را از بین ببرند. ما باید آنها را متوقف و بیرون کنیم.»
وزیر خارجه اوکراین همچنین خواستار تحریم‌های بیشتر از سوی کشورهای صنعتی گروه هفت علیه روسیه شد.
شهر بوچا به مدت یک ماه در کنترل نیروهای روسیه قرار داشت و نیروهای اوکراینی به تازگی توانسته‌اند آن را از کنترل روس‌ها خارج کنند.
روسیه که پیشتر هدف قرار دادن غیرنظامیان در جنگ اوکراین را رد کرده، هنوز به این اتهام واکنشی نشان نداده است.
قرار است وزیر خارجه آمریکا در روزهای آینده با سفر به بروکسل در نشست وزیران خارجه کشورهای عضو ناتو شرکت کند.
بنا بر تحلیل گاردین، حالی که حرکت سربازان روس در شمال اوکراین و به سمت بلاروس مشاهده شده است، به نظر می‌رسد که این، بخشی از صفآرایی معمول نظامی باشد و لزوما بهمعنای عقب‌نشینی قطعی نیروهای روسیه نیست. بنا بر اعلام ستادکل اکراین، روسیه در طول شب در حال چرخاندن واحدهای ارتش خود بوده است و قصد این کشور از چنین اقدامی، گمراهسازی است.
متاسفانه امکان بمباران، با تمامی پیامدهایش برای غیرنظامیان، همچنان وجود دارد. روسیه برای توقف هرگونه دفاع بر روی زمین به سلاح متوسل خواهد شد تا نیروهای اوکراینی را زمینگیر کند و بمباران شهر از راه دور نیز همچنان برای روسیه ممکن است.
اما بنا بر عقیده یک صاحبنظر در زمینه اطلاعات نظامی، روشن است که روسیه با اعلام چنین تصمیمی قصد دارد زمان بخرد و بهدنبال تمرکز دوباره بر منطقه دونباس و بهدنبال پیروزی «معمولتر» نظامی در شرق اوکراین است.
حقیقت آشکار این است که پنج هفته نبرد بیوقفه در شمال شرق کی‌یف، قوای نیروهای روس را تحلیل برده است. بنا بر آمار ایالات متحده، ارتش روسیه، سرجمع و تا بدین مرحله از جنگ، دست‌کم ده هزار نفر تلفات داده است؛ بیشتر سربازان روس نمیدانستند جنگی اینچنینی در انتظارشان است و یا برای آن آمادگی درستی نداشتند.
مسکو همچنین نگران است که مهاجمان روسی که در شمال غرب کی‌یف میجنگند، در برابر ضدحملات نیروهای اوکراینی آسیبپذیرتر شده باشند. گرچه ایرپین، واقع در ۲۰ کیلومتری از مرکز شهر کی‌یف، از تصرف نیروهای روسی درآمده است، هنوز مشخص نیست که آیا نیروهای اوکراینی آن منطقه توانایی نظامی کافی برای عقب نشاندن نیروهای روسیه را خواهند داشت یا نه.
به هر صورت، نیروهای اوکراینی باید از هر فرصت برای فشار بر نیروهای روسیه استفاده کنند تا فرصت تجدید قوا را از سربازان این کشور بگیرند.
از سوی دیگر، اعلام روسیه حاکی از پیروزی آشکار، هر چند موقتی، برای اوکراین است. محاصره کی‌یف، کابوس صدها هزار نفر، فعلا از سر گذشته است و این از طریق دفاع متهورانه اوکراین ممکن شده است.
اما روسیه میتواند از کاهش سرعت جنگ منفعت بسیار ببرد. بهویژه وقتی چنین رویکردی در کنار اعلام «کاهش فعالیت نظامی در اطراف کی‌یف» همراه شود. ارتش روسیه به این شکل، برای تصرف ماریوپل در جنوب خواهد جنگید.
در این صورت نیروهای روسیه می‌توانند استراحت کنند، مجدد سازماندهی و بهآرامی و در شمار بسیار، در شرق اوکراین متمرکز شوند. بهویژه حالا که هدف عملیات روسیه در اوکراین بهشکل عمومی اعلام شده است.
منابع اطلاعاتی در غرب میگوید که قوای کمکی روسیه در منطقه شرقی دونباس مستقر است. بر دیگر گزارشها، حدودا هزار جنگجوی گروه واگنر، شرکت نظامی مزدور و شبهنظامی روسی، هم به کمک روسیه آمدهاند. وزارت دفاع بریتانیا چند روز پیش اعلام کرد گروه شبهنظامی «واگنر» به شرق اوکراین اعزام و در آنجا مستقر شده است.
