مردم زاهدان پس از چهار هفته راهپیمایی سکوت، روز یکم اردیبهشت و در بیست‌ونهمین جمعه خشم و اعتراض خود به خیابان‌ها آمدند و علیه جمهوری اسلامی شعار دادند. آنان در شعارهایشان از جمله خواستار آزادی زندانیان سیاسی شدند.
سیستان و بلوچستان درحالی هم‌زمان با دیگر کشورهای همسایه مانند عربستان سعودی، ترکیه و امارات روز جمعه را عید فطر اعلام کرد که دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، شب گذشته اعلام کرد هلال ماه شوال «رویت نشده» و در نتیجه امروز عید نیست.
امام جمعه اهل سنت زاهدان اما در شرایطی بامداد یکم اردیبهشت نماز عید فطر را برگزار کرد که جمعیت انبوهی از مردم در عیدگاه حضور یافتند.
حاکمیت ناتوان از مدیریت بحران اقتصادی
او در خطبه‌های نماز عید فطر با انتقاد از شرایط سخت زندگی در ایران و مسایل اقتصادی که مردم را گرفتار کرده است، گفت: «بی‌ارزش شدن پول ملی تمام سرمایه‌های مردم را پودر کرده و به نظر می‌رسد حاکمیت ناتوان از مدیریت این بحران است. پول ما از کنترل رها شده و این خطری جدی و معضلی بزرگ است.»
مولوی عبدالحمید مشکل بزرگ امروز کشور را این دانست که مسوولان «منافع ملی را جدی نمی‌گیرند» و منفعت ملی قربانیِ افراد شده است: «متاسفانه اقتصاد و سرمایه‌های ملی ما مورد دست‌برد قرار گرفته‌اند و بسیاری از این سرمایه ملی به نفع خود و وابستگانشان استفاده می‌کنند که نتیجه‌اش خالی شدن خزانه دولت است.»
امام جمعه اهل سنت زاهدان ادامه داد: «ایران با وجود ثروتمند بودن، با چالشی جدی در زمینه اقتصاد روبه‌روست چون منافع به جیب افراد بانفوذ و قدرتمند و وابستگان آن‌ها و ارگان‌های خاص می‌رود و دست مردم خالی مانده است.»
دولتی‌ها و نیروهای مسلح هم از وضعیت موجود ناراضی‌اند
اسماعیل‌زهی «عدالت و آزادی» را دیگر خواسته‌های مردم خواند که باید از سوی دولت‌ها تامین شوند و گفت: «ملت از این وضعیت خسته شده‌اند و نیاز به تغییرات و تحولات بزرگ در کشور هست. با این تغییرات جزیی مردم به خواسته‌شان نمی‌رسند و راضی نمی‌شوند.»
او از برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه مانند عربستان سعودی به عنوان مثالی از این تغییرات جزیی یاد کرد و گفت با این که اتفاقی خوب و خوشحال‌کننده است اما «نمی‌تواند مشکلات کشور را حل کند» چرا که این تغییرات و برقراری روابط باید «در سطحی وسیع و با همه دنیا» باشد.
مولوی عبدالحمید در ادامه تاکید کرد: «اما مهم‌تر از این روابط خارجی، تغییرات داخلی است. تا زمانی که در داخل مشکلات حل نشود، رنج و درد مردم برطرف نخواهد شد.»
او تاکید کرد: «امروز اکثریت مردم حتی در سطح برخی کارمندان و مسوولان دولتی و نیروهای مسلح هم از وضعیت موجود ناراضی هستند چون وقتی اقتصاد فلج است و همه بدهکارند، فشار بر همه وارد می‌شود. مسوولان باید بدانند که نارضایتی بسیار گسترده و وسیع است.»
کشتن معترضان غیرمسلح خلاف شریعت و قوانین بین‌المللی بود
امام جمعه اهل سنت زاهدان در مورد جمعه خونین زاهدان نیز گفت: «بسیاری از مردم ناراحت هستند که عزیزانشان شهید شدند. قدم‌هایی که برای جنایت جمعه خونین برداشته شده ناکافی بوده و پاسخی به خواسته مردم نیست. اهالی زاهدان و همه مردم ایران خواستار برقراری عدالت و مجازات عاملان و آمران این جنایت هستند.»
