استقبال ولیعهد عربستان سعودی از جو بایدن در جده

ادارههوانوردیغیرنظامیعربستانسعودیبامدادجمعهدربیانیه‌ایاعلامکرددرراستایکنوانسیون‌هایبین‌المللیمبنیبرعدمتبعیضبینهواپیماهایغیرنظامی،حریمهواییاینکشوربهرویهمههواپیماهاییکهالزاماتعبورازحریماینکشوررادارند،بازخواهدبود.

این سازمان در بیانیه‌اش افزود: «این تصمیم، مکمل تلاش‌ها با هدف تحکیم جایگاه عربستان سعودی به عنوان یک قطب جهانی برای اتصال سه قاره و تقویت ارتباط هوایی بین‌المللی خواهد بود.»

عربستان سعودی از زمان تاسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸، این کشور را به رسمیت نشناخته است.

جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، از این تصمیم استقبال کرد و گفت که این گام مهمی در جهت ایجاد منطقه‌ای یکپارچه‌تر و با ثبات‌تر در خاورمیانه است.

او افزود: «امروز، من اولین رییس‌جمهوری ایالات متحده خواهم بود که از اسرائیل به جده در عربستان سعودی پرواز می‌کنم. در حالی که این لحظه مهم را جشن می‌گیریم، تصمیم عربستان سعودی می‌تواند به ایجاد حرکت در جهت ادغام بیشتر اسرائیل در منطقه از جمله با عربستان سعودی، کمک کند.»

یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل، در واکنش به این تصمیم در حساب توییتری خود نوشت: «پس از یک راه طولانی و مخفیانه و دیپلماسی شدید با عربستان سعودی و ایالات متحده، شبکه هواپیمایی عربستان سعودی از باز شدن حریم هوایی به روی خطوط هوایی اسرائیل خبر داد.»

پروازهای اسرائیلی برای سفر به مقاصد آسیایی تاکنون مجبور بودند شبه‌جزیره عربستان را دور بزنند و به همین خاطر زمان این سفرها بین دو تا سه ساعت بیشتر طول می‌کشید. از این پس اسرائیلی‌ها می‌توانند از پروازهای ارزان‌تر و کوتاه‌تر به مقصدهای شرق برخوددار شوند.

اوز برلوویچ، مدیرعامل شرکت هواپیمایی اسرائیلی «ارکیا»، این «حرکت چشمگیر» را ستود وپیش‌بینیکردکهاینتصمیم،کوتاهشدنمسیرپروازهابهشرقدست‌کم۱۰درصدکاهشمی‌یابد.

بایدن عصر جمعه با یک پرواز مستقیم از فرودگاه بن‌گوریون در تل‌آویو اسرائیل راهی شهر جده در عربستان سعودی شد. این پرواز نمادین، حاکی از تلاش دولت آمریکا برای عادی‌سازی بیشتر روابط اسرائیل با کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان سعودی است.

پیش از این سفر، اسرائیل و عربستان سعودی نیز نشانه‌های مثبتی نشان دادند. اسرائیل اعلام کرد هیچ مخالفتی با واگذاری دو جزیره استراتژیک در دریای سرخ از سوی مصر به عربستان سعودی ندارد و عربستان سعودی نیز حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای اسرائیلی گشود.

بایدن عصر جمعه ۲۴ تیر با یک پرواز مستقیم از فرودگاه بن‌گوریون در تل‌آویو اسرائیل راهی شهر جده در عربستان سعودی شد. این پرواز نمادین، حاکی از تلاش دولت آمریکا برای عادی‌سازی بیشتر روابط اسرائیل با کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان سعودی است.

او در حالی وارد جده شد که سه موضوع بررسی تهدیدهای جمهوری اسلامی، کمک به برقراری روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل و همچنین گفت‌وگو با مقام‌های سعودی درباره بازار نفت و انرژی، از مهم‌ترین اهداف این سفر اعلام شده است.