تلویزیون الحدث هم پیش از آن، در یک گزارش اختصاصی خبر داده بود که حزب‌الله لبنان با گروه مزدور و شبهنظامی روسی واگنر برای اعزام صدها نیرو به اوکراین توافق کرده است.
یک صاحبنظر در زمینه اطلاعات دفاعی بر این باور است که کاهش فعالیت نظامی برای طرفین منفعت دارد اما نفع بیشتر عاید روسیه است. او تاکید کرد که برای اینکه چنین امری تنها به نفع روسیه نباشد غرب باید بجنبد و حمایت خود از اوکراین را به حداکثر برساند.
اوکراین روزهاست از غرب درخواست تسلیحات قدرتمندتر، از جمله تانک، تسلیحات ضدحملههوایی و ضدتوپخانه کرده است. اما مسئله اصلی حاضر این است که رهبران غربی تا چه اندازه حاضرند کی‌یف را تامین کنند.
نتیجه گفتوگوی اخیر جو بایدن، رییسجمهور آمریکا با سران بریتانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا در روز سهشنبه حاکی از آن است که هر پنج کشور می‌خواهند حمایتشان را از اوکراین افزایش دهند. این نشانهای از آن است که احتمالا سلاح بیشتری به اوکراین فرستاده خواهد شد.
سفیر اوکراین در ژاپن جمعه ۱۲ فروردین گفت که آمریکا و بریتانیا با هدف افزایش توانایی اوکراین در دفاع از حریم هوایی و شهرهای خود در برابر حملههای روسیه، تجهیزات نظامی «فوق مدرن» به این کشور خواهند داد.
روسیه آغازگر جنگ اوکراین بود ولی حالا این اوکراین است که میتواند از ادامه جنگ سود ببرد. البته بهشرطی که نیروهایش قادر به بر هم زدن تلاش روسیه برای تجدید قوا باشند.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در بیانیه‌ای در افتتاحیه مذاکرات استانبول به طرفین گفت: «جهان منتظر خبرهای خوب و خبرهای خوب از طرف شماست.»
ترکیه دارای موقعیتی منحصر به فرد برای ایفای نقش میانجی در این جنگ را دارد و وب‌سایت کانورسیشن در مقاله‌ای کارشناسی به دلایل موقعیت ویژه ترکیه در این مذاکرات پرداخته است.
خود این واقعیت که مذاکرات از بلاروس، متحد کلیدی روسیه، به ترکیه منتقل شده، نشان دهنده این است که اوضاع تغییر کرده و موقعیت نظامی روسیه آنقدر قوی نیست که در ابتدا انتظار داشت. اما تصمیم برای برگزاری مذاکرات در ترکیه به چند دلیل منطقی است.
این اولین باری نیست که دو طرف پس از تهاجم در ۲۴ فوریه با یکدیگر ملاقات می‌کنند. ترکیه در ۱۰ مارس میزبان نشستی در آنتالیا بین سرگئی لاوروف، و دمیترو کوله‌با، وزرای خارجه روسیه و اوکراین بود. این گفت‌وگوها همزمان با تشدید خشونت در سراسر اوکراین انجام شد و تا حد زیادی بی‌ثمر بود، جز اینکه تنها فرصتی برای دو طرف فراهم کرد که پیام خود را به جهان ارسال کنند.
در این مذاکرات لاوروف گفت آمریکا و متحدانش اوکراین را مجبور کرده‌اند بین روسیه و غرب یکی را انتخاب کند و کوله‌با از روسیه درخواست کرد تا اجازه تخلیه غیرنظامیان از ماریوپل که همچنان زیر بمباران شدید است بدهد.
روابط ترکیه با روسیه در سال‌های اخیر
مداخله روسیه در جنگ سوریه باعث ایجاد تنش بین این کشور و ترکیه شد. در نوامبر ۲۰۱۵، ترکیه یک هواپیمای جنگی روسیه را در نزدیکی مرز خود با سوریه سرنگون کرد. ترکیه اعلام کرد هواپیما در آن زمان در حریم هوایی این کشور بوده و هشدارهای لازم برای خروج را نادیده گرفته است. روسیه تاکید کرد که این هواپیما در داخل مرزهای سوریه باقی مانده است و هیچ هشداری دریافت نکرده است. ترس از بروز درگیری بین دو کشور چند روز ادامه داشت که در صورت وقوع اولین جنگ بین روسیه با یک کشور عضو ناتو می‌بود.
