جمهوری آذربایجان از شهروندانش خواست که از سفر به ایران اکیدا خودداری کنند

حسین امیرعبداللهیان روز شنبه، ۱۳ خرداد با اشاره به گفت‌وگوی خود با وزیر خارجه بلژیک پس از آزادی سه شهروند اروپایی در توییتر نوشت: «اگر برخی اتباع اروپا مورد بهره‌برداری سرویس‌های امنیتی خارجی قرار نگیرند، دلیلی بر بازداشت آن‌ها وجود ندارد.»

وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین مدعی شد: «ایران کشوری کاملا امن و مقصدی مطمئن و جذاب برای گردشگران است.»

روز جمعه، دو شهروند ایرانی-اتریشی به نام‌های کامران قادری و مسعود مصاحب و یک دانمارکی زندانی در ایران در چارچوب قرارداد اخیر مبادله زندانیان با بلژیک و نیز میانجی‌گری عمان، آزاد شدند.

سخنگوی دولت بلژیک روز ۱۲ خرداد به رویترز گفت که جمهوری اسلامی، سه شهروند اروپایی دیگر را در ازای اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی محکوم به تروریسم و به‌عنوان بخشی از مبادله زندانیان آزاد کرده است.

یک هفته پیش هم اولیویه واندکاستیل، امدادگر بلژیکی با این مبادله به کشورش برگشته بود.

اظهارات امیرعبداللهیان درباره «امن» بودن ایران برای گردشگران خارجی و اتباع اروپایی در شرایطی است که جمهوری اسلامی از سال‌های گذشته تاکنون ده‌ها شهروند خارجی یا دوتابعیتی را هنگام سفر به ایران با اتهام جاسوسی بازداشت و زندانی کرده‌اند.

بسیاری از این زندانیان، با احکامی سنگین چون حبس‌های طولانی‌مدت و یا مجازات اعدام مواجه شده‌اند.

به گفته فعالان و نهادهای حقوق بشری، جمهوری اسلامی با ربودن شهروندان دوتابعیتی و گردشگران اروپایی، درصدد گروگان‌گیری از دولت‌های غربی برای رسیدن به خواسته‌های خود است.

هشدار جمهوری آذربایجان به شهروندانش

هم‌زمان، روز شنبه وزارت خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای از شهروندانش خواست از سفر به ایران خودداری کنند.

در این بیانیه از شهروندان جمهوری آذربایجان خواسته شده تنها در صورت «ضرورت» به ایران سفر کنند و اگر به ایران رفتند، با توجه به حمله اخیر به سفارت آذربایجان در ژانویه ۲۰۲۳، «احتیاط بیشتری» به خرج دهند.

وزارت خارجه آذربایجان همچنین از شهروندان خود که اکنون در ایران هستند خواست تا تدابیر امنیتی را بیش از پیش رعایت کنند.

مناسبات باکو و تهران در چند ماه گذشته چندان تنش‌آلود بوده، اما سرعت افزایش اختلافات میان دو کشور پس از حمله یک مرد مسلح ایرانی به سفارت آذربایجان در تهران در هفتم بهمن ماه سال گذشته، بیشتر شد و تعطیلی سفارت این کشور را در ایران به دنبال داشت.

این تنش‌ها با اعلام رسمی خبر بازگشایی سفارت جمهوری آذربایجان در اسرائیل در روز نهم فروردین امسال تشدید هم شد.

پانزدهم اردیبهشت هم رسانه‌های ایران خبر دادند که چهار دیپلمات جمهوری آذربایجان در تهران و تبریز، به عنوان «عنصر نامطلوب» شناخته و اخراج شدند؛ باکو با تایید خبر و «واکنشی» خواندن اقدام تهران گفت این موضوع تازگی ندارد و همان فروردین ماه و چند روز پس از اخراج دیپلمات‌های جمهوری اسلامی از باکو، انجام شده است.

به گفته باکو، از این افراد، دو تن از کارکنان سفارت تعطیل شده جمهوری آذربایجان در تهران و دو نفر دیگر از کارکنان کنسولگری این کشور در تبریز بودند.

آیخان حاجی‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه آذربایجان یادآور شد که این رفتار «بی‌پایه و اساس» و صرفا اقدامی متقابل در پاسخ به اخراج دیپلمات‌های ایرانی از باکو بوده است.