پیش از این سفر، اسرائیل و عربستان سعودی نیز نشانه‌های مثبتی نشان دادند. اسرائیل اعلام کرد هیچ مخالفتی با واگذاری دو جزیره استراتژیک در دریای سرخ از سوی مصر به عربستان سعودی ندارد و عربستان سعودی نیز حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای اسرائیلی گشود.

اداره هوانوردی غیرنظامی عربستان سعودی بامداد جمعه و ساعاتی قبل از سفر جو بایدن به جده، از باز کردن حریم هوایی این کشور «به روی همه شرکت‌های هواپیمایی» که الزامات عبور از آسمان عربستان سعودی را رعایت می‌کنند خبر داد که این گشایش شامل هواپیماهای اسرائیلی نیز می‌شود.

نخست‌وزیر اسرائیل در واکنش به این اقدام، در توئیتی نوشت: «پس از طی یک راه طولانی و مخفیانه و دیپلماسی فعال با عربستان سعودی و آمریکا، امروز صبح برای خبرهای خوب از خواب بیدار می‌شویم.»

قبل از آن، کاخ سفید با قدردانی از تصمیم عربستان سعودی برای گشودن آسمان خود به روی پروازهای تجاری اسرائیل، این رویداد را باعث تقویت ثبات و امنیت خاورمیانه دانست.

همچنین یکی از اهداف این سفر، گفت‌وگوی بایدن با مقام‌های سعودی درباره عرضه بیشتر نفت به بازار است.

با این حال، رویترز روز جمعه و کمی پیش از آغاز سفر بایدن به عربستان سعودی، به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت واشینگتن انتظار ندارد عربستان سعودی فورا تولید نفت خود را افزایش دهد.

اولین سفر بایدن در مقام ریاست جمهوری آمریکا به خاورمیانه در شرایطی انجام شد که واشینگتن خواهان افزایش تولید نفت عربستان سعودی است تا بتواند طیف وسیعی از تحریم‌ها را علیه نفت روسیه در بحبوحه جنگ جاری در اوکراین اعمال کند.

همچنین جنگ اوکراین موجب افزایش قیمت نفت و دیگر حامل‌های انرژی شده و تأثیر زیادی بر شتاب نرخ تورم در کشورهای صنعتی از جمله آمریکا داشته است.

پیشتر کاخ سفید با اشاره به پیشینه هشت دهه رابطه نزدیک میان واشینگتن و ریاض، اعلام کرده بود بایدن در عربستان سعودی درباره طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی گفت‌وگو خواهد کرد؛ از جمله حمایت از آتش‌بس با میانجی‌گری سازمان ملل متحد در یمن و همچنین راه‌های گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی در منطقه.

مسائل محیط زیستی، بازدارندگی در مقابل تهدیدهای جمهوری اسلامی، پیشبرد حقوق بشر و تضمین امنیت جهانی انرژی و غذا از دیگر موضوعاتی هستند که به گفته کاخ سفید، در سفر بایدن به آن‌ها پرداخته خواهد شد.

در این سفر بایدن با ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی و همچنین محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور، دیدار خواهد داشت. این در حالی است که پیشتر انتشار یک گزارشِ از طبقه‌بندی خارج شده مربوط به سال ۲۰۱۸ درباره قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی و ستون‌نویس روزنامه واشینگتن پست، روابط دولت جو بایدن با ریاض را تیره کرد.

در حالی که بر اساس این گزارش، ولیعهد عربستان سعودی عملیات بازداشت یا کشتن خاشقچی را تأیید کرده، ریاض هر گونه دخالت بن سلمان در روند قتل خاشقچی را رد می‌کند.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه ۲۴ تیر در سومین روز از سفر خود به خاورمیانه، با محمود عباس، رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطینی دیدار کرد. این دیدار پیش از عزیمت بایدن به عربستان سعودی به عنوان آخرین مقصد از این سفر دوره‌ای صورت گرفت.

بایدن در یک نشست خبری مشترک با محمود عباس پس از دیدار با او در بیت‌لحم، با اشاره به اینکه «مردم فلسطین اکنون آسیب می‌بینند و شما می‌توانید آن را حس کنید»، گفت: «اکنون زمان تقویت نهادهای فلسطینی فرا رسیده است.»

