محمد رسول‌اف، کارگردان: سینماگران را برای پس گرفتن امضا از بیانیه منع سرکوب، ترسانده‌اند
استاندار خوزستان در اعلام تازه‌ترین آمار رسمی جان‌باختگان و مجروحان سانحه فروریختن برج متروپل گفت که این حادثه ۳۶ فوتی داشته و ۳۷ مجروح که «عمده مجروحان» از بیمارستان ترخیص شده‌اند و تلاش‌ها برای پیدا کردن پیکرهای باقی‌مانده، بر اساس اعلام خانواده‌ها درباره مفقودین ادامه دارد.
صادق خلیلیان درباره وضعیت باقی‌مانده ساختمان متروپل هم گفت که بر اساس نظر کارشناسان، «باقی‌مانده ساختمان ایمنی لازم را ندارد» و «امکان پایدارسازی» آن هم «وجود ندارد».
خلیلیان درباره شمار مفقود شدگان در زیر آوار هم اعلام کرد که بر اساس آمار دستگاه‌های مختلف، در مجموع ۳۸ نفر مفقود شده‌اند که از این تعداد، تاکنون ۳۶ پیکر از زیر آوار خارج شده است و سه پیکر هم مجهول‌الهویه هستند: «در عین حال ممکن است افرادی مراجعه و عنوان کنند عزیزانی دارند که از روز حادثه مفقود شده‌اند. این مسأله راستی‌آزمایی خواهد شد و در صورت تأیید به دنبال آنها خواهیم گشت.»
این اظهارات استاندار خوزستان در حالی است که منابع محلی می‌گویند در هر شیفت کاری برای ساختن این برج، ۱۰۸ کارگر کار می‌کرده‌اند و دست‌کم این تعداد کارگر هنگام فرو ریختن این ساختمان، در محل بوده‌اند.
به این ترتیب آمارهای رسمی با آنچه خانواده‌های مفقودشدگان اعلام می‌کنند همخوانی ندارد و روشن نیست عدد مطرح شده از سوی خلیلیان دقیقا از کجا آمده و به چه ترتیبی استخراج شده است.
از سوی دیگر بر اساس گزارش‌های شهروندان از محل، کارگران این پروژه اغلب از داشتن بیمه محروم بوده‌اند و این شرایط، وضعیت بازماندگان را برای پیگیری حقوق بستگان و نزدیکانشان، پیچیده‌تر می‌کند.
پیش از این (صبح روز سه‌شنبه ۱۰ خرداد)، فرماندار آبادان از رسیدن تعداد جان‌باختگان فروریختن ساختمان متروپل به ۳۴ نفر خبر داد. احسان عباسپور در جمع خبرنگاران گفت که با خارج کردن یک پیکر دیگر از زیر آوار، تاکنون پیکرهای ۳۴ نفر از جان‌باختگان از محل حادثه خارج شده است.
او گفت جست‌وجو برای خارج کردن دیگر پیکرها از زیر آوار ادامه دارد.
یک هفته پس از ریزش ساختمان متروپل در آبادان، در حالی که تعداد کشته‌شدگان به ۳۴ نفر رسیده، هنوز تعداد دقیق مفقودشدگان و همچنین زمان پایان آواربرداری مشخص نیست.
همزمان یک مقام استانداری خوزستان از بازبینی ساختمان‌های هلدینگ عبدالباقی، مالک متروپل خبر داد.
صادق خلیلیان، استاندار خوزستان، روز دوشنبه نهم خرداد به خبرنگاران گفت: «آمار مفقود بودن ۱۵۰ نفر زیر آوارهای متروپل صحت ندارد و برآورد ما این است که کمتر از ۱۰ نفر زیر آوار باقی مانده باشند.»