مولوی عبدالحمید با تاکید بر این که مردم کشته شده در اعتراضات اخیر «مسلح نبودند» و تنها به خاطر «اعتراض» جانشان را از دست دادند، گفت: «کشتن این مردم برخلاف شریعت اسلام و قوانین بین‌المللی است. حتی بر اساس قانون خود ایران هم کشتن معترض جایز نیست.»
این سخنان او در حالی بیان شد که شماری از جوانان در نماز عید فطر پلاکاردهایی اعتراضی در دست داشتند. آنان در این پلاکاردها از نهادهای بین‌المللی خواستند تا «فریاد مظلومیت بلوچستان» را بشنوند و تاکید کردند که «حق‌گویی و دادخواهی جرم نیست».
تاکید بر رفراندوم و تن دادن به خواست مردم
امام جمعه اهل سنت زاهدان همچنین خواستار دلجویی حکومت از مردمی شد که اعضای خانواده‌شان را به دلیل اعتراض مسالمت‌آمیز در هر نقطه‌ای از ایران از دست داده‌اند و با تاکید بر ضرورت «آزادی همه زندانیان سیاسی» گفت: «باید هر‌چه اکثریت قاطع ملت ایران می‌خواهند به همان تن دهیم.»
اسماعیل‌زهی بزرگ‌ترین خواسته‌های معترضان سیستان و بلوچستان را ابتدا منافع مالی و بعد خواسته‌های قومی و مذهبی و آزادی‌های دیگر دانست و با تاکید بر «تمامیت ارضی و امنیت کشور» یادآوری کرد: «اعتراض و انتقاد و سخن گفتن حق مردم است.»
رویت ماه و اعلام عید فطر مساله‌ای فقهی است نه سیاسی
امام جمعه اهل سنت زاهدان در بخشی دیگر از سخنانش درباره چرایی تفاوت روز عید فطر در سیستان و بلوچستان با دیگر نقاط ایران توضیح داد و گفت: «ما در زمینه عید فطر و پایان ماه رمضان تابع هیچ کشوری نیستیم. رویت ماه یک مساله فقهی است و تا زمانی که خودمان رویت نکنیم، عید نمی‌گیریم. استان ما هم متفاوت با کشور است. این‌جا فرهنگ نگاه کردن به ماه بین خود مردم هنوز وجود دارد و بسیاری در شب رویت، بالای پشت‌بام‌ها می‌روند و افطاری را همان‌جا می‌خورند. افرادی حرفه‌ای هم داریم که از تلسکوپ‌ها و دوربین‌ها بهتر ماه را می‌بینند.»
او ادامه داد: «شب گذشته ماه در استان ما در جاهای مختلف از سوی مردم رویت شد و نزد علما گزارش دادند. در زمینه رویت ماه تا یقین حاصل نشده نباید تحت تاثیر هیچ شرایطی قرار بگیریم چون این موضوع مساله فقهی و شرعی است نه سیاسی اما ۳۰ نفر به ما اطمینان دادند که ماه شوال رویت شده است.»
مولوی عبدالحمید در پایان سخنانش بدون نام بردن از علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به انتقاد از رفتار و گفتار او پرداخت و با تاکید بر این که «اسلام نباید از رفتار مسوولان لطمه بخورد» گفت: «علما و حکام نباید مردم را از دین فراری دهند. نباید کاری کنند که مردم از دین نفرت پیدا کنند بلکه باید مردم را به دین امیدوار کنیم.»
او روز گذشته (پنج‌شنبه) نیز در سخنانی گفته بود: «هیچ بازجویی در بازداشتگاه حق ندارد زندانی را سیلی بزند. اگر سیلی بزند از لحاظ شرعی به او سیلی زده می‌شود.»