او همچنین درباره تلاش‌ها برای صلح فلسطینیان و اسرائیل گفت: «حتی اگر بستر مذاکرات هنوز مناسب نباشد، آمریکا و دولت من از تلاش‌ها برای نزدیک‌ کردن طرفین دست نمی‌کشد.»

او خواست ایده صلح میان فلسطینیان و اسرائیل رها نشود و بر تشکیل یک دولت فلسطینی «مستقل» و با «تدوام سرزمینی» در کنار اسرائیل تأکید کرد.

این تأکید در حالی است که رویترز روز جمعه به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشت هیچ پیشنهاد جدیدی برای احیای مذاکرات صلح میان اسرائیل و فلسطینیان ارائه نشده و انتظاری برای پیشرفت سیاسی بزرگ در این زمینه وجود ندارد.

این خبرگزاری اضافه کرد عباس از آنچه به نظرش شکست آمریکا در عمل به تعهداتش می‌داند ناامید شده است؛ به ویژه در مورد مسائلی چون بازگشایی کنسولگری آمریکا در بیت‌المقدس که در زمان ترامپ بسته شده بود.

حتی پیش از سفر بایدن، رهبران فلسطینی او را متهم کرده بودند که به ادغام اسرائیل در یک ائتلاف امنیتی منطقه‌ای با کشورهای عربی، بیش از نگرانی‌ فلسطینیان از جمله در زمینه تعیین سرنوشت خود و ادامه شهرک‌سازی‌های اسرائیل اهمیت می‌دهد.

با این حال بایدن در جریان سفر به خاورمیانه بر کمک اقتصادی آمریکا به فلسطینیان تأکید کرد.

بایدن پیش از دیدار با عباس، با حضور در بیمارستان آگوستا ویکتوریا در بیت‌المقدس شرقی از کمک آمریکا به بیمارستان‌های این بخش از بیت‌المقدس به عنوان بخشی از تعهد چندین ساله آمریکا به خدمات بهداشتی فلسطینی‌ها خبر داد.

او گفت: «امروز خوشحالم اعلام کنم آمریکا به پرداخت ۱۰۰ میلیون دلار دیگر برای حمایت از این بیمارستان‌ها، کارکنان شما که برای مردم فلسطینی کار می‌کنند، متعهد می‌شود.»

علاوه بر این کمک آمریکا، یک بسته مالی جداگانه بیش از ۲۰۰ میلیون دلاری از طریق سازمان ملل متحد برای کمک به پناهندگان فلسطینی داده خواهد شد.

تأکید بایدن بر رسیدگی به پرونده مرگ شیرین ابوعاقله

رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین در نشست خبری مشترک خود با عباس، درباره مرگ شیرین ابوعاقله خبرنگار فلسطینی-آمریکایی شبکه قطری الجزیره، با اشاره به «کار حیاتی» این خبرنگار گفت: «آمریکا به اصرار بر رسیدگی کامل در مورد مرگ شیرین ابوعاقله ادامه خواهد داد.»

عباس نیز در این نشست، خواستار پاسخگو کردن عاملان قتل ابوعاقله شد.

در روزهای گذشته وزارت امور خارجه آمریکا نتیجه بررسی گلوله‌ای را که موجب مرگ ابوعاقله شد، منتشر و اعلام کرد این گلوله «احتمالا» از سوی نیروهای اسرائیلی شلیک شده است.

انتشار این گزارش خشم طرف فلسطینی و واکنش مقامات اسرائیلی را به همراه داشت و با اظهارنظرهایی در هر دو سو روبه‌رو شد.

دو ماه پیش، شیرین ابوعاقله، خبرنگار باسابقه شبکه الجزیره قطر، هنگام پوشش تحولات در اردوگاه جنین در کرانه باختری به ضرب گلوله کشته شد و همان زمان، فلسطینی‌ها و شماری از خبرنگاران حاضر در محل گفتند که او با گلوله سربازان اسرائیلی کشته شده است.