این در حالی است که رسانه‌های ایران به نقل از رییس سازمان مدیریت بحران نوشته‌اند هنوز آمار دقیقی از افراد محبوس مانده در محل فاجعه در دست نیست و استاندار خوزستان نیز روز یک‌شنبه اعلام کرده بود که بر اساس آمار اولیه و بنا بر اعلام خانواده‌ها، تاکنون درمورد ۳۸ نفر اعلام مفقودی شده است.
خلیلیان روز دوشنبه همچنین با اعلام اینکه آواربرداری این ساختمان دست‌کم تا دو روز آینده ادامه خواهد داشت، درباره طولانی شدن روند آواربرداری گفت: «ابتدا پیش‌بینی می‌کردیم کنار پاساژ تلفات داشته باشیم و اولویتمان را آنجا قرار دادیم اما به جز پنج نفر، این قسمت تلفات دیگری نداشت.»
در حالی که مشخص نیست دقیقا آواربرداری چه زمانی به پایان خواهد رسید، ابراهیم قنبری رییس سازمان آتش‌نشانی اهواز گفت: «به دلیل سست بودن و ناایمن بودن سازه متروپل، هر لحظه احتمال ریزش آن وجود دارد و اگر موارد ایمنی رعایت نشود، حادثه‌ای سنگین‌تر رخ خواهد داد.»
قنبری گفت که شامگاه یک‌شنبه نیز دو جسد از زیر آوار کشف شد.
احمد وحیدی، وزیر کشور نیز عصر روز یک‌شنبه در حاشیه جلسه هیأت دولت آواربرداری متروپل را «پیچیده‌تر» از پلاسکو خواند و گفت: «مسأله پلاسکو پس از تخریب و فروریختن، کاملا تمام شد اما متروپل به دلیل نوع سازه‌ها و همچنین محدود بودن فضا، پیچیدگی بسیاری دارد که هنوز کار آن تمام نشده است.»
او با تأکید بر اینکه «واقعا تخلف بزرگی در ساخت متروپل انجام شده»، گفت که برای آواربرداری، خانه‌های مسکونی مردم در شعاع ۱۵۰ متری متروپل نیز تخریب شده است.
در حالی که اکنون تقریبا همه مقام‌های جمهوری اسلامی به تخلفات صورت گرفته و نبود نظارت در روند ساخت متروپل اعتراف می‌کنند، محمد خانچی، معاون عمرانی استاندار خوزستان، اعلام کرد: «تمامی ساختمان‌هایی که شائبه‌هایی درباره آنها هست بررسی می‌شوند. به ویژه با یک تیم فنی و تخصصی با نگاه کاملا دقیق تمام ساختمان‌های هلدینگ عبدالباقی بازبینی و بررسی خواهد شد.»
پیشتر محمدرضا اسکندری، رییس سازمان منطقه آزاد اروند، گفته بود که منطقه آزاد در دوره قبل سه زمین به صورت غیرقانونی به هلدینگ عبدالباقی واگذار کرده بود که این قراردادها لغو شدند. او اما درباره پروژه‌هایی که قرار بوده هلدینگ عبدالباقی در این زمین‌ها اجرا کند توضیح نداد.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایران اینترنشنال، موعود شمخانی، برادرزاده علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده خامنه‌ای در این نهاد، حسین عبدالباقی را برای سرمایه‌گذاری به شهرداری آبادان معرفی کرده بود.
همچنین به گفته محمدرضا رضایی کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس، ساختمان متروپل به صورت «مشارکت بین شهرداری و گروه عبدالباقی» در حال ساخت بوده و شهرداری خود در این پروژه «منافع» داشته است.
او اعلام کرده بود که نظام مهندسی چندین بار از شهرداری خواسته اجرای این پروژه متوقف شود و تخلفات را به فرماندار و دادستان اطلاع داده است.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو با اشاره به مصرف برق گفت در برخی مناطق گرمسیری امکان صرفه‌جویی در مصرف برق تا حدود ۱۵۰۰ مگاوات وجود دارد. او افزود: «این مشترکان می‌توانند کولرهای گازی و وسایل پرمصرف خود را امسال خاموش و پاداش قابل توجهی، شاید بیش از ۵۰۰ هزار تومان، دریافت کنند.»