به گفته او، این اقدام جمهوری اسلامی ایران به روابط دو کشور که هم‌اکنون نیز با مشکلاتی مواجه است، آسیب خواهد زد.

روز ۱۷فروردین وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان از احضار سفیر جمهوری اسلامی در این کشور خبر داد و گفت چهار نفر از کارکنان این سفارتخانه به دلیل عملکرد منافیِ شان دیپلماتیک و مغایر با کنوانسیون ۱۹۶۱ وین درباره روابط دیپلماتیک «عنصر نامطلوب» شناخته شده‌اند.

در ادامه افزایش تنش‌ها بین دو کشور، باکو همچنین از آن‌ها خواست تا ظرف ۴۸ ساعت خاک آذربایجان را ترک کنند.

ایرانی روز شنبه ۱۳ خرداد مدعی شکل‌گیری «ائتلاف‌های جدید در منطقه و فرامنطقه‌» شد و گفت: «به زودی شاهد آن خواهیم بود که منطقه ما از هر نیروی غیرموجه عاری شده و مردم منطقه با استفاده از سربازهای خود در حوزه امنیتی خود مسلط باشند.»

او همچنین افزود ائتلاف دریایی سه‌جانبه با روسیه و چین که «سالیانه رزمایش‌هایی را هم در قالب آن برگزار می‌کنیم، در حال توسعه است».

فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی از عربستان سعودی، امارات، قطر، بحرین، عراق، پاکستان و هند به‌عنوان کشورهایی نام برد که «تقاضا دارند در اقدام اشتراکی منطقه‌ای همراه ایران حاضر باشند».

پیشتر و روز دهم خرداد، وزارت خارجه امارات متحده عربی بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت کشورش دو ماه پیش از نیروی دریایی ترکیبی که ایالات متحده آمریکا آن را رهبری می‌کند خارج شده است.

این بیانیه ضمن تاکید بر «پایبندی» امارات به «گفت‌وگوهای مسالمت‌آمیز و راه‌‌های دیپلماتیک برای تقویت امنیت و ثبات منطقه‌ای» یادآور شده بود خروجش از این ائتلاف، در نتیجه «ارزیابی‌های مستمر برای همکاری امنیتی فعال با همه شرکا» بوده است.

ائتلاف نیروی دریایی ترکیبی گروهی عملیاتی شامل ۳۴ کشور است که مقر آن در پایگاه دریایی ایالات متحده در بحرین قرار دارد.

یکی از موضوعات مورد توجه این ائتلاف، تامین امنیت مهم‌ترین مسیرهای کشتیرانی جهان بود که در چهار سال گذشته تحت تاثیر افزایش تنش‌ها بین آمریکا و جمهوری اسلامی قرار گرفته است.

اردیبهشت امسال نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد که سپاه پاسداران نفتکشی به نام «ادونتیج سوئیت» را که با پرچم جزایر مارشال سفر می‌کرد، در دریای عمان توقیف کرده است.

مدتی بعد، فایننشال‌تایمز خبر داد اقدام جمهوری اسلامی در توقیف این نفتکش «تلافی‌جویانه» بوده و مقامات آمریکایی پیش از آن، کشتی نفتی «سوئز راجان» را که از ایران عازم چین بود، مصادره کرده بودند.

جمهوری اسلامی ایران اما سابقه توقیف نفتکش‌ها را در تلافی توقیف محموله‌های نفت خام خود از سوی کشورهای غربی دارد و در سال ۲۰۱۹، ایران دو نفتکش با پرچم بریتانیا توقیف کرد.

این اتفاق اندکی پس از آن رخ داد که بریتانیا یک کشتی ایرانی را که در جبل‌‌الطارق و در مسیر سوریه متوقف شده بود، تغییر مسیر داد.

سال گذشته، پس از اینکه یونان به آمریکا اجازه تخلیه محموله نفتکش ایرانی در آب‌های خود را داد نیز، جمهوری اسلامی به تلافی، دو کشتی با پرچم یونان را در تنگه هرمز ربود.

از سوی دیگر، تنگه هرمز -کانال باریکی که ایران را از عمان و امارات متحده عربی جدا می‌کند- یکی از مهم‌ترین خطوط کشتیرانی جهان برای نفت است.

به گفته اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، حدود یک‌سوم کل محموله‌های نفتی دریایی هر روز از این کانال عبور می‌کند.