صدر در پیام خود که در جمع هوادارانش قرائت شد، اعلام کرد امکان تشکیل دولتی قوی با وجود سلاح بی‌ضابطه وجود ندارد؛ پیامی برای گروه‌های مورد حمایت جمهوری اسلامی.

جمعیتی عظیم از هواداران مقتدی صدر و جریان سیاسی صدر، امروز و در جریان برگزاری نماز جمعه، خیابان‌های بغداد را تسخیر کردند. شماری از این هواداران در حالی کفن‌پوش به خیابان آمدند که نماینده دفتر صدر در امور استان‌های عراق، شمار آنان را یک میلیون نفر اعلام کرد.

برگزاری این نماز جمعه با توجه به تغییر و تحولات سیاسی در عراق از هفته‌های گذشته مورد توجه بود.

در جریان برگزاری آن‌چه «نماز اتحاد» در بغداد خوانده شده و هواداران صدر از شهرهای مختلف برای شرکت در آن دعوت شده بودند، محمود الجیاشی، نماینده و رئیس دفتر مقتدی صدر، در پیامی از سوی این روحانی پرنفوذ شیعه، تأکید کرد سازمان حشد الشعبی باید از تجارت، سیاست و منازعات به دور بماند.

صدر در پیام خود خواست تا «دخالت بیگانگان» در امور حشد الشعبی متوقف و صفوف این نیروها، از «افراد نالایق» پاک و دوباره ساماندهی شود.

این روحانی پرنفوذ شیعه همچنین از حشد الشعبی که نیروی شبه نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی است، خواست تا از مناطق سنی‌نشین، عقب‌نشینی کند.

او از فشار گروه‌های شبه‌نظامی بر ارتش و نیروهای پلیس انتقاد کرد و خواستار توقف اعمال چنین فشارهایی شد.

پیش از قرائت پیام مقتدی صدر به وسیله الجیاشی، نمازگزاران شهرک صدر در شعارهایشان اعلام کردند که «گوش به فرمان» صدر هستند نه کسانی که «از تهران هدایت می‌شوند».

به درخواست مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، امروز صدها هزار تن از سراسر عراق برای پیوستن به نماز اتحاد، وارد شهرک صدر بغداد شده بودند.

بنا بر اعلام خبرنگار ایران‌اینترنشنال، شب گذشته از بیم ورود هواداران معترض صدر به منطقه سبز بغداد و محاصره مجلس نمایندگان، تمامی جاده‌های منتهی به این منطقه، به وسیله نیروهای امنیتی مسدود شدند.

مقتدی صدر هم شب گذشته از نجف وارد بغداد شده بود و گفته شده بود امروز در «نماز میلیونی» شرکت می‌کند.

برخی منابع مطلع از احتمال برگزاری تظاهرات و پیشروی معترضان به سمت منطقه سبز بغداد خبر داده بودند.

برقراری امنیت در شهرک صدر امروز با نیروهای سرایا السلام بود و چهره‌های بلندپایه جریان صدر هم به نماز گزاران پیوستند.

میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، روز جمعه ۲۴ تیر این محکومیت را «تاریخی» خواند و از آن استقبال کرد.

او در توئیتی نوشت: «کشورها باید از صلاحیت قضایی جهانی برای پر کردن شکاف پاسخگویی در جرایم جدی و تضمین حقیقت و عدالت استفاده کنند.»

همچنین اغلب رسانه‌های جهان در روزهای پنج‌شنبه و جمعه، پس از اعلام حکم حمید نوری معروف به «حمید عباسی» از سوی دستگاه قضایی سوئد، به بی‌سابقه بودن این حکم و نیز تأثیر آن بر تیرگی روابط استکهلم و تهران اشاره کردند.

آسوشیتدپرس در خبری که در دیگر رسانه‌های آمریکایی نظیر واشینگتن‌پست نیز بازتاب یافته، با اشاره به بازداشت شهروندان خارجی در ماه‌های اخیر در ایران، نوشت این حکم در یک برهه پرتنش در روابط استکهلم و تهران صادر شد.