رضا رئوفیان، رییس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران، با اشاره به انجام آزمایش ژنتیک «خارج از نوبت» برای احراز هویت «متوفی حسین عبدالباقی» گفت هرگونه شبهه‌ای در مورد احراز هویت او رد می‌شود. سخنان مقام‌های حکومت درباره کشته‌شدن عبدالباقی با تردید و اعتراض شهروندان مواجه شده است.
پس از آن که جمعی از سینماگران ایران در بیانیه‌ای با عنوان «تفنگت را زمین بگذار» با اشاره به اعتراضات آبادان و دیگر اعتراضات، از نیروهای نظامی عامل سرکوب مردم خواستند سلاح‌های خود را زمین بگذارند، گزارش‌ها حاکی از افزایش تهدیدها و فشارها علیه این سینماگران است.
محمد رسول‌اف، مستندساز ایرانی و یکی از امضاکنندگان این بیانیه، روز سه‌شنبه ۱۰ خرداد در حساب اینستاگرام خود نوشت: «ساعاتی پس از انتشار بیانیه تفنگت را زمین بگذار تماس‌های گسترده از نهادهای مختلف با امضاکنندگان این بیانیه آغاز شده و فشار برای پس گرفتن امضاها یا مصاحبه با خبرگزاری‌ها برای بی‌اعتبار کردن بیانیه با شدت تمام ادامه دارد.»
رسول‌اف در ادامه نوشت: «برخی از امضاکنندگان را از دستگیری ترسانده‌اند و به برخی گفته‌اند دیگر نمی‌توانید کار کنید. این وضعیت آزادی بیان در جمهوری اسلامی است. عده‌ای فکر می‌کنند سینما سربازخانه است و می‌خواهند با نظامی‌گری صدای سینماگران علیه خشونت را ساکت کنند.»
در واکنش به این بیانیه، سایت سینما پرس، وابسته به نهادهای حکومتی، در نامه‌ای به قلم «یک منبع آگاه» که به نظر می‌رسد یک منبع امنیتی باشد، بیانیه را به «ایران اینترنشنال» نسبت داد، «عواقب قانونی امضای آن» را به سینماگران امضاکننده متذکر شد، آنان را در ردیف «محارب» قرار داد و نوشت: «سینماگران باقی مانده می‌توانند امضای خود را پس بگیرند.»
در این «تهدیدنامه»، نویسنده ضمن هشدار دادن به امضاکنندگان نوشت: «[ابتدا] به نظر می‌رسید [این] بیانیه جعلی است و نمی‌تواند از سوی برخی از امضاکنندگان با دانش و فرهیخته کشور صادر شده باشد! متأسفانه پس از گذشت ساعتی مشخص شد بیانیه‌ای که با هشتک "تفنگت را زمین بگذار" تنظیم شده است، صحت دارد.»
نویسنده این نامه به ماده ۵۰۴ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد و عین آن را منتشر کرد: «هر کس نیروهای رزمنده یا اشخاصی را که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند تحریک مؤثر به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی کند، در صورتی که قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل "دشمن" را داشته باشد، محارب محسوب می‌شود، والا چنانچه اقدامات وی مؤثر واقع شود، به حبس از دو تا ۱۰ سال و در غیر این صورت به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌شود.»
بر اساس این تهدید، مراجع قضایی می‌توانند با تک‌تک امضاکنندگان این بیانیه «برخورد قانونی» کنند که می‌تواند دست‌کم از شش ماه تا سه سال حبس باشد. بیانیه همچنین «مصداق بارز تشویش افکار عمومی» خوانده شد.