این دو کشور در سال ۲۰۱۶ و در شرایطی که روابط ترکیه و آمریکا به دلیل حمایت واشینگتن از شبه نظامیان کرد در سوریه، در حال بدتر شدن بود، شروع به ترمیم روابط خود کردند. در ژوئیه همان سال، پس از وقوع کودتای نافرجام در ترکیه به دست جناحی از ارتش، پوتین به سرعت با اردوغان ابراز همبستگی کرد؛ امری که باعث شد اردوغان پس از کودتا به اولین کشوری که سفر کرد روسیه بود. اردوغان همچنین از روسیه به دلیل سرنگونی هواپیمای این کشور عذرخواهی کرد و به خانواده خلبان روسی که در این عملیات جان باخت غرامت پرداخت کرد.
در سال ۲۰۱۷ ترکیه قراردادی به ارزش ۲/۵ میلیارد دلار با روسیه برای خرید سامانه موشکی متحرک زمین به هوای اس-۴۰۰ منعقد کرد. برای ناتو، چشم انداز ادغام سامانه‌های روسی در ساختار دفاعی گسترده‌تر ناتو بسیار نگران کننده بود. دولت ترامپ در آن زمان تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کرد و روابط طرفین به پایین‌ترین حد خود رسید.
چیزی که شرایط را پیچیده‌تر کرد این بود که در سال ۲۰۱۹ شرکت بایراکدار که متعلق به داماد اردوغان سلجوک بایراکدار است - فروش پهپاد‌های رزمی خود به اوکراین را آغاز کرد. این پهپادها ارزان‌تر از نمونه‌های مشابه غربی خود هستند، اما باعث ناراحتی شدید روس‌ها شد و تعجب تحلیل‌گران نظامی را برانگیخت.
ایفای نقش میانجی بی‌طرف
این پیشینه تاریخی موقعیت منحصر به فردی را برای ترکیه به عنوان میزبان مذاکرات فراهم کرده است. کمک به حل بحران اوکراین بدون شک به بهبود روابط آنکارا با غرب کمک خواهد کرد زیرا به نظر می‌رسد غرب به قابلیت ترکیه برای کمک به برقراری صلح و ثبات در صربستان، بوسنی و هرزگوین و همچنین نقش‌آفرینی این کشور در تحولات قفقاز جنوبی و افغانستان چشم دوخته است.
از طرفی ترکیه باید رابطه خوب خود با روسیه را حفظ کند. اخیرا برخی گمانه‌زنی‌ها وجود داشت که ترکیه ممکن است سامانه‌های اس-۴۰۰ روسیه را که در سال ۲۰۱۷ خریداری کرده بود، به اوکراین بدهد. اما این امر روابط با روسیه را به‌طور جبران‌ناپذیری به خطر می‌اندازد، که با توجه به سود اقتصادی که به لطف روابط خوب با روسیه نصیب ترکیه می‌شود، آخرین چیزی است که ترکیه به آن تمایل داشته باشد.
امروزه گردشگران روسی ۲۸ درصد از کل گردشگران ترکیه را تشکیل می‌دهند و بر این بخش تسلط دارند. علاوه بر این، ترکیه برای ۴۵ درصد از گاز طبیعی، ۱۷ درصد نفت و ۴۰ درصد از بنزین خود به روسیه متکی است.
بنابراین، با توجه به نیاز ترکیه به بهبود روابط خود هم با روسیه و هم با غرب، ایفای نقش میانجی در جنگ روسیه علیه اوکراین به خوبی با اهداف اردوغان سازگاری دارد. ترکیه همچنین سابقه میانجیگری در خاورمیانه و قفقاز را دارد و یک قدرت شناخته شده در دریای سیاه است، و بسته شدن تنگه‌های ترکیه اندکی پس از تهاجم روسیه به روشنی این امر را تایید می‌کند.
همه این موارد دلایلی بسیار قوی برای اردوغان ایجاد می‌کند تا نقش میانجی را به بهترین نحو ممکن ایفا کند. شاید همه چیز به خوبی پیش نرود، اما اگر ترکیه به عنوان یک بازیگر کلیدی در پایان دادن به خشونت روسیه علیه اوکراین ظاهر شود، موقعیت این کشور به عنوان یک قدرت تراز اول در منطقه تثبیت خواهد شد.