همچنین خبرگزاری فرانسه نوشت محاکمه نوری که از تابستان سال گذشته آغاز شد، روابط سوئد و ایران را تیره کرده و نگرانی‌هایی را در مورد اقدامات تلافی‌جویانه جمهوری اسلامی علیه زندانیان غربی در ایران از جمله احمدرضا جلالی، پژوهشگر ایرانی-سوئدی زندانی که زیر حکم اعدام است، افزایش داده است.

روزنامه لوموند، معتبرترین روزنامه فرانسه هم روز جمعه در گزارش مفصلی به چگونگی صدور حکم حبس ابد برای حمید نوری پرداخت.

توماس ساندر، قاضی دادگاه حمید نوری در سوئد، روز پنج‌شنبه ۲۳ تیر اعلام کرد که دادگاه پذیرفته است نوری در موارد اتهامی مجرم بوده و حکم حبس ابد برای دادیار سابق زندان گوهردشت صادر شده است.

حبس ابد در سوئد، برابر ۲۵ سال زندان است که محکوم پس از گذراندن دو سوم دوره حبس، می‌تواند به صورت مشروط آزاد شود.

نوری ۶۱ ساله، دادیار سابق زندان گوهردشت و متهم به مشارکت در اعدام زندانیان سیاسی در ایران در تابستان سال ۱۳۶۷، با دو اتهام «جنایت جنگی» و «قتل عمد» مواجه بود و دادستان، کریستینا لیندهوف کارلسون، در کیفرخواست نهایی خود برای او تقاضای حبس ابد کرده بود.

وکیلان نوری اعلام کرده‌اند که او به این حکم اعتراض و درخواست تجدیدنظر خواهد کرد.

این اولین بار بود که یکی از مقام‌های جمهوری اسلامی در پرونده اعدام‌های سال ۶۷ که تعداد قربانیانش از سوی عفو بین‌الملل حدود پنج هزار نفر اعلام شده است، محاکمه و محکوم شد.

خبرگزاری فرانسه نوشت مخالفان جمهوری اسلامی اکنون امیدوارند پیگردهای قضایی دیگری علیه مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی از جمله ابراهیم رئیسی که در این اعدام‌ها نقش داشته‌ است، انجام شود.

این خبرگزاری به نقل از یکی از شاهدان دادگاه نوری نوشت: «این تازه آغاز راه است.»

سایت انگلیسی شبکه الجزیره نیز با نقل قول از هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر در ایران، محکومیت نوری را «تاریخی» خواند و نوشت این برای اولین بار طی ۴۳ سال گذشته است که یک مقام جمهوری اسلامی در قبال جنایات جمعی پاسخگو شده است.

سازمان عفو بین‌الملل هم صدور حکم حبس ابد برای حمید نوری، به دلیل ارتکاب جرایم مرتبط با کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ را «گامی بی‌سابقه» برای تحقق عدالت خواند و تأکید کرد این حکم پیامی صریح در خود دارد که اگرچه دیرهنگام است اما به مقام‌های ایران می‌گوید مرتکبین جنایات علیه بشریت نمی‌توانند از عدالت بگریزند.

دیانا الطحاوی، معاون دفتر خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بین‌الملل، درباره حکم دادگاه منطقه استکهلم مبنی بر محکومیت حمید نوری گفت: «در پی این گام مهم، ضرورت دارد همه کشورها با اعمال اصل صلاحیت قضایی جهانی سایر مقام‌های سابق و فعلی در ایران را که شواهدی مبنی بر دست داشتن‌ آن‌ها در جنایات گذشته و جاری علیه بشریت وجود دارد، از جمله ابراهیم رئیسی، رئیس ‌جمهوری اسلامی را تحت تحقیقات کیفری قرار دهند.»

صدور این حکم اما با واکنش مقام‌های جمهوری اسلامی روبه‌رو و کاردار سفارت سوئد به وزارت امور خارجه احضار شد تا یادداشت رسمی اعتراض به وی تسلیم شود.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز حکم حبس ابد صادر شده برای حمید نوری پس از برگزاری ۹۳ جلسه دادرسی را «مردود و مخدوش» خواند.

همچنین سفیر ایران در استکهلم در دیدار با مقام وزارت خارجه سوئد به این حکم اعتراض کرد.