در جمله پایانی این نامه، نویسنده ضمن معرفی خود به عنوان «حقیر»، تنها دلایل نوشتن آن را «وظیفه شخصی، علاقه به اهالی سینما و از سر خیرخواهی برای عزیزان امضاکننده بیانیه» عنوان کرد.
علاوه بر رسول‌اف، سینماگرانی چون فرشته صدر عرفایی، سامان سالور، علی مصفا، مجتبی میرتهماسب، تهمینه میلانی، حسن برزیده، جعفر پناهی، پوران درخشنده، مجید برزگر، رضا درمیشیان و کتایون ریاحی از جمله امضاکنندگان این بیانیه هستند.
نویسندگان این بیانیه اعلام کردند که «فوج خروشان مردم ستم‌دیده از جای جای ایران فریاد همراهی و همدلی با مردم دردمند آبان سر داده‌اند.»
این سینماگران در این بیانیه تأکید کردند: «اکنون که خشم عمومی از فساد، دزدی، ناکارآمدی، سرکوب و خفقان، امواج هم‌بسته‌ای از اعتراضات مردمی را به دنبال داشته است، از همه افرادی که در یگان‌های نظامی تبدیل به عامل سرکوب مردم شده‌اند می خواهیم سلاح‌های خود را بر زمین گذاشته به آغوش ملت بازگردند.»
شامگاه دوشنبه نهم خرداد، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، بدون اشاره مستقیم به این بیانیه، سینماگران را تهدید کرد و گفت: «با کسانی که بخواهند با بیانیه‌های بی‌ارزش و سخنان توهمی در مقابل پاسداران و نگهبانان امنیت کشور قرار بگیرند برخورد خواهیم کرد».
پس از این تهدید وزیر ارشاد، خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، اعلام کرد رهبر قنبری، کارگردان سینما، امضای خود را از پای این بیانیه برداشته و گفته است: «وطن و حفظ انسجام و امنیت آن خط قرمز مشترک همه ماست.»
این خبرگزاری پیشتر نوشته بود داریوش یاری، مستندساز و کارگردان سریال‌های تلویزیونی هم امضایش در پای این بیانیه را «قبول ندارد.»
همچنین خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، روز سه‌شنبه در مطلبی مدعی شد چند تن از کارگردانان امضاکننده بیانیه سینماگران درباره حادثه متروپل، «نسبت به بخش‌هایی از متن این بیانیه که سویه‌های سیاسی و امنیتی دارد، معترض‌اند.»
در حالی که موج جدید اعتراضات ضدحکومتی پس از ریزش ساختمان متروپل در آبادان به راه افتاده و همچنان ادامه دارد، در روزهای اخیر تعدادی از هنرمندان ایرانی از جمله هنرمندانی که در جشنواره کن حضور داشتند، با مردم آبادان ابراز همدردی کردند.
علاوه بر تهدید و فشارها علیه سینماگران امضاکننده بیانیه «تفنگت را زمین بگذار»، موج دیگری از فشارها علیه همه سینماگران مستقل به ویژه پس از برگزاری جشنواره فیلم کن به راه افتاده است.
مهدی گیوه‌کی، مدیرمسئول روزنامه جام جم، روز سه‌شنبه در یادداشتی نوشت: «اتفاقات کن اولین آزمون جدی فرهنگی دولت سیزدهم است که نشان خواهد داد دولت در برابر این ماجراها چه واکنشی خواهد داشت و آیا عزمی جدی برای پاک‌سازی عرصه فرهنگ و هنر از نفوذی‌های سفارت‌خانه‌های اروپایی دارد یا خیر؟»
علیرضا زاکانی، شهردار تهران، درباره لیست ۱۲۹ ساختمان ناایمن در پایتخت گفت: «لیست‌هایی که منتشر می‌شوند جز التهاب در جامعه نتیجه دیگری ندارند.» او این لیست‌ها را فاقد «مرجعیت» خواند و افزود: «خواسته شهرداری از شهروندان این است که توجهی به این لیست‌ها نداشته باشند.»