به گفته امام جمعه اهل سنت زاهدان، اگر بنا بر دستور «اسلام و دستور محمد رسولالله» باشد، قاضی اگر به زندانی سیلی بزند باید در مقابل «به قاضی سیلی زده شود».
مردم زاهدان در راهپیمایی اعتراضی روز اول اردیبهشت ماه خود به روال جمعه‌های قبل از ماه رمضان که به جمعه‌های اعتراض معروف شده، به خیابان آمدند.
این تظاهرات خیابانی گسترده درحالی هم‌زمان با عید فطر انجام شد که دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، شامگاه ۳۱ فروردین روز جمعه اول اردیبهشت را آخرین روز ماه رمضان اعلام کرد و گفت هلال ماه شوال رویت نشده است. موضوعی که عبدالحمید اسماعیل‌زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، در نماز عید فطر امروز به آن اشاره کرد و گفت اعلام عید فطر یک مساله مذهبی و شرعی است نه سیاسی.
او تاکید کرد شماری از مردم و معتمدان در استان سیستان و بلوچستان هلال ماه را دیده‌اند.
علاوه بر نماز عید فطر در بامداد یکم اردیبهشت، نماز جمعه هم امروز در زاهدان برگزار شد و پس از آن، مردم معترض به روال حدود هفت ماه اخیر به خیابان‌ها آمدند.
این معترضان با سر دادن شعارهایی علیه علی خامنه‌ای، خواستار آزادی زندانیان سیاسی شدند.
مردم زاهدان پس از نماز عید فطر هم شعارهایی چون «خامنه‌ای حیا کن، مملکت رو رها کن» سر دادند.
«این همه سال جنایت، مرگ بر این ولایت» از دیگر شعارهای مردم زاهدان در تظاهرات امروزشان بود.
معترضان زاهدانی در راهپیمایی امروز به روال سابق شعارهایی چون «مرگ بر بسیجی»، «مرگ بر سپاهی» و «بسیجی جیره‌خور، آخرشه خوب بخور» سر دادند.
«مرگ بر دیکتاتور» یکی از شعارهای اصلی معترضان در سراسر ایران است که در زاهدان نیز از سوی تجمع‌کنندگان فریاد زده شد.
این معترضان همچنین در راهپیمایی خود شعار دادند: «میکشم میکشم، آنکه برادرم کشت.»
روز ۲۵ فروردین آخرین راهپیمایی سکوت مردم زاهدان پس از نماز جمعه این شهر بود که شهروندان بدون سر دادن شعار و تنها با در دست داشتن پلاکاردهای اعتراضی، مخالفت خود را با جمهوری اسلامی نشان دادند.
آن‌ها همچنین پلاکاردی را حین برگزاری نماز جمعه در مصلی و در اعتراض خیابانی خود که با روز قدس هم‌زمان بود نمایش دادند که روی آن نوشته شده بود: «مسجد مکی، مسجدالاقصای ایران؛ در جمعه خونین، هیچ صهیونیستی این‌جا نبود.»
در پلاکاردی دیگر معترضان خطاب به جمهوری اسلامی هشدار دادند: «سکوت ما سکوتِ بردگی نیست. مردم ما مثل آتش زیر خاکستر هستند».
تجمع‌کنندگان همچنین خواستار آزادی زندانیان سیاسی شده و از «جنایت، جهالت، شرارت، خسارت و خیانت» جمهوری اسلامی و سرکوب، زندان، شکنجه و اعدام اعلام انزجار کردند.
مردم زاهدان از زمان جمعه خونین این شهر در روز هشتم مهر ۱۴۰۱ تا کنون به اعتراضات خیابانی خود ادامه داده‌اند.
در جریان کشتار روز هشت مهر که به جمعه خونین زاهدان مشهور شده، دهها تن از نیروهای امنیتی و نظامی در نقاط مختلف شهر شهروندان و نمازگزاران را به رگبار گلوله بستند.
بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری دستکم ۱۰۰ شهروند بلوچ در این روز کشته و دهها تن دیگر مجروح و نقص عضو شدند اما حکومت تنها مرگ حدود ۳۵ نفر را با عنوان «شهادت» پذیرفته است.